Bednarczyk Czesław

BIO

Urodzony 20 lipca 1912 w Kamieńcu Podolskim; syn Nicefora Bednarczyka i Stanisławy z Kuleszów. Do szkół uczęszczał w Chełmie Lubelskim. Po zdaniu matury w Gimnazjum im. S. Czarnieckiego studiował ogrodnictwo w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, w 1937 uzyskał dyplom inżyniera. Następnie pracował jako instruktor ogrodnictwa. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 walcząc w armii gen. Franciszka Kleeberga. Aresztowany przez NKWD został wywieziony w głąb Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) i przebywał w obozie Niandoma pod Archangielskiem. W 1941 wstąpił do Armii Polskiej w ZSRR, z którą w 1942 przez Iran i Irak przeszedł do Palestyny. Debiutował w 1942 Migawkami z Legii Oficerskiej, opublikowanymi w wydawnictwie Legia Oficerska na Środkowym Wschodzie (wydanym w Tel Awiwie), jako poeta zaś wierszem Serce moje wrześniem żyje, ogłoszonym w gazecie polowej 13. Batalionu, „Ryś” (nr 8). Wiersze i utwory prozą umieszczał w „Orle Białym” (1943) i „Sitwie” (1943-44). Brał udział w kampanii włoskiej. W 1944-46 redagował wydawany we Włoszech „Informator Ścienny”. Publikował utwory w pismach „Na szlaku Kresowej” (1944) i „Wiadomości Kresowe” (1945). Za udział w kampanii włoskiej 1944 został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari (1944). Po demobilizacji w 1946 przeniósł się do Anglii i zamieszkał w Londynie. W 1949 ożenił się z Krystyną Brzozowską i w tym samym roku założył wraz z żoną firmę wydawniczą pod nazwą Oficyna Poetów i Malarzy, która w 1953 otrzymała nagrodę przyznaną przez polskie Oddziały Wartownicze przy Armii Amerykańskiej w Niemczech. W tym okresie kontynuował też własną twórczość literacką, publikując głównie wiersze w „Kulturze” (Paryż, 1952) oraz na łamach wydawanych w Londynie pism „Orzeł Biały” (1950-52) i „Wiadomości” (od 1952 z przerwami do 1969) oraz miesięcznika „Kontynenty — Nowy Merkuriusz” (1961-66). W 1966 założył kwartalnik literacko-artystyczny „Oficyna Poetów” (wydawany do 1980), w którym w 1967-78 publikował też własne utwory poetyckie. W 1970 wspólnie z żoną Krystyną otrzymał nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku za zasługi na polu kultury. Wiersze i artykuły literackie powstałe w następnych latach ogłaszał głównie na łamach londyńskiego „Przeglądu Powszechnego” (1972-84; 1987-88), w „Gwieździe Polarnej” (Stevens Point, 1971-84), a także w „Pamiętniku Literackim” (Londyn;1988). W 1981 ufundował wraz z żoną nagrodę im. T. Sułkowskiego. W tym samym roku w grudniu uczestniczył w obradach Kongresu Kultury Polskiej w Warszawie. W 1988 otrzymał nagrodę literacką im. R. Wegnera oraz nagrodę Fundacji im. Rybotyckich. W 1991 wspólnie z żoną Krystyną został odznaczony Złotą Odznaką Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Zmarł 12 czerwca 1994 w Londynie.

Twórczość

1. Na postojach. Iran, Irak, Palestyna, Liban. [Wiersze]. Tel-Aviv: Nakład autora 1943, 17 s.

2. W walce. [Wiersze]. Tel-Aviv: Przez Lądy i Morza na Wschodzie 1944-1945, 46 s.

3. Ziemia trudna. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1954, 20 s.

4. Obręcze. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1956, 24 s.

5. Rdza. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1962, 26 s.

See Studies

6. Rosocha. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1978, 47 s.

7. Rodzaje niezgodności. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1979, 92 s.

8. Odrastająca pamięć. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1981, 55 s.

9. Z religijnych zamyśleń. [Wiersze]. Przedmowa: J. Mirewicza. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1982, 30 s.

10. Obrysowane cieniem. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1983, 33 s.

11. Kubuś. [Proza poetycka]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1985, 24 s. Wyd. 2. tamże 1989.

Przekłady

angielski

„Kubuś”, my friend. [Przeł.] La Yolla Starhoven. [USA] 1987.

