BIO

Urodzony 13 marca 1947 w Łodzi; syn Aleksandra Bierezina i Adeli Zawieruszanki, ekonomistów. W 1965 ukończył w Łodzi I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika. W tym samym roku zdawał egzamin wstępny na Akademię Medyczną w Łodzi, ale nie został przyjęty na studia. Następnie rozpoczął pracę jako urzędnik w dziale finansowym Urzędu Miejskiego Łódź-Śródmieście, a później w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ). Równocześnie wyczynowo uprawiał sport: pływanie, lekkoatletykę, judo, boks, kolarstwo, a później alpinizm; był reprezentantem łódzkich klubów sportowych oraz członkiem Klubu Wysokogórskiego. Debiutował w 1966 wierszem pt. Drzewa pocięły horyzont opublikowanym w tygodniku „Odgłosy” (nr 28); z pismem tym współpracował następnie do 1973. Za właściwy debiut uważał wiersze pt. Ciało można opisać..., Kołysanka — dziewczynie i Modlitwa ogłoszone w 1967 w miesięczniku „Więź” (nr 3). W tymże roku rozpoczął studia polonistyczne na UŁ. W listopadzie 1967 wspólnie z Andrzejem Biskupskim założył w Łodzi Grupę Poetycką Centrum, do której należał do 1971. W marcu 1968, jako delegat pierwszego roku polonistyki, był członkiem Komitetu Strajkowego UŁ. W 1969 ożenił się z Ewą Sułkowską, z zawodu elektronikiem (rozwód w 1983). W 1970-74 pracował sezonowo jako ratownik wodny w kąpieliskach i basenach. Na początku 1971 przez krótki czas był członkiem warszawskiej grupy poetyckiej Forum Poetów Hybrydy. W 1971 został usunięty z uczelni w związku z procesem niezależnej organizacji Ruch, której był członkiem; otrzymał wyrok półtora roku więzienia w zawieszeniu na dwa lata. W 1972 otrzymał stypendium im. T. Borowskiego przyznane przez Zarząd Główny Związku Literatów Polskich (ZLP). W tym czasie publikował wiersze, fragmenty prozy i recenzje literackie na łamach wielu czasopism, m.in. „Więzi” (1967-74), „Tygodnika Kulturalnego” (1969), „Studenta” (1970-72), „Poezji” (1972-73), „Literatury” (1972-74) i „Tygodnika Powszechnego” (1973). W 1974 rozpoczął na UŁ studia etnograficzne, przerwane w 1977 relegowaniem z uczelni za działalność w Komitecie Obrony Robotników (KOR; od początku jego istnienia, tj. od września 1976), a następnie Komitecie Samoobrony Społecznej KOR. W grudniu 1975 był sygnatariuszem Memoriału 59 intelektualistów do władz państwowych w związku z projektowanymi zmianami w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1977 był współzałożycielem kwartalnika literackiego „Puls”, wydawanego poza cenzurą, oraz jego redaktorem naczelnym (do 1983 nr 19). Własną twórczość literacką ogłaszał także w czasopismach zagranicznych oraz polskich emigracyjnych, m.in. w „Kulturze” (Paryż, od 1974), „Index on Censorship” (Londyn, 1977-83), „Jedność” (Sztokholm, 1978), „Mr. Cogito” (Forest Grove, 1978), dodatku „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”, „Tydzień Polski” (Londyn, 1979). W październiku 1979 uczestniczył w mającej miejsce w kościele św. Krzyża w Warszawie głodówce protestacyjnej na znak solidarności z prześladowanymi sygnatariuszami Karty 77 w Czechosłowacji. W marcu 1980 został członkiem Polskiego PEN Clubu, a w lutym 1981 — członkiem ZLP. W tym samym roku otrzymał stypendium im. J. Korczaka przyznane przez Polski PEN Club. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 został internowany i przebywał w obozach, m.in. w Jaworzu i w Darłówku. Jako opiekun osoby kierowanej na leczenie za granicą został zwolniony we wrześniu 1982 i wyjechał do Francji. W Paryżu nadal redagował „Puls”, kontynuował współpracę z „Kulturą” oraz nawiązał współpracę z Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa. Jesienią 1983 — po upływie ważności paszportu — zdecydował się wystąpić o azyl polityczny. W 1983-85 otrzymywał specjalne stypendium literackie Fundacji B. Piaseckiej-Johnson. W tym czasie publikował utwory poetyckie w „Zeszytach Literackich” (Paryż, 1984-85). W 1984 na zaproszenie Polonii podjął trzymiesięczną podróż do Australii, w 1985 zaś dwumiesięczną podróż do USA, podczas których odbywał liczne spotkania autorskie. Od lipca 1987 do września 1989 pracował jako redaktor działu literackiego i artystycznego miesięcznika „Kontakt” wydawanego w Paryżu. W 1988-89 był redaktorem naczelnym Wydawnictwa Kontakt. W 1988 odbył podróż do Afryki (Ceuta, Maroko) oraz do Hiszpanii, Portugalii, Belgii i Holandii. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP). Wiersze i prozę poetycką ogłaszał także w krajowym miesięczniku „NaGłos” (1993). Był laureatem licznych nagród w konkursach literackich. W ostatnim okresie życia pracował jako ratownik wodny i trener pływania w Massy pod Paryżem oraz wyczynowo uprawiał alpinizm. Zginął w wypadku samochodowym 26 maja 1993 w Paryżu; pochowany 5 czerwca 1993 na Cmentarzu Doły w Łodzi. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006) z okazji 30. rocznicy powstania KOR.
W 1995 Oddział Łódzki SPP i „Tygodnik Kulturalny VERTRE” (dodatek lokalny „Gazety Wyborczej” w Łodzi) po raz pierwszy ogłosiły doroczny Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. J. Bierezina dla poetów debiutantów.

