BIO

Urodzona 13 kwietnia 1931 w Borunach pod Wilnem, w rodzinie nauczycielskiej; córka Michała Aleksandrowicza i Stefanii z Wasilewskich. W czasie II wojny światowej przebywała na Wileńszczyźnie. Po wyzwoleniu zamieszkała w Drawsku Pomorskim, gdzie ukończyła liceum humanistyczne. Od 1950 studiowała filologię polską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a od 1952 na Uniwersytecie Warszawskim. Po uzyskaniu magisterium w 1955 rozpoczęła pracę w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie na stanowisku asystenta, a następnie starszego asystenta. Debiutowała w 1953 artykułem Wróciłam z festiwalu w Budapeszcie opublikowanym w „Sztandarze Ludu” (nr 208); pierwszą pracę naukową Demaskatorska funkcja komizmu i satyry w dramatach Gabrieli Zapolskiej ogłosiła w 1957 w „Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska”. W 1956 została członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Prowadząc badania nad literaturą polskiego Oświecenia i preromantyzmu oraz nad literaturą ludową, publikowała artykuły w czasopismach naukowych m. in. „Przeglądzie Humanistycznym”, „Pamiętniku Literackim”, oraz w czasopismach literackich m. in. „Kamenie” (1956-78). W 1962 uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie rozprawy Adam Naruszewicz jako satyryk. (Wybrane zagadnienia) napisanej pod kierunkiem prof. Janiny Gorbaczowskiej i w tymże roku została adiunktem w Katedrze Historii Literatury II UMCS. W 1963 przebywała na miesięcznym stażu szkoleniowym w Pradze i w Bratysławie, a w 1965 na stażu naukowym w Paryżu. W 1969 otrzymała Nagrodę Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego III stopnia. Od 1969-78 pełniła funkcje prodziekana do spraw dydaktycznych Wydziału Humanistycznego UMCS, a w 1974 objęła kierownictwo Zakładu Historii Literatury na tymże uniwersytecie. W 1975 uzyskała stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Nieznana twórczość Marii Wirtemberskiej, za którą otrzymała w tymże roku Nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki II stopnia. W 1976 przebywała na półrocznym stypendium naukowym w Paryżu. W 1980 została mianowana profesorem nadzwyczajnym. Była wiceprzewodniczącą Rady Naukowej działającej przy Stowarzyszeniu Twórców Ludowych i redaktorem „Biuletynu Informacyjnego” tego stowarzyszenia. W 1981-89 i następnie w 1997-99 była członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN. W 1982 otrzymała Wojewódzką Nagrodę Kulturalną za całokształt działalności w upowszechnianiu kultury ludowej. W 1983 została redaktorem naukowym sekcji filologicznej „Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska”. W 1985-89 była członkiem Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich. W 1992 otrzymała stanowisko profesora zwyczajnego na UMCS. Została członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym, Towarzystwa Miłośników Książki, International Organisation für Volkskunst, Société Internationale d'Etude du Dix — huitième siècle. Weszła w skład Rady Naukowej Krajowego Domu Twórczości Ludowej. Do 2001 była redaktorem naukowym sekcji filologicznej „Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska. Philologiae” i redaktorem pięciu tomów monotematycznych tego rocznika. W 2001 przeszła na emeryturę na UMCS; kontynuowała pracę naukową. Była członkiem zwyczajnym Lubelskiego Towarzystwa Naukowego. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2001) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2003). Mieszka w Lublinie.

