BIO

Born on 14 October 1955 in Bialystok; son of the professional soldier Józef Tomasik and Maria, née Gładki. In 1961, he and his parents moved to Bydgoszcz where he attended the L. Szenwald Grammar School No. IV, completing his advanced secondary education in 1974. He started a degree in theoretical physics the same year at the Nicolaus Copernicus University (UMK) in Torun, but abandoned the programme soon afterwards. From 1975, he studied Polish philology at the Higher School of Education (WSP) in Bydgoszcz. He was chair of the Student Academic Circle of Polish Philologists in 1978/79 at WSP in Bydgoszcz. In 1978, he was awarded the Wacław Borowy Prize of the Secretary of the Polish Academy of Sciences (PAN). He defended his master's thesis in 1979 and was appointed assistant at the Department of Polish Philology at WSP in Bydgoszcz shortly afterwards. In 1981, he published the report Działalność koła naukowego polonistów w WSP w Bydgoszczy (Activities of the academic circle of Polish philologists at WSP in Bydgoszcz) in the WSP journal "Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy”. The same year he also published Wykaz prac magisterskich wykonanych w latach 1977-1979 w Zakładzie Filologii Polskiej WSP w Bydgoszczy (Overview of master's theses submitted between 1977 and 1979 at the Department of Polish Philology at WSP in Bygodszcz) in "Studia Filologiczne" (vol. 11 "Filologia Polska"). He made his debut as a literary historian the following year with the article W przedpokoju literatury nowej. (Historycznoliteracki kontekst powieści Jalu Kurka „Andrzej Panik”) [In the antechamber of new literature (The literary-historical context of Jalu Kurek's novel "Andrzej Panik")], which appeared in "Ruch Literacki" (no. 3/4). He submitted his doctoral thesis, Polska powieść tendencyjna 1949-1955. Problemy perswazji literackiej (Polish littérature engagée 1949-1955: Issues of literary persuasion), which was supervised by Prof. Michał Głowiński, at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (IBL PAN) in Warsaw in 1985. That year, he was appointed lecturer at Bydgoszcz WSP. From 1986, he was involved in the District Committee of the Olympiad in Polish Literature and Language at WSP in Bydgoszcz (which later became the Bydgoszcz Academy and then the Kazimierz Wielki University), initially as a member and then as the chair of the Committee from 1996. He was awarded a habilitation degree in 1993 for his study Od Bally’ego do Banfield (i dalej). Sześć rozpraw o „mowie pozornie zależnej” (From Bally to Banfield, and beyond: Six essays on "free indirect speech"), which he defended at IBL PAN in Warsaw. His articles and reviews, largely on socialist-realist literature with a focus on both literary history and literary theory, appeared in periodicals including "Pamiętnik Literacki" (1985-95, and again 2000-03) and "Ruch Literacki” (1986-88). In 1990, he started collaborating with the journal "Teksty Drugie" (to 1995, and again: 1999-2000, 2003, and 2007-08), while he also published in "Kwartalnik Artystyczny" (1994 and 1997-99). In 1993, he was appointed head of the Department of Poetics at the Institute of Polish Philology (IFP) at WSP in Bydgoszcz. He was also appointed associate dean for education at the Faculty of Humanities there, before being made deputy director of the IFP. In 1994, he was made associate professor at WSP. In 1995/96, he was awarded a grant from George Soros' Open Society Foundation to conduct the research project Socialist Realism. A Survey of Recent Accounts. He was a member of the Chapter of the Academic Prizes and Grants of the President of the City of Bydgoszcz (1995-98) and later of the Chapter of the President of the City of Bydgoszcz Prize (2002-05). Between 1996 and 2003, he was chair of the editorial committee of the bilingual Polish-German periodical "Konfiguracje", which appeared as part of the series Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy. He was appointed to the Scientific Council of IBL PAN in 1999. The same year, he joined the Committee on Literary Studies of the Polish Academy of Sciences (KNoLP; which in 2003 became the Committee on Literary Studies – KNoL). From 2007 to 2010, he was chair of the KNoL Prize Commission. In 2000, he was made state-appointed professor. WSP in Bydgoszcz became the Bydgoszcz Academy in 2000 and the following year, he was appointed Chair of Contemporary Culture at IFP, a role that he retained after restructuring and the formation of the Kazimierz Wielki University in 2005. Between 2002 and 2005, he held leadership positions at the Academy, serving as vice-rector for organizational affairs and development. He was also a member of the Academy's Senate. From 2002 to 2010, he was on the editorial team of the Bydgoszcz-based international journal "Blok", which focused on Stalinist-era and post-Stalinist culture. From 2005 to 2012, he was on the editorial board of "Dyskurs", the yearbook of the Institute of Polish Studies and Cultural Studies at the University of Szczecin. Between 2003 and 2010, he was also employed at the Bydgoszcz Campus of the Lodz Higher School of Humanities and Economics (which in 2009 became the University of Humanities and Economics in Lodz), serving as Chair of Cultural Studies from 2007. Alongside his post at the Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, he also worked at the State School of Higher Vocational Education in Ciechanów from 2010 to 2015. He was mentor of the programme in cultural studies at the Faculty of Health and Humanities. He gave lectures at universities in Sweden (Stockholm and Uppsala in 2001), USA (New York in 2001 and Chicago in 2002), Canada (Toronto in 2002) and Belgium (Brussels in 2005). He joined the international scholarly associations, the International Association for Multidisciplinary Approaches and Comparative Studies related to Emile Zola and his Time, Naturalism, Naturalist Writers and Artists, Naturalism and the Cinema around the World (AIZEN; in 1999), the Society of Historians of East European and Russian Art (SHERA; in 1999) and the Canadian Association of Slavists (CAS; in 2000). In 2008, he became a member of Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk (the Society for the Support and Propagation of Science). He married the Polish language teacher Małgorzata Podlasińska in 1979; they have a son, Piotr. He lives in Bydgoszcz.

