BIO

Born on 5 September 1966 in Złotoryja, Lower Silesia; son of the bricklayer and painter Jerzy Szczygieł and the laundry worker Stefania. He attended the Stefan Żeromski Economic Grammar School in Legnica. He made his debut in 1983 while still at school with the article Punkt widzenia (A point of view), which appeared in the scouting weekly "Na Przełaj" (28 March issue). In summer of that year, he participated in a journalism camp in the Bieszczady Mountains organized by the editors of "Na Przełaj" and also wrote articles for the scouting periodical "Stanica". He completed his advanced secondary education in 1985. He was the winner of the "Indeks za debiut" (Enrolment for a debut text) competition, which was aimed at pupils in the final year of secondary education and run by the Ministry of Education together with the weekly "Razem". This enabled him to become a student of journalism at the University of Warsaw (UW). He abandoned his degree during his first year before returning in 1989, studying at the Faculty of Journalism and Political Science at UW. He remained a student for over a decade. During this period, he earned a living by working at a post office, initially in the despatch department then as a postman. He continued to publish in the weekly "Na Przełaj" throughout the 1980s. In 1990, he started collaborating with the daily "Gazeta Wyborcza" where his mentors included Hanna Krall and Małgorzata Szejnert. He went on unpaid leave from the newspaper between 1996 and 2001. From 1995 to 2001, he was associated with Polsat Television where he presented the talk-show Na każdy temat (On Every Subject). In 1997/98, he was a lecturer in reportage on the European Journalism Programme run jointly by Ecole Supérieure de Journalisme de Lille and UW. He completed his journalism degree at UW in 2001, graduating with a master's degree. Shortly afterwards, he started lecturing on reportage at the Institute of Journalism at UW from 2001 to 2003 and again from 2006 to 2008. He became increasingly active as a reportage writer, exploring themes including the history and culture of the Czech Republic. In 2002, he joined the editorial team of "Gazeta Wyborcza", serving as deputy editor (from 2004) then later as editor of the "Duży Format" supplement and also as deputy editor of the newspaper's weekend edition, "Gazeta Świąteczna" from 2010 until resigning as an employee of the publication in 2012. He received various awards, including the honorary prize of the Polish Journalists Association in 1993 for his outstanding achievements as a journalist as well as the Crystal Mirror prize of the monthly "Zwierciadło" in 1996 for "asking daring questions", the Polsat Television prize in 1997 for best talk-show, the prize of the Primate of Poland and Foundation for Health Promotion in 2000 for promoting healthy lifestyles, and the Melchior 2004 – Inspiration of the Year award as part of the Mlechior Wańkowicz National Reportage Prize in recognition of his achievements as a literary journalist on Czech and Czechoslovak issues. Together with Wojciech Tochman and Paweł Goźliński he founded the Reportage Institute Foundation in 2009, becoming its chair. He offered masterclasses at the Polish Reportage School that was established by the foundation in 2009. In 2010, he co-founded the bookshop and club "Wrzenie Świata" in Warsaw, a institution associated with the foundation. In 2014, he founded the Dowody na Istnienie (Proof of Existence) publishing house, serving on its peer-review board. His articles, reportage pieces and column pieces continued to appear in ''Gazeta Wyborcza" and its supplements, including the weekly columns Oto co ostatnio usłyszałem, podsłuchałem, przeczytałem... (This is what I have heard, listened to and read recently, 2012-14) and Szczygieł poluje na prawdę (Szczygieł hunting for the truth, 2015-20) in "Duży Format". He also published in periodicals including "CKM", "Fluid", "Konfrontacje", "Polityka", "Radar", "Viva!", "Press", "Kultura" (Paris), as well as foreign periodicals, including: "Culture Europe" (Paris), "Uncaptive Minds" (Washington), "Die Presse" (Vienna), "Mlada Fronta DNES" and "Reflex" (Prague), and "La Repubblica" (Rome). He won the following prizes: Gratias Agit 2009 – the prize of the Minister of Foreign Affairs of the Czech Republic, the Polcul Foundation Prize for encouraging mutual understanding and closer Polish-Czech relations in 2011, and the A. Woyciechowski Prize in 2013 for his reportage piece Śliczny i posłuszny (Beautiful and Subservient) that appeared in "Duży Format" (27 June 2013 issue). He was named Journalist of the Year in the 2013 Grand Press competition and won the Oktawian Prize of Book Discussion Clubs (Nagrod Dyskusyjnych Klubów Książki) in 2015 in recognition of his status as the author of the most popular books read in the clubs over the previous eight years. He also won the MediaTory Prize, awarded following a vote among journalism students in 2016 in the category of authority (AuTORytet). He set up an Instagram account in 2017, which at times functioned as his personal newspaper. In 2021, he received the prestigious Nike Literary Prize for his collection of literary journalism Nie ma (Nothing), as well as the Nike Readers' Prize and the Nike Readers' 25th Anniversary Prize. In 2023, he completed a two-semester postgraduate programme in the History of Art, Music, Theatre and Film at the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences. He was awarded the Knight's Cross of the Order of Polonia Restitute in 2014. He lives in Warsaw.

Twórczość

1. Niedziela, która zdarzyła się w środę. [Reportaże]. Warszawa: EM-KA1996, 179 s. Wyd. nast.: wyd. 2 zmienione z fotografiami W. Krassowskiego. Wołowiec : Wydawnictwo Czarne 2011, 251 s., wyd. 3 tamże 2017.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Szczygieł. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2012, 1 płyta CD, plik w formacie mp3. – Czyta: W. Chorąży. Warszawa: Larix 2012 .
Zbiór reportaży publikowanych w 1990-1996 w „Gazecie Wyborczej.

