BIO

Urodzony 20 lipca 1921 w Czarnej (województwo kieleckie); syn Antoniego Banasia, tokarza metalowego, i Marii z Dajczerów. Uczył się w szkole zawodowej w Końskich, a następnie do 1939 odbywał praktykę tokarską w koneckich fabrykach metalowych. W czasie okupacji niemieckiej pracował jako tokarz w Parowozowni Skarżysko-Kamienna. Równocześnie brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach Związku Walki Zbrojnej (zbierał informacje o ruchu pociągów). Po dekonspiracji w 1942 przeszedł do partyzantki i walczył w kompanii Poleszuka Armii Krajowej m.in. pod Świnią Górą i Radoszczycami. Po wojnie pracował kolejno jako referent do świadczeń specjalnych z obowiązkiem zaopatrywania ludności w powiecie gdańskim, kierownik fabryki maszyn rolniczych na Opolszczyźnie, kierownik Wydziału Obróbki Mechanicznej w Zakładach Urządzeń Przemysłowych w Nysie (1945-49) oraz dyrektor Państwowego Ośrodka Maszynowego w Daniszowie (1949-51). W 1945 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej (następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej); w 1946-49 pełnił funkcję sekretarza Komitetu Zakładowego w swoim zakładzie pracy, a następnie był drugim sekretarzem Komitetu Miejskiego w Nysie. W 1951/52 ukończył Centralną Szkołę Państwowych Ośrodków Maszynowych i Spółdzielni Produkcyjnych w Ursynowie. W tym czasie uzyskał dyplom technika rolnego. Debiutował w 1952 opowiadaniami wydanymi pt. Przebudzenie. Od lipca 1952 do stycznia 1953 był redaktorem dwutygodnika „Spółdzielnia Produkcyjna”. W latach następnych zajmował się wyłącznie pracą literacką. Opowiadania, reportaże i wiersze publikował m.in. w czasopismach „Przegląd Kulturalny” (1953-54), „Słowo Ludu” (1953, 1956, 1961), „Słowo Tygodnia” (1953, 1956-59), „Ziemia Kielecka” (1957-58). Od stycznia 1956 do 1959 był sekretarzem miesięcznika „Ziemia Kielecka”. W 1960 został członkiem Związku Literatów Polskich. Od tegoż roku należał do Klubu Literackiego w Kielcach. W latach siedemdziesiątych był związany z czasopismem „Kraj”. Otrzymał nagrodę Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach (1957), nagrodę Miejskiej Rady Narodowej za całokształt pracy literackiej (1958), a także nagrodę im. S. Staszica (1988), przyznawaną przez wojewodę kieleckiego z Funduszu Nauki i Kultury im. S. Staszica. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1965). Zmarł 1 grudnia 1994 w Kielcach.

Twórczość

1. Przebudzenie. Dwa opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1952, 377 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 2 [!] 1953.

Zawartość

Przebudzenie; Stalowy koń.

Adaptacje

sceniczne

opowiadania Stalowy koń pt. Przemiana. Sztuka w 3 aktach. Oprac.: A. Bielawska. Uwagi inscenizacyjne: E. Wieniec. Warszawa: Czytelnik 1954, 94 s.

2. Białe dymy. [Powieść]. Słowo Tygodnia 1953 nr 42; Słowo Ludu 1953 nr 255-309, 1954 nr 3-88. Wyd. osobne Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1954, 427 s. Wyd. 2 tamże 1955.

3. Ludzie z Brzozowej. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1955, 141 s.

4. Rok 1905. (Na podstawie dokumentów oprac. S. Banaś). Kielce: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa Książka Ruch 1955, 69 s.

5. W rodzinie starego Balcerzaka. [Opowiadania]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1956, 71 s.

Zawartość

Pierwsze odwiedziny; Niespokojna noc; Po dotkliwej stracie; W następnym roku; Stara kwoka; Stopniowe dojrzewanie.

6. Na nowej drodze. [Broszura propagandowo-publicystyczna]. Kielce: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa Książka Ruch 1959, 54 s.

7. Opowiadania o Ziemi Kieleckiej. [Współautor:] B. Dziatosz. Kielce: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa Książka Ruch 1959, 95 s.

Zawartość

Wyzwolenie; Nazajutrz; Wyrosły kominy i nowe mury; Na nowym mieszkaniu; W Kole; Człowiek — to brzmi dumnie; Hanka jedzie do Michałowa; O Janku Maciągu co się Felkiem Kozłowskim nazywał; Judymowie nie walczą już z wiatrakami a „Littlaki” kopią piłkę; W rodzinie Rozpatów.

8. Z lat dawnych i obecnych powiatu Starachowickiego. 1000 lat. Oprac. S. Banaś. Słowo wstępne: J. Dyka. Kielce: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa Książka Ruch 1959, 83 s.

9. Zielone łąki. [Broszura propagandowo-publicystyczna]. Kielce: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa Książka Ruch 1959, 57 s.

10. Nad Zalewem Szczecińskim. [Broszura propagandowo-publicystyczna]. Kielce: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa Książka Ruch 1960, 120 s.

11. Awantury mojej córy. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, 168 s.

12. Ostatni z posterunku. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1961, 254 s.

Cz. I. Krwią serdeczną; Cz. II. Na posterunku; Cz. III. Ostatni z posterunku.

Nagrody

Nagroda Wydawnictwa MON w 1961.

13. W zielonym szałasie. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 205 s.

Przekłady

ukraiński

U zelenomu kureni. [Przeł.] V. Pasična. Kiïv 1966, wyd. 2 tamże 1975.

14. Przyjaciółki z V b. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 207 s.

15. Nad czarną wodą płócienny nasz dom. [Powieść dla młodzieży]. Kielce: Wydawnictwo Łódzkie 1987, 266 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966, 1973.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (B. Winklowa).
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984 (E. Kłosiewicz).
I. Mityk: Sylwester Banaś. W: Pisarze regionu świętokrzyskiego. Seria 1 t. 5. Kielce 1996.

Ogólne

Artykuły

J. Kwiatkowski: Słowo Tygodnia 1955 nr 40 [dot. opowiadań S. Banasia o tematyce wiejskiej].
J. Daniel: Spiskowanie z życiem. Przemiany”, Kielce 1981 nr 7.
I. Mityk: O twórczości Sylwestra Banasia. (Schemat czy jego przełamanie). Studia Kieleckie, Seria Filologiczna 1997 nr 1.
I. Mityk: Od socrealizmu do literatury dla dzieci. Sylwester Banaś. W tejże: Ze współczesnej literatury świętokrzyskiej. Kielce 2004.

Przebudzenie

H. Bereza: Na marginesie debiutu Banasia. Nowa Kultura 1953 nr 12.

Białe dymy

H. Bereza. Twórczość 1954 nr 6.
J. Szczawiej: Lądy, niestety, zapomniane. Orka 1958 nr 51/52.
J. Termer: Białe dymy” Sylwestra Banasia — w trzydzieści lat później. W: Słowo. Almanach literacki. Łódź 1984.