BIO

Urodzony 17 maja 1933 w Warszawie; syn Igora Abramowa-Newerlego, powieściopisarza, i Barbary z Jareckich, aktorki. Do szkół uczęszczał w Warszawie. Po uzyskaniu w 1951 świadectwa dojrzałości w Liceum Ogólnokształcącym Towarzystwa Przyjaciół Dzieci im. B. Limanowskiego studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim; w 1955 uzyskał magisterium. W 1954 był współzałożycielem Studenckiego Teatru Satyryków (STS; działał do 1969), w którym w tymże roku debiutował jako aktor oraz autor tekstów i muzyki (część tekstów została opublikowana w tomie zbiorowym „Myślenie ma kolosalną przyszłość”, Warszawa 1957). Pierwszy utwór satyryczny pt. „Krótka decyzja” ogłosił w 1955 w tygodniku Szpilki (nr 5). W 1956 był współzałożycielem, a następnie redaktorem naczelnym studenckiego tygodnika społeczno-kulturalnego Od nowa. W 1957 wchodził w skład kolegium redakcyjnego pisma Walka Młodych oraz w skład Redakcji Młodzieżowej Polskiego Radia. W 1958-59 przebywał w Paryżu, jako dziennikarz i reporter Tygodnika Polskiego. W tym czasie odbył tzw. wolny staż w Théâtre National Populaire. W 1960 był kierownikiem Redakcji Słuchowiskowej Radiowego Teatru Młodych (do 1966). W 1962 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP), w 1965 członkiem Polskiego PEN Clubu. Obok twórczości literackiej zajmował się komponowaniem utworów muzycznych m.in. napisał muzykę do „Oskarżonych” Agnieszki Osieckiej i Andrzeja Jareckiego, oraz wspólnie z Adamem Sławińskim do „Marysi i Napoleona” Andrzeja Jareckiego; komponował też liczne piosenki do cudzych i własnych tekstów. Otrzymał w 1965 nagrodę im. S. Piętaka, a w 1967 nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie (za sztuki „Anioł na dworcu” i „Derby w pałacu”), a także kilka nagród Polskiego Radia za słuchowiska radiowe. W 1970-72 był kierownikiem literackim Teatru Ludowego w Warszawie. W 1973 został sekretarzem Zarządu Klubu Dramatopisarzy Polskich przy ZLP, w 1974 członkiem zarządu Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI), w 1978 wiceprezesem Zarządu Oddziału Warszawskiego ZLP (do 1980; należał do Związku do jego rozwiązania w 1983). Od 1985 przebywał w Toronto w związku z zagranicznym stypendium naukowym żony. Współpracował z dziennikiem polonijnym Związkowiec. W 1989 powrócił do Warszawy. Został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1996 otrzymał nagrodę Fundacji N. i W. Turzańskich w Toronto za twórczość dramatyczną. Mieszka w Toronto.

Twórczość

1. Esmeralda, czyli baśń romantyczno-kryminalna. [Musical]. Prapremiera: Warszawa, Studencki Teatr Satyryków 1958.

2. Śluby powszednie. Telewizja Polska 1960.

Widowisko telewizyjne wg D. Rokszandicza: Ostrożnie z małżeństwem.

3. Duże jasne. Komedia w 4 obrazach. [Współautor:] A. Jarecki. Dialog 1962 nr 6 s. 36-66. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ateneum 1962. Wyd. osobne: Duże jasne. Komedia w 3 obrazach. Uwagi reżysera: Z. Listkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Związkowe Centralnej Rady Związków Zawodowych 1965, 137 s.

4. Śmierć po latach; Wielki kochanek; Licytacja. [Jednoaktówki]. Prapremiera pt. Remanent (Tryptyk sceniczny). Warszawa, Teatr Ateneum 1962. Druk jednoaktówki Licytacja: „Dialog” 1961 nr 12 s. 71-77. Przedruk zob. poz. ; por. poz. .

Jednoaktówki: Śmierć po latach i Licytacja opracowane zostały przez autora w wersji słuchowiskowej i nadane przez Polskie Radio. Słuchowisko Licytacja zaprezentowane było na międzynarodowym konkursie Prix Italia w 1963 i nadane przez radiofonię angielską, czeską, duńską, fińską, norweską, serbo-chorwacką, szwedzką i węgierską [inf. autora].

