BIO

Born on 13 September 1943 in Warsaw; daughter of the teacher, prose writer and poet Flora, née Trynkus and the columnist, journalist, sociologist and politician Władysław Bieńkowski, who was active in the Polish Workers' Party (PPR – Polska Partia Robotnicza) and then the Polish United Workers' Party (PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) to 1970, before associating with the Workers' Defence Committee (KOR – Komitet Obrony Robotników), from 1976. She spent her childhood in Warsaw, where she attended the Narcyza Żmichowska Grammar School. After completing advanced secondary education in 1961, she studied Romance studies at the University of Warsaw (UW). In 1963, she published her first article Koncepcje postaw w teatrze Corneille’a (Conceptions of attitudes in Corneille's theatre), which appeared in "Kwartalnik Neofilologiczny" (no. 3). After graduating with a master's degree in 1966, she was a doctoral researcher at the Department of Foreign Philologies at UW, where she defended her doctoral thesis Poezja i tradycja w „Tygodniach” Guillaume’a de Salluste du Bartas (Poetry and tradition in Guillaume de Salluste du Bartas' "Weeks") in 1970. It was supervised by Prof. Mieczysław Brahmer. She made her debut as a translator in 1972 with a Polish version of Paul Ricoeur's essay Événement et sens dans le discours (in Polish as Wydarzenie i sens w mowie), which appeared in "Teksty" (no. 6). She contributed as an essayist, reviewer and translator to "Twórczość" from 1971, "Tygodnik Powszechny" from 1972, "Znak" from 1972 and "Więź" from 1974. In 1975 she was appointed lecturer at the Catholic University of Lublin (KUL – Katolicki Uniwersytet Lubelski) where she lectured in French literature and literary theory until 1981. In 1977 she received the Kościelski Award from the Geneva-based Kościelski Foundation. In 1981 she was awarded a habilitation degree by the Institute of Literary Studies of the Polish Academy of Science (IBL PAN) for her study of the history of German culture, W poszukiwaniu królestwa człowieka. Niemiecka utopia sztuki od Kanta do Tomasza Manna. (In search of the kingdom of man. German artistic utopias from Kant to Thomas Mann). In 1982 she left for France and worked at the Université d’Avignon as an associate lecturer until 1987. In 1983 she became a member of the editorial board of "Zeszyty Literackie", contributing regularly to this periodical which was initially published in Paris before moving to Warsaw. She continued cooperating with the journal until 2018, publishing short pieces and essays on European culture. In 1993 she had a regular column, List z Wersalu (Letter from Versailles). From 1983 she also published in the London-based monthly "Aneks", contributing numerous pieces crossing the boundaries between literature and philosophy. She travelled regularly to Greece and Italy, writing essays about the culture of both countries. In 1989, she became a member of the Association of Polish Writers (SPP – Stowarzyszenie Pisarzy Polskich). In 1994/95 she was a consultant at the Polish Academy of Sciences' Paris office. She continued to publish in periodicals including "Znak”, "Res Publica” (and later in "Res Publica Nowa") and the daily "Gazeta Wyborcza". In 1999 she appointed associate professor at the Institute of Polish Philology at the Cardinal Stefan Wyszyński University (UKSW – Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) in Warsaw, where she taught and lectured in Polish and world literature. Until her retirement in 2013, she served as chair of European Modernism at UKSW. She served on the jury of the Kościelski Foundation Award in Geneva. In 2008 she became a regular reviewer for the periodical "Przegląd Polityczny".
She is married to the aerodynamics engineer Jean-Paul Chancel. She lives in Versailles, France.

Twórczość

1. Dwie twarze losu: Nietzsche – Norwid. [Szkice].Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 189 s.

Zawartość

Wprowadzenie. – I. Nietzsche: Słowo i istnienie; Wędrówka przez krainę kultury; Historia odkupiona; Taniec Zaratrusty; Żegluga ku dalekim brzegom; Dionizos przeciw Ukrzyżowanemu. – II. Norwid: W poszukiwaniu wielkiej ojczyzny. (O poemacie Quidam Cypriana Norwida); Czasy pełne znaków; Romantyczna historiozofia i romantyczna polityka; W cieniu wielkich poprzedników; Rzym 1848; Zmarnowane pokolenie; Historia jako dzieje Wcielenia; Dlaczego poemat?