Przekłady

ukraiński

Nedìlâ, ŝo vìdbulas' u seredu. [Przeł.] A. Bondar. Kiïv 2013.

2. Gottland. [Reportaże o Czechach]. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2006, 237 s.Reportaż. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 2010, wyd. 2016, wyd. 5 zmienione 2022 .

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Utta. Warszawa: Zakład Nagrań i Wydawnictw Związku Niewidomych 2008, 6 kaset dźwiękowych; Czyta K. Wakuliński. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne [2011], 1 płyta CD. Reportaż, wyd. nast. tamże 2014.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2022, pliki w formacie EPUB, MOBI.

Nagrody

Nominacja do finału Nagrody Literackiej Nike oraz Nike Czytelników w 2007, nominacja do finału nagrody literackiej Angelus w 2007, Nagroda im. Beaty Pawlak w 2007 (za za najlepsze dzieło dziennikarskie o obcych kulturach), Wyróżnienie Specjalne Krajowego Klubu Reportażu w 2007, Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej – Książka Roku 2007, nagroda literacka Prix Amphi (Lille, Francja) w 2008, Europejska Nagroda Książkowa (European Book Prize) w 2009.

Przekłady

angielski

Gottland. Mostly true stories from half of Czechoslovakia. [Przeł.] A. Lloyd-Jones. Brooklyn, NY; London 2014, wyd. jako dokument elektroniczny: Brooklyn, NY; London 2014, plik w formacie EPUB.

bułgarski

Gotland. [Przeł.] M. Mileva. Sofiâ 2013.

czeski

Gottland. [Przeł.] H. Stachová. Praha 2007, wyd. nast. tamże: wyd. 3 2018, wyd. jako dokument dźwiękowy: Czytają: H. Švejnohová, V. Kudla. Praha 2010, 4 płyty CD, toż w formacie mp3; wyd. jako dokument elektroniczny: Praha 2011, wyd. nast tamże: 2018 .

estoński

Gottland. [Przeł.] H. Lindepuu. Tartu 2014.

francuski

Gottland. [Przeł.] M. Carlier. Arles 2008 [Prix Amphi w 2009 – nagroda literacka (dla pisarza i tłumacza), przyznana przez Uniwersytet w Lille za najlepszą książkę obcojęzyczną wydaną we Francji w 2008].

galicyjski

Gottland. [Przeł.] M. Barcia. Cangas do Morrazo, Galiza 2018.

hiszpański

Gottland. [Przeł.] M.D. Pérez Pablos. Barcelona 2011, wyd. jako dokument elektroniczny: Barcelona 2012 , pliki w formacie EPUB.

macedoński

Gotlend. [Przeł.] L. Tanuševska. Skopje 2016.

niderlandzki

Geen stap zonder Bata. En andere waargebeurde verhalen. [Przeł.] J. Dehue. Amsterdam 2018 [wybór].

niemiecki

Gottland. Reportagen. [Przeł.] E. Kinsky. Frankfurt am Main 2008.

rosyjski

Gottlend. [Przeł.] P. Kozerenko. [Przedmowa:] M. Radgovskij. Moskva 2009.

rumuński

Gottland. [Przeł.] A.M. Luft. Bucureşti 2014.

serbski

Gotland. [Przeł.] I. Dimitrijević Bartstra. Beograd 2013.

słowacki

Gottland. [Przeł.] M. Zumrík. Bratislava 2012.

słoweński

Gottland. [Przeł.] J. Unuk. Ljubljana 2012, wyd. jako dokument dźwiękowy : Czyta D. Kulová. Levoča 2016 , 1 płyta CD.

ukraiński

Gottlend. [Przeł.] B. Matìâš. Kiïv 2010.

węgierski

Gottland. [Przeł.] Z. Mihályi. Budapest 2009.

włoski

Gottland. [Przeł.] M. Borejczuk. Roma 2009, wyd. nast. tamże: wyd. 2 2009, wyd. 3 2010 .

Adaptacje

teatralne

Gottland. Kdo neskáče, není Čech! [Przeł.] H. Stachová. Reżyseria: J. Mikulášek. Wystawienie: Ostrava, Divadlo Jiřího Myrona 2011.
Gottland/ Masky tragické bezradnosti. [Przeł.] H. Stachová. Scenariusz: P. Štindl, D. Gombár. Reżyseria: P. Štindl. Wystawienie: Praha, Švandovo Divadlo 2011.
Gottland. Adaptacja: J. Zdrada, A. Głowacka. Reżyseria: J. Zdrada. Wystawienie: Chorzów, Teatr Rozrywki 2013 .
Pomnik. Scenariusz: E. Chowaniec. Reżyseria: J. Havelka. Wystawienie: Wrocław, Wrocławski Teatr Lalek 2016 [na podstawie reportażu: Dowód miłości].

filmowe

Gottland. Scenariusz: L. Kokeš, K.Tasovská. Reżyseria: L. Kokeš. Ekranizacja (Polska, Czechy, Słowacja) 2014.

3. Kaprysik. Damskie historie. Warszawa: Agora 2010, 191 s. Biblioteka Gazety Wyborczej. Wyd. 2 poszerzone tamże 2017 , 207 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Agora 2012, pliki w formacie EPUB, MOBI. Wyd. 2 tamże 2017 . Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czytają: M. Szczygieł, Z. Czerwińska. Warszawa: Agora 2017, plik w formacie mp3 .
Teksty drukowane w 2001-2003 w dodatku „Gazety Wyborczej ” „Wysokie Obcasy ”.

