BIO

Urodzona 1 lutego 1888 w Warszawie, w rodzinie zamożnej szlachty rosyjskiej; córka Piotra Mataftina, urzędnika carskiego, i Heleny z Raszpilów. Po ukończeniu w 1907 Institutu Błogorodnych Diewic w Petersburgu odbywała studia na wydziale historyczno-filozoficznym Kursów im. K. Bestużewa. W 1911-12 prowadziła w Paryżu studia nad historią Wielkiej Rewolucji Francuskiej, następnie publikowała prace naukowe na ten temat. Podróżowała kilka lat po Europie. Po wyjściu za mąż za Antoniego Bechczyc-Rudnickiego, ziemianina z Podola, publicystę, mieszkała w swoich dobrach w guberni pskowskiej. Po rewolucji w Rosji utraciła majętności i przyjechała w 1919 do Polski. Utrzymywała się pracując jako nauczycielka języka francuskiego w Gimnazjum Koedukacyjnym im. R. Traugutta w Lipnie. Od 1923 mieszkała w Warszawie. Współpracowała z czasopismem „Przegląd Mierniczy”, opracowując kronikę zagraniczną, wyjeżdżała także w charakterze tłumaczki na międzynarodowe kongresy mierniczych. Debiutowała w 1925 nowelką pt. O niebieskim ptaku nad doliną Spoleto drukowaną w „Gazecie Warszawskiej” (nr 112). Była członkiem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy. W 1935 spędziła kilka miesięcy na terenie ekspedycji wykopaliskowej w Biskupinie. Po śmierci pierwszego męża poślubiła Edwarda Wrockiego, muzykologa, bibliofila, dyrektora Biblioteki Operowej w Warszawie. W okresie okupacji niemieckiej mieszkała nadal w Warszawie, zarobkując tłumaczeniami tekstów muzyki wokalnej (m.in. dokonała pierwszego polskiego przekładu do Pasji według św. Mateusza J.S. Bacha) oraz udzielaniem lekcji języka francuskiego. W momencie wybuchu powstania warszawskiego była w prawobrzeżnej Warszawie. W październiku 1944 dotarła wraz z mężem do Lublina i włączyła się do organizowania życia literackiego. Objęła stanowisko zastępcy naczelnika w Wojewódzkim Wydziale Kultury i Sztuki (do 1947). W 1945 współuczestniczyła w tworzeniu Lubelskiego Klubu Literackiego, połączonego wkrótce z powstałym także przy jej udziale Oddziałem Lubelskim Związku Literatów Polskich (ZLP), w którego władzach pełniła okresowo różne funkcje (m.in. w 1949-52 prezesa). Pomagała również we wznowieniu działalności Polskiego PEN Clubu (w 1947-65 członek Zarządu Głównego, a później kilkakrotnie członek Komisji Rewizyjnej). W 1945-46 prowadziła dział literacki i teatralny w lubelskim dwutygodniku „Zdrój”; wówczas zaczęła pisać recenzje teatralne. W 1947-64 była kierownikiem literackim Teatru Miejskiego w Lublinie (od 1949 Teatr im. J. Osterwy), publikowała swoje artykuły w programach teatru. Od 1952 współpracowała z pismem „Kamena”, była członkiem kolegium redakcyjnego, a w 1960-64 redaktorem naczelnym dwutygodnika; ogłaszała tu też do końca życia liczne artykuły i recenzje teatralne. Jako krytyk teatralny współpracowała także m.in. z dodatkiem „Sztandaru Ludu” pt. „Kultura i Życie” (1952-55) oraz „Teatrem” (od 1970 członek kolegium), odwiedzała teatry w Polsce i zagranicą. Należała do Klubu Krytyki Teatralnej przy Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich (SDP; od 1964) i Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI; od 1970). Zajmowała się również pracą przekładową, głównie z języka rosyjskiego i francuskiego; w 1950 otrzymała wraz z pozostałymi członkami grupy tłumaczy podpisujących się Załoga nr 1 nagrodę Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) w Lublinie za tłumaczenia dramatów radzieckich. Nadto uzyskała m.in. nagrodę literacką m. Lublina (1957), jubileuszową z okazji 50-lecia twórczości przyznaną przez Ministerstwo Kultury i Sztuki (1961), literacką WRN w Lublinie (1963), Klubu Krytyki Teatralnej SDP (1970), Prezydenta miasta Lublina (1977), specjalną im. J. Czechowicza (1979). Od grudnia 1980 była wiceprezesem Oddziału Lubelskiego ZLP. W 1982 została przewodniczącą Obywatelskiego Komitetu Odrodzenia Narodowego lubelskich środowisk twórczych. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Kawalerskim (1959) i Krzyżem Komandorskim (1974) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 6 czerwca 1982 w Lublinie; pochowana tamże na cmentarzu przy ulicy Lipowej. Zgodnie z zapisem testamentowym, po 1982 powstała w Lublinie fundacja im. M. Bechczyc-Rudnickiej, mająca promować młodych krytyków teatralnych.

