BIO

Born on 1 March 1954 in Poznan; daughter of the doctor Zbigniew Kraskowski and the technician Eugenia, née Biała. She attended the Karol Świerczewski Grammar School (now the Ignacy Paderwski Grammar School) in Poznan. After completing advanced secondary education in 1972, she studied Polish philology at the Adam Mickiewicz University (UAM) in Poznan, graduating with a master's degree in 1977. She then worked for a year at Branch No. 42 of the Raczyński Library in Poznan. She made her debut as a literary critic in 1978 with a review of Britta Wuttke's novel Homunculus z tryptyku (The Triptych Homunculus). Her text appeared in the monthly "Nurt" (no. 8), where she continued to publish reviews until 1981. In 1978, she started a doctoral degree at the Faculty of Social Sciences at UAM, which she abandoned in 1981 after being appointed assistant at the Department of Literary Theory at the Institute of Polish Philology (IFP) at UAM. Her research focused on issues related to translation and interwar prose, in particular women's writing. Later she also engaged with feminist criticism and gender studies. In 1983, she took a postgraduate course for Polish language tutors at Polonicum Centre of Polish Language and Culture for Foreigners at the University of Warsaw. She held month-long fellowships at the University of Reading (1983) and University of Oxford (1985). In 1986 she was awarded a doctoral degree from UAM for her dissertation Twórczość Stefana Themersona dwujęzyczność i literatura (The Works of Stefan Themerson: Bilingualism and Literature), which was supervised by Prof. Jerzy Ziomek. She was then appointed lecturer. Between 1988 and 1991, she was a Polish language tutor at universities in Uppsala and Stockholm. She published her first translations of English-language literature in the 1990s. Between 1996 and 1999, she was deputy director of teaching at the Institute of Polish Philology at UAM, before serving as associate dean for student affairs at the Faculty of Polish and Classical Philology at UAM until 2005. She published articles, studies and reviews in journals including "Pamiętnik Literacki" (1983, 1985, 1997, 2008, and 2010), "Arkusz" (1996–2003), "Polonistyka" (1996 and 1998), "Teksty Drugie" (1996, 1999, 2003, 2005, 2008, and 2010), and "Ruch Literacki" (2010 and 2012). She was awarded a habilitation degree in 2000 for her study Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego (Written by Women: On women's interwar prose). She was subsequently appointed associate professor at UAM. She became director of the Department of Twentieth Century Literature, Literary Theory and Translation at IFP at UAM. That year she also established the degree programme in Polish studies for international students at Collegium Polonicum in Słubice. She was director of the programme until 2010. Between 2007 and 2011, she was deputy director of the Committee on Literary Studies of the Polish Academy of Sciences (KNoL PAN), while from 2008 to 2013 she was a member of the Bologna Experts Team in Poland. In 2009, she was made state appointed professor and full professor at UAM. That year she was also appointed to the scientific council of the inter-university Post-Dependence Studies Centre. The following year she became director of the Interdisciplinary Centre for Gender and Identity Studies (Interdyscyplinarne Centrum Badań Płci Kulturowej i Tożsamości) at UAM. She co-founded the UAM Centre for Feminist Criticism (Pracownia Krytyki Feministycznej) at IFP. Together with Lucyna Marzec she co-edited and contributed entries to the online dictionary of female writers from Greater Poland Wielkopolski Słownik Pisarek (http://pisarki.wikia.com/wiki/Wielkopolski_Słownik_Pisarek). She married the English and Scandinavian studies scholar Tadeusz Wojciech Lange in 1978 (divorcing in 1981). In 1991 she married the opposition activist, poet and prose writer Lech Dymarski. He was director of the Greater Poland Museum of Independence (Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych) in Poznan from 2003 to 2015. She lives in Poznan.

Twórczość

1. Twórczość Stefana Themersona. Dwujęzyczność a literatura. Wrocław; Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1989, 142 s. PAN Komitet Nauk o Literaturze Polskiej. Rozprawy Literackie, 65.

Rozprawa doktorska.

2. Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1999, 222 s. Filologia Polska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 60. Wyd. 2 przejrzane i zmienione tamże 2003.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

Słowo wstępne. — I. Pióra niewieście. Krytycy o prozie kobiecej międzywojnia. — II. Niebezpieczne związki. O prozie Zofii Nałkowskiej. — III. Świat według Boguszewskiej i po kobiecemu: Lektury pisarek; Reportaż i powieść nowelowa; Kobieca tożsamość; Świat kobiety. — IV. Sens „Przygody w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej: Nieznany kraj; Kobieta lubi kobietę; Kobiety bez mężczyzn; Gruszecka i Woolf [dot. związków twórczości A. Gruszeckiej i V. Woolf]. — V. Konsekwencje humanitaryzmu. O twórczości Elżbiety Szemplińskiej. — VI. O międzywojennej kobiecej prozie reportażowej: Symbioza prozy i reportażu; Reportaż według [A.] Wata. Narzędzie walki klasowej; Reportaż według [I.] Fika. Narzędzie manipulacji; Reportaż według [K.] Troczyńskiego. Ryzyko metafizyczne; W więzieniu [dot. twórczości reportażowej Z. Nałkowskiej i E. Szelburg-Zarembiny]; W sądzie [nt. reportaży sądowych I. Krzywickiej, E. Szelburg-Zarembiny, W. Melcer]; Na ulicach i pod dachami miast [nt. reportaży W. Melcer, M. Kuncewiczowej]; W okowach patriarchatu [dot. tematyki żydowskiej w publicystyce M. Kuncewiczowej i W. Melcer]. — VI. O modelach pisarstwa kobiecego i o kilku toposach feministycznych.

3. Zofia Nałkowska. Poznań: Rebis 1999, 165 s. Czytani Dzisiaj..

4. Siostry Brontë. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2006, 204 s.

Biografia Ch., E., A. Brontë.

5. Czytelnik jako kobieta. Wokół literatury i teorii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2007, 243 s. Filologia Polska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 100.

Zawartość

Wprowadzenie. — Kobieta jako czytelnik, czytelnik jako kobieta; Doświadczenie a płeć w literacko- filozoficznym dyskursie oświecenia i romantyzmu; Powieść o socjecie a stereotypy; Semantyka i pragmatyka „mowy nieszczerej” w „Annie Kareninie”; Z dziejów honoru (w powieści XIX i XX wieku); Nałkowska i Schulz, Schulz i Nałkowska; Płeć Słowiańszczyzny; Kobieta mówi wielkie Tak.

6. Vademecum nauczyciela akademickiego. [Współautorka:] M. Ziółek. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2013, 46 s.

Poradnik.

7. Tyłem, ale naprzód. Studia i szkice o Themersonach. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2018, 137 s. Filologia Polska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nr 204.

Zawartość

Słowo wstępne. – Stary pisarz i młodość; Stefana Themersona alfabet awangardy; Dzieci generała Piesca; Wielokodowość jako metoda twórcza; O dramatycznych i „dramatopodobnych” utworach Sefana Themersona; Autoprzekład jako druga redakcja, czyli „Wykład profesora Mmaa” po polsku i po angielsku; Inność w twórczości Franciszki i Stefana Themersonów; Logic fiction. – „Kochana Pani Ewo...” Listy od Stefana Themersona.

