BIO
Born on 12 January 1919 in Warsaw; son of the economist Aleksander Szczepański, who from 1919 to 1930 was consul of the Republic of Poland in the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes, Germany and the USA, and the poet and translator of Serbo-Croatian Maria née Znatowicz; nephew of the novelist Maria Kuncewiczowa↑. He spent his childhood abroad in the locations where his father worked: in Zagreb (to 1922), Bytom (to 1929) and Chicago (to 1930). After returning to Poland, he lived in Warsaw for a short time and attended the Stefan Batory Grammar School. In 1932, he and his family moved to Katowice, where he continued his education at the city's Adam Mickiewicz Grammar School. He completed his advanced secondary education in 1936 and then signed up for voluntary military training at the Officer Cadets' School of the Artillery Reservists in Włodzimierz Wołyński. He also did several months' line service in Bielsk. The following year, he began a degree in Oriental studies at the University of Warsaw (UW). He took up mountain climbing in 1938. Following the German invasion of Poland in 1939, he was involved in the September campaign as an officer cadet of the Sixth Infantry Division of the Krakow Army. He was captured by German forces near Rawa Ruska but escaped during the transportation of prisoners. During the German occupation, starting in autumn 1939, he lived in Krakow and worked as a labourer for the consumer goods cooperative Społem. He was involved in underground activities, joining the Union of Armed Struggle in 1939 and the Home Army (AK) in 1942. He studied philosophy in 1942/43 on secret university courses. He made his debut in 1943 in the underground monthly "Droga", using the pseudonym Roman Konarski, with the poem Po szarym niebie [...] (After the grey skies; issue no. 1). The following year, he published the prose piece Pamiętnik wojenny (War Diary; issues 3/4). From June 1943, he was second lieutenant (using the pseudonym Piotr) in the AK's partisan units around Włoszczowa and Radomsko in the Kielce region. From December 1944, he was in Goszyce, near Luborzyca (Krakow region), staying on the property of Zofia Kernowa, née Zawisza. After the end of the war, he lived in Krakow again and continued his Oriental studies degree at the city's Jagiellonian University (UJ). In 1946, he started collaborating with the Catholic weekly "Tygodnik Powszechny", publishing the short story Buty (Shoes) there in 1947 (no. 6). He considered this piece to be his debut proper as a prose writer. At the same time, he worked as a translator with the editors of "Głos Anglii" (1946-47), before becoming a tour guide at the Wawel Royal Castle (1947-48). He was awarded a master of philosophy degree in Oriental studies in 1947. He subsequently spent a brief period as a volunteer research assistant at UJ. That year he married Danuta Wolska. He joined the Polish Writers' Trade Union (ZZLP) in 1948, which the following year became the Polish Writers' Union (ZLP). From 1949 to 1953, when the title was taken over by the pro-government PAX Association, he was a member of the editorial board of the Catholic weekly "Tygodnik Powszechny", where his contributions between 1950 and 1953 included the regular film review column Na ekranie (On Screen; using the by-line JJS). Following the periodical's revival under its old editorial team in December 1956, he became a regular contributor (signing off some pieces as Ali and JJS; from 1958 to 1959 he revived his film review column Na ekranie, while in 1962-63 he had the regular column Podróż na wschód [Journey to the East], and from 1966 to 1980 the regular column. Film). From the late 1940s, he was also active as a translator, mainly from English. From 1953, he worked as a technical editor for Polish Music Publishers (Polskie Wydawnictwo Muzyczne), while from 1959 to 1966 he was literary director of the Groteska Puppet Theatre in Krakow. He remained active as a prose writer, wrote film scripts (some of which were not produced, including pieces based on Stanisław Lem's prose) and worked as a translator. He went on numerous international trips, writing up his experiences as reportage pieces published as books. He visited locations including France (1957; on a Ministry of Culture and Arts grant); the USA (1958; as a participant of an international symposium at Harvard University); Spitsbergen, Norway (1959; as part of a polar expedition); and Italy and France again (1960). He also sailed to the Persian Gulf and India (1961), East and Southern Africa (1963/64) and South America (1967). He visited the US again in 1969 as a fellow of the International Writing Program, University of Iowa, and also travelled