BIO

Born on 21 March 1946 in Warsaw; son of the surveying engineer Edward Jarosiński and Stanisława, née Poszytek, who worked in a planning office. He attended the T. Rejtan Grammar School in Warsaw, completing his advanced secondary education in 1964. He started studying Polish philology at the University of Warsaw (UW) the same year. During his studies he was heavily involved in research activities, participating in the Warsaw Circle of Polish Philology Scholars (Warszawskie Koło Polonistów), becoming chair of the group in the 1967/68 academic year. He served in the role throughout the fourth and fifth years of his degree. He was chair of the Coordinating Committee of Circles of Polish Philology Scholars (Komitet Koordynacyjny Kół Naukowych Polonistów), which was the leading organization of Polish philology scholars in the country and part of the Central Council of the Polish Students' Association (ZSP). He made his debut in 1967 in "Współczesność" (no. 10) with the article Sympozjum Warszawskiego Koła Polonistów (The Warsaw Circle of Polish Philology Scholars Symposium), which reported on the discussions of the subject of tradition in literary history research. The event had been organized by the Warsaw Circle in April of the same year. He published articles and literary reviews in "Kultura" (1967-69, 1974 and 1976) and "Odra" (1968-69, 1971, 1979, and again in 1995). He graduated with a master's degree in 1969 and was then appointed assistant at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (IBL PAN). He initially worked at the Department of Literary Psychosociology before becoming senior assistant at the Department of Contemporary Literature in 1971. His research largely focused on the history of interwar and post-1945 Polish literature, particularly works by left-leaning authors. He spent six months on a fellowship in the USSR in 1972, conducting research in Moscow and Leningrad on the ideas of the Russian formalists. He published articles and reviews in "Tygodnik Kulturalny" (1970-71, 1979), "Biuletyn Polonistyczny" (intermittently 1970-85) and "Teksty" (1973, 1975, 1979). He was secretary of the IBL PAN Doctoral Programme between 1973 and 1989. He was awarded a doctoral degree from IBL PAN in 1974 for his thesis Polska lewicowa myśl literacka lat 1918-1935 (Polish Left-wing Literary Thought, 1918-1935), which was supervised by Prof. Maria Janion. He was appointed lecturer at IBL PAN in autumn 1975. From 1975 to 1978, he was head of the Department of Contemporary Literature, which was part of the Centre for Twentieth-Century Literature at IBL PAN. In spring 1976, he spent three months on a research fellowship in Paris. Between 1978 and 1990, he had an additional part-time post at the Faculty of Humanities at the Bialystok campus of the University of Warsaw (UW). He gave an introductory lecture on contemporary literature and ran the master's seminar. From 1988 to 1992, he was deputy director general of IBL PAN. Between 1990 and 1993, he served as representative of the early career researchers on the Scientific Council of IBL PAN. He later also gave lectures and courses in the graduate schools at IBL PAN. He was awarded a habilitation degree from IBL PAN in 1999 for his study Nadwiślański socrealizm (Socialist Realism on the Vistula). He married the IBL PAN researcher Izabela Szubert in 1970. They divorced in 1971. In 1981, he married the linguist Danuta Bartol, née Lisiak, who worked at the Institute of Polish Language at UW. They subsequently divorced. He died suddenly on 13 January 2000 in Warsaw. He is buried at the city's Bródno Cemetery.

Twórczość

1. Literatura i nowe społeczeństwo. Idee lewicy literackiej dwudziestolecia międzywojennego. [Szkice literackie]. Warszawa: Czytelnik 1983 [właśc. 1984], 258 s.

Nagrody

Nagroda Funduszu Literatury w 1984.

Zawartość

I. Społeczna utopia awangardy: Awangarda artystyczna i lewica społeczna; Sztuka zanurzona w życie praktyczne; Futuryzm jako język rewolucji; Poezja uspołeczniona „Zwrotnicy”. – II. Idea kultury proletariackiej: Komunistyczny ruch kulturalny 1921-1925; Kulturalna misja proletariatu; Sztuka kolektywistyczna; Twórczość poetów robotniczych; Broniewski: proletariacka pieśń i prywatny wiersz; W kręgu Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego; Oczekiwanie na „literaturę proletariacką”. – III. Literatura upolityczniona: Po 1932 roku; Literatura faktu i polityczne wyznaczniki klasowości; Powieść upolityczniona: „Kordian i cham” [L. Kruczkowskiego]; Ewolucja stanowisk lewicowych w latach trzydziestych.