2. W poszukiwaniu królestwa człowieka. Utopia sztuki od Kanta do Tomasza Manna. Warszawa: Czytelnik 1981, 355 s.

Rozprawa habilitacyjna.
Szkice dotyczące dziejów kultury niemieckiej od schyłku XVIII wieku po współczesność.

Zawartość

Cz. I. Wielkość i tragizm człowieka klasycznego: Czasy przełomu; Marzenie o systemie; Krytyka to ustalenie ludzkiego zadania; Świat natury i świat osoby; Czy pojednanie jest możliwe?; Nowe widnokręgi. – Cz. II. Spadkobiercy: Losy pewnego pojęcia; Poeta podejmuje pytanie filozofa [dot. F. Schillera]; Śmiercionośna synteza [dot. F. Hegla]; Geniusz ironii romantycznej [dot. F. Schlegla]; Jasne oko świata [dot. A. Schopenhauera]; Twórczość rozpętana [dot. F. Nietzschego]. – Cz. III. Ocalenie przez muzykę [dot. R. Wagnera]: Wprowadzenie; Muzyka w świecie myśli idealistycznej; Jak uzasadnić muzykę?; Synteza sztuk wokół mitu; Czas, sens, liturgia; Schyłek utopii. – Cz. IV. Literatura jako duchowa forma życia [dot. T. Manna]: Pisarz pośród filozofów; Rodowód; Muzyka wenecka; Powieść jako krytyka egzystencji; Księga losu niemieckiego.

3. Dane odebrane. [Opowiadania]. London: Puls 1985, 179 s.

Zawartość

Tryptyk włoski; Droga na południe; Kopuła; Rzymianin.

4. Co mówią kamienie Wenecji. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1999, 265 s. Wyd. nast. Warszawa: Wydawnictwo Próby 2021.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Wydawnictwo Próby 2021, plik w formacie EPUB, MOBI.

Zawartość

Zawiera eseje dot. sztuki weneckiej: Przyjazd; Warsztaty wyobraźni; Wygnaniec; Powroty; Przestrzenie weneckie; O przemijaniu i trwaniu; U świętego Marka; Pochwała lekkości; Światło zimowe; Postscriptum.

5. Spór o dziedzictwo europejskie. Między świętym a świeckim. [Eseje]. Warszawa: W.A.B. 1999, 245 s.

Zawartość

Zawartość; Oświecenie – pomiędzy świętym i świeckim; Intelektualiści i rewolucja; Twórczość przeciw samotności; Sprawa Dreyfusa; Wybór i tożsamość; Mieszkać w historii; Zdrada klerków po latach; Zbrodnia słów; Portret kondotiera na tle pejzażu [dot. E. Jüngera]; Pamięć, polityka, religia; Proces [M.] Papona; Uczniowie czarnoksiężnika; Krótki rzut oka na koniec stulecia; Śmierć Simone Weil; Co zawdzięczamy Mircei Eliademu.

6. Pisarz i los. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Warszawa: Fundacja „Zeszytów Literackich 2002, 172 s.

Nagrody

Nominacja do Nagrody Literackiej Nike w 2003.

7. W ogrodzie ziemskim. Książka o Miłoszu. Warszawa: Sic! 2004, 277 s.

8. Michał Anioł – nieszczęśliwy rzymianin. [Esej]. Warszawa: Sic! 2009, 153 s.

9. Spacery po Rzymie. [Przewodnik eseistyczny]. Warszawa: Fundacja „Zeszytów Literackich 2010, 212 s. Podróże „Zeszytów Literackich”..

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Fundacja „Zeszytów Literackich” 2013, plik w formacie EPUB, MOBI, PDF.

10. Dom na Rozdrożu. [Wspomnienia]. Warszawa: Sic! 2012, 256 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Sic! 2012, plik w formacie EPUB, MOBI.

11. Historie florenckie, Sztuka i polityka. [Eseje]. Warszawa: Fundacja „Zeszytów Literackich 2015, 200 s. Seria Podróże.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Próby 2015, plik w formacie EPUB, MOBI.

Nagrody

Nagroda Magellana w 2015.

Zawartość

Pod znakiem katastrofy [dot. powodzi w 1966]; Uczta ziemska, uczta niebiańska [dot. obrazów przedstawiających Ostatnią Wieczerzę]; O Medyceuszach można bez końca; Niebo nad miastem [dot. G. Savonaroli i N. Machiavellego]; Wyobraźnia i obrazy.

12. Po co filozofowi religia. Stanisław Brzozowski, Leszek Kołakowski. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 2020, 426 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Wydawnictwo Znak 2020, plik w formacie EPUB, MOBI.

