BIO
Urodzony 2 stycznia 1918 w Zakopanem; syn Daniela Bahdaja, robotnika rolnego, i Marianny z domu Seemann. Do szkół uczęszczał w Zakopanem. Po zdaniu matury w 1937 studiował przez rok na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, a następnie w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Po wybuchu wojny światowej przedostał się na wiosnę 1940 z Zakopanego na Węgry i zamieszkał w Budapeszcie. Debiutował w 1941 (pod pseudonimem Jan Kot) wierszem Duch maszyny opublikowanym w wydawanym w Budapeszcie piśmie „Wieści Polskie” (nr 81) oraz opowiadaniem Jyndryk Byrcyn w piśmie „Nasza Świetlica – Materiały Obozowe” (przed 7 VIII); za właściwy debiut uważał opowiadanie Karty z pamiętnika mizantropa ogłoszone w 1943 w „Wieściach Polskich” (nr 51). W latach następnych publikował liczne wiersze, opowiadania, artykuły oraz przekłady z literatury węgierskiej w wychodzących w Budapeszcie pismach „Wieści Polskie”, „Tygodnik Polski”, „Rocznik Polski”, „Młodzież”, „Nasza Świetlica – Materiały Obozowe”. Brał czynny udział w życiu kulturalnym uchodźców polskich. Był współzałożycielem i pracownikiem wydawnictwa Biblioteka Polska. W 1944 został aresztowany przez gestapo i przez trzy miesiące był więziony w Budapeszcie. Przeznaczony do transportu do Niemiec zbiegł i ukrywał się na Węgrzech. Po wojnie w 1945 powrócił do Polski i zamieszkał w Krakowie, gdzie podjął pracę dziennikarską w „Dzienniku Polskim”. W 1946 został członkiem Związku Literatów Polskich. W tymże roku przeniósł się do Warszawy i kontynuował pracę dziennikarską w Socjalistycznej Agencji Prasowej, a następnie w Agencji Robotniczej, publikując liczne artykuły i felietony. Od 1950 zajmował się wyłącznie twórczością literacką, także dla dzieci i młodzieży. W 1957-65 współpracował z „Gazetą Bydgoską”. Otrzymał nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za filmy telewizyjne dla dzieci (1973), nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1974), nagrodę Biennale Sztuki dla Dziecka Srebrny Koziołek (1981). W 1985 IBBY (International Board on Book for Young People) przyznało mu Nagrodę im. Ch. Andersena. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1975). Zmarł 7 maja 1985 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Północnym.
Twórczość
Kilka drobnych książeczek dla dzieci m.in. w serii Poczytaj mi mamo w latach 1955-1971.
1. Iskry spod młota. [Wiersze]. Budapeszt: Biblioteka Polska 1942, 74 s.
Zawartość
2. Ich pierwszy start. [Powieść]. „Express Wieczorny” 1951 nr 1-106. Wyd. osobne Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1951, 314 s. Wyd. 2 tamże 1955. Por. poz. ↑.
3. Skalista ubocz. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1952, 332 s.
4. Trzeci turnus. [Powieść]. „Express Wieczorny” 1952 nr 151-221; „Słowo Polskie” 1952 nr 149-237.
5. Mały ratownik. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 30 s. Wyd. 2 tamże 1955.
6. Na śnieżnej trasie. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 71 s. Przedruk zob. poz. ↑.
7. Po burzy świeci słońce. Opowiadanie na tle zajść w Kozodrzy i Nockowej w 1933 roku. W: Za wspólną sprawę robotników i chłopów. Warszawa 1953 s. 176-230. Wyd. osobne jako wyd. 2 Warszawa: Książka i Wiedza 1954, 62 s.
8. Przygoda Wojtka. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 30 s.
9. Narciarski ślad. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 310 s. Wyd. 2 tamże 1956.
10. Od startu do mety. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1954, 291 s.
11. Droga przez góry. [Powieść]. „Świat Młodych” 1956 nr 37-45. Wyd. osobne Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 281 s. Wyd. 2 tamże 1959.
Przekłady
rosyjski
ukraiński
12. Do przerwy 0 : 1. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, 242 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1964, wyd. 3 1969, wyd. 4 1970, wyd. 5 1974; [wyd. 6] Wrocław: Siedmioróg 1991; Łódź: Literatura 1999; Warszawa: Philip Wilson 2001. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
bułgarski
czeski
kirgiski
łotewski
macedoński
ormiański
rosyjski
serbski
słowacki
ukraiński
węgierski
wietnamski
13. O siódmej w Budapeszcie. [Opowiadanie dla młodzieży]. „Gazeta Białostocka” 1957 nr 184-262. Wyd. osobne Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 133 s.