2. Postacie poezji. [Szkice literackie]. Warszawa: Wiedza Powszechna 1985, 297 s. Omega. Biblioteka Wiedzy Współczesnej, 395.

Zawartość

Wstęp. – 1. Genealogia poezji współczesnej: Symbolizm, – Pierwsza awangarda: Futuryzm; Kubizm poetycki; Dadaizm; Oryginalność pierwszej awangardy, – Awangarda Krakowska, – Surrealizm, – Stanowisko Eliota, – Kształt współczesnego wiersza. – 2. Wypowiedź poety współczesnego: Intronizacja poezji – deprecjacja poezji; Marginalność poezji – niezastępowalność poezji; Poeta poza innymi – poeta pośród innych; Ja osobowe – głos bezosobowy; Utwór poetycki jako dzieło – utwór poetycki jako wypowiedź; Forma zamknięta – forma otwarta; Nastawienie na komunikat – odmowa języka; Idiom konwencjonalny – idiom konwersacyjny; Słowo dojrzałe i słowo odchylone od normy; Słowo jako symbol i słowo jako znak; Poezja tradycji poezja poza tradycją. – 3. Cztery przykłady: Stanisław Różewicz; Czesław Miłosz; Klasycyzm; Nowa Fala.

3. Literatura lat 1945-1975. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1996, 202 s. Instytut Badań Literackich PAN. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1997, wyd. 3 1999, wyd. 4 2002. Mała Historia Literatury Polskiej.

4. Nadwiślański socrealizm. [Studium]. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN1999, 325 s. Instytut Badań Literackich PAN.

Rozprawa habilitacyjna.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Awangarda i rewolucja. W: Literatura polska wobec rewolucji. Warszawa 1971 s. 370-410.
Badania interpretacyjne nad pozytywizmem w IBL PAN. Biuletyn Polonistyczny 1973 z. 49 s. 55-63.
Literatura popularna a problemy historycznoliterackie. W: Formy literatury popularnej. Wrocław 1973 s. 11-30.
Tekst użytkowy i tekst literacki w drugiej połowie XX wieku. Teksty 1975 nr 4 s. 7-27.
Realizm. W: Lektury i problemy. Warszawa 1976 s. 79-94.
Idea „kultury proletariackiej” w okresie międzywojennym. Pamiętnik Literacki 1977 z. 4 s. 3-44.
Przekonania literackie Żeromskiego. W: Stefan Żeromski w pięćdziesiątą rocznicę śmierci. Warszawa 1977 s. 15-56.
Čelovek – serce mojej piesni. O poezji W. Bronevskogo. [Przeł.] V.S. Selinova. W: Poiski i perspektivy. Moskva 1978 s. 333-342.
Przemiany polskiej myśli literackiej lat 1945-1948. Pamiętnik Literacki 1978 z. 2 s. 69-86.
Współczesne losy formy poetyckiej. Teksty 1979 nr 2 s. 11-27.
Literatura polska XX wieku w „Bibliotece Narodowej. Ze Skarbca Kultury 1980 nr 33 s. 49-61.
Poezja ziemi. (Anatol Stern). W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. T. 2. Warszawa 1982 s. 259-288.
Katastrofizm w poezji polskiej lat trzydziestych. W: Zwierciadła północy. [T.] 2. Warszawa 1992 s. 77-86.
Periodyzacja literatury polskiej XX wieku; Pokolenia literackie. W: Słownik literatury polskiej XX wieku. Wrocław, Warszawa, Kraków 1992 s. 777-782, 825-833.
Stanisław Ryszard Stande. 1897-1938. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 3. Kraków 1993 s. 345-360.
Powstanie Warszawskie w powojennej literaturze pięknej. W: Powstanie Warszawskie w historiografii i literaturze 1944-1994. Lublin 1995 s. 195-208.
Układy Marka Nowakowskiego. W: Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Następne pokolenie. Warszawa 1995 s. 131-150.
Futuryzm. W: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Warszawa 1996 s. 183-202.
Rok 1945 jako cezura literacka. W: Stare i nowe w literaturze najnowszej. Bydgoszcz 1996 s. 17-29.
Świadectwa Kazimierza Brandysa. W: Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Kontynuacje. Warszawa 1996 s. 193-210.
Mecenat nad literaturą w PRL (na przykładzie lat sześćdziesiątych). W: Z dziejów mecenatu kulturalnego w Polsce. Warszawa 1999 s. 335-353.

