Urodzony 10 września 1927 w Wołczkowie pod Stanisławowem; syn Bartłomieja Łużnego, nauczyciela, i Stefanii z domu Reitmayer. Do 1939 mieszkał kolejno w Drohomirczanach, Uhornikach oraz Mykietyńcach pod Stanisławowem. Do szkół uczęszczał kolejno w Drohomirczanach, Stanisławowie, Łyścu, Uhornikach i ponownie w Stanisławowie. W czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej przebywał w Mykietyńcach. W 1943 ukończył szkołę powszechną, a następnie przez rok uczył się w szkole zawodowej przy dyrekcji kolei w Stanisławowie. Po wojnie, od 1945 uczęszczał do Gimnazjum i Liceum w Brzesku (województwo krakowskie). Od 1949 studiował filologię rosyjską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie; w 1954 uzyskał magisterium. W czasie studiów, od 1952 był zastępcą asystenta w Katedrze Filologii Rosyjskiej UJ (przemianowanej w następnych latach na Instytut Filologii Rosyjskiej, potem Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej), w 1954 został asystentem. Debiutował w 1955 recenzją książki zbiorowej F.G. Wolkow i russkij teatr ewo wremeni, opublikowaną w „Kwartalniku Instytutu Polsko-Radzieckiego” (nr 1/2). Prowadził zajęcia dydaktyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Krakowie (1954-62), następnie także na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1966/67). Wyjeżdżał na staże naukowe na uniwersytety w Moskwie, Leningradzie i Kijowie (1957/58, 1963/64). Od 1959 publikował stale w kwartalniku „Slavia Orientalis”. W tym czasie rozpoczął też twórczość przekładową z języka rosyjskiego; debiutował w 1960 przekładem materiałów źródłowych w tomie Rosyjskie czasopiśmiennictwo satyryczne okresu Oświecenia. W 1962 uzyskał na UJ doktorat na podstawie pracy pt. Z badań nad rosyjskim czasopiśmiennictwem satyrycznym okresu Oświecenia (promotor prof. Wiktor Jakubowski). W 1966 habilitował się na podstawie rozprawy pt. Pisarze kręgu Akademii Kijowsko-Mohylańskiej a literatura polska. Z dziejów powiązań kulturowych polsko-wschodniosłowiańskich XVII-XVIII wieku i otrzymał stanowisko docenta. Od 1967 publikował studia, artykuły i recenzje w „Ruchu Literackim”. W 1967-78 był kierownikiem Zakładu Literatury Rosyjskiej i Radzieckiej, a w 1969-79 dyrektorem Instytutu Filologii Rosyjskiej UJ. W 1967-70 ponownie podjął zajęcia dydaktyczne w WSP w Krakowie. W 1972 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1979 profesora zwyczajnego. W 1978 rozpoczął współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”. W 1979 publikował artykuły (pod pseudonimami: Rusycysta, X.X.) w ukazującym się poza cenzurą czasopiśmie „Spotkania” (także w paryskim wydaniu tego pisma) oraz w ukazującym się w Paryżu, a następnie w kraju kwartalniku „Libertas” (1988-89). W 1980 był współorganizatorem, następnie przewodniczącym komitetu założycielskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” przy UJ (ponownie w 1989). W 1981-84 pełnił obowiązki dziekana Wydziału Filologicznego UJ. Równocześnie od 1982 wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL), w którym w tymże roku założył Międzywydziałowy Zakład Badań nad Kulturą Bizantyńsko-Słowiańską i został jego kierownikiem. Wielokrotnie wyjeżdżał z wykładami do wielu zagranicznych uniwersytetów i ośrodków naukowych, m.in. do Związku Radzieckiego (Rosja, Ukraina, Białoruś, Litwa), Szwajcarii, Włoch, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i na Węgry. W 1987/88 prowadził badania w Harvard University w Cambridge. W 1987 został członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich; w 1989 otrzymał nagrodę tego Stowarzyszenia. Od 1989 kierował utworzoną na nowo Katedrą Filologii Słowiańskiej UJ oraz powołaną na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL sekcją slawistyki, kolejno jako kierownik Katedry Literatur Słowiańskich oraz Katedry Kultury Bizantyńsko-Słowiańskiej (do 1995). W 1984-89 ponownie pełnił funkcję kierownika Zakładu Literatury Rosyjskiej, następnie zaś w 1990-94 kierownika Zakładu Literatury Ukraińskiej i Katedry Ukrainistyki UJ. Rozwijał działalność naukowo-organizacyjną jako członek komitetów i komisji naukowych Polskiej Akademii Nauk (PAN): Komisji Słowianoznawstwa (1962-93; w 1973-90 kolejno wiceprzewodniczący i przewodniczący; w 1967-69 członek zespołu redakcyjnego „Prac Komisji Słowianoznawstwa” Oddziału PAN w Krakowie), Komisji Historycznoliterackiej Oddziału PAN w Krakowie (1962-93; w 1967-69 kolejno sekretarz naukowy, członek zarządu), Komitetu Słowianoznawstwa (1967-96; w 1969-74 i od 1991 członek zespołu redakcyjnego kwartalnika „Slavia Orientalis”, w 1972-74 zastępca redaktora naczelnego), Komisji Bizantynologicznej Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej w Warszawie (1990-95). Członek wielu towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Rusycystycznego (1977-82 i od 1991; w 1977-79, 1991-94 członek zespołu redakcyjnego „Przeglądu Rusycystycznego”), Polskiego Towarzystwa Ukrainistycznego (od 1990), Towarzystwa Naukowego KUL (od 1983; od 1986 członek komitetu redakcyjnego serii „Roczniki Humanistyczne. Słowianoznawstwo”), Lubelskiego Towarzystwa Naukowego (od 1987), Międzynarodowej Asocjacji Ukrainistów (w 1989 członek założyciel, a w 1989-92 wiceprzewodniczący), Polskiego Towarzystwa Białorutenicznego (od 1991). W 1990 został członkiem zwyczajnym The Ucrainian Academy of Arts and Sciences in the USA — Ucrainensis Libera Academia Scientiarum w Nowym Jorku. W 1991 został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności Krakowie; tu w 1993 na Wydziale Historyczno-Filozoficznym zorganizował Komisję Wschodnioeuropejską, której następnie przewodniczył, redagował serię „Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej”. Był członkiem Rad Naukowych: Instytutu Filologii Słowiańskiej UJ (1973-75), Instytutu Słowianoznawstwa PAN w Warszawie (1972-79, 1981-83, 1991), Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie (1992-94), Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego w Przemyślu (1993-96; w 1993-95 przewodniczący). W 1976-79 i 1994-96 był członkiem sekcji nauk humanistycznych i społecznych Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów (potem Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych), w 1991-93 zaś przewodniczył sekcji filologii obcych Komitetu Badań Naukowych. W 1992 został członkiem Polskiego PEN Clubu. Za pracę naukową i kształcenie kadr naukowych otrzymał nagrody Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1967, 1971, 1972, 1981, 1991) i nagrodę Ministerstwa Edukacji Narodowej (1991), za twórczość przekładową nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1990). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976). Zmarł 8 marca 1998 w Krakowie.