Stępień Paweł

BIO

Born on 19 April in 1969 in Warsaw; son of the the then assistant researcher at the Warsaw University of Life Sciences (SGGW) Zbigniew Stępień, and the Grodzisk Mazowiecki district agronomist Maria. He attended the Hugo Kołłątaj Grammar School No. XXI in Warsaw, completing his advanced secondary education there in 1986. He then studied Polish philology at the University of Warsaw (UW), graduating with a master's degree in 1991. Between 1991 and 2008, he was employed at the Institute of Polish Literature at UW. His research focused on Polish literature of the Middle Ages, Renaissance and Baroque in the context of theology and philosophy, and on twentieth-century Polish poetry in the context of references to earlier cultural epochs. He made his debut in 1991 with the article Czas – sprzymierzeniec i wróg. O poezji miłosnej Jana Andrzeja Morsztyna (Time – An Ally and an Enemy: On Jan Andrzej Morsztyn's love poetry), which appeared in the periodical "Ogród" (no. 3). He defended his doctoral thesis, Poeta barokowy wobec śmierci i przemijania. Hieronim Morsztyn, Szymon Zimorowic, Jan Andrzej Morsztyn (Baroque Poets on Death and Passing: Hieronim Morsztyn, Szymon Zimorowic, Jan Andrzej Morsztyn), at the Faculty of Polish Philology at UW in 1996. He was supervised by Prof. Jan Ślaski. Between 2002 and 2005, he was associate dean of the Faculty of Polish Philology at UW. He was awarded a habilitation degree in 2004 for his study Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach – „Kazanie na dzień św. Katarzyny”, „Legenda o św. Aleksym”, „Lament świętokrzyski”, „Żołtarz Jezusow” (Aspects of Polish Medieval Religious Literature: A Study of Four Texts. A sermon for St Catherine's Day, the Legend of St Alexius, the Holy Cross Lament, and the "Żołtarz Jezusow"). Between 2007 and 2016, he was the UW Rector's Representative for Teaching Quality. From 2007 to 2021, he was a member of the editorial committee of the yearbook "Prace Filologiczne. Seria Literaturoznawcza". He served on the editorial board for four issues of the journals Alegorie i symbole (parts 1 and 2) and Biblioteka (parts 1 and 2; 2016–18). In 2008, he was appointed to a position at the Artes Liberales Institute of Interdisciplinary Studies (now the Faculty of Artes Liberales). In 2010, he joined the Scientific Council of the journal "Przegląd Humanistyczny". In 2011, he joined the Interdisciplinary Circle on Old Polish Culture at the College of Inter-area Individual Studies in the Humanities and Social Sciences (MISH) at UW. In 2012, he was appointed to the editorial committee of the publication series Studia Staropolskie. Series Nova (Old Polish Studies. Series Nova), which appeared with the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (IBL PAN). He was made state-appointed professor in 2015. From 2017 to 2023, he participated in thirteen episodes of the television show Kronos, which was presented by Prof. Piotr Nowak and broadcast on TVP Kultura. From 2017 to 2022, he was coordinator of the the Między Wschodem a Zachodem. Historia kultury i myśli (Between East and West: The History of Culture and Ideas) programme at the Artes Liberales Faculty of UW. The programme was run jointly with the University of Cologne and the Higher School of Economics in Moscow. He also gave lectures as part of the outreach programmes, Szkoła Otwarta VI Liceum Ogólnokształcącego im. T. Reytana w Warszawie (Open School of the T. Reytan Grammar School No. IV in Warsaw; 2011–15), the cycle Pierwsze/Najstarsze (First/OIdest) at the National Library (BN) in Warsaw (2016), the second edition of TEDxUW: Theory of Everything (2018), "Lekcje o człowieku. Klasyka na nowo odczytana" (Lessons about People: Re-reading the Classics) – which was conducted by the Foundation for the Polish Language and funded by the National Culture Centre (2020), and "E-materiały dydaktyczne do języka polskiego" (E-Materials for Teaching Polish Language) – as part of the Integrated Educational Platform of the Ministry of Education and Science (2021). In 2018, 2019 and 2020/21, he was invited to be a visiting scholar at the Faculty of Modern and Medieval Languages at Cambridge University, where he taught an Introduction to the Language, Literature and Culture of Poland. In 2019, he joined the Editorial Committee of the journal "Pamiętnik Literacki". From 2021 to 2024, he was director of the Interdisciplinary Doctoral School at UW. He lives in Grodzisk Mazowiecki. He married the Polish philologist Barbara Stępień in 1991.