8. Ksiądz Kaingba, mój dziadek. [Biografia]. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki 2021, 275 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Męski wiek Pana Cogito. „Twórczość1984 nr 8 s. 5165 [dot.: Z. Herbert: Pan Cogito].
Dwujęzyczność a problemy przekładu. W: Miejsca wspólne. Szkice o komunikacji literackiej i artystycznej. Warszawa 1985 s. 182204.
Intertekstualność a przekład. W: Między tekstami. Intertekstualność jako problem poetyki historycznej. Warszawa 1992 s. 129145.
Kilka uwag na temat powieści kobiecej. „Teksty Drugie1993 nr 4/6 s. 259273.
Słowa, słowa, słowa… (O intertekstualności). [Współautor:] A. Legeżyńska. „Polonistyka1993 nr 8 s. 452458.
Stefan Themerson. „Zobaczyć świat z innego punktu widzenia”. W: Pisarze emigracyjni. Sylwetki. Kraków 1993 s. 155167.
Dzieci generała Piesca. W: Świat według Themersonów. Gdańsk 1994 s. 6374.
O dramatycznych i „dramatopodobnych” utworach Stefana Themersona. W: Teatr i dramat polskiej emigracji 1939–1989. Poznań 1994 s. 160166.
Raport…” w trzech językach, czyli o stylu poetyckim Zbigniewa Herberta w świetle przekładów na szwedzki i angielski. W: Czytanie Herberta. Poznań 1995 s. 231246.
Magia obcych języków i ucięty język Filomeli. O niektórych wątkach „Ziemi jałowej” T.S. Eliota. W: Przez znaki — do człowieka. Poznań 1997 s. 8189. Biblioteka Literacka „Poznańskich Studiów Polonistycznych, t. 5.
Jak się mijała Teoria z Praktyką. W: Przekład artystyczny a współczesne teorie translatologiczne. Katowice 1998 s. 283-294.
Lato 1932” czytane zimą. W: Powroty Iwaszkiewicza. Poznań 1999 s. 1328.
O tak zwanej „kobiecości” jako konwencji literackiej. W: Krytyka feministyczna: siostra teorii i historii literatury. Warszawa 2000 s. 200212.
Przeczucia Przybosia. W: Stulecie Przybosia. Poznań 2002 s. 397-408 [dot.: Zapiski bez daty].
Dubravki Ugrešić filologia antytotalitarna. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka2003 t. 10 s. 111–121.
W sprawie kobiet – bez zmian. O pisarstwie Ingi Iwasiów. „Teksty Drugie2003 nr 2/3 s. 110-117.
Femininity and communism. The case of Elżbieta Szemplińska. W: Gender and sexuality in ethical context. Ten essays on Polish prose. Bergen 2005 s. 201221.
Ojcowska żałoba Karola Irzykowskiego. „Teksty Drugie2008 nr 5 s. 127137.
Przekład jako medium w obiegu dyskursu feministycznego. „Ruch Literacki2010 z. 1 s. 114, przedruk w: Kultura w stanie przekładu. Warszawa 2012 s. 201–214.
Krytyka krytyczności. „Zagadnienia Rodzajów Literackich2011 z. 2 s. 520.
Współczesna krytyka feministyczna. Inny stan skupienia. „Wielogłos2011 nr 2 s. 51-59.
Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Projekt syntezy. „Ruch Literacki2012 z. 2 s. 137154, przedr. w: Kulturowa historia literatury. Warszawa 2015 s. 297-314.
Zofia Bystrzycka; Wirydianna Fiszerowa z Radolińskich; Joanna Jodełka. [Współautorki:] K. Gronops, J. Waliszewska; Maria Komornicka; Anna Memorata; Bibianna Moraczewska; Ludwika Radziwiłłowa z Hohenzollernów; Zofia Kamilla Urbanowska; Narcyza Żmichowska; Janina Żółtowska z Puttkamerów. Hasła w: Wielkopolski alfabet pisarek. Poznań 2012 s. 29–36; 75–78; 115–119; 153–157; 201–203; 215–219; 243–247; 297–305; 375–379; 381–385, dostępne na stronie internetowej: Zob. link [dostęp 19 lutego 2024].
O lekturologii. W: Różne głosy. Kraków 2013 s. 7381.
A critique of criticism. W: Critical theory and critical genres. Contemporary perspectives from Poland. Frankfurt am Main 2014 s. 1730.