Zawartość

Od autora [wstęp]. – Reality; Kaprysik; Kartka; Dowód; Rozstanie jest ostre jak miecz. – W wyd. 2 [zmieniony wstęp, pt.] Kobieta z lustra; nadto dwa rozdziały: Serial na dwa długopisy; Bagaże pani K. [Idy Kamińskiej].

Przekłady

angielski

Reportażu Kaprysik: A Piece of Paper. [Przeł.] A. LLoyd-Jones. „Two Lines”, San Francisco 2018 [nr] 28; tekst dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 18 stycznia 2024].

czeski

Libůstka. Dámské příběhy. [Przeł.] H. Stachová. Praha 2011.

włoski

Reality. [Przeł.] M. Borejczuk. Roma 2011, wyd. jako dokument elektroniczny: Roma 2011.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja opowieści Reality (Przeł. M. Borejczuk): D. Deflorian, A. Tagliarini. Wystawienie: Armunia, Festival Inquilibrium (pod patronatem Instytutu Polskiego w Rzymie przy wsparciu Nottetempo, Kataklisma/Nuovo Critico, Italian Cultural Institute w Krakowie, Domu Kultury Podgórze) 2012.

4. Zrób sobie raj. [Reportaże]. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2010, 289 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 2011 Sulina; wyd. 3 Warszawa: Dowody na Istnienie 2019.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Szczygieł . Wołowiec: Wydawnictwo Czarne [2010 ], 1 płyta CD, plik w formacie mp3. Wyd. nast.: tamże [2011 ?]; Warszawa: Fundacja Instytut Reportażu; Audioteka; Piaseczno; Storybox.pl 2019.

Nagrody

Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej – Książka Roku 2010, nominacja do Nagrody Literackiej Nike 2011, Złota Zakładka – Nagroda Blogerów Książkowych za najlepszą książkę non-fiction roku 2011.

Przekłady

bułgarski

Napravi si raj. [Przeł.] M. Mileva. Sofiâ 2016, wyd. nast. tamże 2018.

czeski

Udělej si ráj. [Przeł.] H. Stachová. Praha 2011, wyd. jako dokument elektroniczny: Praha 2011.

francuski

Chacun son paradis. [Przeł.] M. Carlier. Arles 2012.

macedoński

Sozdaǰ si raǰ. [Przeł.] Z. Dimoski. Bitola 2019.

rumuński

Raiul pe pământ. [Przeł.] C. Godun. Bucureşti 2017.

słowacki

Urob si raj. [Przeł.] M. Zumrík. Žilina 2019.

ukraiński

Zrobi sobì raj. [Przeł.] A. Bondar. Kiïv 2011.

węgierski

Teremts magadnak edenkertet! [Przeł.] M. Zsuzsa. Budapest 2012.

włoski

Fatti il tuo paradiso. [Przeł.] M. Borejczuk. Roma 2012, wyd. jako dokument elektroniczny: Roma 2012.

Adaptacje

teatralne

Zrób sobie raj. Scenariusz i reżyseria: K. Adamik, O. Chajdas. Wystawienie: Warszawa, Teatr Studio im. S.I. Witkiewicza 2012 .

5. Láska nebeská. [Reportaże]. Ze zdjęciami F. Dostala. Warszawa: Agora 2012, 165 s. Wyd. 2 [uzupełnione] ze zdjęciami J. Sudka. Tamże 2020.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Szczygieł . Warszawa : Agora 2012 , 1 płyta CD, plik w formacie mp3.

Przekłady

czeski

Láska nebeská. [Przeł.] H. Stachová. Praha 2012, wyd. jako dokument elektroniczny: Praha 2012, w formacie EPUB, MOBI.

6. Projekt prawda. [Felietony]. [Współwydane z:] S. Stanuch: Portret z pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Dowody na Istnienie – Fundacja Instytut Reportażu 2016 s. 45-184.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Szczygieł. [Współwydane z:] S. Stanuch: Portret z pamięci. Czyta A. Bauman . Piaseczno: Storybox.pl; Warszawa: Wydawnictwo Dowody na Istnienie; Audioteka [2019 ], 1 płyta CD, plik w formacie mp3.
Teksty publikowane wcześniej w cyklu „Szczygieł poluje na prawdę” w dodatku „Gazety Wyborczej ” „Duży Format ”.

Przekłady

czeski

Projekt: pravda. [Przeł.] H. Stachová. Praha 2016, wyd. jako dokument elektroniczny: tamże 2016.

7. Nie ma. [Reportaż]. Warszawa: Dowody na Istnienie 2018, 331 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czytają : M. Sthur, M. Ostaszewska . Piaseczno : Storybox.pl; Warszawa : Audioteka; Dowody na Istnienie Wydawnictwo [2019 ], 1 płyta CD, plik w formacie mp3.

Nagrody

Nagroda literacka Nike, Nike Czytelników, Nike – Nagroda Czytelników 25-lecia w 2021.

Przekłady

czeski

Není. [Przeł.] H. Stachová. Praha 2019, wyd. jako dokument elektroniczny: tamże 2019, pliki w formacie PDF, EPUB, MOBI, online.

słowacki

Nie je. [Przeł.] M. Zumrík. Žilina 2020.

włoski

Quello che non c'è. Quindici storie vere. [Przeł.] M. Borejczuk. Milano 2021.

Adaptacje

teatralne

Nie ma. Scenariusz: A. Zawadowska. Reżyseria: A. Lipiec-Wróblewska. Wystawienie [on-line]: Warszawa, Teatr Żydowski im. E.R. i I. Kamińskich 2020.
Czytanie ścian. Reżyseria: R. Zioło. Wystawienie: Kalisz, Teatr im. W. Bogusławskiego 2021 .