Twórczość

1. Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci. Hieronim Morsztyn, Szymon Zimorowic, Jan Andrzej Morsztyn. Warszawa: Wydawnictwo DiG 1996, 168 s.

Rozprawa doktorska.

See Studies

2. Żyrafa, czyli Po co i jak czytać poetów współczesnych. [Studia; autorzy:] S. Falkowski, P. Stępień. Warszawa: Prószyński i S-ka 2000, 302 s.

Tu P. Stępnia: Przeczucia i współczucie s. 39–68 [dot. J. Czechowicza]; Ku bramom blasku s.101–122 [dot. K.K. Baczyńskiego]; Ołówkiem cierpienia s. 123–151 [dot. A. Świrszczyńskiej]; W imię człowieka s. 198–218 [dot. T. Karpowicza].

See Studies

3. Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach – „Kazanie na dzień św. Katarzyny”, „Legenda o św. Aleksym”, „Lament świętokrzyski”, „Żołtarz Jezusow”. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2003, 368 s.

Rozprawa habilitacyjna.

See Studies

4. Ciężkie norwidy czyli Subiektywny przewodnik po literaturze polskiej. [Autorzy:] S. Falkowski, P. Stępień. Warszawa: Świat Książki – Bertelsmann Media 2009, 704 s.

Tu P. Stępnia piętnaście studiów i szkiców interpretacyjnych o literaturze różnych epok: Hierarchia miłości i piec utrapienia. „Legenda o św. Aleksym” s. 13–45; Łaskawy sen i święta matematyka, czyli co wspólnego ma fraszka Kochanowskiego „Do snu” z traktatem Kopernika „O obrotach sfer niebieskich”? s. 46–62; Gorzka światowa rozkosz. O poezji Jana Andrzeja Morsztyna s. 74–89; Z Bieszczadu łez do ogrodu niebios. O poezji Wacława Potockiego s. 90–107; Płaczący posąg. Bo to jest wieszcza najjaśniejsza chwała… Juliusza Słowackiego s. 172–181; Szkice węglem – przewrotna epopeja (w rozdziale pt. Trzy wezwania Henryka Sienkiewicza) s. 244–250; Gorzki śmiech, współczucie, niebiańska jałmużna. Filozof Jana Kasprowicza s. 283–307; Myśl bałamutna, zmierzch, noc i świt. O poezji Leopolda Staffa s. 361–372; Podziemna Golgota i ja – twój brat. Do siostry Bolesława Leśmiana s. 373–392; Mieszkanie, dom z ogrodem i ocean wieczności. O poezji Juliana Tuwima s. 443–460; Ryk ludów, płacz ludzi, żal. O wierszu Józefa Czechowicza „Żal” s. 461–473; Pająk, poeta i nieprzeniknione tajemnice. O wierszu Czesława Miłosza „Pająk” s. 498–512; Pod prąd czarnej fali. „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego s. 513–529; Zielona róża i odrażająca prawda. O poezji Tadeusza Różewicza s. 530–552; Uczeń rzeki. O wierszu „Do rzeki” Zbigniewa Herberta s. 617–631.

See Studies

5. Śmiech w czasach ostatecznych. Tematyka religijna w „Figlikach” Mikołaja Reja. Warszawa: Wydział Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego 2013, 179 s.

See Studies

6. Zadanie. „Chaskiel” Tadeusza Różewicza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa 2017, 230 s.

See Studies

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Czas – sprzymierzeniec i wróg. O poezji miłosnej Jana Andrzeja Morsztyna. „Ogród” 1991 nr 3 s. 127–134.

• Miłość, śmierć, mistyka. O liryce erotycznej Jana Andrzeja Morsztyna. „Pamiętnik Literacki” 1992 z. 1 s. [125]–132.

