BIO
Urodzony 19 maja 1943 w Warszawie; syn Mieczysława Urbankowskiego, inżyniera, i Ireny z Czejmniców, urzędniczki. Dzieciństwo i młodość spędził w Bytomiu, gdzie uczęszczał do szkół. W 1956 jako uczeń szkoły podstawowej otrzymał I nagrodę za nowelę pt. Zadanie w konkursie literackim Polskiego Radia i Wydziału Kultury Miejskiej Rady Narodowej w Bytomiu; w 1957 opowiadanie to, przerobione na słuchowisko, zostało nadane na antenie Polskiego Radia. Od 1957 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. J. Smolenia w Bytomiu, gdzie w 1958 zorganizował międzyszkolny radiowęzeł, a w 1959 Klub Artystów Anarchistów, grupujący młodzież szkolną czynnie uprawiającą różne dziedziny sztuki (literaturę, plastykę, muzykę). Zajmował się w tym czasie malarstwem; w 1960 i 1961 prezentował swoje prace na dwóch wystawach artystycznych w Bytomiu i w Katowicach. Czynnie uprawiał też sport; w 1960-63 kilkakrotnie wygrywał regionalne turnieje szermiercze. Zaczął także pisać pierwsze utwory dramatyczne i poetyckie. Po zdaniu w 1961 matury podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1966 uzyskał magisterium. Równocześnie w 1964-65 uczestniczył w Studium Wiedzy o Sztuce, zorganizowanym przy Muzeum Narodowym i UW. W czasie studiów współpracował z akademicką rozgłośnią radiową Kickie Radio. W 1963 powołał, wraz z Aleksandrem Nawrockim, Tadeuszem Mocarskim i Anną Frajlich, warszawską kontynuację Klubu Artystów Anarchistów, w 1966 przeszedł wraz z nią do Forum Poetów „Hybrydy”, którego był współorganizatorem, a w 1967-73 przewodniczącym; sformułował jego założenia programowe pod nazwą Nowy Romantyzm. Jednocześnie od 1966 kontynuował studia na UW w zakresie filozofii; w 1969 uzyskał magisterium. W 1966-68 prowadził prelekcje poświęcone filozofii Indii w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Indyjskiej. Był członkiem zespołów redakcyjnych czasopism studenckich: w 1967-68 „Orientacji”, a w 1967-70 „Nowych Widzeń”, gdzie publikował też teksty programowe. W 1969-71 w czasie studiów doktoranckich zatrudniony był na Wydziale Filozofii UW na stanowisku asystenta, a później starszego asystenta, i prowadził zajęcia z filozofii na Wydziale Polonistyki UW. W 1971 doktoryzował się w dziedzinie filozofii na podstawie rozprawy pt. Filozoficzne problemy humanizmu w twórczości Fiodora Dostojewskiego (promotor prof. Andrzej Wolicki). Następnie przez kilka miesięcy pracował w węglarni w Piasecznie, a później w agencji turystycznej w Zalesiu Górnym. W 1972-73 współpracował z miesięcznikiem „Człowiek i Światopogląd”. W 1972-78 był adiunktem w Instytucie Nauk Humanistycznych w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie i prowadził wykłady z historii filozofii oraz seminaria z etyki sportu. W 1973 był inicjatorem powstania grupy poetyckiej Konfederacja Nowego Romantyzmu, która działała do 1976. W 1973 ożenił się z Ludmiłą Fomin, filologiem rosyjskim. Od 1976 był członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP; do rozwiązania Związku w 1981). Rozwijał twórczość literacką, publikując wiersze, fragmenty prozy, artykuły i recenzje literackie w wielu czasopismach, m.in. w „Argumentach” (1970-81, z przerwami; tu w 1970-72 cykl artykułów poświęconych rozumieniu postaci Jezusa przez wielkich filozofów), „Poezji” (1971-86, z przerwami), „Ekranie” (1976-79), „Sztandarze Młodych” (1976-81). Był laureatem licznych nagród w konkursach poetyckich. W 1977-79 pracował w Telewizji Polskiej w Warszawie jako dramaturg, reżyser i scenarzysta Teatru Faktów, a w 1979-81 w Polskim Radiu w Redakcji Teatru Dramatycznego. W 1978-81 pełnił funkcję przewodniczącego Międzyuczelnianej Sekcji do Badań Filozofii Polskiej. W tym samym czasie był członkiem redakcji „Studiów Filozoficznych”. W 1980-81 współpracował z tygodnikiem „WTK”, w którym prowadził dział pt. Horyzonty. W 1981 w tygodniku „Itd” ogłosił cykl artykułów