BIO

Born on 10 January 1933 in the village of Ciche, near Brodnica; son of the master builder Bronisław Żelazny and Konstancja, née Dudalska. In 1948, he became a pupil at the Educational Grammar School in Grudziądz. That year, he wrote his first literary pieces, pubilshing excerpts of the short story Powiedz prawdę (Tell the truth) in "Mały Gryf", the Torun supplement of the newspaper "Głos Pomorza". He was a member of the Union of Polish Youth (ZMP). After completing advanced secondary education in 1952, he worked for a year as a teacher of Polish language, initially in Grudziądz and then in Słupsk. He subsequently completed military service in Wałcz in 1954/55, during which time he published short stories in "Żołnierz LWP", the newspaper of the Pomeranian Military District. In 1955, he started a degree in Polish philology at the Nicolaus Copernicus University (UMK) in Torun. During this period, he was active in the Polish Students' Association (ZSP), chairing the University Council at UMK. In 1956/57, he was a member of the student literary group Helikon and served on the editorial board of the one-off publication "Helikon". He also contributed articles to the weekly "Pomorze" and column pieces for the university publication "Głos Uczelni". He abandoned his studies in 1959. He then worked as head bookkeeper at a state farm (PGR) in the Białogard district until 1960. He was then director of the Department of Culture at the Presidium of the District National Council in Człuchów (Koszalin region) until 1963 before moving to Sławno, where he was director of the District House of Culture and later of the District Advice Centre for Cultural and Educational Activities. He wrote several popular science studies on life in and the settlement of the former German territories of postwar Poland known as the Recovered Territories, focusing on the Człuchów district. From 1967 to 1970, he took a training course on working in the amateur theatre movement that was offered by the Central Centre for Teaching Methods (Centralny Ośrodek Metodyki) at the Ministry of Culture and Arts in Warsaw. He moved to Polanów (now in the Koszalin district) in 1970, where he was director of the Municipal House of Culture until 1990. For many years, he was a director in amateur theatres, developing scripts for poetic performances that won several prizes in national competitions and festivals. He also received numerous prizes in literary competitions for his prose works. He published column pieces, short stories, and excerpts of novels in the periodicals "Głos Pomorza" (intermittently from 1976-84 and 1988-91), "Profile Kultury" (1982-84), "Morze i Ziemia" (1983), "Pobrzeże" (1989), "Akcent" (1990), "Zbliżenia" (1991-92), and "Autograf" (1988 and 2005). In 1986, he joined the Polish Writers' Union (ZLP), collaborating with its Koszalin Branch. From 1990 to 1992, he taught Polish language at Polanów Primary School. Between 1992 and 1995, he collaborated with the daily newspaper "Głos Koszaliński" (using by-lines including JotŻet and Ziutek). In 1990, he joined Social Democracy of the Republic of Poland (SdRP), the chief successor to the former ruling communist party, PZPR. He stood unsuccessfully as a Democratic Left Alliance (SLD) candidate for the Polish senate in the Koszalin voivodeship in the 1991 elections. From 1995 until retiring in 2000, he worked at the Municipal Administration in Polanów, initially as an inspector and then as director of the Education Finance and Administration Team. Between 1998 and 2007, he was editor and publisher of the local monthly "Echo Polanowskich Wzgórz" (using pseudonyms including Agata and Kuba z Karloty). During this period, he was also a member of the team publishing the Koszalin-based "Gazeta Ziemska" and collaborated with the local social and cultural monthly "Miesięcznik". He published in the national periodicals "Sycyna" (1996-98) and "Wiadomości Kulturalne" (1997), too. He authored some 100 short stories for erotic magazines, including the monthly "Seksrety" (using the pseudonym Tomasz Zabrocki) and in the periodical "Erotyka w Literaturze i w Życiu" (1993-95). Between 1999 and 2003, he was chair of the Koszalin Branch of the ZLP. He is the recipient of awards including Meritorious Activist of Culture (1975), Meritorious Activist for the Koszalin Voivodeship (1977), the Gold Cross of Merit (1985) and the Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta (2004). He married Alicja Gołębiowska in 1958; they have two daughters: Roksana (b. 1959) and Marzena (b. 1960). He lives in Polanów.

Twórczość

1. Miasteczko pod wąsem. [Powieść]. Powst. 1981. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1986 , 158 s.

Nagrody

I nagroda w konkursie literackim Wydawnictwa Poznańskiego i Wydziału Kultury i Sztuki oraz Oddziału Związku Literatów Polskich w Koszalinie w 1981.

