BIO

Urodzony 9 września 1933 w Warszawie; syn Pawła Timoszewicza, zawodowego wojskowego, i Marii z domu Głaz. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał nadal w Warszawie i uczęszczał do Szkoły im. M. Reja, a po jej zamknięciu w 1943, na konspiracyjne komplety. Po upadku powstania warszawskiego przez krótki okres przebywał w obozie w Pruszkowie, a potem we wsi Brzostowiec pod Nowym Miastem nad Pilicą. W lutym 1945 powrócił do Warszawy. Kontynuował naukę w Prywatnej Szkole Ogólnokształcącej Stopnia Licealnego Fundacji Górskich (upaństwowiona 1949), w której w 1951 zdał maturę. W 1945-47 należał do Związku Harcerstwa Polskiego, od 1950 był członkiem Związku Młodzieży Polskiej. Od jesieni 1951 do lata 1952 pracował w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego (UW). Następnie studiował polonistykę na UW. Podczas studiów należał do Koła Młodych Krytyków przy Stowarzyszeniu Polskich Artystów Teatru i Filmu, prowadzonego przez Edwarda Csató. Od 1953 współpracował z Sekcją Teatru Państwowego Instytutu Sztuki (PIS; od 1960 Instytut Sztuki PAN; IS PAN). Debiutował w 1954 recenzją z wystawienia Balladyny Juliusza Słowackiego w Teatrze Nowej Warszawy (przedstawienie dyplomowe studentów Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej), ogłoszoną w „Sztandarze Młodych” (nr 26). W 1955/56 był bibliotekarzem i archiwistą Teatru Narodowego w Warszawie. W 1956 uzyskał magisterium (na podstawie pracy wyróżnionej III nagrodą na konkursie Mickiewiczowskim Ministerstwa Szkół Wyższych) i został etatowym pracownikiem PIS, początkowo jako asystent, a od 1964 jako adiunkt. Wchodził w skład Pracowni Teatru Współczesnego, a od października 1957 do września 1992 w skład zespołu redakcyjnego „Pamiętnika Teatralnego”; redagował numery monograficzne tego kwartalnika poświęcone m.in. Andrzejowi Pronaszce, Leonowi Schillerowi, Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi, Janowi Kosińskiemu. Artykuły i recenzje książek dotyczących teatru publikował też m.in. w „Teatrze” (od 1955; podpisywane także: tim, (vit); tu także w 1954-55, 1960-61, 1966-71 przegląd wydawnictw Teatr na półkach księgarskich podpisywany: (tim), Vit, a w 1960-61 i 1969-71 Świstek teatralny podpisywany Theatralski) i „Pamiętniku Teatralnym” (od 1957; podpisywane również: J.T., Jan Maczek-Obelski, Jan Mitosz, Jan Wiśniewski), a także w programach teatralnych i publikacjach poświęconych teatrowi, m.in. w wydawnictwach Enciclopedia dello Spettacolo (Mediolan) oraz Tieatralnaja Enicikłopiedija (Moskwa). W 1963 ożenił się z Marianną Gdowską, aktorką. W 1965 uzyskał w IS PAN doktorat na podstawie rozprawy «Dziady» w inscenizacji Leona Schillera (promotor doc. Zbigniew Raszewski). W tymże roku został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Książki. W „Roczniku Literackim” za lata 1967-72 opracowywał dział Teatralia. W 1971 i 1988 przebywał na stypendiach w Leningradzie i w Wilnie, zbierając materiały do dziejów teatru wileńskiego w XVIII i XIX w. (w 1986 i 1991 zredagował numery monograficzne „Pamiętnika Teatralnego”, poświęcone temu tematowi). Od 1973 zajmował się głównie działalnością edytorską i redakcyjną. W 1974/75 był konsultantem literackim Teatru Dramatycznego w Warszawie. W 1975-79 prowadził wykłady na Wydziale Wiedzy o Teatrze w warszawskiej PWST. W 1976 i 1982 wchodził w skład komisji egzaminacyjnej Związku Artystów Scen Polskich i Ministerstwa Kultury i Sztuki dla aktorów eksternów. W 1981-86 był członkiem Rady Naukowej IS PAN, a w latach 1990-93 Komitetu Nauk o Sztuce PAN. W 1990 otrzymał wraz z całym zespołem „Pamiętnika Teatralnego” nagrodę PAN. W 1998 przeszedł na emeryturę w IS PAN. Kontynuował prace edytorskie i teatrologiczne; publikował m.in. w „Dialogu” i „Zeszytach Literackich”, został redaktorem Pism Leona Schillera. Wyróżniony odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1979). Zmarł 24 marca 2015 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Prawosławnym na Woli.

