BIO

Urodzona 23 sierpnia 1913 w Warszawie; córka Kazimierza Toporskiego, handlowca, i Zofii ze Starzyńskich; cioteczna wnuczka pisarki Marii Gabrieli Janowskiej (znanej pod pseudonimem Gabriela Zapolska). Po rozwodzie rodziców mieszkała z ojcem w Warszawie i uczęszczała do Gimnazjum im. E. Plater. W 1930 przeniosła się do Poznania, gdzie mieszkała jej matka. Tu kontynuowała naukę w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Debiutowała około 1933 wierszami Jesień i Ekspiacja, ogłoszonymi w piśmie uczniowskim (podpisana Basia Toporska). Po zdaniu matury w 1933, studiowała polonistykę na Uniwersytecie Poznańskim. W 1934 wyjechała do Wilna, gdzie otrzymała pracę w dzienniku „Słowo”, wydawanym przez Stanisława Mackiewicza. Pisywała tam felietony (też pod pseudonimem Teta) oraz opowiadania, a z czasem zaczęła prowadzić dodatek literacki. W maju 1939 wyszła za mąż (w obrządku prawosławnym) za Józefa Mackiewicza (w 1973, po śmierci Antoniny z Kopańskich Mackiewiczowej, odbył się ślub katolicki). Po wybuchu II wojny światowej mieszkała nadal w Wilnie. W okresie Republiki Litewskiej kontynuowała twórczość publicystyczną, ogłaszając artykuły (też pod pseudonimem Teta) w wydawanej przez męża od listopada 1939 do maja 1940Gazecie Codziennej”. Po włączeniu Litwy do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, a następnie w czasie okupacji niemieckiej mieszkała w Czarnym Borze pod Wilnem. W maju 1944 przedostała się wraz z mężem do Warszawy, gdzie wydali trzy numery konspiracyjnego pisma antykomunistycznego „Alarm”. W przeddzień powstania wyjechali do Krakowa, który opuścili 18 stycznia 1945 i uszli przez Wiedeń do Włoch. Po zakończeniu wojny przebywała początkowo w Rzymie i pracowała w redakcji „Orła Białego” (tu też zamieszczała utwory w 1945 i w 1947). Od 1947 mieszkała w Londynie. Publikowała artykuły w czasopismach „Lwów i Wilno” (1946-48), „Tygodnik Ilustrowany” (1950-51; m.in. w 1950 cykle Moda i Kobieta i jej świat pod pseudonimem Teta), „Wiadomości” (od 1952). W 1955 zamieszkała wraz z mężem w Monachium ze względu na możliwość pracy w tamtejszej sekcji polskiej „Głosu Ameryki”; dla rozgłośni tej przygotowywała m.in. liczne audycje młodzieżowe w cyklu Razem młodzi przyjaciele. Po zamknięciu sekcji w Monachium w 1958, współpracowała przez pewien czas z centralą w Waszyngtonie. Rozwijała twórczość literacką, pisząc powieści, opowiadania i eseje, a także utwory poetyckie. Publikowała w „Dodatku Tygodniowym «Ostatnich Wiadomości»” (Mannheim 1957-60), nadal w londyńskich „Wiadomościach” (tu m.in. od 1959 też wiersze, a w 1967 cykl felietonów pt. Londyn S.W.7 podpisana Lustrzanka), a także w wydawanych w Londynie pismach: „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” (1959, 1961-62, 1966, 1980; m.in. w 1959 cykl felietonów pt. Medytacje przy sprzątaniu podpisana Gospodyni), „Kurier Polski” (1959-60; też pod pseudonimem Gospodyni). W 1971 otrzymała nagrodę „Wiadomości” za utwory ogłoszone w tym piśmie w 1970. Uprawiała nadto twórczość malarską; była autorką wielu obrazów olejnych, akwarel i pasteli, a także szkiców, głównie węglem. Od lat sześćdziesiątych zmagała się z chorobą nowotworową. Zmarła 20 czerwca 1985 w Oberaudorf w Bawarii; jej prochy zostały złożone w krypcie przy polskim kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie.

Twórczość

1. Siostry. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1966, 213 s. Wyd. nast. Londyn: Kontra 1989.

Nagrody

Nagroda londyńskich „Wiadomości” za najlepszą książkę wydaną w 1966 przyznana w 1967.