Zawartość

Część I: Brzozowski, czyli głód; Cz. II: Kołakowski, czyli lęk o Europę.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Czytanie w przyszłości. (Krasiński i Cieszkowski: dwie wersje romantycznej filozofii kultury). „Znak1974 nr 4 s. 403-414.
Historia jako dzieje wcielenia. „Więź1974 nr 4 s. 29-39.
Muzyka – Świat. „Teksty1975 nr 2 s. 39-58.
Sztuka i ocalenie. „Twórczość1976 nr 12 s. 91-103.
Pisarze wśród filozofów. „Teksty1978 nr 1 s. 83-100.
Poezja i egzegeza w „Tygodniach” G. De Salluste du Bartas. „Rocznik Humananistyczny1979 z. 5 s. 5-32.
Usta ciemności. „Znak1979 z. 295/296 s. 83-109.
Przestrzeń ocalenia. „Więź 1981 nr 3 s. 25-40.
L’image de L’Occident dans la littérature polonaise. W: The common christian roots of the European nations. [T.] 2. Florence 1982 s. 705-712, wersja polska: Obraz Zachodu w literaturze polskiej. W: Literatura polska w kulturze chrześcijańskiej Europy. Lublin 1983 s. 49-60, przekład angielski: The image of the West in Polish literature. [Przeł.] A. Pasicki. W: Polish literature in the culture of christian Europe. Lublin 1983 s. 57-68.
Szukanie trudnego środka. „Aneks”, Londyn 1982 nr 28 s. 154-168 [dot. L. Kołakowski: Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań].
Krasiński – poezja jako egzegeza symbolu. W: Religijne tradycje literatury polskiej. Lublin 1983 s. 211-228.
Sztuka eseju, czyli o darze rozmowy. „Aneks”, Londyn 1983 nr 31 s. 101-113.
Leszek Kołakowski – wielkość i nędza rozumu wyemancypowanego. „Aneks”, Londyn 1987 nr 48 s. 101-115.
Zbrodnia słów. „Zeszyty Literackie1993 z. 42 s. 36-51 [dot. biografii R. Brasillacha].
Mała historia pamięci. (Pamięć jednostkowa, pamięć zbiorowa). „Znak1995 nr 5 s. 19-30.
Camus i niemożliwe pojednanie. „Res Publica Nova2000 nr 9 s. 72-81.
Kultura w czasach interregnum. O elitach w społeczeństwie masowym. „Znak2001 nr 8 s. 11-23.
Troska o Polskę, troska o świat. „Znak2002 nr 3 s. 72-88.
Miłosz i psalmy. „Zeszyty Literackie2005 nr 1 s. 71-77, przekład na język angielski: Miłosz and the Book of Psalms. W: Miłosz like the world. Poet in the eyes of Polish literary critics. Frankfurt am Main 2015 s. 383-390.
Inny świat” [G. Herlinga-Grudzińskiego] – opowieść wychowawcza. „Zeszyty Literackie2009 nr 4 s. 175-185.
Wokół Forum. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka2009 s. 111-121.
Ernst Bertram, Tomasz Mann i legenda Nietzschego. [Cz.] 1 -2. „Zeszyty Literackie2010 nr 2-3 s. 204-209; 207-213.
Mój Chopin. „Zeszyty Literackie2010 nr 1 s. 104-124.
Trop Hiobowy u Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. W: Hiob Biblijny. Hiob obecny w kulturze. Warszawa 2010 s. 191-202.
O korespondencji Czesława Miłosza z Konstantym Jeleńskim. „Zeszyty Literackie2011 nr 4 s. 139-150.
Poezja jako tożsamość osobowa u Czesława Miłosza. „Colloquia Litteraria2011 nr 2 s. 7-14, przekład na język angielski: Poetry as Czesław Miłosz’s Personal Identity. „Colloquia Litteraria” 2017 nr 1.
Czytane po latach. „Buddenbrookowie”. „Zeszyty Literackie2012 nr 4 s. 183-193.
435 dni z życia Goethego. „Przegląd Polityczny2013 nr 117 s. 2-26.
Miłosz et Gombrowicz – un couple mal assorti? W: Czesław Miłosz. Dialogue des cultures. Paris 2013 s. 213-219.
O niektórych sekretach „Pieska przydrożnego. W: Miłosz i Miłosz. Kraków 2013 s. 503-510.
Mit w pisarstwie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. W: Świadectwo – mit – tajemnica. O Gustawie Herlingu Grudzińskim. Warszawa 2019 s. 77-93.
Sen o szczęśliwym mieście. „Przegląd Polityczny2021 nr 166 s. 49-63 [dot. P. Boucheron: Conjurer la peur. Sienne 1338, wyd. Paris 2013].

