BIO

Urodzony 7 sierpnia 1914 w Tarnowie; syn Alfreda Łaszowskiego, zawodowego wojskowego (pułkownika), i Wandy z domu Moes. Do szkół uczęszczał w Warszawie, Lwowie i Cieszynie, gdzie w tamtejszym gimnazjum był uczniem Juliana Przybosia. Po zdaniu matury, w 1933 podjął studia w zakresie estetyki i historii filozofii na Uniwersytecie Warszawskim (UW). W tymże roku debiutował artykułem ogłoszonym na łamach wydawanego w Krakowie czasopisma awangardy literackiej „Linia”. W 1934-35 był członkiem organizacji akademickiej Życie. Artykuły publicystyczne i reportaże publikował w tym czasie w pismach związanych z Polską Partią Socjalistyczną, w „Robotniku” i „Lewym Torze”. W 1935 debiutował jako prozaik fragmentem powieści politycznej pt. Psim swędem w „Gazecie Artystów” (nr 17). W 1936 związał się z Obozem Narodowo-Radykalnym i nacjonalistyczną organizacją „Falanga”. W tymże roku przebywał w Czechosłowacji i na Węgrzech w charakterze korespondenta „Prosto z mostu” i „Merkuriusza Polskiego Ordynaryjnego”; w pismach tych publikował do 1939. Współpracował też z czasopismami „Pion” (1935-38; tu m.in. nowela pt. Martwy punkt 1938 nr 33, wyróżniona w konkursie pisma) i „Kronika Polski i Świata” (1938-39; też pod pseudonimami: (ł), A.Ł., Alfred Ł.). W 1938 przebywał we Francji, gdzie brał czynny udział w życiu kulturalnym paryskiej Polonii. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Kontynuował twórczość literacką, pisząc w 1943-44 powieści: Miodowe miesiące (podpisaną pseudonimem Jan Gołębiowski), Błędne koło i Śpiewacy norymberscy, których maszynopisy zostały zniszczone w czasie powstania[P]. Uczestniczył w konspiracyjnym życiu kulturalnym oraz kończył studia na tajnym UW. Kontynuował też twórczość literacką, pisząc powieści. Po wojnie zajął się twórczością krytyczną i publicystyczną, publikując m.in. w poznańskim dwutygodniku „Życie Literackie” (1945-46; m.in. pod pseudonimem Edward Jastrząb) i nawiązał stałą współpracę z „Dziś i jutro” (1946-48, 1951-55; tu m.in. pod pseudonimami: Alfred Gerard, Ariel, Artur Zatopiński), a następnie z „Kierunkami” (od 1956-89, z przerwami; tu m.in. pod pseudonimami: Ariel, Bzik) oraz miesięcznikiem „Życie i Myśl” (1958-73, z przerwami; m.in. pod pseudonimem Ariel). W 1947 został członkiem Stowarzyszenia „Pax. Od 1963 należał do Związku Literatów Polskich. W 1964 otrzymał nagrodę literacką im. W. Pietrzaka. Współpracował nadal z „Kierunkami” (w 1973-74 cykl wspomnieniowy pt. Pamiętnik literacki oraz cykl felietonów pt. Szalony margines, w 1980-81 cykl recenzji pt. Wycieczki osobiste i cykl felietonów pt. Listy do pisarzy), a także ze „Słowem Powszechnym” (1969-85, z przerwami; m.in. pod pseudonimem Jan Sowa; w 1971 cykl felietonów pt. Moje potyczki kulturalne), z „Poezją” (1971-89, z przerwami) i „W drodze” (1974-81, z przerwami). Zmarł 10 kwietnia 1997 w Warszawie; pochowany w grobie rodzinnym w Pilicy.

Twórczość

1. Czarny sezon. [Powieść]. Powst. ok. 1942-1945.

Inf.: S. Jończyk: O Alfredzie Łaszowskim. Przedmowa: do: A. Łaszowski: Literatura i styl życia. Warszawa 1985 s. 7.

2. Główna kwatera. [Powieść]. Powst. ok. 1942-1945. Druk fragmentów pt. Zaklinacz zwierząt. „Dziś i Jutro” 1946 nr 35.

3. Psy gończe. [Powieść]. Powst. 1942. Wyd. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1960, 198 s. Wyd. 2 tamże 1980.

4. Widzowie świata. [Powieść]. Powst. ok. 1942-1945.

Inf. jak w poz. .