Twórczość

1. Iz istorii obščestvennogo mnenija vo Francii v épochu revoljucii (Oktjabr'1792-janvar' 1793). Sankt-Peterburg: Tip. M. M. Stasjulevič 1912, 101 s.

Autorka podpisana: K. Mataftina.

2. Napoleon i prefekty. W: Nikolaju Ivanoviču Koreevu učeniki i tovarišči po naučnoj rabote. 1873-1913. Sankt-Peterburg 1914 s. 333-353.

Autorka podpisana: K. Mataftina.

3. Sol lucet Germaniae. Przygoda profesora Schmidta. [Powieść]. Warszawa: [Nakład autorki] 1935, 233 s.

4. Niezwykłe przygody zwykłego człowieka. Popularna powieść ideowa. Warszawa: S. Cukrowski 1936, 254 s.

Autorka podpisana: Maria Rudnicka.

5. Dziw. Opowiadanie na tle życia prasłowian. [Współautor:] A. Bechczyc-Rudnicki. Przedmowa: J. Kostrzewski. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1937, 52 s.

Zawartość

Zawiera również szkice: A. Bechczyc-Rudnicki: Prasłowiańska osada bagienna sprzed 25 wieków w Biskupinie; M. [Bechczyc-] Rudnicka: Cité préslave découverte en Pologne.

6. Malarza raweńskiego owieczek dwanadzieście. (Opowieść) = Le dodici pecorelle del pittore da Ravenna. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1937, 126 s.

Tekst w języku polskim i włoskim.

7. W retorcie życia. Nowele. [Współautor:] A. Bechczyc-Rudnicki. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1938, 175 s.

Zawartość

Kazus; Jak Jędrzeja Wielgusa zamroczyło; Jak bolszewik Jędrzeja i Magdę Wielgusów pojednał; Jak się Kozuń na Wielgusach mścił; Sąd salomonowy; Wosk tracony; Owacje; Kołowrotek; Ślub Kocia; Frontem; Gloria mundi.

8. Po kamień, co w ogniu gore. [Powieść]. Powst. przed 1939. Druk fragmentów: „Zdrój” 1946 nr 14/15 s. 2; „Odra” 1947 nr 36 s. 2-3.

We fragmencie drukowanym w „Zdroju” podany jako współautor: A. Bechczyc-Rudnicki.

9. Godziny osobliwe. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1966, 280 s.

Recenzje teatralne z lat 1960-1966.

10. Uchylanie masek. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1974, 561 s.

Recenzje teatralne z lat 1966-73.

11. Nagłe zamyślenia. [Opowiadania]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1979, 42 s.

Zawartość

Gloria mundi; Maniak; Droga w ciszy.