to the USSR (1970) and Greece (1975). He published texts in periodicals including "Życie Literackie" (intermittently 1957-71) and "Twórczość" (intermittently 1962-83). He was twice awarded the prize of the Polish Filmmakers Association, in 1971 and 1975, for the best publication on the National and International Short Film Festival in Krakow (both pieces were published in "Tygodnik Powszechny"). In 1975, he signed the Memorandum of 59 (Memoriał 59), which protested against changes to the Constitution of the People's Republic of Poland. He was subsequently given a two-year ban from publishing any texts. He joined the Polish PEN Club, also serving on its Board, in 1976. His articles appeared in the periodical "PPN" in 1977, 1979 and 1980, which was published outside the reach of state censorship. The pieces were not accompanied by an author's name but were signed by Zespół Problemowy Polskiego Porozumienia Niepodległościowego (Problem-oriented Team of the Polish League for Independence – PPN). In 1978, he signed the manifesto of the Society for Scientific Courses (Towarzystwo Kursów Naukowych – TKN) and became involved in its activities. That year, he was awarded a lifetime achievement award by the A. Jurzykowski Foundation in New York. He joined the Executive Board of the Polish Writers' Union in 1978, becoming its chair in 1980. In 1980, he signed the Appeal of 64 intellectuals, writers and journalists that was addressed to the communist authorities, imploring them to enter into dialogue with the striking dockyard workers. In December 1981, he was a member of the organizing committee of the Congress of Polish Culture in Warsaw. Following the imposition of martial law on 13 December, he was involved in the underground activities of the ZLP, likewise after the formal dissolution of the Union in 1983. He was the recipient of numerous literary awards and honours, including the Johann Gottfried Herder prize (1982) awarded by the University of Vienna and the 1987 Aleksander Bocheński prize. He continued to travel abroad, including visits to Mexico in 1981 and the USA in 1987. He published further prose pieces, articles and reviews in independent journals, including "Miesięcznik Małopolski" (1984-85 and 1988-89; also as: A.; Piotr Kowalski; Wojciech Klem) and "Kultura Niezależna" (1985-89; also as J. Pawłowski). In 1989, he was involved in the Round Table negotiations, representing the Solidarity-based opposition. He initiated and co-founded the Polish Writers' Association (SPP), serving as its first president having been elected at its founding congress in May 1989. He was made honorary president in 1990. He continued to collaborate with "Tygodnik Powszechny", while also publishing in "Tygodnik Solidarność" (1989), "Dekada Literacka" (1990-91) and "Odra" (1990-1992); he was also a member of the Board of the periodical "NaGłos" (1990-97) and the Areopagus of the literary weekly "Tygodnik Literacki" (1990-91). In 1991, he travelled to the US and Nepal. He became a member of the Arts Section of the Polish Academy of Arts and Sciences (PAU) in Krakow. That year he received the prize of the Krakow Voivode for culture and the arts, while in 1995 he was awarded the Władysław S. Reymont Prize by the Board of the Polish Craft Union in association with the Polish Writers' Association (SPP) and the Polish Writers' Union (ZLP). In 2001, he received the J. Parandowski prize of the Polish PEN Club, the City of Krakow prize for culture and the arts, and the S.B. Linde Literary Prize of the Partner Cities Göttingen and Torun. He was the recipient of several honours, including the Home Army Cross, awarded by the Polish government in exile in London, and the Knight's Cross (1974) and the Commanders' Cross (1997) of the Order of Polonia Restituta. He died on 20 February 2003 in Krakow and is buried at Tyniec parish cemetery.
Twórczość
1. Ludzie ognia i stali. Scenariusz filmu dokumentalnego. Reżyseria: A. Świdwiński. Ekranizacja 1947.
2. Polska jesień. [Powieść]. Powst. 1940-1949. Wyd. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1955, 349 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1964, wyd. 3 1968, wyd. 4 1972, wyd. 5 1974, wyd. 6 1975, wyd. 7 1983; Wrocław: Siedmioróg 1995, tamże 1996; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1998; wstęp i oprac. S. Zabierowski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo 2015, CXXX, 392 s. Biblioteka Narodowa I, 324.
Inne formy wydań
Nagrody
Przekłady
czeski
niemiecki
Adaptacje
radiowe
3. Portki Odysa. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1954, 235 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1956; wyd. 3 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987.