Twórczość

1. Teatr Ludowy Nowa Huta 1955-1960. [Współautor:] A.W. Kral. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962, 175 s.

2. Dziady” w inscenizacji Leona Schillera. Partytura i jej wykonanie. Wyciąg fortepianowy [oprac.:] L. Erhardt. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 410 s. Z prac Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Schilleriana. Pamiętnik Teatralny 1957 z. 1 s. 146-160.
Krasiński o teatrze. Pamiętnik Teatralny 1959 z. 1/2 s. 47-100, odbitka uzupełniona indeksem Warszawa 1959.
Notatki o „Dziadach” Andrzeja Pronaszki. Pamiętnik Teatralny 1964 z. 1/2 s. 86-105.
O Krasińskim. Na marginesie korespondencji z ojcem. Pamiętnik Teatralny 1964 z. 3 s. 301-311.
Maria Dąbrowska i teatr. Miesięcznik Literacki 1967 nr 6 s. 43-47.
Partytura krytyczna Schillerowskiej inscenizacji „Dziadów. W: Dokumentacja w badaniach literackich i teatralnych. Wrocław 1970 s. 305-317, przedruk uzupełniony w: Wprowadzenie do nauki o teatrze. T. 3. Wrocław 1978.
Leon Schiller und die deutschsprachige Kultur. [Przeł.] T. Kachlak. W: Theatrum Europaeum. München 1982 s. 537-547.
Z teki afiszów wileńskich 1800-1863; Jeszcze o afiszach wileńskich. „Pamiętnik Teatralny1986 z. 2/3 s. 221-284; 1991 nr 1 s. 149-186.
Komunista trochę – i romantyk. Dialog 1989 nr 6 s. 135-142 [dot. L. Schillera].
«Pamiętnik Teatralny» jest w czasach Piasta i Rzepichy. Teatr w listach Jerzego Stempowskiego. W: O teatrze i dramacie. Wrocław 1989 s. 201-208.
Hamlet” Henryka Józewskiego. Pamiętnik Teatralny 1991 z. 1 s. 99-114.
Burza” Szekspira w Folks un Jugnt-Teater. Inscenizacja Leona Schillera (1938/39). Pamiętnik Teatralny 1992 z. 1/4 s. 439-452.
Estreicher! Estreicher! Na marginesie „Teatrów w Polsce”. Pamiętnik Teatralny 1993 z. 1/2 s. 257-278.
Z dziejów teatru wileńskiego. Parę uwag o latach 1832-1864. Zeszyty Historyczne”, Paryż 1993 z. 103 s. 80-92, przekł. litewski: Iš Vilniaus teatro istorijos. „Menotyra”, Wilno 1994 nr 2.
Krakowski rodowód Leona Schillera. W: Krakowskie rodowody teatralne. Kraków 1994 s. 51-57.
Fiłosofow – Czapski – Stempowski. Kultura”, Paryż 1998 nr 4 s. 139-149.
Mazepa, Schumann i Słowacki. Ruch Muzyczny 2000 nr 10 s. 24-27.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. L. Schiller: Teatr ogromny. Oprac. i wstępem opatrzył: Z. Raszewski. Przypisy oprac.: J. Timoszewicz, Z. Raszewski. Warszawa: Czytelnik 1961, 549 s. Z prac Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
2. L. Schiller: Podróż teatralna Mickiewicza z Odyńcem. Fantazja. Wyd. w oprac. J. Timoszewicza. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1973, 318 s.
3. A. Pronaszko: Zapiski scenografa. Wspomnienia – artykuły – listy. Oprac. [i wstęp]: J. Timoszewicz. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1976, 365 s.
4. L. Schiller: Pisma. Oprac. J. Timoszewicz. [T. 1-4]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978-1996.

[T. 1]. Na progu nowego teatru. 1908-1924. 1978, 485 s.

Tu także J. Timoszewicz: Mała kronika życia i twórczości L. Schillera 1887-1924, s. 5-20.

[T. 2]. Droga przez teatr. 1924-1939. 1983, 527 s.

Tu także J. Timoszewicz: Mała kronika życia i twórczości L. Schillera 1924-1939, s. 5-29.

[T. 3]. Theatrum militans. 1939-1945. 1987, 351 s.

Artykuły, szkice i rozprawy powstałe od 1939 do XII 1945, w większości niedrukowane za życia L. Schillera.
Tu także J. Timoszewicz: Mała kronika życia i twórczości L. Schillera 1939-1945, s. 7-38.

Nagrody

Nagroda Funduszu Literatury za 1987 (J. Timoszewicz przekazał ją na odnowę cmentarzy Powązkowskiego w Warszawie i Rakowickiego w Krakowie).