Przekłady

1. P. Ricoeur: Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie. Wybór, oprac. i posłowie: S. Cichowicz. Przeł.: E. Bieńkowska, H. Bortnowska, S. Cichowicz. Warszawa: PAX 1975, 319 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1985; wyd. 3 Warszawa: De Agostini we współpracy z Ediciones Altaya Polska 2003, 406 s.
2. M. Merleau-Ponty: Proza świata. Eseje o mowie. Wybrał i wstępem opatrzył S. Cichowicz. Przeł.: E. Bieńkowska, S. Cichowicz, J. Skoczylas. Warszawa: Czytelnik 1976, 257 s. Wyd. 2 tamże 1999.
Tu w przekł. E. Bieńkowskiej rozdział Postrzeganie, ekspresja, sztuka, s. 178-251.
3. M. Philibert: Paul Ricoeur, czyli wolność na miarę nadziei. Przeł.: E. Bieńkowska, H. Bortnowska, S. Cichowicz. Warszawa: PAX 1976, 254 s.

Prace redakcyjne

1. H. Balzac: Jaszczur. Przekł. T. Boy-Żeleński. Tekst przejrzał J. Rogoziński. Oprac., wstęp: E. Bieńkowska. Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1999, CIV, 288 s. Biblioteka Narodowa II, 240.
2. Południe wieku. Red.: K. Niciński, K. Leżeńska, E. Bieńkowska. Warszawa: Prószyński i S-ka 2019, 250 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 2008, 2024.

Wywiady

Biografia i życie. Rozm. T. Walas. „Dekada Literacka1992 nr 7.
Wokół kanonu. Rozm. A. Bielik. „Nowe Książki1999 nr 8.
Nocny stolik Papona. W: G. Łęcka: Salon literacki. Warszawa 2000.

Słowniki i bibliografie

• [Hasło w:] Polak w świecie. Leksykon Polonii i Polaków za granicą. Warszawa 2001.

Ogólne

Artykuły

R. SENDYKA: Esej i ekfraza: (Herbert-Bieńkowska-Bieńczyk). „Przestrzenie Teorii2009 nr 11.
A. LISZKA-DRĄŻKIEWICZ: Wszystko, co ludzkie. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria2017 [t.] 17.

Dane odebrane

M. ZIELIŃSKI: Wymyślenie. W tegoż: Ucieczka przed Polską. Kraków 2006.

Co mówią kamienie Wenecji

G. BORKOWSKA: Duch miasta. „Wysokie Obcasy1999 nr 28.
J. DRZEWUCKI: Serenissima, lustrzane odbicie i reumatyzm. „Rzeczpospolita1999 nr 305.
[T. FIAŁKOWSKI] Lektor: Podróż do Wenecji. „Tygodnik Powszechny1999 nr 30.
A. UBERTOWSKA: Miasto halucynogen. „Gazeta Wyborcza1999 nr 94.
J. UGNIEWSKA: Doświadczenie Wenecji. „Nowe Książki1999 nr 8.
A. BARANOWA: Miasto światła. „Znak2000 nr 4.
D. CZAJA: Przygody oka. Ewy Bieńkowskiej książka o Wenecji. Tygodnik Powszechny 2000 nr 6.
E. CZERWIŃSKA. „Zeszyty Literackie2000 nr 69.
M. GUZOWSKA: Raczej triumf niż śmierć. Więź 2000 nr 5.
M. RABIZO-BIREK: Zobaczyć Wenecję i ... „Twórczość2000 nr 6.
L. GIEMZA: The Venice of Bieńkowska, the Venice of Bolewski – on two essays about the city. „Studia Humanitatis”, Moskwa 2019 z. 2 [dot. także: J. Bolewski: Co po Wenecji... Śladem artystów i świętych].
D. CZAJA: Metonimie i ekfrazy. Mapowanie Wenecji. W: Pomiędzy mapą a terytorium. Gdańsk 2020.