8. Osobisty przewodnik po Pradze. [Eseje]. Fotografie: F. Springer. Warszawa: Dowody na Istnienie2020, 346, [7] s., [11] s. tablic, fotografie, mapy.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Szczygieł. Warszawa: Dowody na istnienie [2020 ], pliki w formacie mp3.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: Dowody na istnienie [2020], pliki w formacie MOBI, EPUB.

Zawartość

Gejowskie Braterstwo; Na Hlaváku; Pomnik zapozna gołębia: Upadłe panie; Julcia pod Złotym Tygrysem; Gdzie na jedno piwo?; Mur Hrabala; Koszmar U Fleků; Dupárna w Montmartre; Ojczenasz w Nowym Ratuszu; Kafka bez logiki; Słup wiedzy; Ulica z Paryża; Jak bestseller spotkał się z bestsellerem: Motyle tu nie żyją; Ubranie dla K.; Mozart się pali; Klasické české hity; Pusty płaszcz; Madonna w klatce; Wojna na budynki: Arconauci; Komunistka w kawiarni; Geometria, czyli radość; Dworzec wielu imion; Schron przed beznadzieją; Srebrne sztućce w McDonaldzie; Seks bez turystów; Góra nieobojętności; Żadne hogo fogo; Hašek konny i niekonny; Przestępstwa na Szwejku; List do pana proboszcza; Pod Wybitym Okiem; Wzgórze Parukářka; Prawda Pod Okiem; Wiertarka; Wieczne oczekiwanie; Piękne sarny: Antypomnik?; Wróg nie śpi na poczcie; Radzę zabłądzić!; Jedyna taka latarnia; Migrena Franza Kafki; Wkurzacz czeski; Świat czy okno na świat?; Wrażeniologia; Cios między oczy; Tańcząca para i ten trzeci; Życie na stole; Jak największy Czech zrzucał siebie z pomnika; Największy plac w Czechach; Spiritual białego mężczyzny; Zbyt głośna samotność; Upadła bajka; Obiekt psychofana; Lampy nie lampy; Wzlot na wyspie Kampa; Pani Meda się nie da; Na śmieciach; Na pustej łące; Lennonizm; Ok(n)o pana Sudka; Trucizna czeska; Wycieczka do d...; Kochankowie muzyki; Czy znał pan Karela Gotta?; Kościół w apartamentowcu; Studnia; Wehikuł czasu; Bez Andreja; Ulica jak galeria; Dom, czyli życie; Odświeżacz powietrza; Wspólnota drogi; Wspólnota właścicieli kotów albo cuda u pani Stachovej: Gwiazda wszystkich willi; Dalej: Divoká Šárka; Pomnik rozstania; O czeskiej kuchni, czyli jak zamienić się w betoniarkę.

9. Fakty muszą zatańczyć. [Szkice o sztuce reportażu]. [Warszawa:] Fundacja Instytutu Reportażu; Dowody na istnienie 2022, 401 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta M. Szczygieł. [Warszawa:] Dowody na istnienie [2022], pliki w formacie mp3; Czyta E. Kawa. [B.m.]: Storybox 2022, płyta CD; Czytają: M. Szczygieł, E. Kawa. [B.m.]: Filia/Heraclon 2023, 1 płyta CD, pliki w formacie mp3.
Wyd. jako dokument elektroniczny: [Warszawa:] Dowody na istnienie 2022 , pliki w formacie EPUB, MOBI.

Zawartość

Jak stałem się mężczyzną; Trumann Capote: schabowy czy de volaille?; Bryłka złota; Ja, Gonzo; Reportaż krok po kroku; Pożyczać, nie kraść!; Wszystko to jakieś śliskie.

Przekłady tekstów w antologiach zagranicznych

czeski

Polské duše. Praha 2015.
Fenomén. Polská literární reportáž. Praha 2016, wyd. jako dokument elektroniczny: tamże 2016.

francuski

La vie est un reportage. Anthologie du reportage littéraire polonais. [Red.] M. Carlier. Montricher 2005.

hiszpański

El árbol detrás de la ventana. Panorama del reportaje literario polaco. [Wybór i przedmowa:] T. Pindel. Xalapa, Veracruz 2015 .

niemiecki

Von Minsk nach Manhattan. Polnische Reportagen. [Red.] M. Pollack. [Przeł.:] J. Manc, M. Pollack, R. Schmidgall. Wien 2006.

szwedzki

Ouvertyr till livet. [Wybór:] M. Zaremba. Bromberg, Stockholm 2003, wyd. jako dokument audiowizualny: Enskede 2004, pliki w formacie mp3.

turecki

Kehribar ülkesinden yeni öyküler. Çağdaş Polonya edebiyatı antolojisi. [Przeł.] N. Yüce. İstanbul 2014.

Prace redakcyjne

1. Na każdy temat. Talk show telewizyjny do czytania jako książka. Pod red. W. Orzechowskiego i M. Szczygła. Warszawa: Wydawnictwo Orgelbrandów 1997, 399 s.
2. 20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła. [Antologia]. Pomysł, układ i komentarz: M. Szczygieł. Ilustracje: Twożywo. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2009, 469 s. Wyd. 2 tamże 2010.

Przekłady

czeski

20 let nového Polska v reportážích podle Mariusze Szczygieła. [Red.] M. Szczygieł. Ilustracje: Twożywo. [Przeł.:] M. Benešová, B. Gregorová, H. Stachová, L. Zakopalová. Bratislava 2014.
3. 100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku. Pod red. M. Szczygła. T. 1-3. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2014-2015.
W t. 3 zmieniony tytuł: 100/XX+50. Antologia polskiego reportażu XX wieku.

