Print

BIO

Urodzony 6 sierpnia 1904 w Czuszowie koło Proszowic, w środowisku ziemiańskim; syn Adolfa Józefa Bocheńskiego, i Marii z Dunin-Borkowskich; brat pisarza Adolfa Marii Bocheńskiego. W 1923 zdał maturę w III Gimnazjum Klasycznym we Lwowie. W tymże roku debiutował wierszem Na śmierć rotmistrza Bochenka na łamach dziennika „Słowo Polskie” (nr 308); opublikował też pierwsze artykuły. Następnie wyjechał na studia rolnicze do Belgii i w 1928 otrzymał dyplom inżyniera w Institut Agronomique de l'Etat w Gemblaux. W 1927-28 wydawał we Lwowie wspólnie z bratem A. M. Bocheńskim pismo „Głos Zachowawczy”. Od 1929 mieszkał w Ponikwie koło Brodów (Tarnopolskie) i zajmował się administracją majątków oraz zakładów przemysłowych rodziców a później własnych. W 1932 ożenił się z Elżbietą Meysztowiczówną. Związany z grupą „Buntu Młodych” (od 1932) a następnie także „Polityki” (1938-39), na łamach tych czasopism ogłaszał liczne artykuły. Po wybuchu wojny światowej brał udział jako ochotnik w kampanii wrześniowej w szeregach 22 pułku ułanów. Od października do grudnia 1939 przebywał w więzieniu radzieckim w Brodach. Następnie przedostał się na teren okupacji niemieckiej i zamieszkał w Warszawie, gdzie wraz z Henrykiem Dunin-Borkowskim oraz Antonim Wielopolskim wydawał w 1940-41 konspiracyjny biuletyn polityczno-informacyjny „Wawel”. W 1940 został Kawalerem Honorowym i Dewocyjnym Polskiego Związku Kawalerów Maltańskich. W 1942-44 przebywał w Nadzowie koło Proszowic, później w Krakowie. Po wojnie, od października 1945 do grudnia 1955 był dyrektorem Browaru w Okocimiu koło Brzeska. W tym też czasie sprawował mandat posła na Sejm Ustawodawczy z Krakowa (z listy niezależnej inteligencji katolickiej). Artykuły i felietony publikował m. in. w „Dziś i Jutro” (1947-48, też pod pseudonimem Erazmus), w „Tygodniku Powszechnym” (od 1950). W 1952 ożenił się z Marią Pruszyńską. W 1957 przeniósł się do Rybienka Leśnego koło Wyszkowa. W tymże roku został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). Kontynuując twórczość publicystyczną, ogłaszał liczne eseje, artykuły, recenzje i polemiki w wielu czasopismach m. in. w „Kierunkach” (od 1956), „Życiu i Myśli” (1957-58, 1964-67) i „Słowie Powszechnym” (od 1958). Za całokształt twórczości literackiej otrzymał w 1958 nagrodę im. W. Pietrzaka. W 1961 zamieszkał w Warszawie. W 1962 został członkiem Stowarzyszenia PAX i członkiem zarządu tego stowarzyszenia. W 1963 otrzymał ponownie nagrodę im. W. Pietrzaka tym razem w dziedzinie publicystyki. W tymże roku został członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Działał w Towarzystwie Przyjaciół Książki; w 1969 został przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego. Od 1968 był członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC), od 1974 Kapituły Orderu Białego Kruka. W 1975 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie literatury. W 1977-83 przewodniczył Towarzystwu Przyjaciół Książki. Należał do Société Suisse des Bibliophiles w Zurychu. W 1983 został członkiem Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, a w 1985 członkiem Zarządu Głównego nowego ZLP. W 1987 był współzałożycielem (następnie honorowym prezesem) Towarzystwa Jana Blocha (Jean de Bloch Society) z siedzibą w Warszawie. Za twórczość publicystyczną otrzymał w 1987 nagrodę im. B. Piaseckiego. Odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim (1964), Krzyżem Oficerskim (1977) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1987) oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1999). Zmarł 12 stycznia 2001 w Warszawie.

Twórczość

1. Tendencje samobójcze narodu polskiego. [Współautor:] A. M. Bocheński. Lwów: Drukarnia Akademicka 1925, 31 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] Wrocław: Wektor 1990; [wyd. 3 poprawione] Wrocław: Nortom 1995.