14. Festyn w Bławatkowie. [Powieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 130 s.
15. Historie nie z tego śniegu. [Opowiadania, reportaże, wspomnienia]. Warszawa: Sport i Turystyka 1958, 143 s.
Zawartość
16. Przygody srebrnej piłki. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 147 s. [Wyd. 2] Wrocław: Siedmioróg 1998.
17. Nieznajomy z baru Calypso. [Powieść]. „Dziennik Bałtycki” 1959 nr 74-208. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1959, 293 s. Wyd. 2 Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1966.
Przekłady
czeski
serbski
18. Order z księżyca. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1959, 184 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1972.
Przekłady
węgierski
19. Ruda modelka. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1959, 351 s. Wyd. 2 tamże 1968.
Przekłady
czeski
francuski
20. Wakacje z duchami. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, 317 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1971, wyd. 4 1975, wyd. 5 1986, wyd. 6 1987, wyd. 7 1988; Warszawa: Alfa 1987 [reprint z wyd. 5]; [wyd. 9] Wrocław: Siedmioróg 1994, tamże: 1996, 1997, 2000. Por. poz. ↑.
Przekłady
niemiecki
Adaptacje
telewizyjne
21. Drugie dno. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1963, 295 s.
22. Uwaga! Czarny parasol. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 315 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1970, wyd. 4 1974, wyd. 5 1977, wyd. 6 1991; [wyd. 7] Wrocław: Siedmioróg 1995, tamże 2004.
Przekłady
czeski
niemiecki
słoweński
węgierski
23. Podróż za jeden uśmiech. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, 283 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1968, wyd. 4 1973, wyd. 5 1982, wyd. 6 1988; Wrocław: Siedmioróg 1992, tamże: 1994, 1997; Łódź: Literatura 2001; Warszawa: Philip Wilson 2001. Por. poz. ↑.
Przekłady
estoński
niemiecki
ukraiński
24. Portret z paragrafem. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1964, 111 s.
25. Wąsik. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, 82 s.
Przekłady
łotewski
ukraiński
26. Kapelusz za 100 tysięcy. [Powieść]. „Świat Młodych” 1965 nr 1-34. Wyd. osobne Warszawa: Nasza Księgarnia 1966, 236 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1972, wyd. 4 1975; wyd. 5 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1978; Wrocław: Siedmioróg 1992; [wyd. 7] Łódź: Literatura 2003.
Przekłady
czeski
rosyjski
węgierski
27. Najwyższa stawka. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1965. Prapremiera: Kielce, Teatr im. S. Żeromskiego 1966.
Nagrody
28. O piracie Rum – Barbari i o czymś jeszcze. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1965, [28] s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1971, wyd. 2 [!] 1974.
Adaptacje
teatralne
radiowe
telewizyjne
29. Pilot i ja. [Dla dzieci]. „Świerszczyk” 1965 nr 34. Wyd. osobne ilustrowała: D. Konwicka. Warszawa:Nasza Księgarnia 1967, [12] s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1971, wyd. 3 1973, wyd. 4 1977, wyd. 5 1978, wyd. 6 1985, wyd. 7 1986, wyd. 8 1991, wyd. 9 1993; [wyd. 10] Wrocław: Siedmioróg 1997; wyd. w języku polskim i angielskim pt. Pilot i ja = The pilot and me. [Przeł.] D. Mathews. Łódź: Literatura 1997, wyd.2 tamże 2003.
Przekłady
angielski
azerbejdżański
bułgarski
hiszpański
litewski
niemiecki
węgierski
30. Smak życia. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1965, 137 s.
31. Akcja kobra. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1966.
32. Butelka. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1966.
33. Piraci z Wysp Śpiewających. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1966, 237 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1976, wyd. 4 1980, wyd. 5 1983; [wyd. 6] Wrocław: Siedmioróg 1995, tamże 1998; Kraków: Zielona Sowa 2004.
Przekłady
ukraiński
34. Stawiam na Tolka Banana. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia1967, 262 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1974; wyd. 3 Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1982; wyd. 4 Katowice: Śląsk 1987; wyd. 5 Warszawa: Nasza Księgarnia 1991; [wyd. 6] Łódź: Cypniew 1996; Warszawa: Świat Książki 1996; Łódź: Literatura 2000, tamże 2001. Por. poz. ↑.