T. 1. 1901-1965. 2014, 871 s. Wyd. 2 poprawione tamże 2014.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wołowiec : Wydawnictwo Czarne 2014 , pliki tekstowe w formacie EPUB.

T. 2. 1966-2000 . [Posłowie: ] K. Wolny-Zmorzyński. 2014, 955 s. Wyd. 2 poprawione tamże 2014.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wołowiec : Wydawnictwo Czarne 2014 , pliki tekstowe w formacie EPUB.

T. 3. 1910-2000. 2015 , 1015 s.

4. W. Tochman: Krall. Rozmowa; H. Krall: Szuflada. [Redakcja i koncepcja: ] M. Szczygieł. Warszawa: Dowody na Istnienie Wydawnictwo – Fundacja Instytut Reportażu 2015, 197 s.
Zawiera rozmowę W. Tochmana z H. Krall oraz wybrany przez M. Szczygła zbiór zapisków H. Krall.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 2024.

Autor o sobie

Jak nie zostałem oszustem matrymonialnym. Młode lata Mariusza Szczygła. „Gazeta Wyborcza2022 nr 21 dod. „Duży Format” [fragment książki: Fakty muszą zatańczyć].

Wywiady

Ogórki ze śmietaną. Rozm. L. Ostałowska. „Gazeta Wyborcza1995 nr 193.
Ktoś w rodzaju porucznika Colombo. Rozm. M. Czapińska. „Uroda1996 nr 2.
Słowo między buty. Rozm. M.I. Niemczyńska. „Gazeta Wyborcza2006 nr 280 dod. „Kraków.
Czeski azyl. Rozm. M. Słomka. „Czas Kultury2007 nr 1/2.
Jestem krypto-Czechem. Rozm. A. Wolny-Hamkało. „Gazeta Wyborcza2007 nr 208 [dot.: Gottland].
Jak powstawał „Gottland. Tajniki warsztatu reportażysty. Rozm. Ż. Nalewajk. „Tekstualia2008 nr 1.
Szczegół na ludzką miarę. Rozm. A. Pyzik. „Lampa2008 nr 7 .
Humor jako forma przeżycia. Rozm. K. Janowska. „Przekrój2010 nr 48 [dot.: Zrób sobie raj].
Mariusz Szczygieł. Rozm. A. Wójcińska: W tejże: Reporterzy bez fikcji. Rozmowy z polskimi reporterami. Wołowiec 2011, przekład słowacki: [Przeł.] P. Oriešek. W: A. Wójcińska: Vesmír v kvapke vody. Rozhovory s prekliatymi reportérmi. Žilina 2018.
Piszę striptiz. Rozm.: M. Szarejko, M. Łuszczyna. „Bluszcz2011 nr 11.
Z drobiazgów układam coś większego. Rozm. W. Łuka. „Angora2011 nr 34.
Jak Czesi z nazistów nacków zrobili. Rozm. C. Polak. „Dziennik Gazeta Prawna 2012 dod. „Kultura i Program TV (BY)” nr 49 [dot.: Zrób sobie raj].
Zróbmy unię polsko-czeską. Rozm. M. Nalewski. „Newsweek Polska2012 nr 12.
Czapka z głowy, papieros z pyska, reporterze. Reportaż polski XX wieku według Szczygła. Rozm. K. Brejwo. „Gazeta Wyborcza2014 dod. „Duży Format” nr 10 [dot.: 100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku].
Każdy mój tekst budzi we mnie emocje... Rozm. R. Misz-Zmorzyńska. „Angora2014 nr 18.
Papieros z pyska, reporterze. Rozm. C. Polak. „Dziennik Gazeta Prawna2014 nr 83/84 dod. „Kultura i Program TV” [dot.: 100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku].
Z miłości do faktów. Rozm. P. Bratkowski. „Newsweek Polska2014 nr 11 [dot.: 100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku].
Jesteśmy bezkonkurencyjni. Z M. Szczygłem i J. Jonek rozm. K. Cieślik. „Fragile2015 nr 3 [dot. Fundacji Instytutu Reportażu].
Prawda dla reportera. Rozm. P. Wilczyński. „Tygodnik Powszechny2015 nr 39.
Mam w głowie armię kobiet. Rozm. K. Domagalska. „Gazeta Wyborcza2016 dod. „Wysokie Obcasy” nr 18.
Nie mam poczucia obciachu. Rozm. A. Gumowska. „Newsweek Polska2016 nr 13.
Człowiek na dyżurze. Rozm. A. Łaniewska-Wołłk. „Wprost2018 nr 51.
Jaśniepan Przypadek. Nike Czytelników. Rozm. N. Szostak. „Gazeta Wyborcza2019 nr 233 [dot.: Nie ma].
Jeśli znajdę się nago na Marszałkowskiej... Rozm. R. Pikuła. „Przegląd”, Warszawa 2019 nr 2.
To są opowiadania non fiction. Rozm. M. Nogaś. „Gazeta Wyborcza2019 nr 210 .
Zakochać już bym się chciał. Rozm. M. Nogaś. „Książki. Magazyn do Czytania2019 nr 5 [ w związku z nagrodą Nike za tom: Nie ma].
Życie to słynna historia. Rozm. A. Goc. „Tygodnik Powszechny2019 nr 6.
Cudze książki dodają mi odwagi. Rozm. M. Nogaś. W: M. Nogaś: Z niejednej półki. Wywiady. Warszawa 2020 .
Książka jest jak drugie śniadanie. Rozm. M. Nogaś. „Gazeta Wyborcza2020 dod. „Wysokie Obcasy” nr 41.
Miasto na ludzką miarę. Rozm. Ł. Grzesiczak. „Przegląd”, Warszawa 2020 nr 24 [dot.: Osobisty przewodnik po Pradze].
Patriota polski w typie czeskim. Rozm. M. Nogaś. „Gazeta Wyborcza2020 nr 102 dod. „Magazyn Świąteczny Wychodzi na Majówkę” [dot.: Osobisty przewodnik po Pradze].
Mariusz Szczygieł o Bogu, seksie i męskiej szatni. Rozm. J. Piekutowski. Powst. 2021 [on-line] Dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 8 lipca 2022].
Oczywiście, że wiem jak żyć. Nike 25-lecia dla „Nie ma” Mariusza Szczygła. Rozm. M. Nogaś. „Gazeta Wyborcza2021 nr 232 [dot. głównie tomu: Nie ma].
Reporter nie może bać się człowieka. Rozm. R. Pikuła. „Przegląd”, Warszawa 2022 nr 39.
Strzelam z karabinu miłości. Rozm. M. Nogaś. „Gazeta Wyborcza2022 nr 128 [dot.: Fakty muszą zatańczyć].