2. Bezdroża pani Dąbrowskiej. „Słowo” 1937 nr 107-108; odb. Wilno 1937, 37 s.

3. Problem polsko-ukraiński w Ziemi Czerwieńskiej. [Autorzy:] A. Bocheński, S. Łoś, W. Bączkowski. Warszawa: Wydawnictwo „Polityki” 1938, 243 s. Po konfiskacie nakł. 2 tamże 1938.

Tu artykuł A. Bocheńskiego: Problem polityczny Ziemi Czerwińskiej, s. 7-198.

4. Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie. Warszawa: Panteon 1947, 239 s. Wyd. nast.: wyd. 2 uzupełnione Warszawa: Czytelnik 1984, 450 s,; wyd. 3 tamże 1988, wyd. 4 pt. Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie. Rozmowę z A. Bocheńskim przeprowadził i notkę biograficzną o historykach przygotował K. Pastuszewski. Warszawa: Świat Książki 1996, 371 s.

Zawartość

Przedmowa; Koniunktury polityczne w dziejach upadku Polski; Skałkowski; Górka; Zakrzewski i Balzer; Przyborowski; Chołoniewski; Konopczyński; Polityka Stanisława Augusta w świetle jego pamiętników; Lelewel; Henryk Schmitt; Szujski; Kalinka; Sejm Czteroletni – Kalinka, Askenazy, Dembiński; Tokarz; Sobieski; Ks. Adam Czartoryski 1796-1815; Karol Boromeusz Hoffman. – W wyd. 2 dodane: Sejm Czteroletni – Kalinka, Smoleński, Askenazy; Margrabia Wielopolski.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Nienawiść i miłość La Rochefoucauld. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1962, 295 s. Wyd. 2 pt. Miłość i nienawiść La Rochefoucauld. Bydgoszcz: Świadectwo 1998.

6. Czy nowy podział na ludzi i małpy? [Studia publicystyczne]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1965, 193 s.

Wybór artykułów drukowanych w miesięczniku „Życie i Myśl”.

Zawartość

Czy mutacja jest konieczna?; Czy mutacja jest możliwa?; Jak zwalczyć nudę? Jak zwalczyć zbrodnię?; Skłonności asocjalne; Skłonność do pracy i do lenistwa; Miłe obejście; Wychowanie człowieka w nadmiarze kalorii; Sens życia Polaków.

7. Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego. T. 1-3. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1966, 1969, 1971, 445 + 325 + 216 s. Wyd. nast. T. 1-2. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 1989. Por. poz. ↑.

Zawartość

T. 1: Wstęp; Drobne warsztaty; Manufaktury; Stanisław Staszic; Ksawery Lubecki; Jak powstał polski przemysł włókienniczy. – T. 2: Lata zastoju 1832-1838; Dalsze dzieje włókiennictwa; Żelazo, maszyny i węgiel; Zakończenie. – T. 3: Lata inflacji; Pierwszy powiew deflacji: 1924-1925; Sejmowładztwo i zamach majowy; Trzy lata koniunktury: 1926-1929; O kryzysie światowym (1930-1933) i polskim (1930-1938); Po kryzysie wsi – kryzys przemysłu; Dalsze dzieje baronów węglowych; Wojciech Korfanty i Sąd Marszałkowski; Cement, drożdże i cukier albo 3 kartele na 145; O pożyczkach zagranicznych; Ekonomiści w obliczu kryzysu; Trzej ministrowie klęski: Ignacy Matuszewski, Jan Piłsudski i Marian Władysław Zawadzki; Eugeniusz Kwiatkowski; Wstęp do historii polskich inwestycji; Kwiatkowskiego plan czteroletni 1936-1939; Fragment dziejów polskiej energetyki; Proces hutnictwa w dwudziestoleciu; Wstęp do historii polskich obrabiarek; Ciąg dalszy dziejów polskich obrabiarek; Druga epoka w dziejach Cegielskiego. Parowozy i wagony; O przemyśle lotniczym. Pierwsi polscy konstruktorzy; Proces Broniewski – Czochralski; Polski przemysł samochodowy; O silnikach elektrycznych Cieszyn i Żychlin; Inż. Kazimierz Szpotański i polski przemysł elektrotechniczny; Przemysł lampowy; Pierwsze lampy katodowe; Dalsze dzieje włókiennictwa; O rozwoju polskiej chemii. Tarchomin pierwszą fabryką chemiczną; Z dziejów Gdyni – portu i miasta.