5. Noc mediolańska. Powst. 1954. Wyd. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1958, 369 s.

Cz. 2 dyptyku powieściowego o św. Augustynie; cz. 1 zob. poz. .

6. W przeddzień wyznania. Powieść. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1956, 475 s.

Cz. 1 dyptyku powieściowego o św. Augustynie; cz. 2 zob. poz. .

7. Czas, który zabija. [Utwór sceniczny]. Powst. 1959 [inf. autora]. Druk fragmentów z II aktu „Życie i Myśl” 1959 nr 3/4 s. 52-62.

8. Proboszcz z Saint Galo. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1961, 363 s.

9. Oko w oko z młodością. [Szkice filozoficzne i literackie]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1963, 306 s.

Pierwodruk w czasopismach w latach 1947-1961.

Zawartość

Co wstrzymuje wojnę?; Spór o definicję sensu życia; O „Wyborze pism” Kotarbińskiego; Religijność człowieka współczesnego; Miłość – potęga nieznana?; List do młodego kleryka; Marsjanin. (Sprawozdanie z pobytu na ziemi); Przyjaciołom z „Manekina”; Oko w oko z młodością; Dzikie pretensje; Sytuacja literatury współczesnej [dot. Z. Bieńkowskiego]; Czytając „Czarodziejską górę” [T. Manna]; Nad „Doktorem Faustusem” Tomasza Manna; Tomasz Mann – humanista ironiczny; Agonia gatunku literackiego [dot.: T. Mann: Doktor Faustus]; Sztuka w skali europejskiej [dot. R. Brandstaettera]; Zdemaskowany mit śródziemnomorski [dot. M. Jastruna]; Klasyk za życia [dot. J. Parandowskiego]; Krajobraz Juliana Przybosia; Akt samosądu. „Pałeczka” Adolfa Rudnickiego; Wydarzenie literackie. „Osmędeusze” Mirona Białoszewskiego.

10. Noc poślubna. [Utwór sceniczny]. Powst. ok. 1966.

Inf.: „Biuletyn Informacyjny Ministerstwa Kultury i Sztuki1967 nr 5 s. 24.

11. Sprzedaż zdarzeń. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1970, 207 s.

12. Literatura i styl życia. Szkice, wspomnienia, rozmowy. Wybór, oprac. i przedmowa: S. Jończyk. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1985, 431 s.

Pierwodruk w czasopismach w latach 1963-1984.

Nagrody

Nagroda Funduszu Literatury w 1986.

Zawartość

Sztuka i życie: Skąd się bierze natchnienie; Norwid – nasz współczesny; Są miasta ładne i straszne [m.in. na temat Warszawy w literaturze]; Oddziaływanie literatury; Noty o literaturze; My inteligenci. – Sylwetki moich współczesnych: Wakacje literackie; Młodość Zofii Nałkowskiej [dot.Dzienników”]; Glosy do dziennika Zofii Nałkowskiej; Nałkowska a sztuka życia; O Karolu Irzykowskim – prywatnie; Cena klerkizmu; Z Irzykowskim o „garderobie duszy”; Irzykowski przeciw wszystkim?; Z Irzykowskim w teatrze; Z Irzykowskim o wojnie; Irzykowski w oczach Nałkowskiej; Wywiad ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem. (Wokół kontrowersji między Witkacym a Irzykowskim); Wspomnienia o Bolesławie Leśmianie; W szkole Kadena-Bandrowskiego; Kaden i jego powieść polityczna; Przyboś, mój cieszyński profesor...; Poezja jako wyraz stylu życia; Dialog o Profesorze. (O Władysławie Tatarkiewiczu); Bolesław Miciński; Z Witoldem Gombrowiczem w „Ziemiańskiej”; Przyjaźń z Włodzimierzem Pietrzakiem; Z Andrzejem Trzebińskim na gorąco...; O księdzu Józefie Jarzębowskim. – Rozmowy z pisarzami: Z wizytą u Jana Parandowskiego; U państwa Kuncewiczów w Kazimierzu; Literatura i znaki czasu. (Rozmowa z Pawłem Hertzem); O wychowaniu dla przyszłości. (Rozmowa z prof. Bogdanem Suchodolskim); Łatwiej mówić o końcu świata. (Rozmowa z prof. Janem Szczepańskim). – Spotkania z książkami: „Jezus z Nazarethu” Romana Brandstaettera; Tysiąc lat jako jeden dzień [dot.: R. Brandstaetter: Inne kwiatki świętego Franciszka z Assyżu]; Zawieyskiego „Roman z ojczyzną”; Dziennik stulecia [dot.: M. Kuncewiczowa: Fantomy]; Filozofia dekadencji [dot. S. Przybyszewskiego]; W poszukiwaniu istoty człowieczeństwa. (List do prof. Bogdana Suchodolskiego). – Zwycięstwo nad nienawiścią: Socjologia terroru; Zwyciężyć nienawiść; Chrześcijańska moc i niemożność; Dialog o miłości.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966.