Spór o dziedzictwo europejskie

A. KOMOROWSKI: Europejskie sprawy spadkowe. Nowe Książki 1999 nr 8.
J. ZARZYCKA: Pomiędzy troską a nadzieją. Dekada Literacka 1999 nr 5/6.
A. LEGEŻYŃSKA: Sztuka eseju, sztuka czytania historii. „Polonistyka2000 nr 3.
K. SZUMLEWICZ: Encyklopedia komunałów. Twórczość 2000 nr 1.

Pisarz i los

I. GRUDZIŃSKA-GROSS. „Gazeta Wyborcza2003 nr 139.
Z. KUDELSKI: Historia zestrzelonego w locie. „Rzeczpospolita2003 nr 27 dodatek „Rzecz o Książkach”.
A. MORAWIEC: Odtwarzanie w sobie świata pisarza. Nowe Książki 2003 nr 9.
J. SOCHOŃ: Szczęśliwie trudny splot. Więź 2003 nr 8/9.
P. ŚPIEWAK: O pisarzu i losie. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Ewy Bieńkowskiej. Res Publica Nowa 2003 nr 4.
J. CZACHOWSKA: Na progu tajemnicy wyjątkowości. Twórczość 2004 nr 2/3.
M. LUL. „Pamiętnik Literacki2004 z. 4.
B. POCIEJ: Wnikanie w sedno literatury…Zeszyty Literackie2009 nr 1 [dot. też: W ogrodzie ziemskim].

W ogrodzie ziemskim

M. RADZIWON: Miłosz jak góra. Gazeta Wyborcza 2004 nr 280.
M. CUBER: Przywidzenia nad prywatną zatoką. Nowe Książki 2005 nr 3.
Z. KRÓL: Niejeden prorok lubi dżem truskawkowy. Zeszyty Literackie 2005 nr 1.
J. ZACH-ROŃDA: Między wykładem a wyznaniem. Opowieść o Miłoszu. „Znak2005 nr 6.
M. BERNACKI: Eseje, gawędy, szkice – o krytycznoliterackich ob-chodach „góry Miłosz. „Świat i Słowo2006 nr 1 [dot. też: M. Zaleski: Zamiast. O twórczości Czesława Miłosza; M. Skwarnicki: Mój Miłosz].
B. POCIEJ: Wnikanie w sedno literatury…Zeszyty Literackie2009 nr 1 [dot. też: Pisarz i los].

Michał Anioł – nieszczęśliwy rzymianin

A. ARNO: Zadziwiający Michelangelo Buonarotti. „Gazeta Wyborcza2009 nr 300.
J. MIZIOŁEK: Posępny geniusz. „Nowe Książki2010 nr 5.

Spacery po Rzymie

[T. FIAŁKOWSKI] Lektor: Księga świętego miasta. „Tygodnik Powszechny2011 nr 2.

Dom na Rozdrożu

[T. FIAŁKOWSKI] Lektor: Rozdroże i pamięć. „Tygodnik Powszechny2012 nr 16.
B. KALISKI: Florentyna i Władysław. „Nowe Książki2012 nr 11.
M. WYKA: O książce Ewy Bieńkowskiej „Dom na Rozdrożu. „Zeszyty Literackie2012 nr 2.
A. GRZEMSKA: [...] mała apologia pro domo sua [...]. O „Domu na rozdrożu” Ewy Bieńkowskiej. „Autobiografia2013 nr 1.
J. POLKOWSKI: Wina i rozgrzeszenie. „wSieci2014 nr 45.

Historie florenckie

[T. FIAŁKOWSKI] LEKTOR: Trzy Florencje. Tygodnik Powszechny 2015 nr 50.
J. MIKOŁAJEWSKI: Florencja niezatapialna. Gazeta Wyborcza 2015 nr 284.
P. KĘPIŃSKI: Miasto kruche i nieśmiertelne. Twórczość 2016 nr 7/8.
H. WANIEK: Wbrew powodzi. Nowe Książki 2016 nr 2.
M. WRANA: Uczta ziemska, uczta niebiańska. Znak 2016 nr 731.
M. WYKA: Widoki Florencji. Nowa Dekada Krakowska 2016 nr 1/2.

Po co filozofowi religia

J. JANICKA: Po co recenzji tytuł?Karto-Teka Gdańska” [on-line] 2020 nr 2. Dostępna w Internecie: Zob. link [dostęp: 30 sierpnia 2023].
M. PIOTROWSKA-GROT: W sidłach systemu wierzeń. „ArtPAPIER” [on-line] 2021 nr 413. Dostępna w Internecie: Zob. link [dostęp 30 sierpnia 2023].