Przekłady

1. É. Augier, J. Sandeau: Zięć pana Poirie. Komedia w 4 aktach. Wystawienie: Łódź, Teatr Placówka 1948. Wyd. w oprac. T. Kowzana. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1959, LXXIII, 149 s. Biblioteka Narodowa II, 119.
2. A. Uspieński: Przyjaciele. Komedia liryczna w 3 aktach. Wystawienie: Lublin, Teatr Miejski 1948. Wyd. Warszawa: Współpraca 1949, 118 s. Wyd. 2 Warszawa: Książka i Wiedza.
3. W. Dychowiczny i M. Słobodskoj: Trzy razy nie. Komedia satyryczna w 3 aktach. Wystawienie: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1950.
Tłumaczenie wspólnie z zespołem literackim „Załoga nr 1”.
4. A. Korniejczuk: Kalinowy gaj. Komedia w 3 odsłonach. Wystawienie: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1951.
Tłumaczenie wspólnie z zespołem literackim „Załoga nr 1”.
5. P. Pawlenko: Szczęście. [Utwór dramatyczny]. Adaptacja sceniczna: K. Berwińska, N. Szydłowska. Wystawienie: Warszawa, Teatr Narodowy 1951.
Teatr podał omyłkowo nazwisko tłumacza: M. Bars.
6. D.I. Fonwizin: Niedorostek. Komedia w 5 aktach. Lublin: [b. w.] 1952, 127 s. Wystawienie: Częstochowa, Teatr im. A. Mickiewicza 1977.
7. A. Adamow: Wszyscy przeciw wszystkim. Sztuka w 16 odsłonach. Tłumaczenie M. Bechczyc-Rudnicka, K. Eberhardt. Nowe Sygnały 1957 nr 10-15. Wystawienie: Kraków, Teatr Studencki 1957.
8. E. Ionesco: Krzesła. Tragifarsa. Tłum.: M. Bechczyc-Rudnicka, K. Eberhardt. Wystawienie: Katowice, Teatr im. S. Wyspiańskiego 1957. Wyd. [B. m.] 1957, powielone.
9. E. Audiberti: Zło krąży... Sztuka w 3 aktach. Przeł.: M. Bechczyc-Rudnicka i K. Eberhardt. Wystawienie: Poznań, Teatr Nowy 1958.

Prace redakcyjne

1. 15 lat lubelskiego Teatru Dramatycznego. (1944-1959). Red.: M. Bechczyc-Rudnicka. Przedmowa: J. Torończyk. Lublin: Państwowy Teatr im. J. Osterwy 1959, 64 s.
2. Jubileusz 35-lecia pracy artystycznej Aleksandra Aleksego. Lipiec 1958. Układ materiału: M. Bechczyc-Rudnicka. Lublin: Państwowy Teatr im. J. Osterwy 1959, 16 s.
3. W stołecznym Lublinie. [Antologia wspomnień]. Red.: M. Bechczyc-Rudnicka. Lublin: Lubelska Spółdzielnia Wydawnicza 1959, 235 s. [Wyd. 2] Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1984, 269 s.
4. Teatr lubelski 1944-1964. Materiały pamiątkowe pod red. M. Bechczyc-Rudnickiej. Lublin: Państwowy Teatr im. J. Osterwy 1964, 65 s.
5. Ogólnopolska wystawa plastyki: Przeciw wojnie. Malarstwo, grafika, rzeźba. Lublin kwiecień-październik 1966. [Katalog]. Red.: M. Bechczyc-Rudnicka. [Lublin:] PM [Państwowe Muzeum] na Majdanku 1966, [84] k.
6. Lubelski Teatr Dramatyczny 1944-1979. Materiały pamiątkowe. Wybór, oprac. i wstęp: M. Bechczyc-Rudnicka. Lublin: Państwowy Teatr im. J. Osterwy 1979, XIV s., 112 k.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1955, 1966, 1976.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963 (A. Szałagan).
A. Kochańczyk. W: Słownik biograficzny miasta Lublina. T. 1. Lublin 1993.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (T. Kłak).

Ogólne

Artykuły

R. Szydłowski: Najstarszy krytyk świata. Życie Literackie 1982 nr 22.
M. Derecki: Pani Maria. Kamena 1983 nr 18.
A. Kochańczyk: Maria Bechczyc-Rudnicka. W: Lublin literacki 1932-1982. Lublin 1984.
A.L. Gzella: Maria Bechczyc-Rudnicka. (1888-1982). Kalendarz Lubelski 1985.
E. Gawarecka: Spuścizna Marii Bechczyc-Rudnickiej w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie. Biblioteka Lubelska 1987 nr 118.
K. Jędrys: Bliżej sceny. Wiadomści Kulturalne 1995 nr 38 [dot. działalności Fundacji im. Marii Bechczyc-Rudnickiej].

Uchylanie masek

A. Hausbrandt: Pod (za?) uchyloną maską. Kamena 1975 nr 3.