Adaptacje
radiowe
35. Do przerwy 0 : 1. Scenariusz filmowy w 7 odcinkach. Telewizja Polska 1969. Wersja filmowa pt. Paragon gola! Ekranizacja 1970. Por. poz. ↑.
36. Mały pingwin Pik – Pok. Warszawa: Nasza Księgarnia 1969, 94 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1973; wyd. 3 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1988; wyd. 3 [!] Warszawa: Nasza Księgarnia 1989; [wyd. 5] Wrocław: Siedmioróg 1995.
Przekłady
białoruski
serbski
węgierski
Adaptacje
teatralne
radiowe
telewizyjne
37. W stronę Kansas City. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1969, 130 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1973; [wyd. 3] Wrocław: Siedmioróg 1998.
Zawartość
38. Czarne sombrero. [Powieść dla młodzieży]. Katowice: Śląsk 1970, 276 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1977, wyd. 4 1982, [wyd. 5] [1990]; Wrocław: Siedmioróg 1993; Łódź: Literatura 1998.
Przekłady
czeski
niemiecki
węgierski
39. Maski i twarze. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1970, 158 s. Wyd. 2 tamże 1976.
40. Wakacje z duchami. Scenariusz filmowy w 7 odcinkach. Telewizja Polska 1971. Por. poz. ↑.
41. Podróż w nieznane. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 28 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1976, wyd. 3 1984; [wyd. 4] Łódź: Cypniew 1996.
Przekłady
czeski
niemiecki
42. Podróż za jeden uśmiech. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1972. Por. poz. ↑.
43. Pan Piramido z trzynastego piętra. [Dla dzieci]. Warszawa: Biuro Wydawniczo-Propagandowe „Ruch” 1973, 50 s.
44. Stawiam na Tolka Banana. Scenariusz filmowy wg własnej powieści. Ekranizacja 1973. Por. poz. ↑.
45. Trzecia granica. [Cykl powieściowy]. Warszawa: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa Książka Ruch” 1973-1974. Wyd. nast.: Wrocław: Siedmioróg 1998; Kraków: Zielona Sowa 2003. Por. poz. ↑.
Przekłady
słowacki
Adaptacje
radiowe
telewizyjne
[T.] 1. Zbójnicka droga. 1973, 143 s.
[T.] 2. W matni 1974, 150 s.
[T.] 3. Nieznajoma z baru „Bolero”. 1974, 84 s.
Wyd. łącznie t. 1-3: wyd. 2 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1976; wyd. 3 tamże 1981.
[T.] 4. Ostatnia tura. 1974, 65 s.
46. Trzecia granica. Scenariusz filmowy według własnej powieści. Ekranizacja 1975. Por. poz. ↑.
47. Czy pan jest prawdziwy? Scenariusz filmu rysunkowego. Ekranizacja 1978.
48. Telemach w dżinsach. [Powieść]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1979, 291 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1985; Wrocław: Siedmioróg 1992; [wyd. 4] Wrocław: Siedmioróg 1995; Kraków: Zielona Sowa 2004.
Przekłady
niemiecki
Adaptacje
radiowe
Wersja skrócona z podtytułem: (Wakacyjna minipowieść do plecaka). [Warszawa: Nasza Księgarnia] 1979, 40 s. Wkładka do „Płomyka” 1979 nr 13/14.
49. Gdzie twój dom, Telemachu? [Powieść]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1982, 364 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1986; Wrocław: Siedmioróg 1993, 230 s.; [wyd. 4] Warszawa: Philip Wilson 2000; Kraków: Zielona Sowa 2004.
50. Dan Drewer i Indianie. [Powieść]. [Warszawa: Nasza Księgarnia] 1984, 78 s. Wkładka do „Płomyka” 1984 nr 14-23. Wyd. osobne Warszawa: Nasza Księgarnia 1985, 173 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1989; [wyd. 3] Wrocław: Siedmioróg 1995, tamże 1998.
51. Tańczący słoń. [Powieść]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 190 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] Wrocław: Siedmioróg 1994, tamże 1996.
52. Księżycowy koncert; Wielki wyścig. [Opowiadania]. Łódź: Literatura 2000, 24 s.
53. Najpiękniejsza fotografia. [Opowiadanie]. Łódź: Literatura 2003, 56 s.
Słuchowiska radiowe dla dzieci, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
rosyjski
Przekłady
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1954.