BIO

Born on 24 August 1953 in Gdynia; daughter of the economist Tadeusz Graczyk and the teacher Irena, née Zygmunt. She was a pupil at the Grammar School No. I in the Orłowo district of Gdynia, where she completed her advanced secondary education in 1972. She then started a degree in Polish philology at the Faculty of Humanities at the University of Gdansk (UG). She graduated with a master's degree in 1977, which was awarded for her study of the short stories of Stanisław Brzozowski. She was supervised by Prof. Maria Janion. In 1982/83, she lived in Warsaw. In 1983, she was appointed to a position at the Department of Literary Theory and Art Criticism at the Institute of Polish Philology of the Faculty of Humanities at UG (which from 2006 to 2010 was the Department of Literary and Anthropology and Art Criticism before becoming the Chair of Literary Theory and Criticism). She defended her doctoral thesis, Egzystencja i rewolucja. Dwa wybory Stanisławy Przybyszewskiej (Existence and Revolution: Stanisława Przybyszewska's two choices), at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (IBL PAN) in Warsaw in 1986. She was again supervised by Prof. Maria Janion. In her research, she focused primarily on nineteenth- and twentieth-century Polish literature, in particular women's writing, as well as the theory of literature, gender studies, post-dependency discourses, and the connections between contemporary literature and social contexts. Between 1994 and 1998, she lived in France, working as a Polish language tutor at University of Toulouse II le Mirail. Between 2000 and 2005, she was academic coordinator of the UG Gender Studies Circle. She was awarded a habilitation degree in 2005 from the Faculty of Philology and History at UG for her study Przed wybuchem wstrząsnąć. O twórczości Witolda Gombrowicza w okresie międzywojennym (Shake before Exploding: On Witold Gombrowicz's interwar works). From 2008 until 2012, she served a director of the Institute of Polish Philology at UG. From 2014, she coordinated the activities of the Post-Dependence Studies Centre at UG as the Faculty of Philology representative. The same year, she became a member of the Gender Center Foundation and was appointed editor-in-chief of the UG online journal "Jednak Książki". She was made state-appointed professor in 2015. In 2015, she joined the Polish Association of European Romanticism Studies. The same year, she became a member of the chapter of the Witold Gombrowicz Literary Prize. In 2016, she became academic coordinator of the Research Centre for Narratives about Women and Women's Narratives (Pracownia Badań Narracji o Kobietach i Kobiet). He articles and reviews appeared in periodicals including "Migotania, Przejaśnienia" (2008-09), "Teksty Drugie" (2010), "Schulz Forum" (2013 and 2018), and "Krytyka Polityczna" (2012-2013, 2015, 2017, and 2018). She was also engaged in social activism as a member of NEWW Poland – Network of East-West Women from 1999, while from 2004 she co-organized the Manifa women's demonstrations in the Tricity and from 2014 the Pomeranian Women's Congreses and the Tricity Women's Action. She joined the "Krytyka Polityczna" Club and Tolerado Association, supporting LGBT rights. She stood for election to the European Parliament in 2019, the Polish Sejm (parliament) in 2023, and the Voivodeship parliament (Sejmik) in 2024 as a candidate of the Lewica (Left) Electoral Committee. She lives in Gdansk.

Twórczość

1. Ćma. O Stanisławie Przybyszewskiej. Warszawa: Oficyna Polska Encyklopedia Niezależna „Open 1994, 145 s.

Przeredagowana wersja rozprawy doktorskiej.

Nagrody

Nagroda Literacka Wojewody Gdańskiego za 1994 w dziedzinie krytyki literackiej.

Zawartość

1. Miejsce życia: Pewien kształt biografii; Nieszczęście; Miejsce życia; Za sceną – Wolne Miasto Gdańsk. – 2. Rewolucja i rzeczywistość: Spojrzenie hierarchizujące; Chwila rewolucji; Robespierre i duchowy teatr rewolucji; Energia i hierarchia; Nowa siatka uczuć; Perwersja hierarchii. – 3. Nienawiść: Wybuch nienawiści; Język nienawiści. – 4. „Pani stanie się nawet do pewnego stopnia znana... sławna”: Ekran nocy; Projekt i jego model; Stanisław Przybyszewski i Maksymilian Robespierre; Wieloznaczny kształt marzeń; „Nawet do pewnego stopnia znana... sławna”.

