BIO
Born on 18 October 1960 in Krapkowice, Opole region; son of the policeman Gerard Urbanek and the teacher Irena, née Tracz. In 1975, he became a pupil at the Grammar School No. I in Opole before moving to the Grammar School in Kluczbork in 1977, where he completed his advanced secondary education in 1979. He made his debut the same year, with a review of the film Kazimierz Wielki (Casimir III the Great), which appeared in the monthly "Radar" (no. 10). He continued to publish in the same outlet between 1980 and 1983. From 1979, he studied law at the Faculty of Law and Administration at the University of Wroclaw (UWr), graduating with a master's degree in 1983. In 1983/84, he took a postgraduate degree at the Faculty of Journalism. During this period, he took up a position at the weekly "Itd" (1983-1990, publishing there between 1982 and 1988), before moving to "Przegląd Tygodniowy" (1990-91) and "Wprost" (1992-93). He then served as a reported at the weekly "Polityka" (where he published in 1992, 1994-2005, 2008, 2011-12, and 2017). From 1989, he was a member of the Polish Journalists Association (SDP), serving on its board between 1993 and 2004, while from 2004 to 2007 he was deputy chair of its Lower Silesian Branch. In 1988, he was appointed head of the opinion and history section of the Wroclaw-based monthly "Odra", where began publishing the same year. From 1990, he had the regular column Stan przejściowy (Transitional state). He also published in "Tygodnik Powszechny" (1983), "Zdanie" (1983), "Nowe Książki" (1996, 1998-99, 2001, 2004-05, and 2010), and "Newsweek Polska" (1993-94, 2001, and 2018). In 1995, he was awarded the T. Szwed Prize for Lower Silesian Journalist of the Year. In the early 1990s, he started publishing biographies as well as prose pieces and collections of his column pieces. In 2008, he published his first plays for children. He joined the Polish PEN Club in 1997. Between 1997 and 2001, he co-authored the regular television programme Jestem (I am), which featured interviews with singers of popular songs and was broadcast on the Polish Television's international service Telewizja Poland and on TVP2. In 1998/99, he gave workshops on journalism at the Institute of Polish Philology at the University of Wroclaw. In 2002/03, he wrote comment pieces summarizing the events of the week for Polish Radio Wroclaw. He was co-creator and deputy editor-in-chief, before later becoming an employee, of the online weekly "TIN" (2001-04), while in 2005 he co-founded and was deputy editor-in-chief of the "Piątek" Lower Silesian Weekly. He served on the Programme Council of Polish Television's Wroclaw station from 2004 to 2006. In 2007/08, he published column pieces in "Parkiet", the Stock Market Newspaper. Between 2007 and 2011, he edited "Wieża Ciśnień", a supplement of the daily "Gazeta Wyborcza" featuring reports. He was also head of the culture section and published there between 2006 and 2011. From 2012 to 2021, he was director of the Witnesses of History Exhibitions at the Pan Tadeusz Museum, a Branch of the Ossoliński National Institute in Wroclaw. He was awarded the Prize of the Mayor of Wroclaw in 2015, while in 2023 he was given the Award of Merit for Wroclaw. In 2019, he became a member of the Society of Journalism (Towarzystwo Dziennikarskie). He was deputy editor-in-chief of the University of Wroclaw Press (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego) between 2021 and 2024, when he was appointed editor-in-chief. He married the lawyer and civil servant Beata in 1985. He lives in Wroclaw.
Twórczość
1. Polska jest jak obwarzanek. [Reportaż]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1988, 131 s.
2. Wieniawa – szwoleżer na pegazie. [Biografia]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1991, 270 s. Wyd. nast.: tamże 2008; Warszawa: Iskry 2015.
3. Przecieki niekontrolowane. Stan przejściowy 1992-2001. Z ilustracjami H. Sawki. Kraków: Wydawnictwo Krakowskie 2004, 350 s.
4. Zły Tyrmand. [Biografia]. Warszawa: Słowo 1992, 233 s. Wybrańcy Bogów. Wyd. nast. rozszerzone: Warszawa: Iskry 2007, tamże: 2012, 2019.
5. Piłsudski bis. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Most 1995, 148 s.
6. Mostek czarownic. Baśnie wrocławskie. Wrocław: Europa 1996, 45 s. Najpiękniejsze baśnie. Wyd. nast. tamże: 2004, 2010.
Nagrody
7. Kisiel. [Biografia]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1997, 270 s. A to Polska Właśnie.
8. Zrób sobie Wrocław czyli ilustrowany kurs historii miasta. [Współautor:] T. Broda. Wrocław: Funna 1997, 47 s. Wyd. 2 powiększone pt. Zrób sobie Wrocław. Ilustrowany kurs historii miasta: Wrocław: Agora 2009, 64 s. Biblioteka Gazety Wyborczej.