Ogólne

Artykuły

B. Stanisławczyk: Mariusz Szczygieł ostatni prawdziwek. „Twój Styl1997 nr 5.
M. Okseniuk: Obraz świata w wybranych felietonach Mariusza Szczygła. W: Współczesne media. Medialny obraz świata. T. 2. Studium przypadku. Lublin 2015.
M.-O. Thirouin: Mariusz Szczygieł au pays des Tchèques ou Les confessions d'un Polonais neurasthénique. W: Voyages en Europe des écrivains polonais (XIXe-XXIe siècles). Grenoble 2016.
M. Tomaszewski: À quoi sert un voyage de proximité? Les enjeux de la prose de Mariusz Szczygieł et de Krzysztof Varga. W: Voyages en Europe des écrivains polonais (XIXe-XXIe siècles). Grenoble 2016.
M. Zimnoch: Poetyka reportażu intertekstualnego na przykładzie tekstów Mariusza Szczygła. „Jednak Książki2016 nr 5 (numer monograficzny pt.: Reportaż literacki. Pogranicza) .
R. Grzela: Szczeliny. Laudacja na cześć Mariusza Szczygła z okazji V Gali Alei Gwiazd Literatury. „Rocznik Mińskomazowiecki2018 t. 26.
A. Kaczorowski, P. Czapliński: New Polish idiom. (Mariusz Szczygieł). [Przeł.] A. Polakowska. W: Being Poland. A new history of Polish literature and culture since 1918. Toronto; Buffalo; London 2018.
D. Antonik: Czy prawda może być medialna? O wątpliwej autonomii reportażu i potrzebie małych kryzysów. „Teksty Drugie2019 nr 6.
M. Hanczakowski: Skrwawione ziemie, spaleni ludzie – o powstaniu i funkcjonowaniu arkadyjskiego mitu Czech oraz o jego dekonstrukcji w trylogii husyckiej Andrzeja Sapkowskiego. „Prace Polonistyczne” Seria 74: 2019.
A. Skworz: Mariusz Szczygieł – Perła ze Złotoryi. Powst. 2019 [on-line] Dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 23 listopada 2022].
E. Żyrek-Horodyska: Marka: reporter. O widoczności medialnej Mariusza Szczygła. „Perspektywy Kultury2019 nr 1.
M. Benešová: Kilka uwag na temat czeskiej recepcji polskiej tradycji reportażowej. „Konteksty Kultury2021 [nr] 18 z. 3 [dot. m.in. twórczości M. Szczygła].
L. Cichocka: Mariusz Szczygieł w Kielcach został mężczyzną i miał pierwszą okładkę. Reporter spotkał się z czytelnikami. „Echo Dnia2021 nr 263 dod. (wydanie piątkowe) „Relaks”.
D. Karpiuk: Delikatna próba uwiedzenia. „Newsweek Polska2022 nr 31.
B. Darska: Czas reportażu. O tym, co działo się wokół gatunku po 2010 roku. Olsztyn 2023, passim [dot. m.in. reportaży M. Szczygła] .
J. Maguś: Instadziennik Mariusza Szczygła jako przykład dyskursu retorycznego. „Res Rhetorica2023 t. 10 nr 3 .

Niedziela, która zdarzyła się w środę

P. Śpiewak: Raport z transformacji. „Życie1997 nr 22 .
T. Ajder: Rentgen Polski lat 90. i wyścig potencji męskiej. „Lampa2011 nr 6 [dot. wyd. 2] .
J. Rudnicki: Nie marudź, Polaku!Gazeta Wyborcza2011 nr 143 [dot. wyd. 2].