2. O Gombrowiczu, Kunderze, Grassie i innych ważnych sprawach. Eseje. Gdańsk: Wydawnictwo Marabut 1994, 199 s.

Zawartość

Część I: Walczyk apokaliptyczny [o "Walcu pożegnalnym" Milana Kundery]; Kundera i komunizm; Porcja Kundery; Labirynt "Pamiętnika z okresu dojrzewania" [Witolda Gombrowicza]; Stara plotkara [zależność doboru literatury od wieku odbiorcy]; Twarz Gombrowicza [refleksje na marginesie wystawy poświęconej Witoldowi Gombrowiczowi w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie w 1988]. Bachory Grassa [nt. "Blaszanego bębenka"]; Szczęście "Pana Tadeusza" [wizerunek domu w utworze Adama Mickiewicza]; Hiob, Lear i "Końcówka" [nawiązanie do "Szekspira współczesnego" Jana Kotta]. – Część II: Wystawa [refleksje nt. konieczności wystawy ukazującej życie Polaków po 1944]; Czas chorego szkła [esej nt. rywalizacji, walki w społeczeństwie].

3. Przed wybuchem wstrząsnąć. O twórczości Witolda Gombrowicza w okresie międzywojennym. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2004, 320 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

1. Pierwszy z debiutów. „Pamiętnik z okresu dojrzewania”: Niezwykła struktura całości; Przekradanie się śmierci; Białe małżeństwo Pawła; Dwie ucieczki. – 2. Powrót czyli przewrót. „Ferdydurke”: Opowiadanie, zdarzenie, dyskurs; Zjadać i nazywać, nazywać i zjadać; Wobec reszty; Ciało, tekst, autor; Józio wobec Ziuty: Pygmalion à rebours; Powrót czyli przewrót. – 3. „Aby zyskać na czasie”. "Iwona, księżniczka Burgunda": Filip i Iwona; Kłopotliwy komentarz; Powrót Króla. – 4. Widmo "Opętanych": To bardzo ważna powieść; Książe i żebrak; Handrycz i sprawa rasizmu (hierarchizmu); Zmiażdżone ja zabija nadal; Warszawskie błądzenie: feudalizm i demokracja, prostytucja i mezalians; Śledztwo Hińcza; Kwestionariusz Gombrowicz. – 5. Kolejny koniec feudalizmu.

4. Od Żmichowskiej do Masłowskiej. O pisarstwie w nadwiślańskim kraju. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2013.

Nagrody

Nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia.