• Racje żywych i racje umarłych: Ismena i Antygona. „Teksty Drugie” 1992 nr 6 s. 39–50.

• „Wirydarz” wyplewiony. (O tajemnicach Brücknerowskiej edycji „Wirydarza poetyckiego” Jakuba Teodora Trembeckiego). [Współautor:] S. Szczęsny. „Ogród” 1992 nr 1 s. 271–282 [w nr 1–3 też edycja utworów pominiętych z „Wirydarza poetyckiego” J.T. Trembeckiego zob. Prace edytorskie i redakcyjne poz. ↑].

• Erotyzm w liryce Józefa Czechowicza. „Przegląd Humanistyczny” 1994 nr 1 s. 137–145.

• Hieronima Morsztyna droga do wzgardy świata (na podstawie „Sumariusza wierszów”). „Barok” 1994 nr 2 s. 47–57.

• Bez złudzeń i bez pocieszenia – Jan Andrzej Morsztyn wobec religii. „Pamiętnik Literacki” 1995 z. 2 s. 25–43.

• Bóg i szatan w „Roksolankach” Szymona Zimorowica. „Polonistyka” 1995 nr 6 s. 424–428.

• Hieronim Morsztyn a religia. W: Literatura polskiego baroku w kręgu idei. Lublin 1995 s. 439–457.

• Jana Andrzeja Morsztyna wizja świata. „Przegląd Humanistyczny” 1995 nr 3 s. 83–98.

• „Amarant” znaczy „nie więdnący”. Tajemnice neoplatońskiej architektury „Roksolanek” Szymona Zimorowica. „Pamiętnik Literacki” 1996 z. 1 s. 20–38, przekł. niemiecki: „Amarant” heißt, „nicht welkend”. Die Geheimnisse der neoplatonischen Architektur der „Roksolanki” („Ruthenische Mädchen”) von Szymon Zimorowic. [Przekł.:] J., J. Conrad. W: Der Text und seine Spielarten im polnischen Barock. München 2005 s. 129–150.

• Chaos i ład. „Lament świętokrzyski” w świetle tradycji teologicznej. „Pamiętnik Literacki” 1998 z. 1 s. 69–94.

• „Na niebie wszystkie rzeczy dobrze są zrządzone” – harmonia wszechświata a mikrokosmos folwarku. O „Żeńcach” Szymona Szymonowica i ich związkach z myślą neoplatońską. W: Inspiracje platońskie literatury staropolskiej. Warszawa 2000 s. 163–202.

• Cykl jako droga do nieśmiertelności. O „Roksolankach” Szymona Zimorowica. W: Od Kochanowskiego do Mickiewicza. Szkice o polskim cyklu poetyckim. Warszawa 2004 s. 11–36.

• Przed prawdziwym wizerunkiem Boga – o pieśni Władysława z Gielniowa „Jasne Krystowo oblicze” W: „Cantando cum citharista”. W pięćsetlecie śmierci Władysława z Gielniowa. Warszawa 2006 s. 23–54.

• Marzenia libertyna. Jan Andrzej Morsztyn: „Redivivatus” i „Sen”. W: Amor vincit omnia. Warszawa 2008 s. 134–142.

• „Kazania świętokrzyskie” w trzech odsłonach. O problemach rekonstrukcji tekstu, o pewnej omyłce autora, o źródłach „Kazania na dzień św. Katarzyny”. W: „Kazania świętokrzyskie”. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze. Warszawa 2009 s. 109–152.

• O wolności w średniowiecznej literaturze religijnej w Polsce. W: Humanitas i christianitas w kulturze polskiej. Warszawa 2009 s. 15–52.

• Compassio Christi? O figliku Mikołaja Reja „Baba, co w Pasyją płakała”. „Prace Filologiczne. Seria Literaturoznawcza” 2010 t. 59 s. 35–53.

• „Meditatio mortis” według Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego. „Tekstualia” 2011 nr 2 s. 99–114.

• The ass draws the chariot of reformation. The ass symbol in texts by Melanchthon, Luther and Rey. W: Birthday beasts' book. Where human roads cross animal trails... Warsaw 2011 s. 377–388.

