BIO

Born on 8 October 1952 in Lodz; son of the cinematographer Wiktor Prejs and Barbara, née Kiliszek. Between 1971 and 1976, he studied Polish philology at the University of Warsaw (UW). He made his debut in 1975 with the article Poezja i rytuał (rzecz o „Hymnach” Jana Kasprowicza) (Poetry and Ritual: On Jan Kasprowicz's Hymny [Hymns]) that appeared in the journal "Przegląd Humanistyczny" (no. 9). From 1976, he was employed at the Institute of Polish Literature at the Faculty of Polish Philology at UW. In 1984, he was awarded a doctoral degree from UW for his dissertation Poezja późnego baroku – główne kierunki przemian (Late Baroque Poetry: The main trajectories changes). He was supervised by Prof. Jadwiga Rytel. In his research, he focused on the history of Polish culture, particularly the culture of the late Baroque period. He was also interested in the phenomenon of exoticism in European civilizations, oral traditions in Old Polish literature, Mannerism and the Rococo. In later years, he developed a study applying communication theory to describe and document Polish Calvary sites. His scholarly articles and reviews appeared in journals including "Miesięcznik Literacki" (1976–1978 and 1980), "Przegląd Humanistyczny" (1978, 1990, 1996, and 2000), "Ricerche Slavistiche" (1993), "Barok" (1995–1996, 1998, 2001, 2003, 2005, 2012, and 2014), and "Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza" (1992 and 2003). In 1994, he was appointed to the Editorial Committee and review and discussion Editorial Board of the biannual "Barok. Historia – Literatura – Sztuka". He was awarded a habilitation degree from UW in 1999 for his study Egzotyzm w literaturze staropolskiej. Wybrane problemy (Exoticism in Old Polish Literature: Selected problems). Between 2001 and 2005, he served as director of the Institute of Polish Literature at UW. From 2003 to 2018, he served on the Polish Academy of Sciences' Committee on Polish Literary Studies. In 2005, he transferred to the Institute of Polish culture where he was appointed director of the Centre for Old Polish Culture at the Department of the History of Culture. From 2008, he was a member of the Polish Cultural Studies Association. He also directed research projects including "Humanistyczne modele kultury nowożytnej wobec dziedzictwa starożytnego" (Humanities-based models of modern culture and ancient heritage; 2009–2010) and "Mnemonika i pamięć kulturowa epok dawnych" (Mnemonics and the cultural memory of past epochs; 2012–2014). He was made state-appointed professor in 2011. He became a corresponding member of the Warsaw Learned Society in 2014. He co-organized Warszawskie Czwartki Staropolskie, monthly meetings held on Thursdays for scholars working on Old Polish culture. He was appointed to the Scientific Council of the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (IBL PAN) in 2023. He received the Prize of the Rector of the University of Warsaw in recognition of his achievements in research and teaching in 2022. He was awarded the Long Service Gold Medal in 2009 and the Medal of the Commission of National Education in 2012. He married the Polish philologist Hanna, née Łuczak, in 1975. They have one daughter, Wirginia. He lives in Warsaw.

Twórczość

1. Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1989, 358 s.

Rozprawa doktorska.

Nagrody

Nagroda Ministra Edukacji Narodowej Indywidualna II stopnia w 1990.

2. Egzotyzm w literaturze staropolskiej. Wybrane problemy. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Literatury Polskiej 1999, 274 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Nagrody

Nagroda Indywidualna Ministra Edukacji Narodowej w 2000.

3. Staropolskie kręgi inspiracji. Studia o literaturze. Warszawa: Neriton 2004, 187 s.

Nagrody

Nagroda Rektora Uniwersytetu Warszawskiego w 2004.

Zawartość

Zamiast wstępu. – Tradycje gotyckie w literaturze polskiego baroku. Przegląd problematyki; Mikołaj Rej – dialog i poznanie; Mistrza z Czarnolasu późne spotkania z epiką; „Nowy Helikon” i Jan Kochanowski; O inspiracjach włoskiego manieryzmu w kulturze polskiego baroku; Dwa studia o „Oblężeniu Jasnej Góry Częstochowskiej”; Spór o dobro Natury – „Treny na śmierć syna Stefana” Wacława Potockiego; Tajemnica arkadyjskiej groty [dot. S.H. Lubomirski: Somnus]; „Tobiasz Wyzwolony” Stanisława Herakliusza Lubomirskiego na tle tradycji apokryficznej.

4. Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2009, 323 s. Communicare: historia i kultura.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Indywidualna II stopnia w 2010.

5. Kalwarie polskie. Perspektywa komunikacyjna. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2022, 295 s. Communicare: historia i kultura.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Poezja i rytuał (rzecz o „Hymnach” Jana Kasprowicza). „Przegląd Humanistyczny1975 nr 9 s. 7590.
Prerenesans i manieryzm w poezji polskiej. (Próba wyznaczenia granic). „Przegląd Humanistyczny1977 nr 4 s. 91106.
Mikołaj Rej w świecie dialogu. „Przegląd Humanistyczny 1978 nr 7/8 s. 1533.
Tradycje gotyckie w poezji późnego Baroku. W: Wśród zagadnień polskiej literatury barokowej. Cz. 2. Motywy, inspiracje, recepcja. Katowice 1980 s. 133–155.
Jan Kochanowski i kultura Odrodzenia. „Biuletyn Polonistyczny1981 nr 4 s. 9299.
Poezja emocji. „Przegląd Humanistyczny1981 nr 3 s. 6784 [dot. poezji polskiej przełomu XVII–XVIII].
Problem rokoka w poezji czasów saskich. „Przegląd Humanistyczny1983 nr 6 s. 123140.
Nowy Helikon” i Jan Kochanowski. „Przegląd Humanistyczny1984 nr 1 s. 2535 [echa poezji J. Kochanowskiego u poetów baroku].
Poezja dewocyjna” wczesnego baroku. W: Przełom wieków XVI i XVII w literaturze i kulturze polskiej. Wrocław 1984 s. 281294.
Oblężenie Jasnej Góry Częstochowskiej” [W. Odymalskiego] – literatura i malarstwo. W: Literatura i kultura polska po „potopie. Wrocław 1992 s. 65–73.
Kategoria egzotyzmu w literaturze i sztuce czasów saskich. Nowa jakość i wzorce. W: Między barokiem a oświeceniem. Olsztyn 1996 s. 969.
Ciągłość i kryzys epoki staropolskiej w literaturze późnego baroku. W: Zmierzch kultury staropolskiej. Warszawa 1997 s. 7891.
Barok uspokojony” – „Psalmy” Michała Serwacego Wiśniowieckiego. „Barok2000 nr 2 s. 95108.
Pochwała piersi” i problem rokoka na przełomie XVII i XVIII wieku. „Pamiętnik Literacki2000 z. 3 s. 191200.
Interpretacja cyklu „Pieśni albo Treny od wiosny, lata, jesieni, zimy” [W. Potockiego] wobec tradycji czarnoleskiej. „Roczniki Humanistyczne2001 z. 1 s. 2131 [dot. też: J. Kochanowski: Treny].
Dawid w szlacheckich opłotkach. O „Psalmach spowiednych” Wojciecha S. Chróścińskiego. W: Dzieło literackie i książka w kulturze. Katowice 2002 s. 164172.
Fascynacje Orientem. W: Barok polski wobec Europy. Kierunki dialogu. Warszawa 2003 s. 177191.
Epigramaty o Męce Pańskiej – Lubomirski i Jabłonowski. W: Stanisław Herakliusz Lubomirski – twórca i dzieła. Warszawa 2004 s. 227237.
Barok literacki wobec sztuk plastycznych. W: Barok polski wobec Europy. Sztuka przekładu. Warszawa 2005 s. 375392.
Konceptyzm czasów saskich – próba oglądu kierunku przemian. W: Koncept w literaturze staropolskiej. Lublin 2005 s. 185196.
Problemy kreacjonizmu w myśli teoretycznej Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. W: Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Pułtusk 2006 s. 153166.
Motyw szaleństwa w twórczości Mikołaja Reja. W: Mikołaj Rej w pięćsetlecie urodzin. Wrocław 2007 s. 166174.
Obraz i słowo – barokowe redakcje motywu śmierci w kulturze polskiej. W: Polska i Europa w dobie nowożytnej. Warszawa 2009 s. 185192.
Włochy Jakuba Sobieskiego. „Prace Filologiczne2009 nr 2 s. 213225.
Humanist models of modern culture and the ancient heritage. W: Humanism in Polish culture. Frankfurt am Main, New York 2011 s. 107122.
Ład chaosu. Przyczynek do studiów nad wyobraźnią poetycką Jana Kochanowskiego. W: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim. Warszawa 2015 s. 1524.
Osiemnastowieczny „dialog kultur” i nowa komparatystyka. „Barok2015 nr 2 s. 189194.
Teatralizacja i oralizacja kultu religijnego w okresie potrydenckim jako wyraz „akomodacyjnej” polityki Kościoła. W: Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej. Warszawa 2016 s. 145180.
Jerozolima Warmińska” w Głotowie wobec tradycji barokowych założeń kalwaryjskich. W: Aplauz najzacniejszej damie. Studia i szkice z kręgu literatury i kultury dawnej. Olsztyn 2017 s. 363379.
Barok. Dialog postaw czy kultur? W: Sława z dowcipu sama wiecznie stoi... Lublin 2018 s. 295–305.
Kalwaria jako źródło poetyckiej inspiracji. W: Inwencja i inspiracja w kulturze wczesnonowożytnej. Lublin 2018 s. 179192.
Gatunki literackie w procesie odzyskania intencji komunikacyjnej. Doba wczesnonowożytna. „Teksty Drugie2019 nr 2 s.1221.
Natura naturata i natura naturans – komplementarność czy koincydencja? Strategie poetyckie doby renesansu i baroku. Rekonesans. W: Obraz natury w kulturze intelektualnej, literackiej i artystycznej doby staropolskiej. Warszawa 2020 s. 274287.
Teoria i praktyka teatralna Józefa Andrzeja Załuskiego wobec założeń osiemnastowiecznego gotycyzmu. W: Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760–1830. Warszawa 2020 s. 1731.