Twórczość

1. Polska powieść tendencyjna 1949-1955. Problemy perswazji literackiej. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1988, 213 s. Polska Akademia Nauk. Komitet Nauk o Literaturze Polskiej. Rozprawy Lierackie..

Rozprawa doktorska.

Zawartość

Wprowadzenie. – Nowomowa; Klisze małe i duże; Antroponimia i tendencja; Struktura parataktyczna; Perswazja nieskuteczna. – Zakończenie.

2. Słowo o socrealizmie. Szkice. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1991, 126 s. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy.

Zawartość

Realizm socjalistyczny; Poezja twardych rąk. Socrealizmu wiersze programowe; Intertekstualność i tendencja. Wokół „Władzy” Tadeusza Konwickiego; „Miłość to tylko naruszenie dynamicznego stereotypu”. Socrealistyczne mówienie o człowieku; Historia „ad usum Delphini”. Powieść historyczna 1949-1955 jako dokument [gł. nt. powieści J. Ziółkowskiego „Homines novi”]. – Aneks.

Przekłady

francuski

artykułu: Intertekstualność i tendencja. Wokół „Władzy” Tadeusza Konwickiego: Intertextualité et tendance. [Przeł.] E. Destrée-Van Wilder. „Literary Studies in Poland”, t. 24: 1991 s. 85-101.

3. Od Bally’ego do Banfield (i dalej). Sześć rozpraw o „mowie pozornie zależnej”. Bydgoszcz: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1992, 191 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

Wprowadzenie. – Trzy słowa i wiele problemów. (Doktryna „Le style indirect libre” [Ch.] Bally’ego); O „Le style indirect libre” – inaczej (Bally – [M.] Lips – [A.] Thibaudet); Jeden czy dwa głosy? (Polemiki wokół mowy pozornie zależnej – ciąg dalszy); Kto mówi? (Jeszcze o mowie pozornie zależnej); W stronę komunikacyjnej (pragmatycznej) teorii przytoczenia; „Maniera” Zoli i „szkoła” Żeromskiego („Le style indirect libre” a „mowa pozornie zależna”). – Bibliografia prac o mowie pozornie zależnej.

4. Inżynieria dusz. Literatura realizmu socjalistycznego w planie „propagandy monumentalnej”. Wrocław: Leopoldinum 1999, 216 s., [20] s. tab. Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Seria Humanistyczna. Wyd. 2 Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2016, 231 s. Res Humanae.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2000.