• „Czyż nie uczynił Bóg głupstwem mądrości świata?” (1 Kor 1, 20). Mądrość mędrców i mądrość Boża w „Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. W: Widzenie Polikarpa. Warszawa 2014 s. 185–217.

• O problemach badania śladu autorskiego w kazaniu średniowiecznym na przykładzie „Kazania na Narodzenie Pańskie” z „Kazań Świętokrzyskich”. W: Kaznodziejstwo średniowieczne – Polska na tle Europy. Warszawa 2014 s. 107–124.

• Miłość oblubieńcza i bałwochwalcze cudzołóstwo. Figlik Mikołaja Reja „Pies u Bożej męki jajca pogryzł” w kontekście katolickiej reformacyjnej pobożności pasyjnej. W: Staropolska literatura dewocyjna. Warszawa 2015 s. 79–101.

• Rej Górnickiego. Filologiczne śledztwo w sprawie skatologicznych „trefności”. „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2017 nr 7 s. 33–51.

• Zbawcza wartość krzyża. O źródłach luterańskiej pobożności pasyjnej w Rzeczypospolitej XVI–XVII w. W: Luteranizm w kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej. Warszawa 2017 s. 164–200.

• Harmonia i poezja. W: J. Kochanowski: „Fraszka z każdej strony...” (Nie)przejrzystość. Wiersze. Kraków 2019 s. 159–163.

• Łowienie rzeczywistości. O „Flores sermonum” Mikołaja z Wilkowiecka. „Pamiętnik Literacki” 2020 z. 2 s. 119–131.

• O układaniu „Kwiatów kazań”. „Flores sermonum” Mikołaja z Wilkowiecka. Rekonesans. W: Wokół Mikołaja z Wilkowiecka. Warszawa 2021 s. 97–120.

• Samuel Dambrowski’s „Postil” and its connection with the evangelical and catholic tradition of passion piety. W: Beyond devotion. Religious and literary communities in the 16th and 17th Century Polish-Lithuanian commonwealth. Göttingen 2022 s. 265–280.

• Jak się modlić w dobie jezuickiej opresji? „Lekarstwo duszne” Samuela Dambrowskiego (1611). W: Najstarsze modlitewniki. Konteksty, odczytania, analizy, interpretacje. Poznań 2023 s. 117–159.

• Wprowadzenie. W: J. Kochanowski: Odprawa posłów greckich. Transkrypcja na współczesną polszczyznę: A. Libera. Warszawa 2023 s. 5–27.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. Wirydarzowy „chwast i pokrzywy”– utwory zamazane w „Wirydarzu poetyckim” Jakuba Teodora Trembeckiego. Z rękopisu odczytał, oprac. i podał do druku P. Stępień. „Ogród” 1992 nr 1–3. s. 15–28, 38–67, 26–35.

2. Inspiracje platońskie literatury staropolskiej. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Zespół Badań Literackich nad Historią Kultury Epok Dawnych Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, 14–15 października 1998 r. Pod red. A. Nowickiej-Jeżowej i P. Stępnia. Warszawa: [Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego] 2000, 315 s.

See Studies

3. Literatura. Wiedza o kulturze. [Encyklopedia]. Komitet naukowy: przewodniczący: prof. dr hab. A.Z. Makowiecki, dr G. Leszczyński (literatura dla dzieci i młodzieży), prof. A.Z. Makowiecki (starożytność, pozytywizm i Młoda Polska), dr W. Michera (wiedza o kulturze), dr K. Ruta Rutkowska (teoria literatury), dr hab. P. Stępień (literatura staropolska), dr E. Szymanis (romantyzm), dr T. Wroczyński (literatura współczesna)]. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 2006, 964 s. Encyklopedia Szkolna.

Tu P. Stępnia także 17 haseł.

4. Kazanie na dzień Wszech Świętych (tzw. praskie). Wstęp: R. Mazurkiewicz, W. Wydra. Komentarz źródłowy: R. Mazurkiewicz i P. Stępień. [Przeł.] W. Wydra we współpracy z W. Twardzikiem. Transkrypcja: E. Belcarzowa i W. Twardzik we współpracy z R. Mazurkiewiczem i W. Wydrą. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2008, 65 s.

5. Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja, nowe propozycje badawcze. Pod red. P. Stępnia. Współprac: H. Tchórzewska-Kabata, I. Winiarska-Górska. Warszawa: Biblioteka Narodowa 2009, 351 s.

Zawartość

Tu P. Stępnia także: „Kazania świętokrzyskie”. Bibliografia 1890–2006 s. 177–192; „Kazania świętokrzyskie”. Transkrypcja s. 243–272; Zestawienie transkrypcji „Kazań świętokrzyskich” s. 287–313.

See Studies

6. Widzenie Polikarpa. Średniowieczne rozmowy człowieka ze śmiercią. Pod red. A. Dąbrówki i P. Stępnia. Warszawa: Wydawnictwo IBL 2014, 359 s. Studia Staropolskie. Series Nova 37 [93].

7. J. Smoliński: Region Błonie w walce z okupantem hitlerowskim 1939-1945. [Współautor: J. Oziemski]. Przygotowali do druku: R. Nowoszewski, P. Stępień. Wyd. 2. poprawione. Błonie: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Błońskiej 2019, 262 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 2024.

Wywiady

• Dwanaście ogniw. Rozmowa z prof. Pawłem Stępniem, redaktorem książki „«Kazania świętokrzyskie». Nowa edycja, nowe propozycje badawcze”. Rozm. M. Kąkiel. „Nowe Książki” 2009 nr 8.

• Mikołaj Rej: teolog-ironista. Rozmowa z Januszem T. Maciuszką i Pawłem Stępniem. [Rozm. A. Bielak]. W: Figura heretyka w nowożytnych sporach konfesyjnych. Warszawa 2017.

• Biblia i kultura literacka epoki nowożytnej. Rozmowa Wojciecha Kordyzona z Mirosławą Hanusiewicz‑Lavallee i Pawłem Stępniem. „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 2020 nr 1.

• Barok jest wciąż otwartą kartą. Rozmowa Adama Talarowskiego z Pawłem Stępniem. „Teologia Polityczna” 2023 nr 40, dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 13 kwietnie 2024].

Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci

• A. Czyż. „Pamiętnik Literacki” 1999 z. 1.

Go back to position

Żyrafa, czyli Po co i jak czytać poetów współczesnych

• J. Szurek. „Warsztaty Polonistyczne” 2000 nr 3.

• W. Wantuch. „Nowe Książki” 2000 nr 7.

Go back to position

Z literatury religijnej polskiego średniowiecza

• M. Włodarski. „Ruch Literacki” 2003 z. 6.

Go back to position

Ciężkie norwidy czyli Subiektywny przewodnik po literaturze polskiej

• M. Musierowicz: „Nic straconego nie ma...”. „w drodze” 2009 nr 6.

• P. Pietrzak: Norwidy lżejsze nieco? „Nowe Książki” 2009 nr 9.

• E. Polak-Pałkiewicz: „Nasz pan napisał książkę!”. „Niedziela” 2009 nr 21.

• A. Czachowska: Skazani na literaturę. „Twórczość” 2010 nr 1.

• E. Rot: Książka – gra. „Polonistyka” 2010 nr 11.

• E. Rot. „Język Polski w Gimnazjum” 2010/2011 nr 3.

Go back to position

Śmiech w czasach ostatecznych

• M.M. Kacprzak: Mikołaj Rej między katolicką parafią a księgozbiorem ewangelika. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2013 t. 57.

• M. Włodarski: „Figliki” orężem w walce reformacyjnej. „Ruch Literacki” 2014 z. 1.

• J. Koryl: Rejowe dykteryjki i kulturowe odsłanianie reformacyjnego dyskursu. „Terminus” 2015 z. 2.

• A. Kochan: Między zgorszeniem a lekarstwem. Tematyka religijna dotycząca „Figlików” Mikołaja Reja w „Śmiechu w czasach ostatecznych” Pawła Stępnia. „Pamiętnik Literacki” 2018 z. 4.

Go back to position