8. Rzecz o psychice narodu polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 133 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1972, [wyd. 3] 1986.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

9. Tropem polskiej techniki. Warszawa: Interpress 1971, 102 s.

Przekłady na czeski, francuski, hiszpański, niemiecki, rumuński i włoski: Warszawa: Interpress 1971.

10. Dygresje o wyższej i niższej kulturze. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1972, 170 s.

11. List do bibliofilów o braciach Załuskich. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Książki; Toruń: Towarzystwo Bibliofilów im. J. Lelewela 1978, 13 s.

Druk bibliofilski.

12. Pseudosapiens – albo Sens i bezsens ludzkiej pracy. [Esej futurologiczny]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1979, 95 s.

Zawartość

Przedmowa. – Cz. I. Przeszłość; Cz. II. Przyszłość; Cz. III. Aneksy.

13. Materiały do kroniki rodzinnej Bocheńskich. Fryburg, Szwajcaria: [J. M. Bocheński] 1981, 149 s.

14. Kryzys Polski i kryzys ludzkości. [Eseje polityczno-społeczne]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 129 s. Wyd. 2 tamże 1984.

Zawartość

Polski kryzys polityczny; Wychowanie narodowe; Parę luźnych rozmyślań o swobodnej krytyce; Kryzys ludzkości albo porządkująca wizja przyszłego świata.

15. Parę refleksji o Polsce i świecie. Wybór pism. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1984, 264 s.

Zawartość

Cz. I. Refleksje o Polsce: Rzecz o psychice narodu polskiego [poz. ↑]; Przyczyny rozbiorów [poz. ↑]; Książę Adam Czartoryski [poz. ↑]; Tradycje polskiej miedzi; Wielkie piece biskupów krakowskich [poz. ↑]; Wielkie piece Małachowskich [poz. ↑]; Ksawery Lubecki [poz. ↑]; Człowiek zimny i człowiek gorący [poz. ↑]; 13 ludzi najlepszego polskiego przemysłu; Polski kryzys polityczny lat 1980-1982 [poz. ↑]. – Cz. II. Refleksje o świecie: Sens i bezsens ludzkiej pracy [poz. ↑]; Porządkująca wizja przyszłego świata [poz. ↑]; O trzech nurtach kultury [poz. ↑]; Kultura współżycia [poz. ↑]; Rola kobiet i literatury [poz. ↑].

16. Przemysł polski w dawnych wiekach. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, 424 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

17. Niezwykłe dzieje przemysłu polskiego. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 140 s.

18. Sylwetki. Różne mowy i wspomnienia. Warszawa: Instytut Prasy i Wydawnictw „Novum” 1986, 69 s.

Zawartość

O braciach Załuskich; O Stanisławie Staszicu; Jan Bloch – inicjator Trybunału Haskiego; Mowa na pogrzebie Ksawerego Pruszyńskiego; Mowa na pogrzebie Stanisława Mackiewicza; Mowa na ślubie córki; Na pogrzeb Profesora Groera; Parę wspomnień o Adolfie Bocheńskim; Mowa na wprowadzenie prochów Andrzeja Tarnowskiego do grobu w Tarnobrzegu; Wspomnienie o Tadeuszu Przypkowskim.

19. Rozmyślania o polityce polskiej. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 235 s. Wyd. 2 tamże 1988.

Nagrody

Nagroda Funduszu Literatury 1988.