Przekłady

czeski

Wielki kochanek: [Przeł.] J. Langer. Wystawienie: Praga 1962.

niemiecki

Licytacja: Die Versteigerung. [Przeł.] H. Kunstmann. Begenung mit Polen,” Düsseldorf 1963.
Licytacja: [Przeł.] J. Boll. W: Modernes polnisches Theater. T.2. Neuwied 1967. Wystawienie: Berlin Zachodni 1967.

węgierski

Śmierć po latach: Wystawienie: Budapeszt 1978 [inf. autora].

5. Zasada. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Kalisz, Teatr im. W. Bogusławskiego 1962. Por. Słuchowiska radiowe.

6. Anioł na dworcu. Sztuka współczesna w 2 częściach. Dialog 1964 nr 9 s. 5-29. Prapremiera: teatralna: Warszawa, Teatr Kameralny 1965; telewizyjna: Telewizja Polska 1985. Wyd. osobne: Anioł na dworcu. [Przedmowa:] H. Kajzar: Cwaniak na dworcu. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 91 s. Przedruk zob. poz. , .

Pierwszy akt opracowany w wersji słuchowiskowej nadany został przez Polskie Radio.
Nadto wg inf. autora nadane przez radiofonię czeską, niemiecką i szwedzką.

Nagrody

Nagroda literacka im. S. Piętaka w 1965.

Przekłady

serbsko-chorwacki

[Przeł.] P. Vujičić. Titograd, Novi Sad 1966.

słowacki

Anjel na stanici. [Przeł.] J. Mrázik. Bratislava 1965.

7. Licytacja. Wybór sztuk jednoaktowych i drobiazgów teatralnych. Uwagi inscenizacyjne: I. Cywińska-Adamska. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego 1964, 176 s., powielone i przedrukowane częściowo zob. poz. .

Zawartość

Cz.I: Licytacja [poz. .]; Na szosie; Oferma; Co za wypadek [por. Słuchowiska radiowe]; Drwale; Wędkarze; Lekcja [por. Słuchowiska radiowe]; Podanie; Rozmowa z synem; Rodak; Szkolny kolega [por. Słuchowiska radiowe]; Odwiedziny czyli ruda czupryna; Nienawiść [por. Słuchowiska radiowe]; Na łące; Monolog urzędnika Stanu Cywilnego. — Cz. 2: Anioł na dworcu [poz. ].

8. Derby w pałacu.(Sztuka współczesna w 3 aktach). Dialog 1966 nr 4 s. 5-37. Prapremiera: teatralna: Warszawa, Teatr Polski 1966; telewizyjna: Telewizja Polska 1991. Przedruk zob. poz. .

Przekłady

czeski

Zámecké dostihy. [Przeł.] H. Stachowá. Praha 1967.

węgierski

Wystawienie: Pecz 1978 [inf. autora].

9. Zupełnie jak w piosence. Kompozycje estradowe. [Współautor:] A. Jarecki, A. Osiecka. [Wybór i] oprac.: T. Łepkowska. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego 1966, 141 s.

10. Ucieczka z wielkich bulwarów. [Sztuka w 3 aktach]. Dialog 1969 nr 3 s. 5-44. Przedruk zob. poz. .

11. Żaglowce, białe żaglowce. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1970. Druk „Teatr Polskiej Telewizji” 1971 nr 2 s. 5-26. Por. poz. .

12. Wyciąg do nieba. Sztuka w 2 częściach. Dialog 1971 nr 7 s. 5-32. Prapremiera: Rzeszów, Teatr im. W. Siemaszkowej 1972. Przedruk zob. poz. .

13. Klik-Klak. Sztuka w 2 częściach. Dialog 1972 nr 6 s. 34-60. Prapremiera: teatralna: Kraków, Teatr Stary Teatr 1972; telewizyjna: Telewizja Polska 1980. Przedruk zob. poz. .

Przekłady

czeski

[Przeł.] I. Lexowa. Wystawienie: Praha, Teatr Buriana 1980.

niemiecki

jako słuchowisko nadane przez liczne radiofonie, także adaptowane przez Telewizję (Monachium) 1984 [inf. autora].