pt. Notatki do polskiego Plutarcha. Współpracował z prasą wydawaną poza cenzurą; w 1982 redagował pisma „Przyszłość Polski” i „Konfederat(a)”, a w 1982-85 publikował w wydawanym w Łodzi piśmie „Prześwit”. W sezonie 1982/83 zaczął pracować w Teatrze Dramatycznym im. J. Szaniawskiego w Płocku jako kierownik literacki. W 1983 otrzymał nagrodę Prezesa Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch”. W 1984-86 był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Poezja”; został odwołany ze stanowiska po publikacji szkicu krytycznego o literaturze socrealizmu pt. W rozdartym świecie (nr 3). W 1985 wstąpił do nowego ZLP. Kontynuował twórczość literacką, ogłaszając artykuły i wiersze w miesięczniku „Wiara i Odpowiedzialność”, którego był współorganizatorem (1986-88; tu w 1988 cykl pt. Żydzi a Powstanie Styczniowe, podpisanego pseudonimem Bohdan Wrzesiński, a także cykl poświęcony Józefowi Piłsudskiemu, podpisany pseudonimem Jerzy Czejmnic) oraz w wydawanym w drugim obiegu w Warszawie piśmie środowiska nauczycielskiego „Tu, teraz” (1989; podpisany pseudonimem Obserwator). W 1988-90 współredagował wydawane w Berlinie Zachodnim pismo „Pogląd.” W 1989 przebywał w Paryżu jako stypendysta Editions Dembinski; m.in. uczestniczył tam w spotkaniach Ligi Antykomunistycznej. W 1990 otrzymał stypendium Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, w ramach którego odbył podróż po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie z wykładami na tematy polityczne. W 1989 został członkiem zarządu Związku Piłsudczyków, a w 1992-2001 pełnił funkcję wiceprezesa (w 2002 został członkiem Rady Programowej Związku). W 1990 pracował w redakcji „Opinii”, organu Konfederacji Polski Niepodległej (KPN); tu prowadził m.in. dział Ćwiczenia z wyobraźni politycznej. W 1990-91 wchodził w skład redakcji „Polonistyki”; tu ogłosił m.in. cykle artykułów pt. Krótki kurs socrealizmu i Poezja lat 80.. W 1991 pracował jako kierownik działu historycznego w tygodniku „Razem” i „Gazecie Polskiej”, organie KPN. W 1991-92 był doradcą Ministerstwa Obrony Narodowej do spraw kultury i wychowania w rządzie Jana Olszewskiego. W 1991-97 stale współpracował z wydawanym przez oo. salezjanów miesięcznikiem dla młodzieży „Ziarna” (tu m.in. cykl artykułów pt. Listy o tolerancji, za które w 1998 otrzymał Laur Posła Prawdy, przyznany przez Muzeum Szlachty Mazowieckiej). W 1992-93 współredagował z Wojciechem J. Podgórskim serię Lektury Szkolne w Wydawnictwach Szkolnych i Pedagogicznych. W 1992-2000 pełnił funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego ZLP i w tym samym czasie redagował „Biuletyn Literacki” Oddziału; tu też ogłaszał liczne teksty publicystyczne. W 1993 w czasie Międzynarodowej Warszawskiej Jesieni Poezji otrzymał nagrodę specjalną i tytuł Księcia Poetów. W tymże roku kandydował do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej z listy KPN. W 1997 został powołany jako ekspert do Komisji Kultury Akcji Wyborczej Solidarność. W 2000 został prezesem Ogólnopolskiego Klubu Poetów. W 2001 otrzymał medal za udział w działalności wydawniczej drugiego obiegu w Regionie Ziemi Łódzkiej w latach 1980-1989. Podjął współpracę z „Tygodnikiem Płockim” (od 1991; tu m.in. w 2000 cykl pt. Miłości Adama Mickiewicza), „Naszą Polską” (2001) oraz ze słowackim pismem „Literam Tøžedenníkem” (Bratysława, 1999-2002). Wiersze, artykuły literackie i publicystyczne drukował m.in. „Nowej Myśli Polskiej (2001, 2004), Poezji Dzisiaj” (2004-05), „Myśli Polskiej” (2005) i „Gazecie Polskiej” (2005-07). W 2003 otrzymał nagrodę Sejmiku Mazowieckiego w dziedzinie literatury. Odznaczony m.in. medalem im. gen. Stefana Grota-Roweckiego (1981), medalem Związku Piłsudczyków (1995), medalem „O Niepodległość Polski i Prawa Człowieka” (2002), Złotym Krzyżem Zasługi (2002). Zmarł 15 czerwca 2023 w Warszawie; pochowany tamże na cmentarzu Północnym.