Prace redakcyjne

1. Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki. Wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński. Wybór i przygotowanie tekstów: H. Zaworska. Wrocław, Kraków: Ossolineum 1978, CXXV, 321 s. Biblioteka Narodowa I, 230.
2. B. Jasieński: Poezje wybrane. Wyboru dokonał i oprac. Z. Jarosiński. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 112 s. Biblioteka Poetów.
3. Miejsce Iwaszkiewicza. W setną rocznicę urodzin. Materiały z konferencji naukowej, 20-22 lutego 1994. Komitet red.: M. Bojanowska, Z. Jarosiński, H. Podgórska. Podkowa Leśna, [Warszawa]: Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku, Wydawnictwo IBL PAN 1994, 258 s. Stawisko. Almanach Iwaszkiewiczowski, t. 1.
4. Stawisko. Pod red. A. Brodzkiej, M. Bojanowskiej, Z. Jarosiński, O. Koszutskiego. Podkowa Leśna: Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku 1995, 230 s. Stawisko. Almanach Iwaszkiewiczowski, t. 2.
5. Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów Warszawa 1995. Pod red. T. Michałowskiej, Z. Golińskiego i Z. Jarosińskiego. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN 1996, 984 s. Komitet Nauk o Literaturze Polskiej; Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza.

Omówienia i recenzje

Ogólne

Artykuły

L. SZARUGA: W co wierzyli i wierzą pisarze. Odra 1996 nr 1 [dot. szkicu Z. Jarosińskiego: Literatura jako władza. O idei socrealizmu. „Odra” 1995 nr 10].
Z. ZIĄTEK: Zbigniew Jarosiński. „Pamiętnik Literacki 2000 z. 4.

Literatura i nowe społeczeństwo

M. CHRZANOWSKI: Miedzy literaturą a strategią. Życie Literackie 1984 nr 25.
M. KRASUSKI: Społeczeństwo i literatura. Odra 1985 nr 1.
M. LALAK. „Pamiętnik Literacki1985 z. 3.

Postacie poezji

W. KRZYSZTOSZEK: Mapa poezji. „Fakty1985 nr 49.
A. NIEWIADOMSKI: Przemiany poezji. Życie Literackie 1986 nr 11.

Literatura lat 1945-1975

P. SZEWC: Słuszne proporcje. Nowe Książki 1996 nr 8.
T. WÓJCIK: Nowa synteza literatury powojennej. Przegląd Humanistyczny 1997 nr 3.
E. KULA: Jeszcze jedna książka z pożytecznej serii. Warsztaty Polonistyczne 1998 nr 1.

Nadwiślański socrealizm

M. KISIEL: Synteza socrealizmu. Nowe Książki 2000 nr 1.
J. ŁUKASIEWICZ. „Teksty Drugie2000 nr 1/2.
D. NOWACKI: Sine ira et studio. Res Publica Nowa 2000 nr 3.
M. ŚLIWA. „Dzieje Najnowsze2000 nr 4.
W. TOMASIK: Socrealizm znad Wisły. Przegląd Polityczny 2000 nr 44.
J. GALANT: Niewyraźny zarys. Polonistyka 2001 nr 3 [dot. też: W. Tomasik: Realizm socjalistyczny w literaturze polskiej. W: Lektury polonistyczne. T. 2. Kraków 1999].