BIO
Urodzony 6 czerwca 1932 w Wilnie[P]; syn Józefa Żakiewicza [zmarł 1945), plenipotenta, zarządcy dóbr i nadleśniczego lasów hrabiego Zdzisława Tyszkiewicza, i Zofii Marii z Ogonowskich, po wojnie urzędniczki. W dzieciństwie mieszkał w Mołodecznie (Wileńszczyzna). Po wybuchu II wojny światowej uczył się w rosyjsko-białoruskiej szkole powszechnej. W 1941-42 przebywał wraz z matką w Poniziu Tatarskim, majątku dziadka, Antoniego Ogonowskiego. W lipcu 1944, gdy spłonął dwór w Mołodecznie, zamieszkał wraz z rodziną w majątku Leonpole pod Krewem, gdzie przez dwa lata kontynuował naukę w szkole białoruskiej. W 1946 w ramach tzw. akcji repatriacyjnej przyjechał wraz z matką do Łodzi. Tam ukończył szkołę podstawową i od 1949 uczęszczał do Technikum Przemysłu Włókienniczego. W 1953 zdał maturę i przez miesiąc studiował chemię w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Łodzi. Następnie rozpoczął studia na filologii rosyjskiej, początkowo w WSP we Wrocławiu, a od 1954 w WSP w Opolu. Debiutował w 1954 drobnymi utworami prozatorskimi pod wspólnym tytułem Notatnik wiosenny (Pamięci Priszwina) (podpisywanymi Ryszard Żakiewicz), opublikowanymi na łamach „Wrocławskiego Tygodnika Katolików” (nr 13). W tym okresie drukował także w tygodniku opolskim „Katolik” (1956-57), będąc zarazem redaktorem tego pisma. Pisywał również teksty dla kabaretu Studencki Zespół Satyryczny Wskazując palcem. W 1957 uzyskał magisterium. W tymże roku zawarł związek małżeński z Dominiką Bulińską, nauczycielką i bibliotekarką. Od 1958 pracował na stanowisku asystenta w Katedrze Literatury Rosyjskiej na Wydziale Filologiczno-Historycznym WSP w Opolu. W 1961 jako opiekun koła naukowego rusycystów założył Rosyjską Estradę Poetycką „Riepa”. Artykuły, prozę, recenzje i przekłady z rosyjskiego drukował m.in. w „Tygodniku Powszechnym” (1960-61, 1967-73, 1976-89; także pod pseudonimem Wacław Oganowski), w pismach „Więź” (1960-70, 1975-79), „Nowe Książki” (1962-65), „Twórczość” (1963-69) i „Litery” (1967-69, 1972-73). Od 1964 należał do Związku Literatów Polskich (ZLP; do rozwiązania Związku w 1983; w 1965-66 członek zarządu Oddziału Opolskiego ZLP; w 1969-71 sekretarz, a w 1969-78 opiekun Koła Młodych Oddziału Gdańskiego ZLP). Odbył szereg podróży zagranicznych, m.in. wielokrotnie do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1964-65, 1968-69, 1976-77, 1988). W 1966 obronił na WSP w Opolu rozprawę doktorską pt. Literatura rosyjska lat 1894-1914 w kręgu Młodej Polski (promotor doc. dr hab. Zbigniew Barański). W tymże roku przeprowadził się do Gdańska, gdzie pracował początkowo jako adiunkt w Katedrze Filologii Rosyjskiej Wydziału Humanistycznego WSP w Gdańsku (od 1970 Uniwersytet Gdański), a od 1984 na stanowisku starszego wykładowcy. Kontynuował twórczość literacką i publicystyczną. Artykuły, felietony i prozę drukował w tym okresie m.in. na łamach „Dziennika Bałtyckiego” (1969-75; tu w 1971-72 cykl felietonów pt. Półgłosem), „Głosu Wybrzeża” (1969, 1971-76, 1980-81; tu w 1973 cykl felietonów pt. Z notesu), „Znaku” (1972-76), „Faktów” (1974-80, z przerwami), „W drodze” (1973-84, z przerwami), „Tygodnika Kulturalnego” (1971-77, z przerwami), „Pomeranii” (1975, 1977, 1980-88, z przerwami), „Opola” (1972-86, z przerwami), „Gwiazdy Morza” (1984-2004; tu cykl felietonów pt. Z dziennika). W 1971 otrzymał nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie, a w 1981 nagrodę Koga Gdańska za działalność wśród młodzieży literackiej, przyznaną przez Klub Studentów Wybrzeża „Żak” w Gdańsku. W 1979 został członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Drukował w prasie wychodzącej poza cenzurą, m.in. w 1985 w pismach „Wiązania” i „Podpunkt” (tu pod pseudonimem Olgierd Łokuciejewski). Był dwukrotnie nagrodzony przez Wojewodę Gdańskiego za całokształt twórczości (1989, 1997). W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a w 1990 Polskiego PEN Clubu. W 1994-2004 (z przerwami) ogłaszał artykuły i recenzje na łamach czasopisma „Przegląd Polityczny”, a w 1999-2004 drukował w „Kwartalniku Artystycznym” cykl pt. Ujrzane, w czasie zatrzymane. W 1998 przeszedł na emeryturę. Pełnił funkcję przewodniczącego jury Ogólnopolskiego Konkursu Prozatorskiego im. J. Drzeżdżona i przewodniczącego jury Konkursu Literackiego Uniwersytetu Gdańskiego (od 2002). W 2003 otrzymał nagrodę Prezydenta Gdańska w dziedzinie kultury. Wyróżniony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1976), odznaką honorową „Za Zasługi dla Gdańska” (1980), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989), odznaką honorową „Zasłużonemu Opolszczyźnie” (1995), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1998), Medalem Mściwoja II, przyznawanym przez Radę miasta Gdańska (2000). Zmarł 24 czerwca 2010 w Gdańsku.