2. Taniec błaznów. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Iskry 1984, 261 s.

Nagrody

III nagroda w ogólnopolskim konkursie Wydawnictwa Iskry na debiut prozatorski w 1982.

3. Wygnańcy Ewy. Powieść. Powst. 1988. Koszalin: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1996 , 94 s.

Tytuł pierwotny: Wielka Niedźwiedzica.

Nagrody

I nagroda w regionalnym konkursie literackim na utwór prozą, ogłoszony przez Wydział Kultury i Sztuki urzędów wojewódzkich w Koszalinie i Słupsku, Oddział Związku Literatów Polskich w Koszalinie, Wydawnictwo Morskie w Gdańsku w 1988.

4. Zgubić cień. [Powieść]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1988, 193 s.

Nagrody

III nagroda w regionalnym konkursie literackim na utwór prozą, ogłoszony przez Wydział Kultury i Sztuki urzędów wojewódzkich w Koszalinie i Słupsku w 1986.

5. Szkoda lata. [Opowiadania]. Koszalin: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1998, 94 s.

Zawartość

Pierożki z kapustą i grzybkami; Niech przyjedzie wnuk; Anna Pogodna; Podpalacze; A mnie jest szkoda lata; Dziewczyna z bindugi; Mały biały domek; Runął w głąb.

6. Ucieczka na kogucie. [Opowiadania]. Koszalin, Polanów: Agaton 2004, 189 s.

Zawartość

Ucieczka na kogucie; Słupskie tramwaje; Doczekał się; Requiescat in pace; Zburzą ten dom; Paszteciki z „Ludowej”; Drewutnia; Najpierw dał po karku; Piękna pani; Szedł skrajem drogi.

7. Duchy polanowskich wzgórz. Polanów: Oficyna Wydawnicza Agaton 2006, 250 s.

Legendy i podania niemieckie oparte na motywach podań i baśni spisanych w tomach: E. Koglin: Was eine ostpommersche Kleinstadt erzählt (Stettin1939); U. Jahn: Volkssagen aus Pommern und Rügen (Berlin 1890).

Zawartość

Zawiera cykle: I. W pobliżu Świętej Góry; II. Góry Dwunastu Apostołów; III. Skarb z Maćkowego Jaru; IV. Zakochani znad jeziora Kwiecko.

8. [Dziewiętnaście] 19 bułeczek. [Powieść]. Koszalin: FENIKS [2008], 174 s.

9. Ptaki Świętej Góry. Legendy i opowieści o Świętej Górze Polanowskiej. Polanów: Oficyna Wydawnicza Agaton 2010, 213 s.

Zawartość

Od Autora. – I. O Słońce, złocista tarczo: Olbrzym Gamjad; W świętym gaju; Przelanie krwi; Źródło zdrowia. – II. Drzwi zawsze otwarte: Kaplica na Świętej Górze; Święta ikona; Ujrzał złote aureole; Rybak i diabeł; Rusałki znad Drężnianki; Grób Rudolfa; W drodze po odkupienie. – III. Pamięć o Maryi przetrwała: Śmierć biskupa Erazma; Kozioł i Źródło Zdrowia; Fundament niczym opoka; Dymy nad kartofliskiem; Góry Dwunastu Apostołów.

10. Za wcześnie do nieba. [Opowiadania]. Polanów: Oficyna Wydawnicza Agaton 2010, 154 s.

Zawartość

Za wcześnie do nieba: Brzoza; Za wcześnie do nieba; Pierożki z kapustą i grzybkami [poz. ]; Syny marmoladowe; Na bindudze; Spełniona przepowiednia; Szafa; „Cicha noc” na dwa głosy; Tryptyk morski: Dziewczyna w wiśniowych czółenkach; Dziewczyna z błękitną parasolką; Dziewczyna w śmiesznym kapeluszu, – nadto: W opinii krytyków [fragm. omówień twórczości J. Żelaznego].

11. Fatałaszki. [Powieść]. Koszalin: FENIKS 2013, 260 s.

12. Tango we mgle. Powieść. [Polanów]: Oficyna Wydawnicza Agaton 2014, 313 s.

13. Kichający słoń. [Powieść]. Polanów: [Oficyna Wydawnicza] O.W. Agaton 2018, 265 s.

14. Trzynasta. Opowiadania. Polanów: [Oficyna Wydawnicza] O.W. Agaton 2018, 244 s.

Zawartość

Zawiera 20 opowiadań, – nadto tekst autotematyczny pt. Luscina cantat noctu.