2. Na wschód od dzisiaj. Dwie powieści. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1970, 239 s.

Zawartość

Zawiera: Poczwarka i motyle, s. 5-89; Martwe zwierciadło, s. 91-238.

3. Athene noctua. [Wiersze]. London: Kontra [1973], 80 s.

4. Spójrz wstecz, Ajonie. Powieść. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1981, 295 s.

5. Na mlecznej drodze. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1982, 246 s.

6. Droga Pani... [Wybór artykułów i esejów; autorzy:] J. Mackiewicz, B. Toporska. [Wybór: T. Kadenacy. Przedmowa: N. Karsov, S. Szechter]. Londyn: Kontra 1984, 395 s. Wyd. nast.: Kraków: -X-* 1985; [T.] 1-2. [Lublin:] Oficyna im. J. Mackiewicza* 1988; wyd. 2 (J. Mackiewicz: Dzieła. T. 11). Londyn: Kontra 1998.

Teksty B. Toporskiej: Polityka polska wobec Białorusinów; Świadek epoki – Żiwago [dot.: B. Pasternak: Doktor Żiwago]; Wybieram wątek najmniej popularny; Konfrontacje; Semantyka i polityka; O demokracji. (1). Polityczna i społeczna; O demokracji. (2). Równość polityczna; O demokracji. (3). Król i opinia publiczna; Bolszewizm i klasa inteligencka; A faryzeusz idzie mimo zadumany...; Szymon Szechter, czyli Nina [Karsov].

Wyd. osobne tekstów B. Toporska. pt. Droga Pani... Warszawa: Officyna Liberałów* 1988, 123 s.

Tytuł wydany przez Officynę Liberałów w 1988 miał brzmieć: Konfrontacje (inf.: J. Kandziora, Z. Szymańska: Bez cenzury 1976-1989. Warszawa 1999).

7. Okupacja – czy coś gorszego? [Autorzy:] J. Mackiewicz, B. Toporska. [Warszawa:] Wyzwolenie* 1985, 26 s.

Tu B. Toporskiej: Semantyka i polityka [poz. ].

Prace redakcyjne

1. K. Wędziagolski: Pamiętniki: Wojna i rewolucja; Kontrrewolucja; Bolszewicki przewrót; Warszawski epilog. [Oprac.: B. Toporska]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1972, 442 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1987; Warszawa: Gryf 1989.
Wg informacji w bibliografii B. Toporskiej w Siostry [Twórczość poz. ] wydanie 1989: „Książkę tę napisała Barbara Toporska na podstawie zbioru esejów przeplatanych wspomnieniami, układając z tego pamiętnik chronologiczny, przeplatany dokonanym przez siebie wyborem najciekawszych, jej zdaniem, refleksji publicystycznych na temat bolszewickiej rewolucji, przekładając «wędziagolski» na polski i uzupełniając relację odnośnikami. Na jej życzenie jej nazwisko nie zostało uwidocznione na książce, ponieważ wydawca nie chciał zwlekać z drukiem w oczekiwaniu na konieczną jej zdaniem autoryzację autora wspomnień. – Oryginał pracy Wędziagolskiego pt. «Wojna i rewolucja» znajduje się w archiwum Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Ameryce”.

Nagrody

Nagroda „Wiadomości” w 1972, nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1972, nagroda literacka Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku w 1973.

Omówienia i recenzje

• Inf. N. Karsov 2001.

Autor o sobie

B. Toporska: O Toporskich, Zapolskiej, Wędziagolskim i niżej podpisanej. Wiadomości”, Londyn 1978 nr 45.

Wywiady

Rozmowa z Barbarą Toporską. Rozm. T. Białecka. Gwiazda Polarna”, Stevens Point 1981 nr 51.

Słowniki i bibliografie

T. Kadenacy: Bibliografia Barbary Toporskiej (lata emigracji). Uzupełnienie M. Bąkowski. W: B. Toporska: Siostry. Londyn 1989 [w dod. spis artykułów B. Toporskiej w „Gazecie Codziennej”, Wilno 1939-1940 oprac. przez M. Bąkowskiego].
Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939. T. 1. Lublin 2000. (W. Lewandowski).

