BIO

Urodzona 4 lutego 1919 w Warszawie; córka Ignacego Wieńszczaka, rzemieślnika, i Karoliny z Sasinów. Uczyła się w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im. Królowej Jadwigi w Warszawie. Po zdaniu matury w 1938 rozpoczęła studia w zakresie filologii angielskiej na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie i studiowała w podziemnym Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. W 1941 napisała pierwszy utwór dramatyczny — jednoaktówkę Ewa się broni (nie wydana). W 1944 wyszła za mąż za Jerzego Gogolewskiego, skrzypka. Po wojnie kontynuowała studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (Wydział Dramaturgiczny) w Łodzi, którą ukończyła w 1948; eksternistyczny egzamin reżyserski zdała w 1949. Równocześnie pracowała w Polskim Radiu na stanowisku kierownika audycji dla dzieci oraz pisała wiele audycji radiowych. Debiutowała w 1945 recenzją teatralną pt. «Skiz» w Teatrze Powszechnym (Felieton teatralny) opublikowaną w piśmie „Pobudka” (nr 4; podpisana Gogolewska). Artykuły z zakresu krytyki teatralnej i teatrologii ogłaszała w czasopismach: „Łódź Teatralna” (1946-48), „Teatr” (1948-49), „Listy z Teatru” (1949). Od 1948 używała pseudonimu Berwińska. W 1948 jako stypendystka British Council przebywała miesiąc w Anglii na studiach szekspirowskich. W 1949 wyszła za mąż za Stefana Atlasa, dziennikarza. W latach następnych była kierownikiem literackim w Teatrze im. S. Wyspiańskiego w Katowicach (1948-49) i w Teatrze Narodowym w Warszawie (1949-51). Od 1950 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1956-68 kierowała wraz z Wandą Wróblewską Państwowym Teatrem Ziemi Mazowieckiej w Warszawie, w którym zajmowała się także reżyserią. Za działalność teatralną otrzymała w 1963 (wraz z W. Wróblewską i Państwowym Teatrem Ziemi Mazowieckiej) nagrodę zespołową II stopnia Ministra Kultury i Sztuki. W tymże roku wyszła za mąż za Daniela Bargiełowskiego, reżysera. Od 1968 zajmowała się wyłącznie pracą literacką i przekładową. Od 1981 była członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność oraz pracowała w Prymasowskim Komitecie Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. W 1985 przebywała w Anglii jako stypendystka British Council. W tymże roku została członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, a w 1989 członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz Polskiego PEN Clubu. Należała do członków założycieli Towarzystwa Szekspirowskiego (1993). Kontynuowała twórczość dramaturgiczną, m.in. jako autorka słuchowisk radiowych. Odznaczona m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1966), Złotą Odznaką Za Zasługi dla Województwa Warszawskiego (1967) i Warszawskim Krzyżem Powstańczym (1997). Zmarła 19 listopada 2016 w Skolimowie; pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Twórczość

1. Herakles. Tragedia. Powst. ok. 1942.

Sztuka nadesłana na tajny konkurs dramaturgiczny w Warszawie w 1942.

2. Ariadna. Komedia poetycka w 3 aktach. Powst. 1943.

Sztuka zakupiona przez Z. Mitznera dla konspiracyjnego wydawnictwo „Wisła”, mającego działać po wojnie (Informacja autorki).

3. Ocalenie Antygony. Sztuka w 3 aktach. Powst. 1948. Wyd. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954, 125 s. Prapremiera: Kielce-Radom, Teatr im. S. Żeromskiego 1957.

4. Proces. Sztuka w 4 aktach. Prapremiera: Gdańsk-Gdynia-Sopot, Teatr Wybrzeże 1952. Wyd. ze wstępem I. Bołtuć-Staniszewskiej. Warszawa: Czytelnik 1953, 124 s. Telewizja Polska 1953.

5. Szkoła głupców, czyli Hrabina z Garwolina. Prapremiera pt. Hrabina z importu: Warszawa, Teatr Syrena 1961. Wyd. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego 1962, 57 s.

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie Centralnej Poradni Amatorskiego Ruchu Artystycznego w 1959.

6. Próba. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1972.

7. Con amore. [Powieść]. Literatura 1975 nr 28-43. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1976, 175 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1982; [wyd. 3] Wrocław: Siedmioróg 1995, [dodruk] 2000; Łódź: Akapit Press 2001; wyd. 7 [!] Warszawa: Rytm 2003. Por. poz. .