Twórczość

1. Lekcja liryki. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1972, 57 s.

2. Wam. [Poezje]. Paryż: Instytut Literacki 1974, 73 s. Wyd. inne: Wrocław: Niezależne Zrzeszenie Studentów Universitas* 1981.

3. W połowie życia. [Wiersze]. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA* 1980, 62 s.

4. Z pustyni i z puszczy. Felietony sprzed odnowy. Warszawa: Studencka Oficyna Wydawnicza SOWA* 1981, 45 s.

Zawartość

Chciałbym napisać powieść o miłości [wywiad z J. Bierezinem]; Autobiografia; Głupstwo rządowe i głupstwo niezależne (I i II); Wigilijne i noworoczne życzenia „Żyły” [pseudonim J. Bierezina]; Przeżyjmy to jeszcze raz; Radziecka prawda o radzieckich prawach czyli cierpienia Smitha; Ciemnogród niezależny.

5. Tyle rzeczy. [Wiersze]. Paris: Editions Dembinski 1990, 90 s.

6. Linia życia. Wybór poezji. Kraków: Oficyna Literacka 1999, 130 s.

Prace redakcyjne

1. W. Bartoszewski: Na drodze do niepodległości. [Eseje historyczne]. Red.: J. Bierezin. Paryż: Editions Spotkania 1987, 565 s.
2. J. Garliński: Szwajcarski korytarz. Red.: J. Bierezin. Paryż: Editions Spotkania 1987, 202 s.
3. J. Fedorowicz: Felietony i dialogi. Red.: J. Bierezin. Paryż: Wydawnictwo Kontakt 1988, 135 s.
4. Z. Herbert: Barbarzyńca w ogrodzie. [Szkice]. Red.: J. Bierezin. Paryż: Wydawnictwo Kontakt 1988, 205 s.
5. G. Lipińska: Jeśli zapomnę o nich... [Wspomnienia]. Red.: J. Bierezin. Paryż: Editions Spotkania 1988, 462 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] Warszawa: Editions Spotkania 1990.
6. E.J. Osmańczyk: Polska i Izrael. [Esej historyczny]. Red.: J. Bierezin. Paryż: Wydawnictwo Kontakt 1988, 85 s.
7. L. Prorok: Smutne pół rycerzy żywych. [Wspomnienia]. Red.: J. Bierezin. Paryż: Editions Spotkania 1988, 121 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA* 1989.
8. A. Sołżenicyn: Lenin w Zurychu. Red.: J. Bierezin. Paryż: Editions Spotkania 1988, 202 s.
9. Pracownik właścicielem. [Wybór tekstów ekonomistów amerykańskich]. Red.: J. Bierezin. Paryż: Editions Spotkania 1989, 244 s.
10. W. Suworow: Akwarium. [Wspomnienia]. Red.: J. Bierezin. Paryż: Editions Spotkania 1989, 275 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1990.

