BIO
Urodzony 9 października 1904 w Romanowie na Wołyniu; syn Klemensa Truchanowskiego, kierownika gorzelni, i Karoliny z Gładyszów. Do 1922 uczęszczał do I Męskiego Gimnazjum w Żytomierzu; w tym czasie redagował gazetkę szkolną „Ku nowym drogom”, w której zamieszczał też pierwsze próby literackie. W 1922/23 studiował medycynę na uniwersytecie w Kijowie. W listopadzie 1923 został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Polski oraz kontrrewolucyjnych poglądów i osadzony w więzieniu w Żytomierzu. Zwolniony z więzienia w 1924 pracował w miejscowej poliklinice. W kwietniu 1925 przedostał się do Polski. Pracował początkowo w majątku Knyszyn koło Białegostoku. Ożenił się z Zofią Urbańską. W tym czasie rozpoczął twórczość powieściopisarską. Wkrótce wyjechał do Warszawy, gdzie krótko kontynuował studia medyczne; trudne warunki materialne spowodowały, że przerwał naukę i od 1928 pracował w Dyrekcji Lasów Państwowych w Łucku, następnie w Siedlcach i Warszawie. Debiutował w 1932 opowiadaniem pt. Spuścizna, opublikowanym w piśmie „Echa Leśne” (nr 8). W 1938 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). W czasie okupacji niemieckiej pracował jako leśniczy w lasach kieleckich (1940), świętokrzyskich (1940-42) i spalskich (1942-45). Należał do Armii Krajowej; był członkiem Kierownictwa Dywersji (Kedyw – Oddziały Leśne). Uczestniczył w akcjach pomocy dla partyzantów, ukrywających się Żydów i jeńców radzieckich. W 1945 zamieszkał w Łodzi i podjął pracę w Dyrekcji Lasów Państwowych; ze względu na zły stan zdrowia wkrótce zrezygnował z tej pracy i zajął się twórczością literacką. W 1946 redagował kolumnę literacką w „Głosie Robotniczym”. Należał nadal do ZZLP (od 1949 Związek Literatów Polskich; ZLP). W styczniu 1947 przeniósł się do Warszawy i do września tego roku pracował w redakcji „Nowin Literackich”. Publikował w „Polsce Zbrojnej” (1946-47), „Warszawie” (1946-48) i „Kurierze Codziennym” (1947-49; w 1950-52 był redaktorem dodatku literackiego tego pisma). W 1950 został członkiem Polskiego PEN Clubu. W latach następnych zajmował się głównie przekładami klasyków rosyjskich i prozy radzieckiej na język polski. Po roku 1957 wznowił twórczość powieściopisarską; utwory prozą i przekłady publikował w „Kierunkach” (stale w 1957-65) i „Więzi” (stale w 1960-68), a potem także w „Miesięczniku Literackim” (1973, 1981, 1984-85), „Literaturze” (1976, 1980-82) i „Argumentach” (stale w 1981-1987). Za twórczość literacką i przekładową otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1981) i nagrodę im. W. Pietrzaka (1983). W 1982 wszedł w skład Prezydium Tymczasowej Rady Krajowej, a w 1983 Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. W 1983 należał do członków-założycieli nowego ZLP. W 1985 został członkiem Zarządu Głównego nowego ZLP. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1974) i Krzyżem Oficerskim (1986) Orderu Odrodzenia Polski oraz tytułem honorowym „Zasłużony dla Kultury Narodowej”. Zmarł 18 sierpnia 1994 w Warszawie.
Twórczość
1. Tais z biedronką, czyli Droga do nieba. Powieść. Powst. 1925-1948. Wyd. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1957, 407 s. Wyd. 2 pt. Droga do nieba. Warszawa: Czytelnik 1984.
2. Zatrute studnie. [Cykl powieściowy]. Warszawa 1936-1947.
[Cz. 1]. Ulica Wszystkich Świętych. Powieść. Warszawa: F. Hoesick 1936, 204 s.
[Cz. 2]. Apteka pod słońcem. Powieść. Warszawa: F. Hoesick 1938, 234 s.
[Cz. 3]. Zmowa demiurgów. Przedmowa: K. Czachowski. Warszawa: E. Kuthan 1947, 233 s.
Wyd. łączne całości pt. Zatrute studnie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1957, 497 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1981.
3. Grająca puszka. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, 102 s.
4. Oratoria nocne. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1957, 349 s.
Zawartość
Adaptacje
radiowe
5. Piękny warkocz Bereniki. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1959, 306 s.
Zawartość
Adaptacje
radiowe
6. Młyny Boże. [Cykl powieściowy]. Warszawa: 1961-1986.
[T.] 1. Niepokój. Warszawa: Czytelnik 1961, 572 s.
[T.] 2. Tyranie. Warszawa: Czytelnik 1963, 456 s.
[T.] 3. Zdejmowanie masek. Warszawa: Czytelnik 1965, 397 s. Wyd. 2 łączne t. 1-3 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 489 + 390 + 334 s.
Adaptacje
teatralne
radiowe
[T.] 4. Anatomia i mechanizmy Nocy. Cz. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 418 + 421 s.
7. Piekło nie zna snu. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 380 s.
8. Zatrzaśnięcie bram. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 283 s.
Przekłady
estoński
9. Całowanie ziemi. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1977, 470 s.
Zawartość
10. Dzwony Piekieł. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, 201 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1978; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1986.
11. Totenhorn. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, 222 s. Wyd. 2 poszerzone tamże 1987.
Adaptacje
teatralne
12. Pocałunek. [Opowiadania]. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1986, 226 s.
Zawartość
Przekłady
Adaptacje
teatralne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1957, 1966.