Twórczość
1. Rosa Weneda. Dramat „prześmiewczo-romantyczny”. Prapremiera: Bytom, Liceum im. J. Smolenia 1961.
2. Poemat o nas. [Widowisko poetyckie]. Muzyka: S. Śliwiński. Prapremiera: Bytom Dom Kultury 1964.
3. Apokryfy. [Wiersze]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1968, 15 s. Zeszyty Poetyckie. Przedruk zob. poz. ↑.
4. Głosy. Z cyklu: Umarli z Weimar-Buchenwald. [Wiersze]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1972, 85 s. Wyd. nast.: Warszawa: Nakład autora 1992, toż 1992, 1993. Przedruk zob. poz. ↑.
Nagrody
Adaptacje
radiowe
5. Teatr Kaliguli. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1973. Prapremiera: Kraków, Teatr „Bagatela” im. T. Boya-Żeleńskiego 1975.
Nagrody
6. W cieniu. [Wiersze]. Warszawa: Iskry 1973, 36 s.
Nagrody
7. W białych ogrodach Tuilleries. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: pt. Białe ogrody Kraków, Stary Teatr 1975. Wyd. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki Departament Teatru, Muzyki i Estrady 1975, 80 s.
Nagrody
8. Jest pan wolny, Herr Graf. [Utwór dramatyczny]. Powst. [przed 1976].
Nagrody
9. Dostojewski – dramat humanizmów. [Szkice]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1978, 346 s. Wyd. nast. Warszawa: Alfa-Wero 1994.
Zawartość
10. Idea i miecz. [Scenariusz telewizyjny; współautor:] G. Królikiewicz. Cz. 1-3. Powst. 1978. Telewizja Polska 1980.
11. Legenda. [Nowela filmowa]. „Ekran” 1978 nr 50 s. 16-17, nr 51 s. 16-17.
Adaptacje
radiowe
12. O coś więcej niż przetrwanie. [Scenariusz serialu telewizyjnego o gen. S. Grocie-Roweckim]. [Współautor:] G. Królikiewicz. Powst. 1978. Prapremiera: pt. Więcej niż przetrwanie. Wałbrzych, Teatr Dramatyczny 1979. Telewizja Polska 1981.
Nagrody
13. Myśl romantyczna. [Szkice literackie i filozoficzne]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1979, 253 s.
Zawartość
14. Ballada o Hubalu. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Wałbrzych, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1980.
15. Filozofia czynu. Światopogląd Józefa Piłsudskiego. [Szkice]. Powst. 1980-1981. Wyd. Warszawa: Dom Wydawniczy Pelikan 1988, 281 s.
Zawartość
16. Mochnacki – sny o ojczyźnie. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Poznań, Teatr Polski 1980.
Nagrody
17. Wielki powrót. [Scenariusz telewizyjny]. [Współautor:] L. Moczulski. Telewizja Polska 1980.
18. Absurd – ironia – czyn. [Szkice literackie i filozoficzne]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1981, 343 s.
Zawartość
Przekłady
angielski
19. Czarny pierścień. Monodram według wspomnień Aleksandry Piłsudskiej. Powst. przed 1981.
20. Kierunki poszukiwań. Szkice o polskich socjalistach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, 288 s.
Nagrody
Zawartość
21. Chłopiec, który odchodzi. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1984. Druk „Poezja” 1985 nr 5/6 s. 169-201. Przedruk zob. poz. ↑.
22. Człowiek pośród legend. [Biografia J. Piłsudskiego]. „Prześwit”* 1984 nr 22, 23, 25, 27, 29, 30, 32, 33; 1985 nr 35, 37, 38; 1987 nr 44-46. Wyd. osobne Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Konfederacji Polski Niepodległej 1990, 240 s.