Wywiady

Udało mi się nie zostać poetą... [Rozm.] J. Dołęga. Kultura”, Paryż 1982 nr 1-2.
• Rozmowa Konrada W. Tatarowskiego z Jackiem Bieriezinem nadana w audycji „Polscy twórcy na emigracji”. Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa 1990. Druk „Tygiel Kultury” 1996 nr 10/11.
Nieuleczalny chuligan. [Rozm.] A. Młynarska. Polityka 1992 nr 42.
Kompleks prowincji. [Rozm.] J. Podolska. Powst. 1992. Druk „Gazeta Wyborcza” dod. Gazeta Łódzka 1994 nr 122.

Słowniki i bibliografie

M. Dynkowski, A. Gawroński: Jacek Bierezin 1947-1993. Materiały do bibliografii. Łódź: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna 1994, 37 s.

Ogólne

Artykuły

J.J. Lipski: Jacy oni będą? Twórczość 1973 nr 5, przedruk w tegoż: Szkice o poezji. Paryż 1987.
S. Barańczak: W blasku podpalonych gazet. W tegoż: Etyka i poetyka. Paryż 1979. Wyd. nast.: Kraków* 1981.
T. Nyczek: Bierezin wielokroć sfaulowany. Pismo 1981 nr 4.
A. Dziadek: Kilka szczegółów do portretu zbuntowanego... Gąbka 1989 nr 1/4.
K.W. Tatarowski: Powroty Jacka Bierezina. Kultura,” Paryż 1992 nr 4.
L. Szaruga: Jacek. Kultura”, Paryż 1993 nr 7/8.
L. Szaruga: Pasażer wielu dworców. (O Jacku Bierezinie). Puls 1993 nr 4.
Z. Bobowicz: Poeta niespokojnego słońca. Jacek Bierezin (1947-1993). Zeszyty Literackie”, Paryż 1994 nr 1.
K.W. Tatarowski: O Jacku Bierezinie garść wspomnień. Tygiel Kultury 1996 nr 10/11.
Z. Dominiak: To nie jestem ja. Ostatni tekst Jacka Bierezina. Zeszyty Literackie”, Paryż 1997 nr 3.
P. Kępiński: Asertywny poeta przed lustrem. Odra 1999 nr 7/8 [dot. też J. Polkowskiego].
T. Mizerkiewicz: Potępieńcze swary? O sporze Bierezina z Barańczakiem. Polonistyka 2001 nr 4.
J. Siedlecka: Jacek Bierezin. Nieuleczalny chuligan. Pani 2002 nr 1, przedruk pt. Zawsze w opozycji. (Jacek Bierezin) w tejże: Obława. Warszawa 2005.

Lekcja liryki

J. Kornhauser: Między zwątpieniem a nadzieją. Tygiel Kultury 1997 nr 3.

Wam

W. Wirpsza: Demoralizacja szlachetna. Kultura”, Paryż 1975 nr 7/8.

Tyle rzeczy

A. Dziadek: Syzyf jest szczęśliwy. Kresy 1992 nr 11.

Linia życia

P. Spodenkiewicz: Powrót poety. Dziennik Łódzki 1999 nr 294.
P. Kępiński: Nagłe wtargnięcie do Domu Literatury. Rzeczpospolita 2000 nr 155.
J. Klejnocki: Ten brak ta samotność ta grań. Nowe Książki 2000 nr 6.
G. Kociuba: Przerażająca uroda życia. Nowa Okolica Poetów 2000 nr 2.
J. Kornhauser: Wyznanie, wyzwanie, włóczęga. Tygodnik Powszechny 2000 nr 22, przedruk w tegoż: Poezja i codzienność. Kraków 2003.