Twórczość

1. Twórczość satyryczna Adama Naruszewicza. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1964, 320 s.

2. Izabela Czartoryska. Polskość i europejskość. [Rozprawa]. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej w Lublinie 1998, 365 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Demaskatorska funkcja komizmu i satyry w dramatach Gabrieli Zapolskiej. W kręgu „Moralności pani Dulskiej”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F 1953 wyd. 1957 t. 8 s. 165-196.
Z badań nad twórczością satyryczną Gracjana Piotrowskiego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F 1958 t. 13 s. 233-266.
Julian Ursyn Niemcewicz w Puławach. (Z mecenatu Adama Kazimierza Czartoryskiego). Rocznik Lubelski 1960 s. 129-156.
Z badań nad estetyką satyry stanisławowskiej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F 1960 t. 15 s. 17-52.
Puławy — środowisko kulturalne i literackie. (Wiek XVIII-XIX). W: Puławy. Lublin 1964 s. 81-138.
W kręgu sentymentalnej przyjaźni. (I). (Z nieznanych wątków życia i twórczości Marii Wirtemberskiej); (II). (Maria Wirtemberska i ks. Józef Poniatowski). Przegląd Humanistyczny 1967 nr 4 s. 17-29; nr 5 s. 77-88.
Nieznana „podróż” sentymentalna Marii Wirtemberskiej. Pamiętnik Literacki 1968 z. 2 s. 5-39.
Błękitne soboty” Marii Wirtemberskiej. Pamiętnik Literacki 1974 z. 3 s. 3-36.
Un Hotel de Rombouillet polonais. W: Materiały z kolokwium polsko-francuskiego o kulturze i literaturze Oświecenia. Wrocław 1974 s. 1-38, przedruk w: La Littérature des Lumières en France et en Pologne. Wrocław 1976 s. 327-342.
Współczesne pisarstwo chłopskie. (Główne tendencje rozwojowe). W: Literatura ludowa i literatura chłopska. Lublin 1977 s. 47-64.
W epoce Oświecenia. [Współautor:] S. Tworek; W latach zaborów i nadziei wolności (1795-1831). [Współautor:] W. Śladkowski. W: Z przeszłości kulturalnej lubelszczyzny. Lublin 1978 s. 111-154, 155-203.
Z problemów epistolografii przedromantycznej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F 1984 t. 2 s. 39-64.
Ludowi Tyrteusze. Akcent 1986 nr 4 s. 78-88.
Nieznana komedia Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej. W: Święto Białego Kruka. Lublin 1987 s. 43-72.
Puławskie tradycje patriotyczne i literackie – przełom XVIII i XIX wieku. Sprawozdanie z Działalności Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie 1987 s. 51-63.
Współczesna poezja ludowa Lubelszczyzny. (Tradycja i przeobrażenia). Region Lubelski 1987 wyd. 1990 nr 2 s. 53-78.
Z problematyki kultu drzew w poezji Franciszka Dionizego Kniaźnina. Cz. 1-2. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF 1987 vol. 5 s. 95-115; 1989 vol. 7 s. 211-236.
Znaczenie Puław w kulturze i literaturze polskiej (1783-1795); Puławski historyzm i preromantyzm (1796-1831). W: Puławy dawne i nowe. Lublin 1987 s. 59-81; 83-114.
Sybilliński aspekt kultu Jana Kochanowskiego. W: Jan Kochanowski 1584-1984. T. 2. Lublin 1989 s. 263-288.
Figura kamienia w kulturze polskiej przełomu XVIII i XIX wieku. (Nieznana „podróż” Izabeli Czartoryskiej). Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1991 t. 31 s. 213-228.
Odkrycie nowej natury i literatury. (Nieznana podróż Izabeli Czartoryskiej do Anglii i Szkocji). W: Z problemów preromantyzmu i romantyzmu. Lublin 1991 s. 7-75.
Święte zapały” na scenie puławskiej;„Puławskie” aspekty Sejmu Wielkiego; Obóz wojskowy pod Gołębiem. W: Rok Monarchii Konstytucyjnej. Warszawa 1992 s. 195-211; 212-227; 227-249.
W przeddzień Konstytucji 3 Maja. W: Ku reformie państwa i odrodzeniu moralnemu człowieka. Rzeszów 1992 s. 13-33.
Preromantyczne listowanie jako forma ekspresji uczuć. Pamiętnik Literacki 1993 z. 2 s. 66-83.
W edeńskiej krainie flory. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF 1993 vol. 11 s. 35-49.
Polskie drzewa wolności w „Świątyni Sybilli” Jana Pawła Woronicza. W: Oświecenie, kultura, myśl. Gdańsk 1995 s. 103-119. Prace Historycznoliterackie Uniwersytetu Gdańskiego, 17.
Izabela z Flemingów Czartoryska; Maria Wirtemberska; Feliks Bernatowicz. W: Pisarze polskiego Oświecenia. T. 3. Warszawa 1996 s. 609-629; 653-674; 734-745.