Inne formy wydań
Przekłady
węgierski
4. Buty i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1956, 270 s. Wyd. 2 tamże 1983.
Inne formy wydań
Zawartość
Adaptacje
radiowe
5. Pojedynek. Powieść. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957, 207 s.
6. Tombakowy pierścionek i inne opowiadania. [Współautor:] B. Mańkowski. Warszawa: Czytelnik 1957, 224 s.
Zawartość
7. Wolne miasto. Scenariusz filmowy. Reżyseria: S. Różewicz. Ekranizacja 1958.
Nagrody
8. Dzień bohatera. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1959, 157 s. Wyd. 2 tamże 1964.
Zawartość
9. Zatoka Białych Niedźwiedzi. [Reportaże]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 217 s. Wyd. 2 tamże 1964.
10. Jadą goście, jadą. Scenariusz filmowy. Reżyseria: R. Drobaczyński. Ekranizacja 1962.
11. Motyl. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1962, 317 s. Wyd. 2 tamże 1969.
Zawartość
Przekłady
rosyjski
węgierski
Adaptacje
radiowe
12. Do raju i z powrotem. Warszawa: Czytelnik 1964, 269 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
rosyjski
13. Czarne i białe. [Reportaże]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965, 281 s. Przedruk zob. poz. ↑.
14. Na melinę. Scenariusz filmu krótkometrażowego na podstawie opowiadania Wszarz. Reżyseria: S. Różewicz. Realizacja 1965. Emisja: Telewizja Polska 1981. Por. poz. ↑.
15. Ikar. Warszawa: Czytelnik 1966, 259 s. Wyd. nast. Gdańsk: Atext, Marabut 1996.
Inne formy wydań
Przekłady
niemiecki
Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Ikar; Wyspa. Warszawa: Czytelnik 1977, 703 s. Wyd. nast. tamże 1982.
16. Stajnia na Salwatorze. Scenariusz filmowy według opowiadania Stajnia na Celnej. Reżyseria: P. Komorowski. Ekranizacja 1967. Por. poz. ↑.
17. Westerplatte. Scenariusz filmowy. Reżyseria: S. Różewicz. Ekranizacja 1967. Druk fragmentów scenariusza: „Życie Literackie” 1967 nr 36 s. 1, 10.
Nagrody
18. Za przełęczą. Wybór opowiadań. Warszawa: Czytelnik 1967, 462 s. Wyd. 2 tamże 1986.
Zawartość
19. Wyspa. Warszawa: Czytelnik 1968, 342 s. Wyd. nast.: Gdańsk: Atext, Marabut 1996.
Inne formy wydań
Przekłady
niemiecki
Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Ikar; Wyspa. Warszawa: Czytelnik 1977, 703 s. Wyd. nast. tamże 1982.
20. Kapitan. [Opowieść]. Powst. 1969. Wyd. Paryż: Libella 1986, 125 s. Wyd. nast.: Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Stop* 1986; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1996.
Inne formy wydań
21. Szalony major. Scenariusz filmowy. „Dialog” 1969 nr 9 s. 17-83. Ekranizacja pt. Hubal. Reżyseria: B. Poręba 1973.
Inne formy wydań
22. Świat wielu czasów. [Reportaże]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1969, 332 s., 15 tab. Przedruk zob. poz. ↑.
23. Koniec westernu. [Reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1971, 231 s.
Inne formy wydań
24. Opowiadania dawne i dawniejsze. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 239 s.
Zawartość
25. Rafa. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1974, 217 s. Wyd. 2 tamże 1983.
Inne formy wydań
Nagrody
Zawartość
26. Agencja Rubikon. Dramat groteskowy w 2 aktach. „Dialog” 1975 nr 10 s. 5-25. Prapremiera: Reżyseria: S. Brejdygant. Warszawa, Teatr Nowy 1975. Przedruk zob. poz. ↑.
27. Przed Nieznanym Trybunałem. [Szkice literackie]. Warszawa: Czytelnik 1975, 135 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1980; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1995, tamże: 1996, wyd. z podtytułem Lekcja literatury z Krzysztofem Zanussim 1997, toż: 1998, 2001.
Inne formy wydań
Nagrody
Zawartość
Przekłady
niemiecki
Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Przed Nieznanym Trybunałem; Autograf. Warszawa: Czytelnik 1982, 225 s.
28. Kipu. [Nowele]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 121 s.
Zawartość
29. Autograf. [Opowiadania i dramat]. Warszawa: Czytelnik 1979, 138 s. Wyd. nast. łącznie z poz. ↑ pt. Przed Nieznanym Trybunałem; Autograf. Warszawa: Czytelnik 1982, 225 s. Por. poz. ↑.
