BIO

Urodzony 23 kwietnia 1907 w Ostrowie Wielkopolskim; syn Franciszka Bąka, ślusarza, i Marii z Wesołowskich. Uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Ostrowie; należał do Towarzystwa Tomasza Zana. W 1925-29 studiował filologię polską i filozofię na Uniwersytecie Poznańskim. Następnie pracował jako nauczyciel w gimnazjach poznańskich: Marii Magdaleny i im. I. Paderewskiego. Debiutował w 1927 wierszem Modlitwa wydrukowanym w „Głosie Prawdy Literackiej” (nr 99). W 1928 został członkiem grupy literackiej Loża, a także komitetu redakcyjnego założonego z jej inicjatywy pisma „Życie Literackie” (istniało do 1928). Rozpoczął wówczas także współpracę z tygodnikiem „Tęcza”. Od 1933 należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich, a w 1934 redagował pismo Oddziału Poznańskiego , „Życie Literackie”. Nadto drukował wiersze i artykuły w czasopismach „Pion” (1934-36), „Skamander” (od 1935), „Prosto z mostu” (1935-39), „Rocznik Literacki” (1935-36). Uczestniczył w życiu literackim Poznania, m.in. współorganizował czwartki literackie w pałacu Działyńskich, współpracował z kabaretem literackim Różowa Kukułka. W 1938 został odznaczony Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury, a także otrzymał nagrodę literacko-artystyczną miasta Poznania im. J. Kasprowicza. W 1939 odbył kilkumiesięczną podróż po Włoszech. W latach okupacji niemieckiej mieszkał w Warszawie, pracując w magazynie Ubezpieczalni Społecznej. Brał udział w tajnym życiu literackim, m.in. publikując w 1943 wiersze w konspiracyjnym tygodniku „Kultura Polska” (pod pseudonimem Jan Kowalewicz i Konrad Wallen). Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony do obozu pracy w Cottbus (Chociebuż); tu w czasie nalotu alianckiego doznał ciężkich obrażeń głowy. Po zakończeniu wojny powrócił do Poznania. Początkowo pracował w redakcji dwutygodnika „Życie Literackie” (w 1946 redaktor naczelny), był kierownikiem literackim w wydawnictwie swego brata, Władysława Bąka (do 1948) oraz w Teatrze Nowym (1946-48). Ogłaszał wiersze, szkice, recenzje literackie i teatralne m.in. w „Głosie Katolickim” (1945), „Głosie Wielkopolskim” (1945-48), „Tygodniku Powszechnym” (1945-49), „Dziś i jutro” (1947-48). W 1945-47 pełnił funkcję prezesa Oddziału Poznańskiego Związku Literatów Polskich (usunięty w 1953, w 1956 został przyjęty ponownie do Związku, ale zrezygnował z członkostwa). W 1946 otrzymał nagrodę literacką miasta Poznania, a w 1949 nagrodę literacką Episkopatu Polski za twórczość poetycką. W następnych latach życia chorował (przebywał okresowo w szpitalu psychiatrycznym), ale nadal kontynuował twórczość literacką. Zmarł 30 kwietnia 1961 w Poznaniu [P]; pochowany początkowo na cmentarzu parafii p.w. św. Jana Vianneya w Poznaniu, a od 1982 na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie).

Twórczość

1. Brzemię niebieskie. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1934, 116 s.

Nagrody

Nagroda „Wiadomości Literackich”; autor nie przyjął tego wyróżnienia.

2. Jerzy i Barbara. Dramat w 5 aktach. Prosto z mostu 1936 nr 48-53/54. Prapremiera pt. Protest: Poznań, Teatr Polski 1937.

3. Śpiewna samotność. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1936, 93 s.

4. Tyberiusz. Dramat w 8 odsłonach. Prosto z mostu 1937 nr 5-9, 11-14. Prapremiera: Białystok, Teatr im. A. Węgierki 1979.

Adaptacje

radiowe

Radio 1938.

5. Monologi anielskie. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1938, 87 s.

Zawartość

Zawiera cykle: Wydzwoniony Piotr: Monologi anielskie; Wiersze o Ojczyźnie, — wiersze: Dzień stracony; Fantastyczna prawda; Kołysanka; Kłamstwo wieczoru; W górach; Sofokles dolin; Czas makbetowy; Dawidzie.

6. Sługa Don Kiszota. Tragikomedia w 5 aktach z prologiem i epilogiem. Powst. 1943. Prapremiera: Poznań, Teatr Nowy 1947. Wyd. Łódź: W. Bąk 1947, 97 s.

7. Piąta ewangelia. [Wiersze]. Łódź: W. Bąk [1946], 83 s.

8. Syn ziemi. [Wiersze]. Łódź: W. Bąk [1946], 136 s. Wyd. nast. tamże [1947].

Zawartość

Zawiera cykle: Przelot muzyki; Budowniczy Świata; Wiersze włoskie; Modlitwa do Marii Matki oraz wiersze bez tytułu.

9. Zagadnienia i postacie. [Eseje, felietony]. Łódź: [W. Bąk] 1947, 117 s.

Zawartość

I. Miasto ludzkości; Co za naród! Co za naród! — II. Dla kogo pisarz pisze; Wieczna młodość Szekspira; Realizm Szekspira; Wielki poeta [J. Kasprowicz]; Aktualności Żeromskiego; Sprawa Zapolskiej; Karol Irzykowski czyli różne piętra; „Miejsce na ziemi” Juliana Przybosia; Dwudziestolecie międzywojenne; Bunt poetycki; Kultura katolicka. — III. Synowie nienawiści. [Opowiadanie. Powst. 1943].

10. Dłonie z wiatru. [Wiersze i proza poetycka]. Łódź: W. Bąk 1948, 118 s.

Zawartość

Zawiera prozę poetycką: Do hrabiny; Sprzęty; Ojciec; Matka; Molo; Tyś nie jest od rzeczy ważnych, — cykle wierszy; Wiersze szpitalne; Requiem; Do cudzoziemca oraz wiersze bez tytułu.

11. Święty Franciszek. Dramat. Łódź: W. Bąk 1948, 129 s.

12. Twarze. Opowiadania. Łódź: W. Bąk 1948, 141 s.

Zawartość

Nie ma rady; Matylda „Puj-Puj”; Seria Friedländer; Książeczka do nabożeństwa; Janek Krzysiak; Mielczarkowa; Feliks; Inżynier Stille; Anna Stempel; Piękny Franz.

13. Modlitewnik. Poezje. Posłowie: Z. Pędziński. Poznań: Pallotinum 1956, 220 s.

Zawartość

Zawiera cykle: Modlitwy poranne; Modlitwy wieczorne; Modlitwa do Marii Matki; Modlitwa do Ducha Świętego; Droga Krzyżowa; Msza; Msza żałobna; Wiersze wiejskie; Rozmyślania; Wiersze dobrej śmierci.

14. Zastygłe chwile. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1958, 231 s.

Zawartość

Zawiera cykle: Śpiew ponad obłędem; Zastygłe chwile.

15. Szkice. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1960, 288 s.

Zawartość

I. Sprawa determinizmu; Zagadnienia poetyckie; O zrozumiałości i niezrozumiałości w sztuce; Seksualizm w literaturze; Prawdziwy humanista. — II. Dante polityk?: Nieoceniony poeta; „Edyp-Król” jako dramat „poznawczy”; „Hamlet”; „Makbet”; „Oresteia” Ajschylosa; „Orestes” Eurypidesa; „Antygona” Sofoklesa; „Nibelungi” Hebbla; „Książę Homburg” Kleista; „Muchy” Sartre'a; Odświeżony naturalizm [W. Faulkner]; Myśl — ład — sens [C. Wilson: Outsider]; Nad Tacytem. — III. Epik i dramaturg; „Chłopi” Reymonta.

16. Agrypina. [Utwór dramatyczny]. Powst. przed 1961. Prapremiera: Kalisz, Teatr Propozycji Teatralnych im. W. Bogusławskiego 1982.

17. Dekalog. [Wiersze]. Powst. przed 1961. Wyd.: Wybrał i przygotował do publikacji: M. Jańczak. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 2000, [16] s.

18. O Bogu-Człowieku i Apostołach. [Rozważania religijne]. Powst. przed 1961. Wyd. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1971, 230 s.

19. Piłat. Proces Chrystusa. [Utwór dramatyczny]. Powst. przed 1961. Prapremiera w adaptacji B. Tosza: Kalisz, Teatr im. W. Bogusławskiego 1983.

