TROŚCIANKO Wiktor

Urodzony 24 października 1911 w Wilnie; syn Franciszka Trościanki, krawca, i Wiktorii z Aschebergów. W 1915 wraz z rodzicami przeprowadził się do Kowna, by z początkiem 1919 powrócić do Wilna. Od 1922 uczęszczał do Gimnazjum im. Zygmunta Augusta. Po zdaniu matury w 1930 podjął studia na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych na Uniwersytecie Stefana Batorego; w 1934 uzyskał magisterium. Podczas studiów należał do Akademickiego Klubu Włóczęgów. W tym też czasie rozpoczął współpracę z radiem jako redaktor audycji studenckich. Debiutował w 1937 opowiadaniem pt. Sztambuch prababci Leosi, opublikowanym na łamach dwutygodnika społeczno-politycznego „Sprawy Otwarte” (nr 2); pismo to redagował następnie do 1939. Jednocześnie zawodowo związany był z rozgłośnią wileńską Polskiego Radia, gdzie prowadził cykliczną audycję satyryczną pt. Kukułka wileńska oraz kabaret literacki. Następnie krótko pracował w rozgłośni w Baranowiczach, a w 1938 przeniósł się do Warszawy, gdzie redagował założony przez siebie radiowy Tygodnik dźwiękowy. Po wybuchu II wojny światowej powrócił do Wilna. Na początku 1940 został aresztowany przez władze litewskie, wolność odzyskał po kilku tygodniach. Po włączeniu Litwy do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, aresztowany przez NKWD, w dramatycznych okolicznościach zdołał wydostać się z więzienia. Na przełomie 1940 i 1941 przedostał się do Warszawy. Jako członek Stronnictwa Narodowego należał do Narodowej Organizacji Wojskowej, scalonej pod koniec 1942 z Armii Krajowej (AK; pseudonim konspiracyjny Olgierd). Współredagował prasę Stronnictwa Narodowego; był ostatnim (do kapitulacji Warszawy po powstaniu) redaktorem „Walki”, organu Stronnictwa. Kilka jego wierszy zostało opublikowanych anonimowo w wydaniach konspiracyjnych antologii Słowo prawdziwe (Warszawa 1942; m.in. Piosenka, [incipit:] Daleko jeszcze masz do Tiperary..., Rozmowa z wrogiem) oraz w 1943-44 w wydawanym konspiracyjnie czasopiśmie literackim „Sprawy Narodu.” Brał udział w powstaniu warszawskim jako oficer AK. Po upadku powstania trafił do Oflagu II D Gross-Born, a następnie więziony był w kilku obozach jenieckich w głębi Niemiec. Po uwolnieniu w kwietniu 1945 został oficerem 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Od czerwca do sierpnia 1945 pracował w Radio Luxemburg, w którym prowadził m.in. cykl audycji pt. Kim jesteśmy. Następnie przez Francję dotarł w październiku 1945 do 2. Korpusu we Włoszech, gdzie został przydzielony do Oddziału Kultury i Prasy i mianowany kierownikiem Referatu Radiowego. W 1946 wraz z Korpusem dostał się do Anglii i w 1947 został zdemobilizowany. W tymże roku objął funkcję sekretarza wydawanego w Londynie miesięcznika „Myśl Polska”, organu Stronnictwa Narodowego. Artykuły ogłaszał też w „Przeglądzie Polskim” (Londyn, 1948-49). Należał do Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (ZPPnO). W 1949 ożenił się z Anną Lenkowską (rozwód w 1960). W 1952 przeniósł się do Monachium i podjął pracę w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa; w nadawanej kilka razy w tygodniu cyklicznej audycji pt. Odwrotna strona medalu wygłaszał polityczne komentarze na temat propagandy PRL. W 1952-55 wchodził w skład Komitetu Politycznego Stronnictwa Narodowego w Londynie. W 1952 został członkiem International Federation of Free Journalists of Central and Eastern Europe and Baltic and Balkan Countries (później, od 1977 członkiem International Federation of Journalists), a w 1959 członkiem międzynarodowej organizacji dziennikarzy The Newspaper Guild. W 1963 ożenił się z Wiesławą Eufemią Weber (z domu Lewandowską). Kontynuował twórczość literacką i krytyczną. Wiersze, utwory prozą, artykuły i recenzje publikował m.in. w emigracyjnych czasopismach „Myśl Polska” (Londyn, 1950-81, z przerwami), „Wiadomości” (Londyn, 1956, 1962-64), „Na antenie” (Monachium, 1960-63, 1970); artykuły na tematy polityczne ogłaszał w amerykańskim miesięczniku „East Europe” (New York, 1965, 1967-68). W 1973 odbył podróż do Stanów Zjednoczonych, gdzie w wielu miastach prowadził wieczory autorskie oraz popularyzował idee emigracyjnego Stronnictwa Narodowego. W 1973 otrzymał nagrodę ZPPnO za całokształt twórczości, a w 1974 nagrodę im. A. Godlewskiej. W 1976 został członkiem Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie. Po przejściu na emeryturę w 1976 osiedlił się w Hiszpanii. W 1979 otrzymał nagrodę londyńskiego „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” oraz nagrodę Związku Dziennikarzy Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie. Był autorem haseł do Słownika politycznego pod redakcją Wojciecha Wasiutyńskiego, wydanego w 1980 przez Instytut Romana Dmowskiego w Nowym Jorku. Artykuły na tematy literackie i polityczne publikował w „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” i jego dodatku „Tygodniku Polskim” (Londyn, 1982-83). Odznaczony Medalem Wojska (1948) i Krzyżem AK (1968). Zmarł na zawał serca 26 listopada 1983 w Denii koło Alicante w Hiszpanii.