Zawartość

1. Kilka słów wstępu. – 2. „Fantazy”. W piekielnych opałach: Komicznie i serio: umieścić scenę gwałtu; Scena mitologiczna. – 3. Trzy kobiety. O „Pogance” i „Książce pamiątek”: Powrót Aspazji: o „Pogance”; Trzy kobiety: O „Książce pamiątek”. – 4. Szelest liści i szeptanie matki: Trzy dwory; Jeszcze raz; Sztuka – artystki i artyści; Pożerać a tworzyć. – 5. O postaciach bowarycznych w powieściach Elizy Orzeszkowej. – 6. Stać się sobą. O „Narcyzie” Zofii Nałkowskiej: „Śmieszność jest naszym losem niejedna jeszcze przyjdzie barykada”; Kalejdoskop Nałkowskiej; Wieś i panna z ziemiańskiego dworu. – 7. Uciec z kręgu? O „Wyspie” Róży Ostrowskiej. – 8. Wojny (i pokój) Doroty Masłowskiej: Dziewczyna z Wejherowa; Złapał Kozak Tatarzyna, a Tatarzyn za łeb trzyma; Zdrada czy walenrodyzm. – 9. Monstrualny Kopciuszek. – 10. Moja Mama patrzy w dal. – 11. Spotkanie po latach. – 12. Wystawa: Początek: Trzeba im zabrać nasze gruzy; Rzeczy, przedstawienia, słowa; Głosy; Kolejki; Zamknięte układy zależności; Światy specjalne, zamknięte, trwale.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Efekt Oskara. W: Polskie pytania o Grassa. Warszawa 1988 s. 103-122.
Wystawa, czyli przestrzeń zamiast czasu. „Autograf1989 nr 4 s. 16-27.
Przeżyć dzień, napisać księgę? W: Nasze pojedynki o romantyzm. Warszawa 1995 s. 35-43 [nt. klęski narodowej i sposobu istnienia Polski w literaturze romantycznej], przedruk z podtytułem A noc? A sen? w: Mickiewicz. Sen i widzenie. Gdańsk 2000 s. 193-208.
Żywioł sobowtórowy w „Ferdydurke. W: Alegorie, style, tożsamość. Gdańsk 1999 s.193-198.
Inne panienki skaczą. O Iwonie i księciu Filipie w Gombrowiczowskiej „Iwonie, księżniczce Burgunda”. W: Krytyka feministyczna: siostra teorii i historii literatury. Warszawa 2000 s. 256-263.
Koło rozpędzonej osi”. Kopciuszek i Emma Bovary. W: Siostry i ich Kopciuszek. Gdynia 2001 s. 305-319.
Strona Mysłoczy w „Opętanych” Witolda Gombrowicza. W: Ciało, płeć, literatura. Warszawa 2001 s. 309-319.
Pijcie wino, idźcie spać. W: Księga Janion. Gdańsk 2007 s. 261-276.
Czarny kwiat i Lilia Biała w mrocznej dolinie Rodowa. W: Album Gdańskie. Pprace ofiarowane Profesorowi Józefowi Bachórzowi na siedemdziesiątą piatą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy nauczycielskiej. Gdańsk 2009 s.575-581.
Dla władzy jest lepiej, gdy ludzie nie działają razem. Rozm. M. Chałupka. „Trójmiasto: przewodnik krytyki politycznej 2010 nr 23, s. 64-79.
Oskar/Grass: wewnątrz i poza. „Bliza2010 nr 2 s. 199-214.
Zapoznać się z istotną swoją strukturą. „Teksty drugie2010 nr 5 s. 123-128 , przedruk w: Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy. Tom 1. Konteksty i perspektywy badawcze. Kraków 2011.
Fantazy, przestrzeń pożądania. W: Geografia Słowackiego. Warszawa 2012, s. 319-328.
Ukryty skarb. O powieści zatytułowanej (niedobrze) Pompalińscy. W: Sekrety Orzeszkowej. Warszawa 2012 s. 124-136.
Stać się sobą. O Narcyzie [Z. Nałkowskiej]. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka2013 nr 21 s. 23-49.
Być kobietą? W: (Nie)przezroczystość normalności w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Warszawa 2014 s. 225-243.
Dziewczynka źle zabita. Interpretacja „Śmiechu” Wisławy Szymborskiej. W: Sztuka interpretacji. Poezja polska XX i XXI wieku. Gdańsk 2014 s. 237-243.
Klasztor na Łysej Górze? Rozważania na temat wiersza „Historia o czarownicach”. W: Sztuka interpretacji. Poezja polska XX i XXI wieku. Gdańsk 2014 s. 39-48 [Współautor: K. Cierzan].
Nie tylko słowa. O inny obraz modernizmu w Polsce. W: Granice Nałkowskiej. Warszawa 2014 s. 208-224.
Zapiski z grudnia 1981. „Autobiografia 2014 nr 1 s. 135-137.
Machina nicościująco-dezorientująca. Rekonesans. W: Białe maski / szare twarze. Ciało, pamięć, performatywność w perspektywie postzależnościowej. Kraków 2015 s. 17-30.
Odszczepieńcy, jest jeszcze tyle do zrobienia! W: Günter Grass: Odpominania. W 90. rocznicę urodzin. Gdańsk 2017 s. 96-105 [tekst w języku polskim i niemieckim, tłum.: M. Szalsza, A. Teperek].
Z zachwytem. O „Drugiej bramie” Haliny Górskiej. „Jednak Książki2017 nr 7 s.157-164.
Oddechy pustyni. Od Schulzowskiego Doda do rodziny Makowerów. W: Przed i po. Bruno Schulz. Kraków, Nowy Sącz 2018 s.187-208.
Opętani”. Żeby nastąpił wybuch, musimy potrząsać całością. W: Apetyt na literaturę. Kraków 2019 s.119-135 [dot. W. Gombrowicza].
Pan Jowialski musi odejść! Mały sarmatyzm w akcji. W: Przed i po. Witold Gombrowicz. Kraków 2019 s.181-196.
Uwaga, otchłań!Jednak Książki 2020 nr 11 s. 56-67 .
Jak ogromne mroczne świerszcze. O watykańskiej „dylogii” („Spiżowa brama ”i „Urząd”) Tadeusza Brezy. „Rana 2021 nr 1 s. 1-14.
Drżenie mojego ramienia przejęło jej ramię. O „Wyspie” Róży Ostrowskiej. W: Inga Iwasiów dla średnio zaawansowanych. Szczecin 2023 s. 369-381.

