BIO
Urodzony 11 października 1913 w Skalmierzycach pod Ostrowem Wielkopolskim; syn Józefa Bednorza, dziennikarza i publicysty, działacza śląskiego, oraz Marii z domu Woźniak. W 1933 ukończył gimnazjum matematyczno-przyrodnicze w Chorzowie. Od 1935 studiował polonistykę na Uniwersytecie Poznańskim; w 1939 uzyskał magisterium. Uczestniczył w pracach Koła Polonistów. Debiutował w 1936 wierszem pt. Lęk wydrukowanym w „Głosie” (nr 11). W 1938 został redaktorem działu literacko-kulturalnego śląskiego tygodnika „Powstaniec”. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Śląska przez Niemców musiał uchodzić z Chorzowa i przez pewien czas ukrywał się we wsi Kuźnica (w pobliżu Wielunia). Od zimy 1940 przebywał w Warszawie. Wstąpił do organizacji konspiracyjnej Ojczyzna (kryptonim Omega). Wykładał na Tajnym Pedagogium Ziem Zachodnich. Działał w Sekcji Zachodniej (referat śląski) Departamentu Informacji i Prasy Delegatury Rządu Rzeczypospolitej Polskiej (używał pseudonimu Józek). Współpracował z wydawanym przez nią pismem „Ziemie Zachodnie Rzeczypospolitej” (1942-44) oraz redagował miesięcznik „Zachodnia Straż Rzeczypospolitej” wraz z jej dodatkiem satyrycznym „Luźna Kartka” (1943-44). Brał udział w powstaniu warszawskim, a po jego upadku został wywieziony do obozu pracy w Spellen w Dolnej Nadrenii, skąd zbiegł do kraju. Wkrótce potem ożenił się z Różą Wróbel. Po zakończeniu wojny wrócił do Chorzowa. Włączył się do organizowania życia literacko-kulturalnego na Śląsku. Pracował w Polskim Związku Zachodnim. Działał w Oddziale Katowickim Związku Zawodowego Literatów Polskich (był członkiem Zarządu), wchodził w skład redakcji tygodnika „Odra”, na którego łamach ogłaszał prozę, wiersze, artykuły, recenzje książkowe i teatralne (1945-49). Publikował także m.in. w „Dzienniku Zachodnim” (1945) i „Gościu Niedzielnym” (1947-48). Współpracował z Polskim Radiem, dla którego przygotowywał słuchowiska i reportaże. W 1948-49 był kierownikiem literackim Wydawnictwa św. Jacka w Katowicach. W 1949 został aresztowany pod zarzutem działalności konspiracyjnej po wojnie i skazany na 15 lat pozbawienia wolności; po amnestii wyrok został zmniejszony do lat 8. Dzięki interwencji Bolesława Piaseckiego uzyskał wcześniejsze zwolnienie jako użyteczny dla rozwoju kultury Ziem Zachodnich. Od października 1951 mieszkał w Katowicach, a w 1954 osiedlił się w Opolu. Powrócił do pracy literackiej i publicystycznej, współpracował z pismami i wydawnictwami katolickimi. Do 1955 redagował dodatek „Słowa Powszechnego” pt. „Słowo na Śląsku” i tygodnik „Katolik”; publikował utwory literackie, felietony i recenzje na łamach tych czasopism, a także m.in. w „Dziś i jutro” (1951-52), „Gościu Niedzielnym” (1954-55) oraz w latach późniejszych w „Kwartalniku Opolskim” (1961-73) i „Kierunkach” (1963-69). W 1955-60 był kierownikiem literackim wydawnictwa Pallotinum w Poznaniu. Od 1956 (do rozwiązania Związku w 1983) brał czynny udział w pracach Oddziału Opolskiego Związku Literatów Polskich, w którym kilkakrotnie pełnił funkcję prezesa i wiceprezesa. W 1960 otrzymał nagrodę Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu. Współorganizował odbywające się w 1959-70 Zjazdy Pisarzy Ziem Zachodnich i Północnych. Brał udział w pracach społeczno-kulturalnych Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. Od 1960 (do przejścia na emeryturę w 1980) pracował w Instytucie Śląskim w Opolu. W 1965 uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie pracy Literatura ludowa współczesnej Opolszczyzny. (Omówienie i wybór tekstów), której promotorem był prof. Bogdan Zakrzewski. W 1975 otrzymał stanowisko docenta w Instytucie Śląskim i objął kierownictwo Pracowni Historii Kultury Polskiej na Śląsku. Został członkiem Komisji Historyczno-Literackiej Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Katowicach oraz Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po 1970 obok poezji i prozy tworzył również teksty do muzyki religijnej (tzw. sacrosongi, a także msze i oratoria). Otrzymał wiele nagród literackich m.in. Prezydenta miasta Opola (1978), im. W. Pietrzaka (1978), im. J. Ligonia (1985) i w 1988: im. księdza A. Skowrońskiego, miesięcznika „Opole”, im. K. Miarki, przyznawany przez dzieci Order Uśmiechu (1988) oraz nagrodę literacką im. M. Jodłowskiego (1998) i nagrodę specjalną Marszałka Województwa Opolskiego za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury (2003). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1975) oraz Krzyżem Komandorskim (1988) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 28 listopada 2010 w Opolu; pochowany tamże na Cmentarzu Komunalnym.