Nie czas napełniać konchy.... (Z dziejów kultu Osjana w Polsce). W: W krainie pamiątek. Wrocław 1996 s. 73-87.
Cedr jako literackie drzewo kultowe. W: Literacka symbolika roślin. Gdańsk 1997 s. 85-99.
Złoty gotyk, czyli kult rycerstwa średniowiecznego. W: Od Oświecenia do Romantyzmu. Rzeszów 1997 s. 9-24.
Niepokupny dziś rozum. (W kręgu „Chudego literata” Adama Naruszewicza). Wiek Oświecenia 1998 t. 14 s. 85-97.
Nieznany traktat Adama Jerzego Czartoryskiego. W: Lustra historii. Warszawa 1998 s. 25-38.
W poszukiwaniu Najwyższych Wartości. Z problematyki puławskiej kultury porozbiorowej. W: Z Bogiem przez wieki. Rzeszów 1998 s. 29-47.
Gotycka” Maria Stuart. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF 1999 vol. 17 s. 47-60.
Puławskie ogrody jako królestwo drzew. W: Ogród puławski w czasach księżnej Izabeli oraz perspektywy jego zachowania przy zmianie funkcji. Puławy 1999 s. 18-35.
Z problematyki Puław Sybillińskich. (Nieznane dzieło Łukasza Gołębiowskiego). W: W kręgu zainteresowań naukowych Profesora Tadeusza Mencla. Lublin 1999 s. 181-201.
Z problematyki nowego wieku. (Wokół Świątyni Sybilli). Wiek Oświecenia 2000 t. 16 s. 9-33.
Ignacy Krasicki na dworach i o dworach magnackich. W: Ignacy Krasicki. Nowe spojrzenia. Warszawa 2001 s. 205-220.
W ogrodzie wolności. W: Wyobraźnia epok dawnych. Obrazy — tematy — idee. Bydgoszcz 2001 s. 377-400.
Ignacy Krasicki w sybillińskim panteonie. Wiek Oświecenia 2002 t. 18 s. 35-57.
Ogrody sybillińskie Juliana Ursyna Niemcewicza. W: Julian Ursyn Niemcewicz pisarz, historyk, świadek epoki. Warszawa 2002 s. 217-229.
Z symboliki puławskich przestrzeni ogrodowych. W: Ogród puławski — przeszłość w przyszłości. Puławy 2003 s. 22-39.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. E. Góra: Dęby. [Powieść]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1961, 219 s.
2. Wieś tworząca. Antologia współczesnej poezji chłopskiej Lubelszczyzny. [Wybór. oprac., wstęp:] A. Aleksandrowicz. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1962, 164 s. Wyd. 2 tamże 1966.
3. Chłopski znak. Wstęp i wybór: A. Aleksandrowicz-Ulrich i J. Z. Hirsz. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1969, 147 s.
4. Z kręgu Marii Wirtemberskiej. T. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 278 + 174 s.
T. 1. Antologia. Teksty z rękopisów wybrała, oprac. i wstępem opatrzyła A. Aleksandrowicz; T. 2: M. Wirtemberska: Niektóre zdarzenia, myśli i uczucia doznane za granicą. Z rękopisów oprac. i wstępem poprzedziła A. Aleksandrowicz.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki II stopnia w 1979.
5. J. Pocek: Poezje. Wstęp, wybór i oprac. A. Aleksandrowicz. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1980, 486 s. Wyd. 2 poszerzone tamże 1984.
6. Z problemów preromantyzmu i romantyzmu. Studia i szkice. Pod red. A. Aleksandrowicz. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej w Lublinie 1991, 200 s.
7. L. Szczepaniak: Bo byłem chory... (Mt 25, 36). Poezje szpitalne. Wstęp, wybór i oprac. A. Aleksandrowicz. Kraków: Dehon – Wydawnictwo Księży Sercanów 2005, 407 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1983, 2004.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (K. Ćwikliński).
B. Czwórnóg-Jadczak: Biografia naukowa prof. dr hab. Aliny Aleksandrowicz-Ulrich; A. Timofiejew: Wykaz publikacji prof. dr hab. Aliny Aleksandrowicz. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF. Philologiae 2002/2003 vol. 20/21 s. 11-16; 17-28.

Twórczość satyryczna Adama Naruszewicza

M. Szpakowska. Przegląd Humanistyczny 1965 nr 3.
J. Platt. Pamiętnik Literacki 1966 z. l.

Izabela Czartoryska

B. Czwórnóg-Jadczak: Zwano ją „płomieniem polskiego Oświecenia. Akcent 1999 nr 2.
R.M. Motyka. Wiek Oświecenia 1999 nr 15.
M. Nalepa. Pamiętnik Literacki 1999 z. 4.

W kręgu Marii Wirtemberskiej

I. Kaniowska-Lewańska: W stronę sentymentów. Nowe Książki 1979 nr 1.

J. Pocek: Poezje

J. Kolbuszewski. Biuletyn Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury 1978/9 nr 18/19.