9. Wrocław – tysiąc lat czyli Historia Wrocławia dla dzieci i młodzieży. Napisana przez Mariusza Urbanka. Wrocław: Funna 1998, 84 s.
10. Opowieści kantora Dawida. [Monodram]. Prapremiera: Reżyseria: W. Hejno. Wrocław, Synagoga Pod Białym Bocianem 2003.
11. Tuwim. [Biografia]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2004, 219 s. A to Polska Właśnie. Por. poz. ↑.
12. Kisielewscy. Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek. [Biografia]. Warszawa: Iskry 2006, 302 s.
13. Masz to jak w banku. Wrocław: Bank Zachodni WBK 2006, 109 s.
14. Czarownica z mostka. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Prapremiera: Reżyseria: J. Frymet. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2008.
15. Dzwon grzesznika. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Prapremiera: Reżyseria: J. Frymet. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2008.
16. Kluska z Bramy Kluskowej. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Prapremiera: Reżyseria: J. Frymet. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2008.
17. Opowieść Kamiennej Głowy. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Prapremiera: Reżyseria: J. Frymet. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2008.
18. Piwniczna opowieść. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Prapremiera: Reżyseria: J. Frymet. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2008.
19. Waldorff. Ostatni baron Peerelu. [Biografia]. Warszawa: Iskry 2008, 344 s.
20. Romans biurkowy czyli 99 dni z życia korporacji. [Powieść]. Warszawa: Studio Emka 2010, 338 s.
Inne formy wydań
21. Spacerownik z Bajkobusem. Legendy Ostrowa Tumskiego. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Scenariusz: B. Maciejewska, M. Urbanek. Prapremiera: Reżyseria: J. Frymet. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2010.
22. Wrocławskich krasnali historie prawdziwe. Kamieniec Wrocławski: eMKa Krzysztof Głuch 2010, 64 s. Wyd. nast.: Gajków: Emka 2013, tamże: 2016, 2018, 2022.
23. Broniewski. Miłość, wódka, polityka. [Biografia]. Warszawa: Iskry 2011, 401 s.
Inne formy wydań
Nagrody
24. McBaton i Szeryf Grzanka. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Prapremiera: Reżyseria: R. Skolmowski. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2011.
25. Nawiedzony młyn. [Sztuka teatralna dla dzieci]. Scenariusz: M. Urbanek, B. Maciejewska. Prapremiera: Reżyseria: J. Frymet. Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2011.
26. Brzechwa nie dla dzieci. [Biografia]. Warszawa: Iskry 2013, 351 s.
27. Pierniki dla króla = Gingerbread for the King = Lebkuchen für den König. [Bajka dla dzieci]. [Przekł. na język angielski: E.M. Staniek. Przekł. na język niemiecki: S. Stankowski, A. Golda]. Świdnica: Parafia Ewangelicko-Augsburska pw. Świętej Trójcy 2013, 31 s.
Adaptacje
teatralne
28. Tuwim. Wylękniony bluźnierca. [Biografia]. Warszawa: Iskry 2013, 337 s. Por. poz. ↑.
Inne formy wydań
Nagrody
29. Baśnie Dolnego Śląska. Wrocław: eMKa Krzysztof Głuch 2014, 63 s.
30. Brzydki kaczorek. [Bajka muzyczna dla dzieci]. Prapremiera: Reżyseria: J. Szydłowski. Białystok, Opera i Filharmonia Podlaska 2014.
31. Genialni. Lwowska szkoła matematyczna. Warszawa: Iskry 2014, 283 s.
Inne formy wydań
Nagrody
Przekłady
ukraiński
32. Kurier z Warszawy. [Komiks]. Oprawa graficzna: B. Stefanowicz. Scenariusz: M. Urbanek, M. Palka. Wrocław: Ossolineum 2014, 79 s. Cz. 2 zob. poz. ↑.
33. Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce. [Biografia]. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2017, 292 s.
Nagrody
34. Wojna w eterze. Mówi Radio Wolna Europa. [Komiks]. Scenariusz: M. Urbanek, M. Palka. Oprawa graficzna: P. Janczarek. Wrocław: Ossolineum 2017, 75 s. Świadkowie Historii.
35. Profesor Weigel i karmiciele wszy. Warszawa: Iskry 2018, 371 s.
Przekłady
czeski
Teksty w albumach i katalogach wystaw
Przekłady
niemiecki
Przekłady
angielski
francuski
niemiecki
Przekłady
angielski
niemiecki
Adaptacje
Prace redakcyjne
Przekłady
angielski
niemiecki
Przekłady
angielski
ukraiński
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 2024.