Twórczość
1. Chłopiec o lisiej twarzy. [Opowiadania]. Katowice: Śląsk 1964, 125 s.
Zawartość
2. Liście. [Opowiadania]. Katowice: Śląsk 1967, 161 s.
Zawartość
3. Ród Abaczów. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1967, 154 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1971, wyd. 3 1979. – Wyd. łącznie z poz. ↑, ↑ pt. Saga wileńska zob. poz. ↑; wyd. łącznie z poz. ↑, ↑ pt. Tryptyk wileński zob. poz. ↑.
4. Ruchy rewolucyjne a recepcja literatur. Z historii związków literatury Polski i Rosji. Gdańsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku, Wydział Humanistyczny 1967, 10 s. Materiały na sesję naukową z okazji 50-lecia Wielkiej Rewolucji Październikowej.
5. Biały karzeł. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1970, 221 s. Wyd. 2 tamże 1975.
Adaptacje
radiowe
6. Ludzie i krajobrazy. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1970, 168 s.
7. Kraina sto piątej tajemnicy. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1972, 193 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1977, wyd. 3 1988.
Adaptacje
teatralne
8. To sen tylko Danielu... [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1973, 214 s.
Nagrody
9. Dolina Hortensji. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1975, 142 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1977, wyd. 3 1980. – Wyd. łącznie z poz. ↑, ↑ pt. Saga wileńska zob. poz. ↑.
10. Ostatni rejs „Grubego Jana”. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1975 [właśc. 1976], 84 s.
11. Dwaj dzielni z Plimplańskiego Lasu. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Czytelnik 1976, 252 s. Wyd. 2 tamże 1981.
Adaptacje
telewizyjne
12. Czteropalcy. Opowieść niesamowita. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1977, 198 s.
13. Dziennik intymny mego N.N. Warszawa, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1977, 183 s. Przedruk w wersji skróconej zob. poz. ↑.
Nagrody
14. Markigo albo Komiczne przygody Marka Piekielnika. [Powieść]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1978, 124 s.
15. Straszne bliźnięta. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1979, 176 s.
16. Opowieści z Bajkolandii. [Dla dzieci]. Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza 1981, 110 s. Wyd. 2 tamże 1984.
17. Pan Tip-Top. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1982, 28 s.
18. Wilcze łąki. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1982, 170 s. – Wyd. łącznie z poz. ↑, ↑ pt. Saga wileńska zob. poz. ↑; wyd. łącznie z poz. ↑, ↑ pt. Tryptyk wileński zob. poz. ↑.
19. Latarnia dziadka Utopka. [Opowiadania dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1987, 171 s.
Zawartość
20. Pożądanie Wzgórz Wiekuistych. Wstęp: A. Kamieńska. Poznań: Pallotinum 1987, 220 s.
Zawartość
21. Ciotuleńka. Opowieści żartobliwe. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Oddział Gdańsk 1988, 141 s.
Nagrody
Zawartość
22. Opowieść o wiernym pająku. [Dla dzieci]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1988, 27 s.
23. Saga wileńska. [Powieści]. Gdańsk: Graf 1992, 884 s.
Zawartość
24. Podwójne życie Karoliny. Monodram. „Tytuł” 1993 nr 4 s. 57-64.
25. Wilio w głębokościach morza. [Powieść]. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza 1993, 173 s. Wyd. łącznie z poz. ↑, ↑ pt. Tryptyk wileński zob. poz. ↑.
Nagrody
26. Ujrzane, w czasie zatrzymane. Gdańsk: Marabut 1996, 221 s.
Nagrody
Zawartość
27. Gorycz i sól morza. Gdańskie Smorgonie. [Powieść]. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2000, 194 s.
Nagrody
28. Tryptyk wileński. [Powieści]. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2005, 446 s.
Zawartość
29. Rosja, Rosja... Notatki z podróży. Ludzie. Lektury 1964-2002. [Eseje]. Gdańsk: Polnord; Oskar 2006, 236 s.
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1966, 2004.