Zawartość

Wprowadzenie. – Literatura bez literackości. O literaturze realizmu socjalistycznego i o jej badaniu; Czy architektura może zastąpić literaturę? O propagandzie monumentalnej; Cmentarz i ogród. O dekompozycji symbolicznej przestrzeni Warszawy; Między trasą W-Z a Pałacem Kultury. O dwóch fazach polskiej kultury stalinowskiej; Harmonia ludzi maszyn. O socrealistycznych obrazach „nowego człowieka”; Totalitarna czy totalna? Kultura stalinowska w świetle współczesnych opracowań.

5. Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2007, 388 s. Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Seria Humanistyczna Wyd. 2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2015.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego II stopnia w 2007, nominacja do nagrody im. J. Długosza w 2008.

Zawartość

Przesłanie [fragmenty wierszy autorów: W. Syrokomla, A. Niemojewski, J.A. Gałuszka, W. Szlengel]. – Wprowadzenie. – Życie jest podróżą (kolejową). – [H.] Sienkiewicza decsensus ad inferos[dot.: Listy z podróży do Ameryki]. – Podróże do „Ziemi obiecanej”. Reymont wobec „Bestii ludzkiej”[E. Zoli]. – Railway story. Opowiadanie kolejowe: „Próżnia środkowej przestrzeni”; [S.] Grabiński i „Demon ruchu”; [J.] Ginsbert i „Kobiety w pociągu”. – Deadline. Jeszcze o opowiadaniu kolejowym [dot. odbicia rewolucji komunikacyjnej w literaturze]. – „Szalona Lokomotywa” albo Witkacy kontra Zola. – [J.] Przyboś kolejowy. – Kolej i nowoczesna tożsamość. Trzy analizy: 1. Diagram Becka [dot. mapy sieci londyńskiej kolei podziemnej, zaprojektowanej przez H. Becka]; Warszawa funkcjonalna [o gmachu Dworca Głównego w Warszawie]; Na dworcu i pod dworcem… [dot. warszawskiego Dworca Głównego w twórczości H. Boguszewskiej i J. Czechowicza]. – Maszyna na wystawie. Szlakiem Tuwimowskiej „Lokomotywy”: 1. Lokomotywa – wzór 1936 [dot. wiersza J. Tuwima]; 2. Lokomotywa – wzór 1947 [dot. wierszy: W. Broniewski: Parowóz, S. Wygodzki: Lokomotywa]; 3. Lokomotywa – wzór 1998 [dot. wiersza A. Frajlich: Lokomotywa]. – Stacja końcowa: Auschwitz. O pociągach i „śmierci przemysłowej”: 1. „Niemcy są ludźmi”[dot.: M. Wysznacka: Bestie i ludzie, Z. Nałkowska: Medaliony, J. Pytlakowski: Polacy także są ludźmi]; 2. „Dym człowieka” [dot. twórczości T. Borowskiego]. – Parowóz dziejów: 1. „Słowo jak dzwon” [dot. postępu i figury nowego człowieka w ideologii komunistycznej]; 2. „Na pełnej parze, do stacji marzeń” [nt. Nowej Huty w propagandzie i literaturze]; 3. „Uwierzyliśmy megafonom” [gł. nt. piosenki J. Karczmarskiego: Poczekalnia]. – 253+1. Zaproszenie do tematu: kolej i po-nowoczesność [dot. powieści internetowej: G. Ryan: 253 or Tube Theatre]. – Zamknięcie.

Przekłady

angielski

artykułu Szalona Lokomotywa” albo Witkacy kontra Zola: The crazy locomotive”. Witkacy, versus Zola.Excavatio”, Edmonton 2001 vol. 14 nr 1/2 s. 194-206.