Nagrody

II nagroda w konkursie Spółdz. Wydawniczej „Czytelnik” w 1975.

Przekłady

bułgarski

Con amore. [Przeł.] A. Popova, K. Trenkov. Sofiâ 1985.

czeski

Con amore. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1979.

niemiecki

Con amore. [Przeł.] H. Schumann. Berlin [1980], wyd. nast. tamże: 1986, 1991.

rumuński

Con amore. [Przeł.] E. Linwa. Bucureşti 1982.

słowacki

Con amore. [Przeł.] V. Hávranková. Bratislava 1981.

8. Con amore. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1976. Por. poz. .

Grand Prix w kategorii filmów dla młodzieży na XV Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Gijon w 1977.

9. Trzynaście świeczek. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1980, 145 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] pt. Ach, ta fatalna 13 Wrocław: Siedmioróg 1995; pt. 13 świeczek Warszawa: Rytm 2003.

Nagrody

III nagroda w konkursie Instytutu Wydawniczego „Pax” w 1979.

10. Karula. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1983, 102 s.

11. Ogień na wichrze. Rzecz o Stanisławie Przybyszewskiej. [Utwór dramatyczny]. Dialog 1988 nr 7 s. 5-43. Prapremiera: Telewizja Polska 1992.

Nagrody

I nagroda w konkursie na dramat z okazji 75-lecia Teatru Polskiego w Warszawie w 1988.

12. ... Był las... [Sztuka teatralna dla dzieci]. Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży 1993 z. 4 s. 39-57.

Przekłady i adaptacje

1. J. Słowacki: O Janku, co psom szył buty. Adaptacja sceniczna: [K. Berwińska]. Powst. 1943. Wystawienie: Łódź, Teatr im. Wojska Polskiego Zespół „Bajka” 1945.
Autorka podpisana: Krystyna Gogolewska.
2. F. Beaumont, J. Fletcher: Rycerz Ognistego Pieprzu. Komedia w 5 aktach. Przeł. K. Berwińska. Wystawienie: Katowice Teatr im. S. Wyspiańskiego 1949. Wyd. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 134 s. Przedruk w: Dramat elżbietański. Warszawa 1989.
3. W. Majakowski: Dobrze. Poemat październikowy. Przeł. A. Sandauer. Adaptacja sceniczna: K. Berwińska. Przedmowa: L. Gomolicki. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 59 s. Wystawienie: Katowice Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1948.
4. W. Shakespeare: Wesołe kumoszki z Windsoru. [Komedia w 5 aktach]. Przeł. K. Berwińska. Wystawienie: Łódź, Teatr Wojska Polskiego 1949. Wyd. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 170 s.
5. P. Pawlenko: Szczęście. Adaptacja sceniczna: K. Berwińska, N. Szydłowska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Narodowy im. Wojska Polskiego 1951.
6. W. Shakespeare: Otello. [Tragedia w 5 aktach]. Przeł. K. Berwińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 222 s. Wystawienie: Bydgoszcz, Teatr Polski 1967. Przedruk w: W. Shakespeare: Otello; Król Lir; Makbet; Burza. Przeł.: K. Berwińska, Cz. Jastrzębiec-Kozłowski, Z. Siwicka. Warszawa: Świat Książki 1999.
7. L. de Vega: Owcze źródło. Adaptacja, inscenizacja i reżyseria: K. Berwińska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ziemi Mazowieckiej 1957.
8. Poeta, cieśla i bohater. Wieczornica poświęcona M. Kajce. Adaptacja sceniczna: K. Berwińska. Teatr Ludowy 1958 nr 7 s. 291-325.
9. Molière: Lekarz mimo woli. Farsa w 3 aktach z prologiem. Przeł. T. Boy-Żeleński. Adaptacja, inscenizacja, uwagi reżyserskie: K. Berwińska. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego 1959, 144 s.
10. W. Shakespeare: Makbet. [Tragedia w 5 aktach]. Przeł. K. Berwińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 138 s. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1966. Przedruk w: W. Shakespeare: Otello; Król Lir; Makbet; Burza. Przeł.: K. Berwińska, Cz. Jastrzębiec-Kozłowski, Z. Siwicka. Warszawa: Świat Książki 1999.
11. J. Słowacki: Balladyna. [Tragedia w 5 aktach]. Adaptacja sceniczna: K. Berwińska, W. Wróblewska. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego 1959, 109 s. Wystawienie: Częstochowa, Teatr Dramatyczny 1952.
12. J. Arden: Taniec czarnego sierżanta. Przekł. i adaptacja: K. Berwińska, J. Gorczycka. Wystawienie: Kielce, Teatr im. S. Żeromskiego 1963.
13. T. Dostojewski: Skrzywdzeni i poniżeni. Adaptacja sceniczna i reżyserska: K. Berwińska, W. Wróblewska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ziemi Mazowieckiej 1963.
14. E. Hemingway: Komu bije dzwon. Adaptacja sceniczna i reżyseria: K. Berwińska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ziemi Mazowieckiej 1965.
15. W.S. Reymont: Chłopi. Adaptacja sceniczna i reżyseria: K. Berwińska, W. Wróblewska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ziemi Mazowieckiej 1966.
16. E.L. Masters: Umarli ze Spoon River. [Widowisko telewizyjne]. Scenariusz i reżyseria: K. Berwińska. Telewizja Polska 1970.
17. W.S. Reymont: Chłopi. Adaptacja operowa. Muzyka: W. Rudziński. Libretto: K. Berwińska, W. Wróblewska. Powst. 1970. Wystawienie: Warszawa, Teatr Wielki 1974.