14. Wrotek. [Utwór dramatyczny; współautor:] M. Nowakowski. Dialog 1973 nr 1 s. 5-14.

15. Darz bór. Sztuka w 2 częściach. Dialog 1974 nr 10 s. 5-33. Prapremiera: Poznań, Teatr Polski 1974.

16. Bajadera. Telewizja Polska 1975. Druk „Teatr Polskiej Telewizji” 1977 nr 1 s. 28-39.

17. Dramaty. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 542 s.

Zawartość

Anioł na dworcu [poz. ]; Derby w pałacu [poz. ]; Ucieczka z Wielkich Bulwarów [poz. ]; Wyciąg do nieba [poz. ]; Klik-Klak [poz. ].

18. Ja, ty, oni. (Słuchowisko). Dialog 1975 nr 11 s. 15-27. Prapremiera: Lublin, Studencki Teatr Satyryczny „Cytryna 1976. Przedruk zob. poz. .

19. Czy można się dosiąść? [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1976. Por. poz. .

20. Co pan zgłasza? Utwory dramatyczne. [Wstęp] J. Abramow. Warszawa: Czytelnik 1977, 193 s.

Zawartość

Agitatorzy; Konferansjer; A cóż człowiek, Antosiowo?; Wykład fryzjera; Wędkarze [poz. ]; Rzeźbiarz; Wróżka; Piosenka doliniarza; Ułani, ułani; Myśmy; Drwale [poz. ]; Monolog urzędnika Stanu Cywilnego [poz. ]; Rodak [poz. ]; Sprawa rozwodowa; Gajowi; Firma Maciej Sykson i Syn; Samo pole [por. Słuchowiska radiowe]; Miałem szczęście; Tatiana; Nienawiść [poz. ; por. Słuchowiska radiowe]; Rozstanie; Lekcja [poz. ]; Chwila wspomnień [por. Słuchowiska radiowe]; Heros na stadionie; Czar inwestycji; Rozmowa z synem [poz. ]; Naga rzeczywistość; Przodownicy; Kolega szkolny [poz. ]; Życie jest piękne; Orły z filtrem [por. Słuchowika radiowe]; Ruda czupryna [poz. ]; Co pan zgłasza?; Spacer w łóżku; Arcyksiążę; Podanie [poz. ]; Projekt przeszedł; Ech panienki, panienki; Na śmietniku; Zjazd koleżeński; Mogło być gorzej; Wstydzicie się trzeciego świata?; Królik doświadczalny. Kronika sądowa. — Teksty z programów STS-u, Radiowego Teatrzyku Miniatur Zwierciadło oraz pisane dla zawodowych kabaretów literackich.

21. Gry salonowe: Żelazna pani; Poznam panią w wieku lat... [Jednoaktówki]. Polskie Radio 1977, 1978. Druk w: Pięć minut sławy. Warszawa 1978 zob. poz. s. 53-74; 211-226. Telewizja Polska 1992.

22. Mogło być gorzej. [Utwór dramatyczny]. Powst. przed 1977. Druk w: Co pan zgłasza? Warszawa 1977 zob. poz. s. 169-174. Telewizja Polska 1995.

23. Skok przez siebie. [Utwór dramatyczny]. Dialog 1977 nr 12 s. 5-36. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1979, 114 s.

24. Dno nieba. [Musical]. Prapremiera: Poznań, Teatr Polski 1978.

25. Pięć minut sławy. [Słuchowiska radiowe]. Posłowie: A. Ziembicki. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1978, 319 s.

Zawartość

Licytacja [Radio 1963; por. poz. , ]; Śmierć po latach [Radio 1963; por. poz. ]; Na szosie [Radio 1963]; Żelazna pani [Radio 1977]; Bajadera [Radio 1972; por. poz. , ]; Czy można się dosiąść [Radio 1976]; Dzwonią do drzwi — otwórz [Radio 1971]; Pięć minut sławy [Radio 1969]; Na samym końcu plaży [Radio 1972]; Ala ma kota [Radio 1977]; Poznam panią w wieku lat...[Radio 1978]; Dnia oko pięknego [Radio 1974]; Ja, ty, oni [Radio 1975; por. poz. ]; Żaglowce, białe żaglowce [Radio 1972; por. poz. ]; Ślepy bokser [Radio 1976; por. poz. ].