Akademickie kryminały Amandy Cross. „Nowa Dekada Krakowska2015 nr 1/2 s. 3441.
Czy jest możliwa (i potrzebna) herstoria literatury polskiej. W: Widnokręgi literatury — wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane Profesor Teresie Walas. Kraków 2015 s. 19–31.
Po szarość. Rzecz o literackich obrazach kolejek w PRL. W: Białe maski/szare twarze. Ciało, pamięć, performatywność w perspektywie postzależnościowej. Kraków 2015 s.103-121.
Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Projekt syntezy. W: Kulturowa historia literatury. Warszawa 2015 s. 297-314.
Poznań translatology: school or tradition? W: Translation theories in the Slavic countries. Salerno 2015.
Sama wśród mężczyzn. Zofia Nałkowska jako instytucja życia literackiego w międzywojennej Polsce. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2013 [t.] 21 s. 13–22, przedruk w: Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Poznań 2015 s. 301314.
Z dziejów badań nad polskim pisarstwem kobiet; Narodziny pisarki dwudziestowiecznej; Powieść kobieca w czasach PRL; Maria Dąbrowska i Anna Kowalska; Humor w kobiecych narracjach o Zagładzie; Sama wśród mężczyzn. Zofia Nałkowska jako instytucja życia literackiego w międzywojennej Polsce. W: Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Poznań 2015 s. 1728; 55–74; 75–110; 421–441; 301–314.
Zabójstwo dziecka w literaturze polskiej. Rekonesans. W: Zabójstwo dziecka w literaturze i kulturze europejskiej. [T.] 2. Poznań 2015 s. 143171.
Dzień dzisiejszy studiów genderowych w Polsce z odniesieniami do (niedzisiejszych) kontekstów chorwackich. „Poznańskie Studia Slawistyczne2016 nr 11 s. 83-95.
O felietonach Andrzeja Dobosza we „Współczesności” i o dziewczynach z tamtych lat. W: Pokolenie „Współczesności”. Twórcy, dzieła, znaczenie. Poznań 2016 s. 259-271.
O wpływie, albo czego nauczył mnie Jerzy. W: Miejsca wspólne – reaktywacja. W 25. rocznicę śmierci Profesora Jerzego Ziomka. Poznań 2016 s. 59-76.
Szczeciński doktorat honorowy Edwarda Balcerzana. W: Literatura i literackość (według) Edwarda Balcerzana. Poznań 2017 s. 473-482.
Jak Maria Dąbrowska (prze)tłumaczyła Samuela Pepysa. W: Rozczytywanie Dąbrowskiej. Kraków 2018 s. 231-248.
Po sześćdziesiątce. Autobiograficzna eseistyka feministek drugofalowych. „Autobiografia2018 nr 1 s. 129-140.
Porównanie jako metoda krytyki przekładu. „Tekstualia2018 nr 3 s. 53-61, przekł. angielski: Comparison as a method in translation criticism. [Przeł.] K. Szuster-Tardi. „Tekstualia” 2022 nr 1 s. 115-124.
Biografilia. Przypadek Petera Ackroyda. „Teksty Drugie2019 nr 1 s. 28-40.
Brat'â Karamazovy” we władzy polskich (re)translacji. „Przekładaniec2020 nr 41 s. 257-268.
Wspólnoty kobiet w pisarstwie i życiu Anny Kowalskiej. „Wielogłos2020 [nr] 2 s. 117-129.
Autotematyzm a tzw. literatura środka. Na przykładzie powieści kobiecej. W: Nowy autotematyzm? Metarefleksja we współczesnej humanistyce. Poznań 2021 s. 89-99.
Uszy Karenina, paznokcie Hryniewicza = Karenin's Ears, Grinevitch's fingernails. „Forum Poetyki2022 nr 30 s. 88-97. Dostępny w Internecie: Zob. link, Zob. link [dostęp 11 marca 2024] [dotyczy obecności i funkcji detali korporalnych w „Annie Kareninie” L. Tołstoja; tekst w języku polskim i angielskim].
Pięćdziesiątka. W: Inga Iwasiów dla średnio zaawansowanych. Studia, eseje, relacje. Szczecin 2023 s. 353-368.

