BIO
Urodzony 6 sierpnia 1904 w Czuszowie koło Proszowic, w środowisku ziemiańskim; syn Adolfa Józefa Bocheńskiego, i Marii z Dunin-Borkowskich; brat pisarza Adolfa Marii Bocheńskiego. W 1923 zdał maturę w III Gimnazjum Klasycznym we Lwowie. W tymże roku debiutował wierszem Na śmierć rotmistrza Bochenka na łamach dziennika „Słowo Polskie” (nr 308); opublikował też pierwsze artykuły. Następnie wyjechał na studia rolnicze do Belgii i w 1928 otrzymał dyplom inżyniera w Institut Agronomique de l'Etat w Gemblaux. W 1927-28 wydawał we Lwowie wspólnie z bratem A. M. Bocheńskim pismo „Głos Zachowawczy”. Od 1929 mieszkał w Ponikwie koło Brodów (Tarnopolskie) i zajmował się administracją majątków oraz zakładów przemysłowych rodziców a później własnych. W 1932 ożenił się z Elżbietą Meysztowiczówną. Związany z grupą „Buntu Młodych” (od 1932) a następnie także „Polityki” (1938-39), na łamach tych czasopism ogłaszał liczne artykuły. Po wybuchu wojny światowej brał udział jako ochotnik w kampanii wrześniowej w szeregach 22 pułku ułanów. Od października do grudnia 1939 przebywał w więzieniu radzieckim w Brodach. Następnie przedostał się na teren okupacji niemieckiej i zamieszkał w Warszawie, gdzie wraz z Henrykiem Dunin-Borkowskim oraz Antonim Wielopolskim wydawał w 1940-41 konspiracyjny biuletyn polityczno-informacyjny „Wawel”. W 1940 został Kawalerem Honorowym i Dewocyjnym Polskiego Związku Kawalerów Maltańskich. W 1942-44 przebywał w Nadzowie koło Proszowic, później w Krakowie. Po wojnie, od października 1945 do grudnia 1955 był dyrektorem Browaru w Okocimiu koło Brzeska. W tym też czasie sprawował mandat posła na Sejm Ustawodawczy z Krakowa (z listy niezależnej inteligencji katolickiej). Artykuły i felietony publikował m. in. w „Dziś i Jutro” (1947-48, też pod pseudonimem Erazmus), w „Tygodniku Powszechnym” (od 1950). W 1952 ożenił się z Marią Pruszyńską. W 1957 przeniósł się do Rybienka Leśnego koło Wyszkowa. W tymże roku został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). Kontynuując twórczość publicystyczną, ogłaszał liczne eseje, artykuły, recenzje i polemiki w wielu czasopismach m. in. w „Kierunkach” (od 1956), „Życiu i Myśli” (1957-58, 1964-67) i „Słowie Powszechnym” (od 1958). Za całokształt twórczości literackiej otrzymał w 1958 nagrodę im. W. Pietrzaka. W 1961 zamieszkał w Warszawie. W 1962 został członkiem Stowarzyszenia PAX i członkiem zarządu tego stowarzyszenia. W 1963 otrzymał ponownie nagrodę im. W. Pietrzaka tym razem w dziedzinie publicystyki. W tymże roku został członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Działał w Towarzystwie Przyjaciół Książki; w 1969 został przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego. Od 1968 był członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC), od 1974 Kapituły Orderu Białego Kruka. W 1975 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie literatury. W 1977-83 przewodniczył Towarzystwu Przyjaciół Książki. Należał do Société Suisse des Bibliophiles w Zurychu. W 1983 został członkiem Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, a w 1985 członkiem Zarządu Głównego nowego ZLP. W 1987 był współzałożycielem (następnie honorowym prezesem) Towarzystwa Jana Blocha (Jean de Bloch Society) z siedzibą w Warszawie. Za twórczość publicystyczną otrzymał w 1987 nagrodę im. B. Piaseckiego. Odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim (1964), Krzyżem Oficerskim (1977) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1987) oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1999). Zmarł 12 stycznia 2001 w Warszawie.
Twórczość
1. Tendencje samobójcze narodu polskiego. [Współautor:] A. M. Bocheński. Lwów: Drukarnia Akademicka 1925, 31 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] Wrocław: Wektor 1990; [wyd. 3 poprawione] Wrocław: Nortom 1995.
2. Bezdroża pani Dąbrowskiej. „Słowo” 1937 nr 107-108; odb. Wilno 1937, 37 s.
3. Problem polsko-ukraiński w Ziemi Czerwieńskiej. [Autorzy:] A. Bocheński, S. Łoś, W. Bączkowski. Warszawa: Wydawnictwo „Polityki” 1938, 243 s. Po konfiskacie nakł. 2 tamże 1938.
4. Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie. Warszawa: Panteon 1947, 239 s. Wyd. nast.: wyd. 2 uzupełnione Warszawa: Czytelnik 1984, 450 s,; wyd. 3 tamże 1988, wyd. 4 pt. Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie. Rozmowę z A. Bocheńskim przeprowadził i notkę biograficzną o historykach przygotował K. Pastuszewski. Warszawa: Świat Książki 1996, 371 s.
Zawartość
5. Nienawiść i miłość La Rochefoucauld. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1962, 295 s. Wyd. 2 pt. Miłość i nienawiść La Rochefoucauld. Bydgoszcz: Świadectwo 1998.
6. Czy nowy podział na ludzi i małpy? [Studia publicystyczne]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1965, 193 s.
Zawartość
7. Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego. T. 1-3. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1966, 1969, 1971, 445 + 325 + 216 s. Wyd. nast. T. 1-2. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 1989. Por. poz. ↑.
Zawartość
8. Rzecz o psychice narodu polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 133 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1972, [wyd. 3] 1986.
9. Tropem polskiej techniki. Warszawa: Interpress 1971, 102 s.
10. Dygresje o wyższej i niższej kulturze. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1972, 170 s.
11. List do bibliofilów o braciach Załuskich. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Książki; Toruń: Towarzystwo Bibliofilów im. J. Lelewela 1978, 13 s.
12. Pseudosapiens – albo Sens i bezsens ludzkiej pracy. [Esej futurologiczny]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1979, 95 s.
Zawartość
13. Materiały do kroniki rodzinnej Bocheńskich. Fryburg, Szwajcaria: [J. M. Bocheński] 1981, 149 s.
14. Kryzys Polski i kryzys ludzkości. [Eseje polityczno-społeczne]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 129 s. Wyd. 2 tamże 1984.
Zawartość
15. Parę refleksji o Polsce i świecie. Wybór pism. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1984, 264 s.
Zawartość
16. Przemysł polski w dawnych wiekach. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, 424 s.
17. Niezwykłe dzieje przemysłu polskiego. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 140 s.
18. Sylwetki. Różne mowy i wspomnienia. Warszawa: Instytut Prasy i Wydawnictw „Novum” 1986, 69 s.
Zawartość
19. Rozmyślania o polityce polskiej. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 235 s. Wyd. 2 tamże 1988.
Nagrody
Zawartość
20. Jak chować nasze młode? [Szkice i artykuły]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1989, 140 s.
21. Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego 1945-1970. Kraków: Philed 1997, 546 s. Por. poz. ↑.
Przekłady
Prace edytorskie
Zob. też Przekłady.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1966, 1973.