Kubus my friend the cat. [Przeł.] M. Watson. London 1988.

See Studies

12. Szuwary. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1987, 30 s.

13. W podmostowej arkadzie. [Wspomnienia]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1988, 120 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 2003.

See Studies

14. Wiersze wybrane. Wybrał i posłowiem opatrzył M. Pytasz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1990, 123 s.

See Studies

15. Czy przyjść musiało?. Wiersze. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1991, 13 s.

16. Wiersze. Wybór z lat 1978-1991. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1997, 203 s.

See Studies

Wybory utworów literackich w przekładach

angielski

• A year later. Selected poems. [Przeł.:] M. Czajkowska, A. Graham, K. Long. London 1966.

• Poems. [Przeł.] A. Graham, K. Long. London 1991.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1990.

Wywiady

• Stacja Waterloo. [Rozm.] J. Morawski. „Przegląd Tygodniowy” 1987 nr 51/52 [dot. Oficyny Poetów i Malarzy w Londynie].

• Między „Kulturą” a „Wiadomościami”. [Rozm.] J. Kryszak. Powst. 1992. Druk „Kwartalnik Artystyczny” 1996 nr 3.

Słowniki i bibliografie

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J.Z. Brudnicki).

Ogólne

Książki

• M. Mika: Główne motywy w twórczości Czesława Bednarczyka. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1996, 61 s.

Artykuły

• Twórczość spod znaku „Sitwy”. „Sitwa” 1943.

• M. Danilewicz Zielińska: Szkice o literaturze emigracyjnej. Paryż 1978, passim.

• B.J. Jenne: O nowych formach poezji Czesława Bednarczyka. „Gwiazda Polarna”, Stevens Point 1983 nr 12.

• Literatura polska na obczyźnie. T.5. Londyn 1985, passim.

• E.M. Pytaszowie: Bednarczykowie jako wydawcy (rekonesans). W: Pisarz na obczyźnie. Wrocław 1985.

• „Pamiętnik Literacki”, Londyn 1987 t. 11.

• M. Wazacz: Oficyna Poetów i Malarzy. „Tydzień Polski”, Londyn 1988 nr 44.

• Z. Lichniak: Mój skorowidz poezji polskiej na emigracji. Warszawa 1989, passim.

• [J. Zieliński] J. Kowalski: Czesław Bednarczyk. W tegoż: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin 1989*. Wyd. 2 tamże 1990.

• J. Dużyk: Londyńska Oficyna Poetów i Malarzy. „Twórczość” 1990 nr 8.

• Z. Marek: Przypływy i odpływy Europy. Londyn 1990, passim.

• Czesław Bednarczyk — autoportret. Audycja K. Tatarowskiego z cyklu „Polscy twórcy na emigracji” z 23 XI 1991 r. Z taśmoteki Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. „Tygiel Kultury” 1997 nr 4.

• J.Z. Brudnicki: Ryzyko powrotu do Polski? „Wiadomości Kulturalne” 1996 nr 33 [dot. Oficyny Poetów i Malarzy].

• J. Koźmiński: Chcę stworzyć muzeum Oficyny... „Nowe Książki” 1996 nr 11.

• J. Koźmiński: „Oficyna Poetów” i malarze. „Kwartalnik Artystyczny” 1996 nr 3.

• M. Pytasz: Czesław Bednarczyk — poeta; Wydawcy i drukarze — Krystyna i Czesław Bednarczykowie. W tegoż: Kilka opowieści o niektórych dolegliwościach bycia poetą emigracyjnym i inne historie. Katowice 2000.

• M. Kisiel: Starość, samotność. „Śląsk” 2002 nr 11.

• F. Śmieja: Wiersze z plecaka. W tegoż: Zbliżenia i kontakty. Katowice 2003.

• P. Tański: „Poeta znaczącej codzienności” i bólu. Późne wiersze Czesława Bednarczyka. W: Poezja polska na obczyźnie. T. 2. Rzeszów 2005, przedruk w tegoż: Tradycja i talent. Toruń 2006.

• F. Śmieja: Drukarnia pod Arkadą. Krystyna i Czesław Bednarczykowie. W tegoż: Zbliżenia i kontakty raz jeszcze. Katowice 2007.