Nagrody

Nagroda za libretto wraz z W. Wróblewską w konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki, Związku Kompozytorów Polskich, Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu w 1970.
18. J. Jones: Nikt tak szaleńczo nie śpiewa. [Opowiadanie]. Przeł. Z. Kiszkis. Adaptacja sceniczna: K. Berwińskiej. Telewizja Polska 1973.
19. F. Kafka: Milena. [Widowisko telewizyjne]. Scenariusz i reżyseria: K. Berwińska. Telewizja Polska 1973.
20. T. Middleton, W. Rowley: Zwodnica. [Tragedia w 5 aktach]. Przekł. i adaptacja: K. Berwińska. Wystawienie: Koszalin, Bałtycki Teatr Dramatyczny im. J. Słowackiego 1978. Wyd. w przekł. K. Berwińskiej. Posłowie: J. Kydryński. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 107 s. Przedruk w: Dramat elżbietański. Warszawa 1989.
21. W. Shakespeare: Perykles. [Tragedia w 5 aktach]. Przeł. K. Berwińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983, 117 s.
22. W. Shakespeare: Król Ryszard II. [Tragedia w 5 aktach]. Przeł. K. Berwińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988, 123 s.
23. W. Shakespeare: Sen nocy letniej. [Komedia w 5 aktach]. Przeł. K. Berwińska. Wystawienie: Łódź, Teatr Powszechny 1988.
24. G. Peele: Bajka staruchy. [Utwór dramatyczny]. W: Dramat elżbietański. T. 1. Warszawa 1989 s. 20-53.
25. W. Nicholson: Kraina cieni. [Dramat w 2 aktach]. Przeł.: K. Berwińska, K. Griffith-Jones. Dialog 1991 nr 5-6 s. 74-112.

Ponadto uwagi inscenizacyjno-reżyserskie do sztuk wydawanych w serii Biblioteka Świetlicowa „Czytelnika oraz drukowanych w pismach „Praca Świetlicowa” i „Scena Młodzieżowa” w latach 1953-1958.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1953, 1988, 2004.

Wywiady

Fascynacje i złudzenia. Ważyk z pistoletem u boku i Sandauer z sandałami skojarzony. Głos Wybrzeża 1993 nr 30.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (redakcja).

Ocalenie Antygony

S. Stabryła: Ocalenie Antygony”, czyli rewolucja w Tebach. W tegoż: Hellada i Roma w Polsce Ludowej. Kraków 1983.

Con amore

L. Bugajski: Gry i wzruszenia: Lewe story. Nurt 1976 nr 9.
S. Szmaglewska: Con amore — czyje to dzieło? Nowe Książki 1976 nr 21.
Z. Irzyk: Gadatliwe muzy. Kierunki 1977 nr 6, przedruk w tegoż: Królestwo literatów. Warszawa 1979.

Trzynaście świeczek

M. Bojarska: Trzynaście plag. Nowe Książki 1981 nr 9.

Ogień na wichrze

K. Kopka: Lektury dramatu: Barak numer 12. Teatr 1989 nr 10.
T. Miłkowski: Rozmowy pani Przybyszewskiej z panem Robespierrem. Kultura 1989 nr 25.
B. Pasionek-Szachnowska: Stylograf Pana Boga. Autograf 1989 nr 12.