23. Racja stanu. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1985. Prapremiera: pt. Trwa jeszcze bal. (Racja stanu). Wrocław, Teatr Współczesny 1986.
Nagrody
24. Kordian i cham. [Wiersze]. Bytom: Młoda Grupa Literacka „Reflektor” 1987, 12 s. Wyd. nast. [Paryż:] Editions Dembinski 1989. Przedruk zob. poz. ↑.
25. W rozdartym świecie. [Esej]. [B.m.:]Wydawnictwo Polskie Konfederacji Polski Niepodległej* 1987, 96 s.
Zawartość
26. Żelazne kwiaty. (Piłsudczycy). [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1988. Wyd. Płock: Płockie Towarzystwo Przyjaciół Teatru; Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego; Wojewódzki Dom Kultury w Płocku 1988, 116 s.
27. Chłopiec, który odchodzi. Wybór wierszy, dramaty. [Utwór dramatyczny; widowisko plenerowe]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1991, 295 s. Scenariusz realizacji plenerowej zob. poz. ↑.
Zawartość
Adaptacje
radiowe
28. Erotyk dla następcy. [Wiersze]. [Warszawa:] Ośrodek Kultury Ochoty 1991, 23 s. Wyd. nast. Warszawa: Oddział Warszawskiego Związku Literatów Polskich 1993. Zob. poz. ↑.
29. Galeria rzeźb pośmiertnych. [Wiersze]. [Warszawa:] Ośrodek Kultury Ochoty 1991, 24 s. Wyd. nast.: tamże 1991; Warszawa: Oddział Warszawskiego Związku Literatów Polskich 1996.
30. Ostatni Sejm wolnej Polski. [Utwór dramatyczny; widowisko plenerowe]. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1991. Scenariusz realizacji plenerowej zob. poz. ↑.
31. Masław. [Utwór dramatyczny; widowisko plenerowe]. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1993. Scenariusz realizacji plenerowej zob. poz. ↑.
32. O zbrodni i pokucie króla Bolesława. [Utwór dramatyczny; widowisko plenerowe]. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1993. Scenariusz realizacji plenerowej zob. poz. ↑.
33. Czerwona msza, albo Uśmiech Stalina. [Szkice]. Warszawa: Alfa-Wero 1995, 502 s. Wyd. 2 poprawione i rozszerzone pt. Czerwona msza, czyli Uśmiech Stalina. T. 1-2, tamże 1998, 640 + 653 s.
Zawartość
34. Rok 1920. [Utwór dramatyczny; widowisko plenerowe]. [Współautor:] M. Mokrowiecki. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1996. Scenariusz realizacji plenerowej zob. poz. ↑.
35. Józef Piłsudski – marzyciel i strateg. [Biografia]. T. 1-2. Warszawa: Alfa-Wero 1997, 566 + 638 s.
36. Płonące cyfry 1863. [Utwór dramatyczny; widowisko plenerowe]. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1998.
37. Adam Mickiewicz. Tajemnice wiary, miłości i śmierci. [Studium]. Warszawa: Atena 1999, 358 s.
Zawartość
38. Gra z czasem. Wiersze wybrane. Warszawa: IBiS 1999, 175 s.
39. Głos dzwonu. [Utwór dramatyczny; widowisko plenerowe]. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 2000.
40. Millenium. [Utwór dramatyczny, widowisko plenerowe]. [Współautor:] M. Mokrowiecki. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 2000.
41. Dramaty płockie. Płock: Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 2002, 161 s.
Zawartość
42. Trzema drogami nadziei. Opowieść o wędrówkach Karola Wojtyły. [Biografia]. Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky 2002, 246 s.
Przekłady
słowacki
43. Ostrov Pieśfany. [Wybór wierszy]. [Przeł.] D. Podracka. [Bratislava:] Silentium 2004, 43 s.
44. Poeta, czyli człowiek zwielokrotniony. Szkice o Zbigniewie Herbercie. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne 2004, 727 s.
Nagrody
45. Głosy. [Wiersze i listy literackie]. Warszawa: Muzeum Niepodległości 2005, 408 s.
Słuchowiska radiowe, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
słowacki
Montaże utworów
Przekłady i adaptacje
Prace redakcyjne
Zob. też Przekłady poz. ↑.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 2002.