Nagrody
Zawartość
Adaptacje
radiowe
30. Śpiewać ze szczęścia. Scenariusz widowiska telewizyjnego. Powst. 1980. Reżyseria: S. Szlachtycz. Telewizja Polska 1989. Por. poz. ↑.
31. Edukacja narodowa. [Szczecin:] SAW Szczecińska Agencja Wydawnicza im. Uniwersytetu Zachodnio–Pomorskiego* [1981].
32. From a Far Country. (Pope John Paul II) = Z dalekiego kraju. Papież Jan Paweł II. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] J.J. Szczepański i A. Kijowski, [współpraca:] K. Zanussi. Reżyseria: K. Zanussi. Ekranizacja (Wielka Brytania, Włochy) 1981.
Inne formy wydań
Wyd. w języku włoskim w adaptacji: V. Levi: Da un paese lontano. Torino 1981, 176 s.
Przekłady
33. Trzy podróże. [Reportaże]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 447 s.
Zawartość
34. Trzy czerwone róże. [Opowiadanie]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 104 s. Zob. poz. ↑.
35. Nasze nie nasze. [Reportaże]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1983, 111 s.
36. Porozumienie. [Opowiadanie]. Kraków: „Miesięcznik Małopolski”* 1984, 7 s.
37. Kadencja. [Kraków:] Oficyna Literacka* 1986, 329 s. Wyd. nast.: Warszawa: Oficyna Wydawnicza* 1986; Paryż: Libella 1988; Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1989; Warszawa: Bellona 2009.
Inne formy wydań
Nagrody
38. Ultima Thule. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1987, 233 s.
Zawartość
39. Maleńka encyklopedia totalizmu. Pierwodruk pt. Rekonwalescencja. [Felietony]. „Tygodnik Solidarność” 1989 nr 1-19. Wyd. osobne rozszerzone Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1990, 77 s.
40. Historyjki. [Opowiadania autobiograficzne]. Warszawa: Czytelnik 1990, 208 s.
Zawartość
41. Życie za życie. Maksymilian Kolbe. Scenariusz filmowy. [Współautor i reżyser:] K. Zanussi. Ekranizacja (Polska, Niemcy) 1991.
42. Mija dzień. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1994, 155 s.
Inne formy wydań
Zawartość
Adaptacje
telewizyjne
43. Jeszcze nie wszystko. [Opowiadania]. Kraków: Baran i Suszczyński 1997, 218 s.
Zawartość
44. Wszyscy szukamy. [Szkice literackie i opowiadanie]. Warszawa: Biblioteka „Więzi” 1998, 108 s.
Zawartość
45. Poprzez Milenium. Zbiór poezji lirycznej. Kielce: Biuro Parlamentarne 1999, 82 s.
46. Dziennik. Powst. 1945-2001. Opieka red.: K. Lisowski. Odczytanie tekstu z rękopisu: M. Szczepański. Red.: A. Doboszewska. Konsultacja: H. Markiewicz (t. 1, 3), M. Wyka (t. 2-6). Przypisy: T. Fiałkowski (t. 1-2), M. Szczepański (t. 3-4), A. Mateja i M. Szczepański (t. 5-6). T. 1-6. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2009-2019.
T. 1 [z podtytułem:] 1945-1956. 2009, 700 s., [8] s. tab.
T. 2 [ z podtytułem:] 1957-1963. 2011, 828 s., [16] s. tab.
T. 3 [z podtytułem:] 1964-1972. 2013, 818 s., [16] s. tab.
T. 4 [z podtytułem:] 1973-1980. 2015, 725 s., [16] s. tab.
T. 5 [z podtytułem:] 1981-1989. 2017, 891 s., [20] s. tab.
T. 6 [z podtytułem:] 1990-2001. 2019, 1044, [7] s., [20] k. tab.
47. Rozłogi. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2001, 90 s.
Zawartość
48. Obiady przy świecach. [Wybór opowiadań]. Edytor: E. Jasztal-Kowalska. Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2004, 394 s.
Zawartość
Listy
Wybory utworów literackich w przekładach
niemiecki
Przekłady
Wyd. łącznie z Ocalenie. Przeł. A. Zagórska; Korsarz. Przeł. E. Krasnowolska pt. Smuga cienia; Ocalenie; Korsarz. (Dzieła wybrane. T. 6). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, 685 s.
Wyd. łącznie z Tajny agent. Przeł. A. Ginczanka pt. Nostromo; Tajny agent. (Dzieła wybrane. T. 3). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, 677 s.
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1966, 1979, 2001.