26. Bajadera. [Opowiadanie]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1979, 126 s. Por. poz. , .

27. Kto mi śpiewał serenadę. [Musical]. Prapremiera: Warszawa, Teatr na Targówku 1980.

28. Biuletyn specjalny, czyli fik-mik. Scenariusz filmu telewizyjnego. [Współautor:] M. Nowicki. Powst. 1981.

29. Swojacy. [Utwór dramatyczny; współautor:] M. Nowakowski. Dialog 1981 nr 10 s. 5-13.

Nagrody

Nagroda w konkursie na współczesną sztukę telewizyjną w 1981.

30. Ślepy bokser. Scenariusz filmowy. [Współautor:] M. Nowicki. Ekranizacja 1981. Por. poz. .

31. Maestro. Sztuka w 3 aktach. Dialog 1983 nr 1 s.5-43. Prapremiera: teatralna: Toruń, Teatr im. W. Horzycy 1983; telewizyjna: Telewizja Polska 1989. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1984, 130 s.

32. Miłość z listy przebojów. Scenariusz filmowy. [Współautor:] M. Nowicki. Ekranizacja 1984.

33. Słowik Warszawy. [Słuchowisko]. Polskie Radio 1984. Wyd. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1984, 36 s.

Nagrody

Nagroda na konkursie zamkniętym Polskiego Radia.

Przekłady

francuski

Wyd. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1984.

niemiecki

Wyd. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1984.

rosyjski

Wyd. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1984.

34. Pan Zdzich w Kanadzie. [Powieść]. Związkowiec”, Toronto 1986-1988. Wyd. osobne Warszawa: Polonia 1991, 282 s. Wyd. nast.: wyd. 3 przejrzane Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2002, 293 s.

35. Alianci. [Powieść]. Białystok: Verus 1990, 287 s.

Przekłady

rosyjski

Sojuzniki. [Współwyd. z:] G. de Villiers: Plac po ubijce. [Przeł.:] L. Filimonova, Ju. Žybcev. Moskva 1994.

36. Duch Atlantydy. Sztuka w 2 częściach. Toronto: Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie 1994, 152 s.

37. Chryzantema złocista. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1995.

38. Kładka przez Atlantyk. [Powieść]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1995, 320 s.

39. Gęsi za wodą. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Białystok, Teatr Dramatyczny im. A. Węgierki 1996.

40. Lwy mojego podwórka. [Wspomnienia]. Warszawa: Twój Styl 2000, 322 s. Wyd. 2 poszerzone, uzupełnione Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2002, 351 + [48] s.

Nagrody

Nagroda literacka im. W.S. Reymonta w 2001; varsavianistyczna nagroda im. K. Małcużyńskiego przyznana przez Stowarzyszenie Autorów „ZAiKS” w 2001.

41. Nawiało nam burzę. [Opowieść historyczna]. Warszawa: Twój Styl 2000, 313 s.

42. Granica sokoła. [Publicystyka]. Warszawa: Twój Styl 2001, 251 s.

43. Młyn w piekarni. [Powieść]. Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2002, 380 s.

44. Lwy wyzwolone. [Wspomnienia 1944-1956]. Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2003, 405 s.

45. Lwy STS-u. [Wspomnienia]. Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2005, 434 + [32] s.

Teksty piosenek i skecze w przedstawieniach Teatru STS

Prostaczkowie. 1954.
Konfrontacja. 1955.
Myślenie ma kolosalną przyszłość. 1955.
Agitka. 1956.
Czarna przegrywa, czerwona wygrywa. 1956.
Siódmy kolor czerwieni. 1957.
Trzeba mieć ciało. 1959.
Część artystyczna. 1960.
Wesoła dwururka. 1961.
30 milionów. 1962.
Wszystko co nasze. 1963.
Mnie nie jest wszystko jedno. 1964.
Orły z filtrem. 1965.
Marsz do kąta. 1967.
Raz się żyje. 1969.

Słuchowiska radiowe, m.in.

Zob. też Twórczość poz. , , , , , , 29.