Przekłady

1. M. Bradbury: Kurs wymiany. [Powieść]. Poznań.: Zysk i S-ka 1994, 398 s. Salamandra.
2. P. Ackroyd: Golem z Limehouse. [Powieść]. Poznań: Zysk i S-ka 1996, 250 s. Kameleon. Wyd. nast. tamże 2015.
3. M. Bradbury: Doktor Criminale. [Powieść]. Poznań: Zysk i S-ka 1996, 429 s. Kameleon.
4. V. Martin: Alexandra. [Powieść]. Poznań: Zysk i S-ka 1997, 186 s. Kameleon..
5. S. Themerson: Wyspa Hobsona. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1997, 237 s. Współczesna Proza Światowa. Wyd. nast. Warszawa: Wydawnictwo Iskry 2013.
6. N. Watts: Jak napisać powieść. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998, 204 s. Ucz się Sam..
7. P. Ackroyd: Dom doktora Dee. [Powieść]. Poznań: Zysk i S-ka 1999, 293 s. Kameleon.
8. P. Ackroyd: Blake. [Biografia]. Poznań: Zysk i S-ka 2001, 471 s. Wyd. nast. tamże 2016.
Dot. Williama Blake’a.

Prace redakcyjne

1. Literatury słowiańskie po roku 1989. Nowe zjawiska, tendencje, perspektywy. T. 2. Feminizm. Pod redakcją naukową E. Kraskowskiej. Warszawa: Kolor Plus 2005, 239 s.
Materiały z międzynarodowej konferencji w Poznaniu, 28–29 VI 2004.
2. M. Bal: Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji. Red. naukowa przekł.: E. Kraskowska, E. Rajewska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012, XIX, 263 s. Eidos..
Podręcznik akademicki.
3. Kultura w stanie przekładu. Translatologia, komparatystyka, transkulturowość. Pod red. W. Boleckiego i E. Kraskowskiej. Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna; Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN 2012, 437 s. Z Dziejów Form. Artystycznych w Literaturze Polskiej, 91.
4. Wielkopolski alfabet pisarek. [Słownik biograficzny]. Red.: E. Kraskowska, L. Marzec. Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury 2012, 445 s.
Wybór z internetowego „Wielkopolskiego Słownika Pisarek” (Zob. link), którego E. Kraskowska była współinicjatorką i współautorką.
5. (P)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL. Polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś. Pod red. H. Gosk i E. Kraskowskiej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 2013, 600 s. Seria Wydawnictwa Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych, 3.
6. Zabójstwo dziecka w literaturze i kulturze europejskiej. [T. 1]-2. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2014-2015.
Materiały z sesji naukowych zorganizowanych w Poznaniu z XII 2013 i I 2015.

[T. 1]. Red. naukowa: K. Ilski, M. Chmielarz, Z. Kopeć, E. Kraskowska. Wstęp: E. Kraskowska. 2014, 329 s. Badania Interdyscyplinarne, 36.


[T.] 2. Red. naukowa i wstęp: K. Ilski, Z. Kopeć, E. Kraskowska. 2015, 179 s. Badania Interdyscyplinarne, 40.

7. R. Felski: Literatura w użyciu. Red. naukowa tłumaczenia: E. Kraskowska, E. Rajewska. Tłum.: J. Borkowska [i in.]. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne 2015, 173 s. Studenckie Debiuty Przekładowe.
8. Polskie pisarstwo kobiet. Procesy i gatunki, sytuacje i tematy. Pod redakcją E. Kraskowskiej i B. Kaniewskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2015, 561 s. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
9. E. Showalter: Wydziałowe wieże. Powieść akademicka i jej źródła (cierpień). Red. naukowa tłumaczenia: E. Kraskowska, E. Rajewska. Tłum.: J. Askutja [i in.]. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne 2015, 173 s. Studenckie Debiuty Przekładowe..
10. Miejsca wspólne – reaktywacja. W 25. rocznicę śmierci Profesora Jerzego Ziomka. Pod red. E. Kraskowskiej. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne 2016, 203 s. Prace Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
11. W. Crane: O zdobnictwie książek dawnych i nowych. Red. naukowe i wstęp: K. Krzak-Weiss. Red. naukowa tłumaczenia: E. Kraskowska, E. Rajewska. Tłum.: A. Chłoń [i in.]. Kraków: Universitas 2018, 337 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 2014, 2024 .

Wywiady

Kobiecość to konwencja. (Rozmowa z E. Kraskowską). Rozm.: B. Warkocki, K. Francuzik. „Pro Arte1999 nr 11 [dot. feminizmu w badaniach literackich].
Inwazja Kobiet. Rozm. S. Drajewski. „Głos Wielkopolski2002 nr 109.

Piórem niewieścim

E. BALCERZAN: Ogarną ludzki ród?Nowe Książki”2000 nr 5.
M. CUBER: Płeć i pismo. „Opcje2000 nr 2/3.
I. IWASIÓW. „Ruch Literacki2000 z. 1.
S. PANEK: Noty o książkach. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka2000 t. 7.
J. WCIÓRKA: Ciekawa innych kobiet. „Arkusz2000 nr 7.

Zofia Nałkowska

R. OSTASZEWSKI: Wokół bohatera literackiego. „Nowe Książki1999 nr 8.

Siostry Brontë

A. GALANT: Wspólny pokój. „Pogranicza2006 nr 4.
R. BARĆ. „Studia Filologiczne”, Racibórz 2007 t. 1.