Twórczość
1. Śląsk wierny ojczyźnie. (Szkice publicystyczno-naukowe). Warszawa: Wydawnictwo DI [Departament Informacji i Prasy Delegatury Rządu na Kraj] 1943, 54 s. Wyd. 2 zmienione Poznań: Wydawnictwo Zachodnie 1946.
Nagrody
Zawartość
2. Glossy śląskie. [Proza poetycka]. [B.m.]: Wydawnictwo Jana z Bogumina Kuglina 1945, A-S s. Wyd. 2 Katowice: M. Kowalski 1946.
3. Od Opola do Wrocławia. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1946, 55 s.
4. Strofy serdeczne. [Poemat]. Katowice: Wydawnictwo J. Kuglin 1946, 24 s. Wyd. nast. Katowice: Księgarnia św. Jacka 1947.
5. Chrystus — królem rodziny. [Broszurka religijna]. Katowice: Nakład Kurii Diecezjalnej Skład główny Księgarni św. Jacka 1949, 21 s.
6. Dzieci i bagaże. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1953, 239 s.
7. Będzie bratem. Opowiadania. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1955, 120 s.
Zawartość
8. Ręce wzniesione. Powieść biograficzna. Poznań: Pallotinum 1958, 260 s.
9. Działalność „Kółka Polskiego” we Wrocławiu (1895-1906) w świetle świeżo odnalezionych protokołów z posiedzeń. Opole 1959, 30 s. Instytut Śląski w Opolu.
10. Szczepon czyli Rzecz o Józefie Ryszce. Katowice: Śląsk 1960, 78 s.
11. Urok mowy wyzwolonej. Esej o współczesnym pisarstwie ludowym na Opolszczyźnie. Opole 1962, 52 s. Instytut Śląski w Opolu.
12. Imię domu wschodzącego. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1963, 195 s.
13. Ludowe żniwo literackie. Pisarstwo ludowe współczesnej Opolszczyzny. Oprac. i wybór tekstów Z. Bednorz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1966, 311 s. Instytut Śląski w Opolu.
14. Słowo w stronę rzeki. Szkic o Odrze w literaturze polskiej. Opole 1968, 55 s. Instytut Śląski w Opolu.
15. Nad rocznikami dawnych gazet śląskich. Studium z polskiego życia literacko-kulturalnego przełomu XIX i XX wieku. Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1971, 185 s. Instytut Śląski w Opolu.
16. Z Janem... Powieść współczesna. Warszawa: Novum 1971, 165 s.
17. Dyszlem i parą. Z dziejów polskiej literatury podróżniczej na Śląsku. Opole: Instytut Śląski 1978, 347 s.
Zawartość
18. Na Zapiecku trzy okna. Opowiadania. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1978, 162 s.
Zawartość
19. Międzynarodowy hymn pokoju. Chór mieszany i fortepian. Bas-baryton i chór chłopięcy ad libitum. International hymn of peace. Mixed chorus and piano. (Bass-baritone and boy's chorus ad libitum). [Muzyka:] E. Bury. [Przeł.] I. Derda. Partytura. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1982, 18 s., nuty.
20. Lata krecie i orłowe. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1987, 197 s.
21. Do wyjaśnienia. [Wspomnienia]. Katowice: Księgarnia św. Jacka 1993, 139 s.
22. Dziedzictwo słowa i pióra, dziedzictwo służby. [Szkic literacki]. Opole: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 2000, 20 s.
23. Gniazdo wędrujące. Opole: Miejska Oficyna Wydawnicza przy Miejskiej Bibliotece Publicznej 2000, 155 s.
24. Wśród dróg moich do Ciebie. Wiersze religijne, rodzinne, okolicznościowe. Opole: Wydawnictwo Św. Krzyża 2000, 126 s.
25. Na Chabrach przy pół czarnej. Fragmenty dziennika. Opole: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 2003, 48 s.
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1956, 1966, 1988, 2004.