6. Okolice socrealizmu. Prawie tuzin szkiców. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2009, 192 s.

Zawartość

Wprowadzenie. – Realizm socjalistyczny, czyli o utopii estetycznej; Wakacje na wyspach Bahama. O perswazji socrealistycznej – dopowiedzenie; Praktyki intertekstualne polskiego socrealizmu; Aparat bezpieczeństwa w literaturze polskiego socrealizmu; Ameryka w butelce. Rzecz o coca-coli; Bronię „Tarczy” (dot.: W. Szymborska: Tarcza); Burząc Moskwę… O postkomunistycznym ikonoklazmie [o relacjach z wyburzania warszawskiego kina „Moskwa”]; Anty-Kraków. Drugi esej o Nowej Hucie [dot. relacji o budowie Nowej Huty]; Podmiot w doktrynie [dot.: J. Łukasiewicz: Jeden dzień życia w socrealizmie i inne szkice]; Socrealizm, albo milczenie kobiet [dot.: E. Toniak: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm]; Pisomowa. (Na marginesie prac Michała Głowińskiego) [dot. języka polityków z partii Prawo i Sprawiedliwość].

Przekłady

angielski

artykułu Burząc Moskwę… O postkomunistycznym ikonoklazmie: I demolish Moscow! Acts of symbolic destruction in post-communist Poland. W: As radical as reality itself. Essays on Marxism and art for the 21st century. Oxford 2007 s. 193-204.

francuski

artykułu Socrealizm, albo milczenie kobiet: Ewa Toniak, Olbrzymki. Kobiety i socrealizm. [Przeł.] D. Walczak. „Slavica Bruxellensia”, Bruksela 2009 nr 2 s. 73-74.
artykułu Bronię „Tarczy: Pour la defense de „Tarcza” de Wisława Szymborska. [Przeł.] J. Lambert. „Slavica Bruxellensia”, Bruksela 2009 nr 2 s. 7-25.

7. Pociąg do nowoczesności. Szkice kolejowe. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 2014, 287 s. Instytut Badań Literackich PAN.

Zawartość

Wstęp. – Na drodze żelaznej. O XIX-wiecznym doświadczeniu nowoczesności. – Kolej i zmysły (XIX wiek): Wzrok i prędkość; Niechciany dotyk; Ciało pasażera. – Krakowianin w Paryżu. Przyczynek do dziejów ogonka [dot. organizacji ruchu pasażerskiego, na podstawie zapisków K.T. Soczyńskiego; w aneksie impresja z podróży: T. Gautier: Droga żelazna]. – W drodze do Fontainebleau. O tym, jak wynaleziono historię [o narracji historycznej w kontekście inżynierskiej praktyki budowniczych linii kolejowych]. – Semmering 1858 [wokół kolejowych podróży J. I. Kraszewskiego]. – O jednym przypisie „Lalki” [B. Prusa]. (Którego nie ma). – Jak zreperować „Szaloną lokomotywę” [S. I. Witkiewicza]? – Kobieta w pociągu. O „Mitropie” Wandy Brzeskiej. – Koleje emigranta. Szkic z Vancouver w tle [dot. poematu: B. Czaykowski: Superkontynentalny Toronto-Vancouver]. – Wizja tunelowa [dot. opowiadania: S. Grabiński: Przypowieść o krecie tunelowym]. – Rozkład pociągów albo dwie sztuki o prywatyzowaniu kolei: Sztuka polityczna [dot.: D. Hare: The Permanent Way]; Sztuka o polityce [dot.: P. Demirski: Firma]. – To już jest koniec.

8. Szalony bieg. Kolej i ciemna nowoczesność. [Szkice]. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN 2015, 362 s. Instytutu Badań Literackich PAN.

Zawartość

Wprowadzenie. – Dworzec [hr. Agenora] Gołuchowskiego (i inne atrakcje). Jeszcze o tym skąd się wzięło kino [w aneksie analizowany tekst:] B. Prus: Kartki z podróży. (Wieliczka). – Pocałunek w tunelu. O trzech heterotopiach nowoczesności: W tunelu; W sali kinematografu; W błyskawicznym pociągu [w aneksie (fragment): S. Cham (właśc. A. Pawlik): Pierwsza nie ostatnia]; M. Konopnicka: W błyskawicznym pociągu. – O produktywności katastrofy. Monte Carlo, 10 marca 1886 roku [w aneksie (fragm..): E. Orzeszkowa: Ostatnia miłość]; A. Niemojewski [wiersze z cyklu]: W pociągu. – Szalony bieg… Melodramat jako gatunek kolejowy [w aneksie teksty analizowanych opowiadań]: L. F. (Lucjan Falkiewicz?): Dramat w tunelu; G. Daniłowski: Pociąg; Miers [pseudonim]: Pociąg idzie! Przeł. z jęz. ros. S. Tomasik; [anonimowy utwór pt.] Zuch dziewczyna. (Obrazek z życia amerykańskich kolejarzy). – Zamach na Świnicę. O kolei, której nie było, i o problemie, który pozostał [w aneksie teksty:] J. Verne [właśc. M. Verne]: Pospieszny pociąg w przyszłości… [opowiadanie]; K. Przerwa-Tetmajer: Objaśnienie do olbrzymiego obrazu „Tatry” [fragment]; K. Piliński: Senne zmory [proza]; J. Pollak: Rudolf Vitznauer [opowiadanie].

Przekłady

angielski

Insane run. Railroad and dark modernity. [Przeł.:] M. Golubiewski, J. Burzyński, Ł. Dorociński. Berlin; Bern; Wien 2020. Modernity in question; 14. Wyd. też jako dokument elektroniczny: Frankfurt am Main 2020, pliki w formacie PDF, EPUB.

9. Rozkład jazdy. [Szkice]. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo 2018, 243 s.

Zawartość

Trochę więcej niż wstęp. – Kraków- Warszawa (i z powrotem) [o początkach synchronizacji czasu w I połowie XIX.]. – Orgia na dworcu w Jekaterinhofie. (O wytwarzaniu Inności w przekładach „Idioty” Dostojewskiego). – Foksal raz jeszcze [wokół idei miejskiego kompleksu ogrodowego i semantycznych przesunięć w nazwie zakątka Warszawy]. – Walc albo inscenizowanie nowoczesności [z historii tańca]. – Błądzenie Michałka. Nad mapą Warszawy Prusa. – Jeszcze inna zabawa „Lalką” [B. Prusa]. – Żeromski i czas kolejowy. Świadectwo „Dzienników”. – Żeromski i rozkład jazdy. Przypadek Judymowej. – Amstetten, „umsteigen”… Ćwiczenia z geopoetyki [dot. m.in.: S. Żeromski: Ludzie bezdomni]. – Bronię „Tarczy.” [poz. ].

10. Jezioro Genewskie. Śladami Krasińskiego i Słowackiego. [Szkice]. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2021, 303 s., fotografie, ilustracje, mapy.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2021, plik w formacie PDF .

Zawartość

1. Mikrohistorie albo przypisy obrócone w książkę . – 2. Jak smakował „dym węgli”? Nieostatnia glosa do „Kordiana”; Aneks. – 3. „Kordian” i panoramy; Aneks. – 4. Jezioro Genewskie – po raz pierwszy; Aneks. – 5. Zegary „Kordiana”; Aneks. – 6. Winkelried z nowoczesnej Genewy; Aneks. – 7. Okno z widokiem na „góry śniegowe”. Genewskie adresy Krasińskiego i Słowackiego; Aneks. – 8. Tożsamość Leacha. O nieznanym bohaterze zaginionej powieści; 9. Piórem i sondą. Koloryt genewski „Adama Szaleńca”. – 10. Rozstanie w Saint-Cergue; Aneks. – 11. Bex [dot. podróży J. Słowackiego]; Aneks.

11. Z Sienkiewiczem do Kalifornii. Listy i pocztówki z podróży. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2022, 285 s., faksymilia, fotografie, ilustracje .

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2022, plik w formacie PDF.
Omówienie korespondencji H. Sienkiewicza z podziałem na: Listy z Ameryki i Listy z Europy.

12. Nie wszystkie podróże Sienkiewicza. Szkice z geografii humanistycznej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2023, 262 s., faksymilia, fotografie, ilustracje, mapy .

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2023, plik w formacie PDF .

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

W przedpokoju literatury nowej. (Historycznoliteracki kontekst powieści Jalu Kurka „Andrzej Panik”). Ruch Literacki 1982 nr 3/4 s. 117-133.
Dialog asymetryczny. Pamiętnik Literacki 1985 z. 3 s. 135-157 [dot. powieści polskiej z 1949-1955].
Wobec tradycji powieści produkcyjnej. („Białe runo” Leona Gomolickiego). W: Modele świata i człowieka. Lublin 1985 s. 321-341.
O interpretowaniu literackich aktów mowy. Pamiętnik Literacki 1988 z. 4 s. 125-140.
Czas w dylogii Tadeusza Brezy. („Mury Jerycha” i „Niebo i ziemia”). Kilka uwag. W: Czas i przestrzeń w prozie polskiej XIX i XX wieku. Toruń 1990 s. 153-162. Rozprawy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
O ludyczności tekstu literaturoznawczego. Teksty Drugie 1990 nr 5/6 s. 33-48.
Od „etiolacji” do „ideologii szczerości. (Teoria aktów mowy i literatura). Pamiętnik Literacki 1990 z. 3 s. 117-144, przedruk zmieniony w: Po strukturalizmie. Wrocław 1992 s. 11-36.
Odojewski. Literatura bliska wyczerpania. Teksty Drugie 1991 nr 1/2 s. 133-154, przedruk w: Odojewski i krytycy. Lublin 1999 s. 242-255.
Socialist realism in Poland. W: Socialist realism revisited. Selected papers from the McMaster conference. Hamilton 1994 s. 121-130.
Źródła i ujścia modernizmu. O historycznoliterackich zainteresowaniach Michała Głowińskiego. Teksty Drugie 1994 nr 5/6 s. 105-114.
Życie jest podróżą kolejową. (Dzieje „loci”). Ogród 1994 nr 3 s. 196-207 [podróż w literaturze, droga jako metafora ludzkiego losu].
Kolej w polskiej literaturze. (Wstępna inwentaryzacja). Teksty Drugie 1995 nr 5 s. 134-147.
Stylizacja – po polsku. W: Wiedza o literaturze i edukacja. Warszawa 1996 s. 571-584.
Najnowszy model Kruppa. (O jednym z symboli kultury współczesnej). Kwartalnik Artystyczny 1997 nr 2 s. 73-80 [o języku literatury wojenno-okupacyjnej].
Bezklasowo, bezpłciowo... O nudzie socrealistycznego świata. W: Nuda w kulturze. Poznań 1999 s. 174-186 [na przykładzie twórczości M. Michalskiej i K. Brandysa].
Mściwe narodziny. Esej o Nowej Hucie. „Teksty Drugie1999 nr 4 s. 37-49.
Realizm socjalistyczny w literaturze polskiej. W: Literatura współczesna. Lektury polonistyczne. T. 2. Kraków 1999 s. 50-68.
Sny o potędze. (O snach socrealistycznych herosów). W: Oniryczne tematy i konwencje w literaturze polskiej XX wieku. Toruń 1999 s. 41-53.
La Bête humaine” [E. Zoli], or the world perceived through a machine. Excavatio”, Edmonton 2002 vol. 16 nr 1/2 s. 305-316.
The railway in communist symbolism. (Some observations on Soviet and Polish art). Blok 2002 nr 1 s. 61-81.
Throwing flowers onto the tracks. (New man and the new community in socialist realist literature). W: Studies in language, literature and cultural mythology in Poland. Lewiston, N.Y. 2002 s. 205-216.
La Bête humaine” [E. Zoli]” „à la polonaise. Excavatio”, Edmonton 2003 vol. 18 nr 1/2 s. 381-391.
Po tytułach poznacie go! Szkic do portretu Edwarda Balcerzana. W: Od tematu do rematu. Poznań 2007 s. 113-132.
The Auschwitz terminus. Driverless trains in Zola and Borowski. W: The railway and modernity. Time, space and the machine ensamble. Oxford 2007 s. 191-200.
The Spanish Civil War in colonial discourse. (A „General Walter” case study). W: Iberian and Slavonic Cultures. Lisbon 2007 s. 131-137 [dot. postaci generała K. Świerczewskiego w literaturze polskiej].
Literatura z przypisów i wykropkowań; „Wszyscy i wszystkie inaczej”; Romantyzm prze-pisany. W: Inna droga. Romantycy a kolej. Warszawa 2012 s. 5-40, 41-74, 75-108 [studia wstępne do antologii tekstów doby romantyzmu].
U wód. O nienowoczesności uzdrowiska. Teksty Drugie 2014 nr 1 s. 327-334.
Przepisywanie katastrofy. Rzecz nie o Smoleńsku. W: Widnokręgi literatury, wielogłosy krytyki. Kraków 2015 s. 181-203.
Amstetten, umsteigen... Ćwiczenia z geopoetyki. „Ruch Literacki2016 z. 2 s. 201-215 [dot. m.in.: S. Żeromski: Ludzie bezdomni].
Co powiedział Lénart? O jednym nieskomentowanym miejscu „Szalonej lokomotywy”. W: Witkacy 2014. Co jeszcze jest do odkrycia? Słupsk 2016 s. 239-253.
Jeszcze inna zabawa „Lalką” [B. Prusa]. Teksty Drugie 2016 nr 1 s. 367-382.
Literary cliches in Polish tendentious novel 1949-1955; Literature without literariness. On socialist realist literature and research; Newspeak. Style as language. W: Studies on socialist realism. The Polish view. Frankfurt am Main 2016 s. 195-204; 429-451; 167-193.
O jednym brakującym przypisie do „Lalki. W: Bolesław Prus. Artysta, myśliciel, świadek epoki. Warszawa 2016 s. 73-90.
Orgia na dworcu w Jekaterinhofie. (O wytwarzaniu Inności w przekładach „Idioty” Dostojewskiego). Teksty Drugie 2016 nr 4 s. 394-411.
Żeromski i rozkład jazdy. Przypadek Judymowej. Pamiętnik Literacki 2016 z. 3 s. 5-32.
Romantyzm albo teatralność techniki. Wstęp do: Romantycy i technika. T. 1. Warszawa 2017 s. 13-72.
Śmierć świątyni. „Teksty Drugie2018 nr 1 s. 240-258, przedruk pt. Czasoprzestrzeń literacka. Śmierć Świątyni. W: Miejsca trudne transdyscyplinarny model badań . O przestrzeni placu Piłsudskiego i placu Defilad. Warszawa 2019 s. 383-422 [dot. Soboru św. Aleksandra Newskiego w Warszawie, zburzonego w 1925 r.].
Place, nie place. Przestrzeń społeczna. W: Miejsca trudne transdyscyplinarny model badań. O przestrzeni placu Piłsudskiego i placu Defilad. Warszawa 2019 s. 297- 308.
Utracona cześć madame Chapeaurouge, albo: jak powstają błędy w edytorskich komentarzach i do czego mogą prowadzić. „Pamiętnik Literacki2020 z. 4 s. 57-68 [dot. listu Z. Krasińskiego do ojca z 15 III 1830, w opracowaniu S. Pigonia].
Co kolej zmieniła w Bydgoszczy? W: Bydgoszcz przemysłowa dawniej i dziś. Przemysł bydgoski jako produkt kulturalny i turystyczny. Bydgoszcz 2021 s. 38-58.
Dwie podróże Sienkiewicza (o labiryncie czasowym XIX-wiecznej Europy). „Autobiografia2021 nr 1 s. 109–122 .
Michał Głowiński (4 listopada 1934 – 29 września 2023). „Pamiętnik Literacki2023 z. 4 s. [7]-12 [w bloku pt.: Michał Głowiński – in memoriam] .
Zecer jako współautor („Listów z podróży do Ameryki” [H. Sienkiewicza]). „Pamiętnik Literacki2023 z. 2 s. 203-215.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. Poetyka bez granic. Praca zbiorowa. Pod red.: W. Boleckiego i W. Tomasika. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 1995, 207 s. Instytut Badań Literackich PAN. Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, 78..
2. Słownik realizmu socjalistycznego. Red.: Z. Łapiński, W. Tomasik. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas; przy współpracy Instytut Badań Literackich PAN 2004, XII, 448 s.
3. Inna droga. Romantycy a kolej. [Antologia]. [Wybór, wstęp i oprac.:] W. Tomasik. Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna Wydawnictwo Instytut Badań Literackich PAN 2012, 308 s.
Tu w charakterze wstępu trzy studia W. Tomasika (odnotowane w bloku: Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych).
4. Romantycy i technika. [Antologia]. [T.] 1-2. Oprac. [i wstęp]: W. Tomasik. Warszawa: Instytut Badań Literackich 2017, 344+263 s. Nowa Biblioteka Romantyczna.
Tu w t. 1 w charakterze wstępu studium W. Tomasika pt. Romantyzm albo teatralność techniki (odnotowane też w bloku: Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych).

Omówienia i recenzje

• Ankiety dla IBL PAN 2008, 2009.

Słowniki i bibliografie

Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. T. 4. Warszawa 2002.

Polska powieść tendencyjna 1949-1955

R. KANTOR: Śmietnik historii i literatury. Student 1989 nr 9.
S. ŻAK. „Język Polski w Szkole Średniej1989/90 nr 3/4.
B. BAKUŁA: Socrealizm: perswazja i socjotechnika. Teksty Drugie 1990 nr 4.
D. GALASIŃSKI. „Język Polski1990 nr 5.
J.Z. LICHAŃSKI: Wokół literatury polskiej czasów tak zwanego socrealizmu. Przegląd Humanistyczny 1990 nr 4.
J.Z. LICHAŃSKI: Wokół literatury socrealistycznej. Nowe Książki 1990 nr 1 [dot. także: S. Majchrowski: Między słowem i rzeczywistością].
W. MACIĄG: Obsesje mojego pokolenia. Arka 1990 nr 29.
L. SZARUGA. „Kultura”, Paryż 1990 nr 5.
J. SZYMKOWSKA-RUSZAŁA: Powieść tendencyjna – pogranicze literatury popularnej. Literatura Ludowa 1992 nr 3.

Słowo o socrealizmie

A. GŁÓWCZEWSKI: Socrealizm z tradycjami. Przegląd Artystyczno-Literacki 1992 nr 5/6.
G. GROCHOWSKI: Zamiast monografii. Teksty Drugie 1992 nr 6.
J. SMULSKI. „Ruch Literacki1992 z. 4.

Od Bally’ego do Banfield (i dalej)

S. BALBUS. „Ruch Literacki1994 z. 1/2.
T. DOBRZYŃSKA. „Pamiętnik Literacki1994 z. 3.
J. PASZEK: I co dalej? (z mową pozornie zależną). Teksty Drugie 1994 nr 1.

Inżynieria dusz

S. BURYŁA: Bezklasowo, bezpłciowo…” „Pogranicza 2000 nr 4.
R. KUBICKI, R. STOBIECKI, W. TOMASIK: Dyskusja o książce W. Tomasika „Inżynieria dusz. Literatura realizmu socjalistycznego w planie propagandy monumentalnej. Przegląd Bydgoski 2000.
G. WOŁOWIEC: Totalna i totalitarna. Teksty Drugie 2000 nr 1/2.
L. SZARUGA: Stan krytyczny (6). Przegląd Polityczny 2002 nr 54.
M. BRZÓSTOWICZ-KLAJN: O realizmie socjalistycznym z perspektywy lat siedemdziesiątych. Teksty Drugie 2005 nr 1/2 [dot. także: E. Możejko: Realizm socjalistyczny].

Ikona nowoczesności

W. KALISZEWSKI: Lokomotywa i literatura. Nowe Książki 2007 nr 12.
J. FRANCZAK: Koleje nowoczesności. Teksty Drugie 2008 nr 3.
A. KLONDER. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej2008 nr 1.
W. FORAJTER: Bardzo długi skład. O książkach kolejowych Wojciecha Tomasika. Pamiętnik Literacki 2017 z. 4.

Szalony bieg

W. KALISZEWSKI: Świat parowych smoków. Nowe Książki 2016 nr 5.
G. PIOTROWSKI: Dramatyczna epoka. Przegląd Humanistyczny 2016 nr 3.

Rozkład jazdy

A. KURAŚ: Kolej a sprawa polska (i literacka). „Nowe Książki2019 nr 4.

Inna droga

W. KALISZEWSKI: Romantyczne (i nie tylko) drogi żelazne. Napis 2014 seria 20.
R. DZIERGWA: Żelazne drogi a literatura polskiego romantyzmu. W: Kolej na kolej. Pociąg, dworzec, poczekalnia w literaturze i refleksji humanistycznej. Zielona Góra 2015.

Romantycy i technika

K. LUBCZYŃSKI: Techniczny teatr romantycznych maszyn. Dziennik Trybuna 2018 nr 153.