15. Śmiech Chryzypa. [Powieść]. Koszalin: Polimer 2021, 248 s.

16. Gdy milknie kos. [Powieść]. Koszalin: Polimer 2022, 320 s.

17. Cienie w jasności. Wywiady – felietony – recenzje. Współpraca: D. Kalinowski. Koszalin: Polimer 2023, 234 s.

Prace redakcyjne

1. Almanach Literacki – Koszalin 2001. Red.: J. Żelazny. Koszalin: Agaton 2001, 50 s.
Antologia opowiadań i wierszy.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 2008, 2009.

Wywiady

Zgubić cień. Rozm. A. Mrozowska. „Dziennik Bałtycki1988 nr 12 [dot. głównie: Zgubić cień].

Słowniki i bibliografie

Literatura Polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

M. ULICKA: Jerzy Żelazny. Powst. 2003 [on-line]. Link wygasł: [dostęp 28 czerwca 2014].

Miasteczko pod wąsem

L.M. JAKÓB: Nie sama zabawa. „Fakty1986 nr 7.

Taniec błaznów

J. GARSTECKA: Błazny i chochoły. „Morze i Ziemia1985 nr 46.
L.M. JAKÓB: Dobra powieść popularna. „Fakty1985 nr 9.
CZ. KURIATA: Frazeologia codziennej fikcji. „Zbliżenia1985 nr 23.
J. NARKOWICZ: Humorystyczny wizerunek otoczenia. „Głos Pomorza1985 nr 60.
A.W. PAWLUCZUK: Lekcja martwego świata. „Kultura”, Paryż 1986 nr 12 [dot. m.in. J. Żelaznego].

Wygnańcy Ewy

J. NARKOWICZ: Legenda czasu osadnictwa. „Głos Pomorza1988 nr z 10 IV.

Zgubić cień

A. KIETRYS: Z nas się chyba los natrząsał. „Głos Wybrzeża1988 nr z 5 V.
CZ. KURIATA. „Pobrzeże1988 nr 12.
J. NARKOWICZ: Dramatyczne losy Pomorza. „Głos Pomorza1988 nr 28 X.
J. KAJTOCH: Pieśń prozą z Pomorza. „Nowe Książki1989 nr 1.
T. LINKNER. „Okolice1989 nr 1.
E. STAROSTA: Niemały realizm. „Twórczość1989 nr 5.

Zob. też Wywiad.

Szkoda lata

J. NARKOWICZ: Głos współczesności. „Głos Koszaliński1998 nr z 18 IV.

Ucieczka na kogucie

J. NARKOWICZ: Uniesienia i pasje. „Głos Koszaliński2004 nr 143.
J. TERMER. W tegoż: Z przełomu wieków, czyli literatury dzień powszedni (1990-2008). Toruń 2009.

Duchy polanowskich wzgórz

J. NARKOWICZ. „Głos Koszaliński2006 nr z 25 V.
W. SKALSKA: Port literacki: Żelazny. „Latarnia Morska2006 nr 4.

[Dziewiętnaście] 19 bułeczek

Z. JANISZEWSKI: Panie w wieku różańcowym. „Gazeta Ziemska2008 nr 5.
J. NARKOWICZ: Miasteczko w krzywym zwierciadle. „Głos Koszaliński2008 nr z 6 VIII.
R. ULICKI: 19 smakowitych bułeczek. „Miesięcznik2008 nr 6.
J. SZWARC. „Latarnia Morska2009 nr 1/2.

Tango we mgle

J. SZWARC: Nękana przez mgłę. [on-line]. Powst. 2014. Dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 2 grudnia 2016].

Kichający słoń

L. ŻULIŃSKI: Prozaik, felietonista i słowiki. „Latarnia Morska” [on-line] 2018 nr z 6 XI. Dostępny w Internecie:Zob. link [dostęp 30 grudnia 2018] [dot. też: Trzynasta].

Trzynasta

L. ŻULIŃSKI: Prozaik, felietonista i słowiki. „Latarnia Morska” [on-line] 2018 nr z 6 XI. Dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 30 grudnia 2018] [dot. też: Kichający słoń].

Almanach Literacki – Koszalin 2001

(IN): Druga edycja „Almanachu Literackiego”. „Miesięcznik2001 nr 12/1.