Zawartość

Tezy: A. Fundamentalne prawa działań politycznych; B. Fundamenty polityki polskiej; Materiały do rozmyślań. – Cz. I. Prawidłowości ogólne: O wspólnocie narodowej; Polemika z Erichem Frommem; O granicach nacjonalizmu; O godności narodowej; Schemat wpływów emocji na decyzje racjonalne; Metody motywacyjne a losy wspólnoty; Odwrócenie drabiny wartości; Wypaczenie środków działania; Parę uwag o wolności. – Cz. II. Polska polityka zagraniczna: Droga od potęgi do upadku; Zasadnicze systemy polityki międzynarodowej XVIII wieku; Sejm Czteroletni; Wiara w nierealny sojusz; Karta z dziejów rozsądku w Polsce – Oświecenie; O systemach polskiej polityki zagranicznej; Zagrożenie i ocalenie lat osiemdziesiątych. – Cz. III. O rozwoju gospodarczym: Kontestacje rozwoju gospodarczego; Ambicja narodowa a rozwój gospodarczy. – Zakończenie. – Posłowie.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

20. Jak chować nasze młode? [Szkice i artykuły]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1989, 140 s.

21. Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego 1945-1970. Kraków: Philed 1997, 546 s. Por. poz. ↑.

Przekłady

1. J. F. P. Retz de Gondi: Pamiętniki. Przeł.: A. Bocheński i M. Bocheńska. Przedmowa, przypisy i wybór: A. Bocheński. T. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 547 + 488 s. Wyd. 2 tamże 1981.
2. L. Saint-Simon de Rouvroy: Pamiętniki. Przeł.: A. Bocheński i M. Bocheńska. Przedmowa, przypisy i wybór: A. Bocheński. T. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 446 + 431 s. Wyd. 2 tamże 1984.

Prace edytorskie

1. Polska idea imperialna. Oprac. Zespół „Polityki”: A. Bocheński, S. Skwarczyński, K. Studentowicz. Wstęp: J. Giedroyć. Warszawa: Wydawnictwo „Polityka” 1938, 86 s.

Zob. też Przekłady.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1966, 1973.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (B. Winklowa).
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

• [S. Mackiewicz] CAT: Bocheński jako tłumacz. „Słowo Powszechne” 1961 nr 297.
• K. Pastuszewski: Aleksander Bocheński. „Kultura Oświata Nauka” 1984 nr 5.
• M. Dołęgowska-Wysocka: U Aleksandra Bocheńskiego. „Argumenty” 1987 nr 45.
• R. Bieniecki: Casus: Bocheński. Mała wszechnica „Nurtu”. „Nurt” 1988 nr 4.
• J. Prokop: Aleksander Bocheński. W tegoż: Pisarze w służbie przemocy. Kraków 1995.
• M. Pruszyński: W dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin Aleksandra Bocheńskiego. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 2000 z. 134.
• K. Rękas: Konserwatyzm rasowany. Wspomnienie o Aleksandrze Bocheńskim. „Najwyższy Czas” 2001 nr 5.

Dzieje głupoty w Polsce

• P. Jasienica: Cień Machiawela. „Tygodnik Powszechny” 1947 nr 31, polemika: A. Bocheński, P. Jasienica. Tamże 1947 nr 35.
• S. K. Rostworowski: O szkołę politycznego myślenia. „Dziś i Jutro” 1947 nr 28.
• K. Koźniewski: Na marginesie „Dziejów głupoty w Polsce”. „Odra” 1947 nr 43/44.
• I. Pannenkowa: Mentorzy. „Tygodnik Warszawski” 1947 nr 49.
• K. Koźniewski: Dzieje głuchoty w Polsce. „Wiadomości Kulturalne” 1997 nr 2.
Go back to position Wróć do pozycji

Rzecz o psychice narodu polskiego

• Z. Czajkowski: Kij w kłębowisku historii. „Życie i Myśl” 1971 nr 6.
• M. Kurzyna: Książka gorzka ale i optymistyczna. „Kierunki” 1971 nr 20.
• W. Łuka: Przywrócić godność siebie. „Prawo i Życie” 1971 nr 15.
• T. Wawer: Smutny realizm. „Tygodnik Powszechny” 1971 nr 37.
Go back to position Wróć do pozycji

Przemysł polski w dawnych wiekach

• A. Chodkiewicz: Przemysłowcy Rzeczypospolitej szlacheckiej. „Miesięcznik Literacki” 1986 nr 11.
Go back to position Wróć do pozycji

Rozmyślania o polityce polskiej

• K. Pastuszewski: Myśli i emocje. „Kierunki” 1988 nr 16.
• T. Sołtan. „Kultura Oświata Nauka” 1988 nr 5/6.
• S. Zieliński: A to książka świetna. „Nowe Książki” 1988 nr 5.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO