BIO
Urodzony 31 maja 1908 w Krakowie; syn Aleksandra Baumgardtena, urzędnika pocztowego, i Klaudii z domu Hanausek. W 1926 ukończył IX Gimnazjum im. J. Kochanowskiego we Lwowie, po czym studiował historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza, w 1931 uzyskał dyplom magistra. Należał do studenckiej grupy literackiej Rybałci (1927-30), a następnie do zespołu redakcyjnego miesięcznika „Sygnały” (od listopada 1933 do listopada 1934 i po wznowieniu pisma od lutego do maja 1936). Debiutował w 1933 wierszem Sufit opublikowanym w „Sygnałach” (nr 1). Utwory poetyckie ogłaszał także w „Kulturze Lwowa” (1933), „Kurierze Lwowskim” (1934), „Lwowie Literackim” (1934). W 1934-35 był nauczycielem historii w gimnazjum w Żółkwi. Współpracował z Polskim Radiem, pisząc słuchowiska radiowe. Po wybuchu II wojny światowej i włączeniu ziem wschodnich do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej przebywał nadal we Lwowie. W czasie okupacji niemieckiej (1941-44) pracował najpierw jako murarz, a później jako buchalter. Jednocześnie brał udział w tajnym nauczaniu, a kontynuując twórczość literacką opublikował anonimowo wiersz w wydanej konspiracyjnie antologii Śpiew wojny (Lwów 1944). Po zajęciu Lwowa przez wojska radzieckie latem 1945 wyjechał wraz z zespołem teatru lwowskiego transportem repatriacyjnym do Katowic i tu osiadł na stałe. W 1945-54 pracował w miejscowej rozgłośni Polskiego Radia jako kierownik redakcji literackiej. Równocześnie rozwijał twórczość literacką i krytyczną, publikując opowiadania, wiersze, a także recenzje teatralne i filmowe w wielu czasopismach, zwłaszcza śląskich, m.in. „Odrze” (1945-50, tu stała rubryka felietonów filmowych pt. Patrzymy na ekran pod pseudonimem Alba oraz Pietruszewski i Mleko), „Trybunie Robotniczej” (w 1945-80; m.in. w 1958-64 felietony i recenzje pod pseudonimem Alban; w 1978 cykl prozy pt. Co powiedziawszy...), w miesięczniku „Ogniwa” (1947-49, tu recenzje pod pseudonimem Allan), „Śląsku Literackim” (1952-53, 1956), „Perspektywach” (dodatku do „Dziennika Zachodniego”, 1952-57). Brał czynny udział w życiu kulturalnym Śląska; był wiceprezesem Oddziału Śląskiego Związku Literatów Polskich (1954-56) i członkiem Komisji Kultury Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach (1955-60). W 1956 otrzymał nagrodę literacką miasta Katowic. Uczestniczył w organizowaniu śląskiego ośrodka Telewizji Polskiej, w 1957-59 kierował redakcją literatury i dramatu. Od 1956 był kierownikiem literackim Teatru Zagłębia w Sosnowcu (do 1965), a następnie Teatru Polskiego w Bielsku-Białej. W 1961 został członkiem Wojewódzkiej Komisji Repertuarowej do Spraw Teatru i Filmu przy Wydziale Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) w Katowicach. W tym okresie zamieszczał liczne szkice literackie i teatralne w programach teatralnych, m.in. Operetki Śląskiej w Gliwicach (1957), Śląskiego Teatru Powszechnego w Katowicach (1957), Teatru Rozmaitości w Krakowie (1969), a zwłaszcza Teatru Zagłębia w Sosnowcu (1956-64) i Teatru Polskiego w Bielsku Białej (1949-73). Jednocześnie publikował swoje utwory prozatorskie i wiersze w czasopismach m.in. na łamach „Poglądów” (1964-80; uzyskał w 1976 nagrodę tego pisma pod nazwą Plakieta Poglądów) i „Tygodnika Kulturalnego” (od 1966, z przerwami, do 1976). W 1968 otrzymał nagrodę literacką WRN w Katowicach. W 1974 został wpisany do Księgi Ludzi Zasłużonych dla Śląska, a w 1975 otrzymał po raz drugi nagrodę miasta Katowic. W tym czasie współpracował ściśle z dziennikiem „Wieczór”, ogłaszając tu w 1973-74 cykl recenzji programów telewizyjnych, a w 1974 cykl pt. O telewizji. Odznaczony m.in. odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1969), Krzyżem Kawalerskim (1974) oraz Krzyżem Komandorskim (1980) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 29 czerwca 1980 w Katowicach; pochowany tamże na cmentarzu przy ulicy Francuskiej.
Twórczość
1. Usta na kamieniach. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1938, 49 s.
2. Szukamy pana H. Żartobliwa opowieść awanturnicza. [Współautor:] J. Prutkowski. Katowice: Oficyna Wydawnicza 1946, 77 s.
3. Wiersze. Katowice: Związek Zawodowy Literatów Polskich Oddział Śląski 1946, 15 s.
4. Lisek Matysek i jego przygody. Katowice: M. Kowalski 1947 [antydatowane 1946], 27 s. Por. poz. ↑.
5. Ostatnia kraksa. Komedia w 3 aktach. [Współautor:] J. Prutkowski. Prapremiera: Sosnowiec 1947.
6. Trzej bracia Nowakowie. Sztuka w 1 akcie o współzawodnictwie pracy. Katowice: Odrodzenie 1949, 40 s. Wyd. 2 pt. Chłopcy z jednej rodziny. Uwagi inscenizacyjne: D. Łomaczewska. Warszawa: Czytelnik 1953. Prapremiera: Gliwice, Związkowy Teatr Robotniczy 1953.
7. Front biegnie przez Modenę. Polskie Radio 1950.
Nagrody
8. Premiera w Borucicach. Komedia w 3 aktach. [Współautor:] K. Słotwiński. Prapremiera: Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1951.
9. Zwykły dzień. Reportaż poetycki. Katowice: Okręgowy Komitet Wyborczy Frontu Narodowego 1952, 10 s.
Nagrody
10. Łuny na wietrze. [Wiersze]. Stalinogród [Katowice]: Śląsk Literacki, Oddział Związku Literatów Polskich 1953, 48 s.
11. O tym, co najbliższe. [Wiersze]. Stalinogród [Katowice]: Wydawnictwo „Śląsk” 1956, 60 s.
Nagrody
12. Trzy razy o ludziach. Opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957, 285 s.
Zawartość
13. Zielone czasy. [Opowiadania dla młodzieży]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1958, 190 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1960, wyd. 3 1968, wyd. 4 1973, wyd. 5 1979.
Zawartość
14. Lisek Matysek. [Opowiadanie dla dzieci]. Katowice: Prasa 1959, [12] k. Por. poz. ↑.
15. Czarodziejska woda. Baśń sceniczna. Prapremiera: Sosnowiec, Teatr Zagłębia 1962.
16. Spotkanie z jutrem. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1962, 257 s.
17. Noc w Blancmoutier. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1963. 232 s.
Zawartość
Adaptacje
teatralne
18. Ścieżki samotnych. [Opowiadania]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1963, 154 s.
Zawartość
19. Brzegi ciemności. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1964, 254 s. Por. poz. ↑.
20. Pięciu. Scenariusz filmowy. [Współautor:] P. Komorowski. Ekranizacja 1964.
21. Julian. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1965, 281 s.
Nagrody
22. Urlop w Selwyck. [Opowiadania]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1965, 198 s.
Zawartość
23. Pieśni o Śląsku. [Wiersze]. Muzyka: W. Szalonek. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1967, 23 s.
24. Ulica Czterech Wiatrów. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1967, 322 s.
Adaptacje
radiowe
25. Cudze łoże. Opowiadania. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1971, 251 s.
Zawartość
Adaptacje
radiowe
26. Każdy dzień darowany. Powieść. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1971, 251 s.
27. Jeszcze nie rano. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1972, 520 s.
Nagrody
28. Wilki za progiem. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1974, 387 s. Wyd. 2 tamże 1977.
29. Rycerskie rzemiosło. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975, 279 s. Wyd. 2 tamże 1979.
Nagrody
30. Płomień w Arsenale. Wybór opowiadań. Wybór: J. Górdziałek. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1976, 330 s.
Zawartość
31. Nasze wojny prywatne. [Powieść]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1977, 315 s.
32. Zaliczka na chwałę. [Powieść]. Powst. ok. 1978.
Nagrody
33. To on, niepokój. [Opowiadania]. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1980, 285 s.
Zawartość
34. Zapamiętanie. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1980, 295 s.
Przekłady
Ponadto przekłady i adaptacje librett do utworów operowych i operetkowych wystawionych w 1952-1962 na scenach śląskich.
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1951, 1956, 1964, 1966.