Ogólne

Książki

J. Giertych: Polska a Białorusini. List otwarty do pani Barbary Toporskiej. Londyn: Nakład autora 1962, 22 s. [Odpowiedź na artykuł B. Toporskiej: Polityka polska wobec Białorusinów, „Wiadomości”, Londyn 1962 nr 34].

Artykuły

J. Surynowa-Wyczółkowska. „Tydzień Polski”, Londyn 1971 nr 14.
M. Świeczewska: Piękno, które nigdy nie wróci. Głos Polski”, Buenos Aires 1982 nr 6 [o twórczości B. Toporskiej].
I. Hradyska: Józef i Barbara. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1985 nr 156.
B. Miązek: Pożegnanie Barbary Toporskiej. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1985 nr 172.
T. Mianowicz: Barbary Toporskiej zmagania z czasem. Kontakt”, Paryż 1986 nr 5 i sprostowanie nr 12.
B. Miązek: Przypomnienie lat ocalonych. O prozie Barbary Toporskiej. W tegoż: Przygoda z książką. Wrocław 2004.
A. Tomczak: Archiwum Józefa Mackiewicza i Barbary Toporskiej w Muzeum Polskim w Rapperswilu. Archiwum Emigracji 2006 z. 7/8.

Siostry

M. Chmielowiec: Dojrzały debiut. Wiadomości”, Londyn 1966 nr 42.
M. Czapska: Dwie siostry z warszawskiej kamienicy. Tydzień Polski”, Londyn 1966 nr 28.
W. Günther. „Orzeł Biały”, Londyn 1967 nr 39.
W. Tarnawski: Dojrzały debiut. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1967 nr 80.
J. Katz: Jak być emigrantem? (W czterech próbach). Kultura”, Paryż 1972 nr 3.

Na wschód od dzisiaj

N. Karsov, S. Szechter: Na wschód od dzisiaj” i dzisiaj. Wiadomości”, Londyn 1971 nr 21.
B. Miązek: Nowa Książka Barbary Toporskiej. Oficyna Poetów”, Londyn 1971 nr 1.
J. Katz: Na wschód od dzisiaj. Kultura”, Paryż 1972 nr 11.

Athene noctua

E. Dusza: „Gwiazda Polarna”, Stevens Point 1980 nr 51.
B. Miązek: O liryce Barbary Toporskiej. Wiadomości”, Londyn 1980 nr 36/37, przedruk w tegoż: Teksty i komentarze. Londyn 1983.

Spójrz wstecz, Ajonie

L. Bobka: Układ zamknięty. (O najnowszej książce Barbary Toporskiej). Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1981 nr 208.
K. Zbyszewski: Rozwichrzony Ajon. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1981 nr 215.
J. Maurer: W krajobrazie polskiej powieści. Kultura”, Paryż 1982 nr 5.
W. Odojewski: Rekonstrukcja. Tydzień Polski”, Londyn 1982 nr 24.

Na mlecznej drodze

L. Bobka: Powieść pełna kontrastów. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1982 nr 219.
J. Katz Hewetson. Kultura”, Paryż 1983 nr 4.
Z. Wisłowicz. „Orzeł Biały”, Londyn 1983 nr 1373.

Droga Pani...

M. Heller: Jeden w polu to też wojsko. Kultura”, Paryż 1984 nr 9.
A. Szulczyński: Kontra karabelą. Archipelag”, Berlin Zachodni 1984 nr 4.
• [K. Rutkowski] L. Ostyg-Narbutt: Drodzy Państwo... Kontakt”, Paryż 1985 nr 11.
Z. Siemaszko: Dwa tomy Mackiewiczów. Tydzień Polski”, Londyn 1985 nr 29.

K. Wędziagolski: Pamiętniki

W. Günther: Człowiek burzy. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1972 nr 205.
C. Jeśman: Wolontariusz wielkiej przygody. Tydzień Polski”, Londyn 1972 nr 31.
J. Mackiewicz: Książka o niepokojących analogiach. Wiadomości”, Londyn 1972 nr 42.
W. Wohnout: Wędziagolski!Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1972 nr 172.
S. Baliński: Barbara Toporska i książka Karola Wędziagolskiego. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1980 nr 55.