Prace redakcyjne

1. Balsam i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu. Red.: E. Graczyk, Z. Majchrowski. Gdańsk: Wydawnictwo Atext 1993, 226 s.
2. Siostry i ich Kopciuszek. Pod red. E. Graczyk, M. Graban-Pomirskiej. Gdynia: Wydawnictwo URAEUS 2001, 355 s.
3. Dwudziestolecie mniej znane. O kobietach piszących w latach 1918-1939. Z antologią. Pod red. naukową: E. Graczyk, M. Graban-Pomirskiej, K. Cierzan, P. Biczkowskiej. Kraków: Wydawnictwo Libron 2011, 532 s.
4. Białe maski / szare twarze. Ciało, pamięć, performatywność w perspektywie postzależnościowej. Red. E. Graczyk, M. Graban-Pomirskiej, M. Horodeckiej, M. Żółkoś. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas 2015, 451 s. Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych, t. 5.
5. Literatura. Kanon. Gender – trudne pytania, ciekawe odpowiedzi. Pod red. E. Graczyk, E. Kamoli, M. Bulińskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2016, 176 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 2024.

Wywiady

Witold wieszcz. Czy Gombrowicz był uczniem Słowackiego? Z prof. Ewą Graczyk i Aliną Kowalczykową rozm. Roman Pawłowski. „Gazeta Wyborcza2000 nr 65.
O poszukiwaniu wroga, gender i kształceniu nauczycieli z profesor Ewą Graczyk rozmawiają Piotr Stańczyk i Sylwester Zielka . „Ars Educandi2014 T. 11.
Moja dezorientacja. Rozm. M. Konarzewska. „Replika2015 nr 56/7-8. Dostępny w internecie: Zob. link [dostęp 3 kwietnia 2024], przedruk pt. Moja orientacja to dezorientacja. „Krytyka Polityczna” 2015 nr 238. Dostępny w Internecie: Zob. link [dostęp 3 kwietnia 2024].

Ćma. O Stanisławie Przybyszewskiej

G. Borkowska: Co się zmienia. „Res Publica Nowa1994 nr 4.
A. Górnicka-Boratyńska: Córka demona. „Polityka1994 nr 10 dod. „Kultura”.
E. Kiślak: Przybyszewska na utopii. „Teksty Drugie1994 nr 3.
M. Lengren: Ćma, która chciała być słoniem. „Twórczość1994 nr 11.
E. Nawrocka: Opowiedzieć nieszczęście. „Tytuł1994 nr 3.
I. Smolka: Z psychoanalizą w tle. „Życie Warszawy1994 nr 158.
M. Sugiera: Zamieszkać w utopii. „Tygodnik Powszechny1994 nr 33.
E. Kuźma. „Pamiętnik Literacki1995 z. 3.
U. Szuster: Fenomen Stanisławy Przybyszewskiej. „Tarniny1996 nr 9.

O Gombrowiczu, Kunderze, Grassie i innych ważnych sprawach

M. Adamiec: Błahostek kilka z powodu spraw ważnych. „Tytuł1994 nr 3.
E. Nawrocka: Opowiedzieć nieszczęście. „Tytuł1994 nr 3.

Przed wybuchem wstrząsnąć

S. Gębala: Jak seksuolog czytałby Gombrowicza?Twórczość2005 nr 9.
I. Iwasiów: Na tekście, na nas samych. „Nowe Książki2005 nr 9.
A. Skrendo: Zdybany w rozkroczeniu. „Teksty Drugie2005 nr 3 [dot. też M.P. Markowski: Ciemny nurt].
B. Zielińska: Eksperymentować z zielenią. „Pogranicza2006 nr 1.
M. Bielecki. „Pamiętnik Literacki2007 z. 1 [dot. też: K. Suchanow: Argentyńskie przygody Gombrowicza; J. Margański: Geografia pragnień; M. Klentak-Zabłocka: Słabość i bunt].

Od Żmichowskiej do Masłowskiej

E. Serafin-Prusator: Nadwiślańskie szumy i szmery. „Teksty drugie2017 nr 1.