Gottland

M. Cieślik: Czeski niezbędnik. „Newsweek Polska2006 nr 49 [dot. też: A. Kaczorowski: Europa z płaskostopiem; Opowieści o zwyczajnym szaleństwie. Antologia najnowszej dramaturgii czeskiej].
P. Dunin-Wąsowicz: Reporter schodzi z planu. „Lampa2006 nr 11 .
[T. Fiałkowski] Lektor: Czeskie losy. „Tygodnik Powszechny2006 nr 49.
A. Kaczorowski: Taki piękny reportaż. „Gazeta Wyborcza2006 nr 249.
M.A. Kowalski: Gorzkie piwo. „Najwyższy Czas!2006 nr 49.
J. Bielas: Gottland – czeskie divadlo. „Fraza2007 nr 2, toż „Topos” 2007 nr 4.
M. Lemańczyk: Śmierć Krecika. „Czas Kultury2007 nr 1/2.
P. Małochleb: Czechy pod specjalnym nadzorem. „Studium2007 nr 2.
M. Marczewski: Owoce poszukiwań. „Przegląd Powszechny2007 nr 6 [dot. też: M. Cegielski: Pijani Bogiem].
K. Masłoń: Mariusz Szczygieł w „kafkarnie. „Rzeczpospolita2007 nr 5.
D. Pachocki: Katharsis w Gottlandzie. „Twórczość2007 nr 10.
M. Radgowski: Czeski horror polityczny. „Nowe Książki2007 nr 1.
M. Radziwon: Czeskie opowieści. „Gazeta Wyborcza2007 nr 130.
K. Koc: Kłopoty z pamięcią. „Polonistyka2008 nr 8.
L. Szaruga: Inne historie. „Borussia” [2008] nr 42 [dot. także: A. Bikont: My z Jedwabnego; M. Szejnert: Czarny ogród].
B. Widera: Stalin w kraju Szwejka. „Śląsk2008 nr 4.
I. Mroczek: Gottland” Mariusza Szczygła w czeskim przekładzie i jego recepcja. „Przekłady Literatur Słowiańskich2011 t. 2 cz. 1. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 2843.
M. Bernacki: Opowieści reportażowe Mariusza Szczygła. (Na podstawie książki „Gottland”). „Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne2013 t. 14, toż „Postscriptum Polonistyczne2013 nr 1.
• Ł. Gemziak : „Lustro, którego sami nie potrafilibyśmy sobie podstawić”. Czeska recepcja „Gottlandu” Mariusza Szczygła. „Bohemistyka2015 nr 1.
A. Węglińska: Gottland” of Mariusz Szczygieł. Political reportage. W: Literární a knižní kultura v digitálním věku. Olomouc 2015.
P. Czapliński: Wątpliwe Południe. W tegoż: Poruszona mapa. Kraków 2016 [dot. m.in. reportaży M. Szczygła: Gottland; Zrób sobie raj].
M. Nogaś: Zmierzyć się z „nie ma. Wszystkie Nike Mariusza Szczygła. Nike 2019. „Gazeta Wyborcza” 2019 nr 234 [dot. także: Nie ma; Zrób sobie raj].
R. Rusin Dybalska: Polský zápisník. Obraz Polski z czeskiej perspektywy. W: Trzydzieści. Polska w reportażu, reportaż w Polsce po 1989 roku . Lublin 2020.
K. Paszek: Dokumentaryzm i literackość wybranych zbiorów reportaży Mariusza Szczygła. „Dydaktyka Polonistyczna2021 nr 7 [dot. też: Nie ma; Zrób sobie raj] .

Zob. też Wywiady.

Recenzje adaptacji filmowych

A. Piotrowska: Instrukcja obsługi. „Tygodnik Powszechny2014 nr 44.

Recenzje adaptacji teatralnych

H. Usarewicz: Śmiejące się bestie. „Teatr2011 nr 7/8 [dot. wystawienia: Ostrava, Divadlo Jiřího Myrona].
D. Lubina-Cipińska: Ciasto z zakalcem. „Śląsk2013 nr 4 [dot. wystawienia: Chorzów, Teatr Rozrywki].

Kaprysik

K. Siewior: Ślimak, śrubeczka i śmierć. Reportaż intymny Mariusza Szczygła. „Teksty Drugie2019 nr 6 [dot. także: Nie ma; Projekt prawda].

Zrób sobie raj

M. Duda: Czeska mistyfikacja. „Wyspa2010 nr 4.
[T. Fiałkowski] Lektor: Okno w Pradze. „Tygodnik Powszechny2010 nr 47.
J. Rudnicki: Miłość blondyna. „Gazeta Wyborcza2010 nr 264.
U. Glensk: Raj Słowian. „Nowe Książki2011 nr 3 [dot. wyd. 2].
G. Tomicki: Czechów stosunki z Bogiem. „Odra2011 nr 4.
R. Winnicki: Znośna lekkość bytu. „Twórczość2011 nr 3.
E. Szczepańska: Wizerunek Czecha w „Zrób sobie raj” czy może kreowanie nowych stereotypów. „Bohemistyka2013 [nr] 4.
K. Frukacz: Mariusza Szczygła gatunkowa niechlujność. O genologicznym statusie książki „Zrób sobie raj”. W: Porozmawiajmy o gatunkach artystycznych i użytkowych. Lublin 2015.
P. Czapliński: Wątpliwe Południe. W tegoż: Poruszona mapa. Kraków 2016 [dot. m.in. reportaży M. Szczygła: Gottland; Zrób sobie raj].
M. Nogaś: Zmierzyć się z „nie ma. Wszystkie Nike Mariusza Szczygła. Nike 2019. „Gazeta Wyborcza” 2019 nr 234 [dot. także: M. Szczygieł: Gottland; Nie ma].
K. Paszek: Dokumentaryzm i literackość wybranych zbiorów reportaży Mariusza Szczygła. „Dydaktyka Polonistyczna2021 nr 7 [dot. też: Gottland; Nie ma] .

Zob. też Wywiady.

Recenzje adaptacji teatralnych

J. Derkaczew: To nie nasze trupy. „Gazeta Wyborcza2012 nr 60 [dot. wystawienia: Warszawa, Teatr Studio].

Láska nebeská

A. Kroh: Láska nebeská, czyli miłość nie z tej ziemi. „Nowe Książki2012 nr 7.
E. Kolinko: Nie śmiej się z Czecha. „Przegląd Powszechny2012 nr 5.