Wywiady

Rozmowy z pisarzami. Z uczniem Karola Irzykowskiego Alfredem Łaszowskim. Rozm. S. Jończyk. Słowo Powszechne 1964 nr 27.
Afred Łaszowski. Rozm. K. Głogowski. Kierunki 1979 nr 30.
Rozkosz kształtowania własnej osobowości. Rozmowy o odrodzeniu moralnym. Rozm. A. Myć. Tygodnik Polski 1986 nr 13.
O krytyce literackiej i nacjonalizmie. Rozm. M. Urbanowski. Dekada Literacka 1993 nr 2-5.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (R. Loth).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (uzupełnienie).

Ogólne

Artykuły

W. Sadkowski: Literatura katolicka w Polsce. Warszawa 1963 [m.in. o A. Łaszowskim].
[Z. Irzyk] Z.I.: Nagroda literacka. Alfred Łaszowski. Kierunki 1964 nr 48.
W. Wnuk: Alfred Łaszowski – to nie tylko orator. Kronika”, Londyn 1965 nr 32.
L. Klimczak: Czas Błyskawicy. Kierunki 1978 nr 31.
P. Kuncewicz: Naprawiacz świata. (Alfred Łaszowski). Przegląd Tygodniowy 1988 nr 13.
B. Kazimierczyk: Prozaik, eseista, miłośnik astrologii. Wiadomości Kulturalne 1997 nr 20.
J. Koprowski: Alfred Łaszowski. Gazeta Wyborcza 1997 nr 132.

Psy gończe

Anka Kowalska: Podpis i pieczęć. Kierunki 1960 nr 25.
L. Elektorowicz: Anatomia diabła?Życie Literackie1960 nr 22.
S. Kisielewski: Nareszcie coś nowego!Tygodnik Powszechny1960 nr 24.
S. Lichański: Klerk contra Hilter, czyli Anty-lafcadio. W tegoż: Wśród mówiących prozą. Warszawa 1971.

Noc mediolańska

[A. Mandalian] Amen: Młot na heretyków. Nowa Kultura 1958 nr 28 [dot. też: W przeddzień wyznania].

W przeddzień wyznania

J. Siewierski: Na tropie bzdury. Grzeszna młodość świętego. Współczesność 1956 nr 2.
Z. Lichniak: Augustyn uwikłany w panny. W tegoż: Raptularz literacki. Warszawa 1957.
[A. Mandalian] Amen: Młot na heretyków. Nowa Kultura 1958 nr 28 [dot. też: Noc mediolańska].

Proboszcz z Saint Galo

W. Maciąg: Ksiądz proboszcz-artysta. Argumenty 1962 nr 34.
M. Milenaj: Awangarda nie zawsze konsekwentna. Kierunki 1962 nr 12.
W. Sadkowski: Poławiacz dusz” przeciw artyście. Nowe Książki 1962 nr 15.
Z. Starowieyska-Morstinowa: Sztuka i kołtuneria. Tygodnik Powszechny 1962 nr 26.

Oko w oko z młodością

S. Jończyk: Intelektualne przygody Łaszowskiego. Kierunki 1964 nr 14.
T.J. Żółciński: Propozycje i kontrpropozycje. Więź 1964 nr 7/8.

Sprzedaż zdarzeń

I. Biblińska. „Życie i Myśl1971 nr 12.
[S. Kisielewski] Kisiel: Pisarz – niebieski ptak. Tygodnik Powszechny 1971 nr 27.
J. Milewski: A może zjedlibyśmy tę zupę?Wrocławski Tygodnik Katolicki1971 nr 28.
M. Szybist: Prozy dzień powszedni: Krakatit i Barbarella. Życie Literackie 1971 nr 29.
M. Dobkowa: Zło idzie z Zachodu?Orzeł Biały,” Londyn 1973 nr 104.

Literatura i styl życia

R. Marszałek: Zdobywać istnienie. Twórczość 1986 nr 6.
A. Rogalski: Bardzo pożywna książka. Kierunki 1986 nr 9.
T. Umer. „Tygodnik Polski1986 nr 20.