20. Pory roku. Cz. 1. Lato i jesień. Powst. przed 1961. Wyd.: Przedmowa: D. Ratajczak. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 2001, [80] s.

21. Święty Augustyn. Dramat. Powst. przed 1961.

Maszynopis, 112 k. w Ośrodku Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.

22. Święty Paweł. [Dramat]. Powst. przed 1961.

Maszynopis, 78 k. w Ośrodku Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.

23. Tomasz Morus. [Dramat]. Powst. przed 1961. Druk w: Dramat i teatr po roku 1945. Wrocław: Wiedza o Kulturze 1994 s. 211-244.

24. Upadek Kartaginy. (Dramat). Powst. przed 1961. Druk „Dialog” 1967 nr 6 s. 16-53.

25. Zwycięstwo jesienne. [Wybór wierszy]. Posłowie: L. Eustachiewicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1964, 190 s.

Zawartość

Zawiera m.in. wybór wierszy z niewydanych cykli: Pory roku, Wieczysty niemowa.

26. Wyznania i wyzwania. Wybór pism. [Wspomnienia, eseje, szkice literackie]. Wybór i przedmowa: S. Jończyk. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1968, 365 s.

Wszystkie utwory wydane z rękopisów.

Zawartość

Nie lubię otwierać szuflady; Listy pochwalne; Pochwała dnia nocy i zaświata [cykl esejów]. — Szkice literackie: Sztuka a osobowość; Poezja magów; Szekspir — dziecko A. Rimbaud]; Poezja jako magia i produkt techniczny [S. Mallarmé]; Catullus chrześcijański [P. Verlaine]; Tęsknota do miłości i do życia [P. Valéry]; Orfeusz niesprawiedliwy [R.M. Rilke]. — Myśli.

27. Wiersze wybrane. [Wybór i przedmowa:] S. Jończyk. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1974, 431 s. Wyd. 2 zmienione i rozszerzone tamże 1984.

Zawartość

Zawiera m.in. wybór z wierszy rozproszonych i ineditów.

28. Poezje wybrane. Wybór: J.Z. Jakubowski. Wstęp: P. Kuncewicz. [Nota biograficzna:] J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976, 151 s.

Wybór wierszy z tomów zob. poz. , , , , , oraz z wierszy rozproszonych.

29. Korzenie moje w Tobie. Modlitwy i medytacje. [Posłowie:] S. Jończyk. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1986, 246 s.

Wybór wierszy z tomów zob. poz. , , oraz z rękopisów m.in. cykl Psalmy współczesne.

30. W samotności. [Wiersze]. Wybór, układ, posłowie: R. Bąk. Poznań: W Drodze 1997, 63 s.

31. Wysoki ład. [Wiersze]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 2004, 226 s.

Nadto w rękopisach będących w posiadaniu rodziny pozostały dramaty, zbiory wierszy, szkice, eseje. Wg informacji J. Ratajczaka (Pisarz wciąż nieznany. „Tygodnik Powszechny” 1991 nr 19) wśród ineditów znajdują się jeszcze m.in. zbiory wierszy: Hymny kościelne; Listy pochwalne; Śpiew w pościgu; Wiersze, kantaty, chóry.

Przekłady

1. Psalmy Dawidowe oraz Pieśni Brewiarza Rzymskiego. Przeł. i wstępem opatrzył W. Bąk. [Przekł. powst. ok. 1947-52]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1979, 310 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951.

Słowniki i bibliografie

Rocznik Literacki 1961 wyd. 1962 (P. Grzegorczyk).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa, Poznań 1981 (K. Sroczyńska).
P. Grzegorczyk: Wojciech Bąk. W tegoż: Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967. Cz. 1. Warszawa 1986.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Wojnowski).
Słownik badaczy literatury polskiej. [T. 6]. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2003 (J. Starnawski).