Projekt prawda

E. Ignatiuk: Kolaż intymny. „Akcent2016 nr 4.
W. Szot: Koniec projektu prawda. „Książki. Magazyn do Czytania2018 nr 5.
K. Siewior: Ślimak, śrubeczka i śmierć. Reportaż intymny Mariusza Szczygła. „Teksty Drugie2019 nr 6 [dot. także: Nie ma; Kaprysik].
E. Żyrek-Horodyska: Intermedialny, transmedialny, multimedialny. Reportaż wobec cyfrowej mediamorfozy. „Teksty Drugie2019 nr 6 [dot. też: Nie ma].

Nie ma

K.J. Drozdowski: Spojrzenie na przeszłość Mariusza Szczygła. „Wyspa2018 nr 4.
M. Ujma: Kulturowe ramy zachowań społecznych w reportażu „Nie ma” Mariusza Szczygła. (Psychologia międzykulturowa w badaniach literaturoznawczych). „Rocznik Komparatystyczny2019 [nr] 10.
M. Nogaś: Zmierzyć się z „nie ma. Wszystkie Nike Mariusza Szczygła. Nike 2019. „Gazeta Wyborcza” 2019 nr 234 [dot. także: M. Szczygieł: Gottland; Zrób sobie raj].
D. Nowacki: Wznoszenie autobiografii? W związku z „Nie ma” Mariusza Szczygła. „Nowa Dekada Krakowska2019 nr 1/2.
K. Siewior: Ślimak, śrubeczka i śmierć. Reportaż intymny Mariusza Szczygła. „Teksty Drugie2019 nr 6 [dot. także: Kaprysik; Projekt prawda].
E. Żyrek-Horodyska: Intermedialny, transmedialny, multimedialny. Reportaż wobec cyfrowej mediamorfozy. Teksty Drugie 2019 nr 6 [dot. też: Projekt prawda].
K. Frukacz: W uniwersum „nie ma. Transmedialne prawdy Mariusza Szczygła wobec przemian poetyki reportażu literackiego. „Postscriptum Polonistyczne2020 nr 1.
J. Padewski: O nie ma, „Niby nie ma, ale jest. Reportaż jako odpowiedź na brak. Propozycja warsztatów dziennikarskich. Tropy interpretacyjne. „Język Polski w Szkole Ponadpodstawowej”, Kielce 2020/2021 nr 1.
K. Paszek: Dokumentaryzm i literackość wybranych zbiorów reportaży Mariusza Szczygła. „Dydaktyka Polonistyczna2021 nr 7 [dot. też: Gottland; Zrób sobie raj] .

Zob. też Wywiady.

Recenzje adaptacji teatralnych

T. Miłkowski: Pamięć – niepamięć. „Dziennik Trybuna2020 nr 171 [dot. wystawienia: Warszawa, Teatr Żydowski].
K. Flader-Rzeszowska: Ułomny raport pamięci. „Teatr2020 nr 10 [dot. wystawienia: Warszawa, Teatr Żydowski].

Osobisty przewodnik po Pradze

L. Kostrzewski: A głowa się kręci. Czechy nie z tej ziemi. Osobisty przewodnik Szczygła po Pradze. „Gazeta Wyborcza2018 dod. „Duży Format” nr 14.
M. Piwowar: Erotyczne kabiny i most Westchnień. „Rzeczpospolita2020 nr 150 [dot. także: M. Gretkowska: Wenecja].
P. Kępiński: Nadprzewodniki. „Twórczość2021 nr 7/8 [dot. też M. Gretkowskiej].

Zob. też Wywiady.

Fakty muszą zatańczyć

P. Dobrołęcki. „Książki. Magazyn literacki2022 nr 6 .
M. Horodecka: Reportaż jako sztuka komunikacji. „Znak2022 nr 10.
D. Lis: Fakty muszą zatańczyć. Mariusz Szczygieł napisał książkę o tym, jak napisać dobry reportaż. „Książki. Magazyn do Czytania2022 nr 3 .
M. Urbanek: Fakty zatańczyły. „Odra2023 nr 3.

Zob. też Wywiady.

100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku

• Zob też Wywiady.
I. Karpowicz: 2000 stron jak odkurzacz. „Gazeta Wyborcza” 2014 nr 52 [dot. t. 1-2].
L. Bugajski: Pomnik reportażu polskiego ze Szczygłem w środku. „Twórczość2014 nr 7 [dot. t. 1-2].
U. Glensk: Ciężkie czytanie. „Nowe Książki2014 nr 8 [dot. t. 1-2].
R. Grzela: Biblia Szczygła. Stulecie polskiego reportażu. „Tygodnik Powszechny2014 nr 12 [dot. t. 1-2].
P. Pieniążek: Ekspres(ja) reporterów. „Wyspa2014 nr 2 [dot. t. 1-2].
A. Wierciński: Setnik reporterów polskich. „Odra2014 nr 11 [dot. t. 1].
M. Wiszniowska: Literatura gorszego Boga?Konteksty Kultury2014 [nr] 11 z. 3/4 [dot. t. 1-2].
B. Darska: 100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku pod redakcją Mariusza Szczygła jako opowieść o gatunku i roli pełnionej przez reportera. W: Antologia literacka. Seria 1. Przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku. Katowice 2017. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 3684.

W. Tochman: Krall. Rozmowa; H. Krall: Szuflada

T. Sobolewski: Krall. Od czerni do jasności. „Gazeta Wyborcza2015 nr 197.
E. Ignatiuk: Wszystko musi być zapisane. „Akcent2016 nr 1.