Jadą goście jadą. Polskie Radio 1960.
Wybrałem wolność. [Współaut.:] A. Wróblewski. Polskie Radio 1961.
Zasada. [Wyróżnienie na konkursie Polskiego Radia]. Polskie Radio 1961 [por. poz. ].
Lekcja. Polskie Radio 1962 [por. poz. ].
Szkolny kolega. Polskie Radio 1963 [por. Twórczość poz. ].
Co za wypadek. Polskie Radio 1965 [por. Twórczość poz. ].
Wysoko nad ziemią. Polskie Radio 1965.
Cztery miniatury. Polskie Radio 1967.
Orły z filtrem. Polskie Radio 1967. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1968 nr 1 s. 21-30 [por. Twórczość poz. ].
Nie zapalaj światła. Polskie Radio 1968.
Nienawiść. Polskie Radio 1968 [por.Twórczość poz. , ].
Chwila wspomnień. Polskie Radio 1969. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1968 nr 1 s.25-27 [por. Twórczość poz. ].
Podziękowanie. Polskie Radio 1969.
Order. Polskie Radio 1970. Druk „Teatr Ludowy” 1969 nr 6 s. 15-16, okładka.
R-H minus. Polskie Radio 1970.
Samo pole. Polskie Radio 1970 [por. Twórczość poz. ].
Spotkamy się na kolacji. Polskie Radio 1970. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1970 nr 2 s. 5-22.
Dziękuję nie palę. Polskie Radio 1973. Druk „Scena” 1973 nr 12 s. 39-44 [ jako tekst dramatyczny].
To wszystko, wysoki sądzie. Polskie Radio 1975.
Nóż na gardle. Polskie Radio 1978.
Przepraszam, że tak mało, Michałku. Polskie Radio 1978. Druk „Scena” 1979 nr 3 s. 44-47 [ jako tekst dramatyczny].
Nie chce mi się. Polskie Radio 1979. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1980 nr 1 s. 5-20.
Śmierć dorożkarza. Polskie Radio 1979.
Szanteklery od Frambolego. Polskie Radio 1980. Druk „Scena” 1983 nr 1 s. 44-47 [jako tekst dramatyczny].
Fik-mik. Polskie Radio 1981.
Czy można się dosiąść. Polskie Radio 1983.

Montaże utworów

Dziewczyna z bzem majowym, czyli Żywa klasa. Teksty i piosenki kabaretowe. Adaptacja: R. Kordziński. Wystawienie: Słupsk, Teatr Dramatyczny i Orkiestra Kameralna 1989.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1963, 1969, 1976.

Wywiady

Spojrzenie zza wody. Rozm. J.R. Kowalczyk. Rzeczpospolita 1997 nr 45.
Dialog jest dla mnie formą podstawową. Rozm. R. Matuszewski. Nowe Książki 2001 nr 2.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (F. Lichodziejewska).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (S. Gąssowski).

Ogólne

Artykuły

E. Wysińska: Abramow czyli o komedii społecznej. Dialog 1966 nr 9.
Abramow na scenach kraju. Zeszyty Teatralne 1972/73 nr 7.
J. Koenig: Teatr w skali naturalnej [O twórczości radiowej J. Abramowa]. Tygodnik Kulturalny 1976 nr 18.
A. Kijowski: Abramow w pigułce. Dialog 1977 nr 12.
S. Badijewska: Ryzyko wyboru. [ Szkic o dramaturgii radiowej J. Abramowa]. W tejże: Muza bez legendy. Warszawa 1978.
S. Gąssowski: Współcześni dramatopisarze polscy. Warszawa 1979, passim.
S. Bardijewska: Jarosława Abramowa-Newerlego — naturalistyczna groteska. W tejże: Własna przestrzeń. Warszawa 1987.

Pan Zdzich w Kanadzie

H. Gosk: Nasz człowiek w Kanadzie. Nowe Książki 1992 nr 5.
W. Kupiszewski: Frazeologia w powieści Jarosława Abramowa-Newerlego „Pan Zdzich w Kanadzie. Prace Filologiczne 1994 t. 39.

Gęsi za wodą

W. Kupiszewski: Socjolingwistyczna charakterystyka bohaterów sztuki Jarosława Abramowa-Newerlego „Gęsi za wodą. Prace Filologiczne 1998 t. 43.

Młyn w piekarni

J. Gizella: Chleb nasz powszedni w Toronto. W tegoż: Pisarze i kopiści. Kraków 2003.

Lwy STS-u

H. Baltyn: STS-terra, ubi leones. Nowe Książki 2005 nr 7.
S. Sobieraj: Piękni w czasach szpetnych. Twórczość 2006 nr 1.