ULANOWSKI Tadeusz

Urodzony 17 lipca 1873 w Lubartowie, niedaleko Lublina; syn Michała, architekta, urzędnika zarządu powiatowego w Lubartowie, i Jadwigi z Ulanowskich[P]. Uczęszczał do rosyjskiego gimnazjum męskiego, kierowanego przez Mikołaja Siengalewicza w Lublinie (był kolegą m.in. Andrzeja Struga); należał do konspiracyjnych kółek uczniowskich. W 1894 zdał maturę i w tymże roku podjął studia prawnicze na uniwersytecie w Warszawie. Brał udział w ruchu studenckim, był prezesem zarządu stowarzyszenia Bratnia Pomoc (1897/98), należał też do działających tajnie: Koła Demokratycznej Młodzieży i Koła Oświaty Ludowej. Po ukończeniu studiów w 1898, jesienią tegoż roku został aresztowany przez żandarmerię rosyjską, oskarżony o udział w nielegalnej organizacji, po czym skazany na rok więzienia; karę odbył w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Debiutował w 1899 opowiadaniem pt. Hańba, zamieszczonym w tygodniku „Prawda” (nr 47, 48); z pismem tym współpracował do 1901 (m.in. w 1900-01 cykl felietonów pt. Z czasu; podpisany też: tu). Od 1905 ogłaszał także wiersze. Należał do Polskiej Partii Socjalistycznej (od 1904) i jako działacz tej partii brał udział w rewolucji 1905 roku na terenie Królestwa Polskiego i Rosji; w 1907 został za tę działalność na krótko aresztowany. Rozwijał także zainteresowania plastyczne; podejmował prace z zakresu malarstwa i rzeźby oraz wygłaszał prelekcje poświęcone plastyce i literaturze, m.in. w 1905 w Petersburgu, a potem w 1908-09 w Warszawie. Artykuły i odczyty z tego zakresu publikował m.in. w „Nowej Gazecie” (1906-09). W 1909-11 wchodził, jako konferansjer oraz autor i wykonawca tekstów satyrycznych, w skład zespołu warszawskiego kabaretu Momus. W 1912 był konferansjerem w Teatrze Bagatela. Sezonowo, w okresie letnim, prowadził też własne, efemeryczne zespoły kabaretowe o bardziej literackim charakterze – w 1909 Chochlika, w 1910 Maskę, która zmieniła nazwę na Karczma Babińska, w 1913 w Teatrze Bagatela – Echo Momusa. Pisał również utwory dla sceny rewiowej oraz kontynuował twórczość poetycką i plastyczną (m.in. ilustrując własne wiersze oraz przygotowując kostiumy i dekoracje sceniczne). W 1914-17 prawdopodobnie kierował pracownią modelarską i dostarczał rekwizyty scenom warszawskim. W 1916 został członkiem Komisji do Spraw Reorganizacji Teatrów Miejskich (podkomisja opery i baletu). Równocześnie zajmował stanowisko kierownika artystycznego sezonu letniego w Dolinie Szwajcarskiej. W 1917 pracował jako rekwizytor w Teatrze Rozmaitości w Warszawie. Od 1918 do przejścia na emeryturę w 1935 był naczelnikiem wydziału w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, gdzie zajmował się rozjemstwem w sprawach między pracodawcami i pracownikami. W połowie lat dwudziestych, po dłuższej przerwie, zaczął ponownie ogłaszać utwory literackie, głównie z zakresu prozy powieściowej, a później też publicystyki. W 1928-29 pełnił funkcję redaktora odpowiedzialnego w piśmie „Ojczyzna”, a w 1937-38 w periodyku „Ruch Pracowniczy”. Zmarł w 1942.