Prace redakcyjne

1. Autor, tekst, cenzura. Prace na Kongres Slawistów w Krakowie w roku 1998. Red.: J. Pelc, M. Prejs. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1998, 290 s.
2. Barok w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. Drogi przemian i osmozy kultur. Materiały konferencji naukowej „Barok w krajach Europy Środkowej i Wschodniej” (Warszawa, 23–25 marca 1999 r.). Red.: K. Mrowcewicz, J. Pelc, M. Prejs. Warszawa: [Uniwersytet Warszawski]. Wydział Polonistyki. Instytut Literatury Polskiej 2000, 416 s.
3. Corona scientiarum. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej ofiarowane Profesorowi Januszowi Pelcowi. Praca zbiorowa. Red. naukowa J.A. Chrościckiego. Red. tomu: J. Głażewski, M. Prejs, K. Mrowcewicz. Warszawa: Wydawnictwo Neriton 2004, 459 s.
4. Barok polski wobec Europy. Sztuka przekładu. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w Warszawie, 15–17 września 2003 roku. Praca zbiorowa. Pod red. naukową A. Nowickiej-Jeżowej i M. Prejsa. Warszawa: Wydawnictwo Anta 2005, 423 s.
5. Humanistyczne modele kultury nowożytnej wobec dziedzictwa starożytnego. Red.: M. Prejs. Warszawa: Wydawnictwo Neriton 2010, 466 s. Humanizm: idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej. Syntezy, t. 5.
6. Mnemonika i pamięć kulturowa epok dawnych. Red.: A. Jakóbczyk-Gola, M. Prejs. Warszawa: Wydawnictwo Neriton 2013, 383 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 2023.

Słowniki i bibliografie

A. Arendt: Bibliografia prac Marka Prejsa. W: Długie trwanie kultury staropolskiej. Warszawa 2022.

Poezja późnego baroku

R. Gostyńska. „Pamiętnik Literacki1991 nr 1.
E. Ressel; S. Szczęsny. „Barok1994 nr 1.

Egzotyzm w literaturze staropolskiej

J.Z. Lichański. „Barok1999 nr 2.

Oralność i mnemonika

H. Dziechcińska. „Studi Slavistici”, Florencja 2010 t. 7.
B. Judkowiak. „Wiek Oświecenia2010 t. 26.
E. Rot-Buga. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce2010 t. 54.
R. Wójcik: Uwagi na marginesie książki Marka Prejsa „Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej. „Terminus2011 z. 24.