Ogólne

Artykuły

K. Troczyński: Bąk — dramaturg. Kultura 1936 nr 37, przedruk w tegoż: Zoil. Kraków 2003.
K. Troczyński: Wojciech Bąk. Pierwszy laureat Akademii Niezależnych. Dziennik Poznański 1936 nr 6.
K. Troczyński: Sprawa Wojciecha Bąka. W odpowiedzi Karolowi Hubertowi Rostworowskiemu. Dziennik Poznański 1937 nr 217.
J.E. Skiwski: Anioł — poszukiwacz. O twórczości Wojciecha Bąka. „Kronika Polski i Świata1938 nr 24, przedruk w tegoż: Na przełaj i inne szkice o literaturze i kulturze. Kraków 1999.
K. Troczyński: Krucjata przeciw miłości. Dziennik Poznański 1938 nr 50.
L. Eustachiewicz: Dramaty Wojciecha Bąka. Dialog 1967 nr 6.
Z. Jastrzębski: Prawdziwy humanista. W tegoż: Bez wieńca i togi. Warszawa 1967.
Z. Pędziński: Syn ziemi. W tegoż: Z notatnika szeregowego recenzenta. Poznań 1971.
A. Rogalski: Wojciech Bąk. „Poezja1974 nr 6.
P. Kuncewicz: Brzemię niebieskie. W tegoż: Cień ręki. Łódź 1977.
B. Kozera: Wiara jako kategoria egzystencjonalna w poezji Wojciecha Bąka. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Filologia Polska 1980 nr 17.
A. Rogalski: Wojciech Bąk 1907-1961. W tegoż: W kręgu przyjaźni. Warszawa 1983.
Cz. Ryszka: O wierszach Wojciecha Bąka. W tegoż: Milczący obecny i inne szkice o pisarzach katolickich. Katowice 1984.
Sz. Molenda: Okolice poety. Kultura. Oświata. Nauka 1985 nr 11/12.
J. Rogoziński: Laur Wojciecha Bąka. W tegoż: Preteksty. Warszawa 1985.
W. Banach: Wojciech Bąk — zapomniana ofiara. Res Publica 1990 nr 6.
J. Ratajczak: Wojciech Bąk: znany i nieznany. W drodze 1990 nr 1.
Z. Serafinowicz: Na granicy wąskiej jak westchnienie. (O wierszach Wojciecha Bąka). W: Pan Zygmunt z Lasek. Warszawa 1990.
A. Szałagan: Sprawa Bąka. Kultura Niezależna 1990 nr 57.
J. Ratajczak: Pisarz nieznany. Tygodnik Powszechny 1991 nr 19.
Z. Chojnowski: Przedwojenna liryka. Wojciech Bąk. W: W stronę dwudziestolecia 1918-1939. Rzeszów 1993.
J. Ratajczak: Ten wariat, Wojciech Bąk. „Kultura”, Paryż 1993 nr 1/2.
J. Ratajczak: Wojciech Bąk dramaturg. W: Dramat i teatr po roku 1945. Wrocław 1994.
F. Śmieja: Compañero Sancho. Kwartalnik Neofilologa 1994 z. 4 [dot. motywu Don Kichota w twórczości W. Bąka i A. Słonimskiego].
E. Balcerzan: Najmniejszy ślad. Arkusz 2002 nr 4.
K. Masłoń: Nic prócz rękopisów nie wezmą. Rzeczpospolita 2002 nr 93.
J. Siedlecka: Śpiew ponad obłędem. (Wojciech Bąk). W tejże: Obława. Warszawa 2005.
E. Kubski: Zmienność form modlitewnych w powojennych wierszach Wojciecha Bąka. W: Z cienia niepamięci do światła. Poznań 2006.

Brzemię niebieskie

K. Troczyński: Poezja Wojciecha Bąka. Dziennik Poznański 1935 nr 48.

Śpiewna samotność

K. Troczyński: Nowy tom poezji Wojciecha Bąka. Dziennik Poznański 1936 nr 35.

Monologi anielskie

K. Troczyński: Nowy tom poezji Wojciecha Bąka. Dziennik Poznański 1938 nr 50.
B. Ostromęcki: Monologi anielskie. Twórczość 1976 nr 1.

Tomasz Morus

D. Ratajczakowa: Tomasz Morus” — dramat Wojciecha Bąka. W: Z cienia niepamięci do światła. Poznań 2006.

Psalmy Dawidowe oraz Pieśni Brewiarza Rzymskiego

J.K. Pytel: Biblijno-teologiczne i literackie walory „Psałterza” w przekładzie Wojciecha Bąka. W: Z cienia niepamięci do światła. Poznań 2006.