[T. 4]. Rozmowy z Leonem Schillerem. Wywiady i autowywiady. 1923-1953. 1996, 366 s.

Zawartość

83 wywiady, autowywiady, quasi-wywiady, zapisy wypowiedzi, reportaże z fragmentów wypowiedzi L. Schillera drukowane w czasopismach i programach teatralnych.
5. E. Csató: Interpretacje. Recenzje teatralne 1945-1964. Wybór i posłowie: J. Timoszewicz. Wstęp: M. Fik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979, 505 s.
6. Wieczór Schillerowski. (Listy Leona Schillera do Anny Jackowskiej oraz fragmenty wspomnień i piosenek z „Kramu”). Wybór: J. Timoszewicz. Oprac. sceniczne: K. Dejmek. Wystawienie: Łódź, Teatr Nowy, Mała Sala 1979.
7. J. Stempowski: Szkice literackie. Wybór i oprac.: J. Timoszewicz. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1988, 367 + 442 s. Wyd. 2 zmienione i rozszerzone tamże 2001, 358 + 430 s.
T. 1. Chimera jako zwierzę pociągowe. 1929-1941, w wyd. 2 podtytuł: 1926-1941; T. 2. Klimat życia i klimat literatury. 1948-1968, w wyd. 2 podtytuł: 1948-1967.
8. Historia o Męce Najświętszej i Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim. Misterium ludowe w czterech częściach w układzie L. Schillera. Oprac. [i posłowie:] J. Timoszewicz. Nota o tekstach liturgicznych i przekł. fragmentów łacińskich: J. Wojtczak. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1990, 195 s.
9. Ostatni romantyk sceny polskiej. Wspomnienia o Leonie Schillerze. Wybór, oprac. i [wstęp:] J. Timoszewicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1990, 456 s.
10. Pamiętnik Teatralny” XL. 1952-1992. Oprac. J. Timoszewicz. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk 1995, 185 s. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Biblioteka „Pamiętnika Teatralnego, 1.
Tu mała kronika pisma, wykazy członków redakcji, ich noty biograficzne, zestaw numerów monograficznych i bibliografii pisma, – nadto: „Lekki znak”. Rozm. z prof. Z. Raszewskim. Rozm. J. Hernik Spalińska; Głosy o „Pamiętniku Teatralnym”; Kilka dokumentów z archiwum redakcyjnego.
11. J. Stempowski: Felietony dla Radia Wolna Europa. Oprac.: J. Timoszewicz. Warszawa: Twój Styl 1995, 171.
12. J. Stempowski: Pamiętnik teatralny trzeciej klasy i inne szkice. Wybór i oprac. [oraz wstęp:] J. Timoszewicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1999, 296 s.
13. H. Micińska-Kenarowa: Długi wdzięczności. Słowo wstępne: Cz. Miłosz. Wybór tekstów i posłowie: J. Timoszewicz. Noty o tekstach: P. Kądziela. Warszawa: Biblioteka „Więzi 2003, 393 s.
14. Pan Jerzy. Śladami Niespiesznego Przechodnia. Wspomnienia i szkice o Jerzym Stempowskim. Wybór i oprac.: J. Timoszewicz. Warszawa: Biblioteka „Więzi 2005, 336 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1991, 1994, 2002.

Autor o sobie

J. Timoszewicz. W: Wojciech Górski i jego szkoła. Warszawa 1982.

„Dziady” w inscenizacji Leona Schillera

Z. Kałużyński: Wielkie wykopalisko współczesne. Polityka 1970 nr 18.
J. Kreczmar: Nowa książka o Schillerze. Teatr 1970 nr 16, przedruk w tegoż: Cały świat gra komedię. Warszawa 1982.
H. Szletyński: O „Dziadach” w inscenizacji Leona Schillera. Kultura 1970 nr 24.
J. Degler: Pochwała dobrej roboty. Dialog 1971 nr 12.
B. Lasocka: Partytura inscenizacyjna „Dziadów. Miesięcznik Literacki 1971 nr 10.
Z. Jasińska: Mickiewicz i teatr. Więź 1972 nr 7/8.
S. Skwarczyńska. „Rocznik Literacki 1970wyd. 1972.

L. Schiller: Podróż teatralna Mickiewicza z Odyńcem

P. Bagiński: Niezwykła podróż. Polonistyka 1974 nr 3.
B. Horowicz: Le Voyage théâtral de Mickiewicz et Odyniec. „Revue d'Histoire du Théâtre”, Paryż 1975 nr 3.

A. Pronaszko: Zapiski scenografa

B. Bąk: Poza tytułem. Odra 1977 nr 5.
M. Fik: Andrzej Pronaszko. Twórczość 1977 nr 4.

L. Schiller: Pisma

Z. Greń: Młody Schiller. Życie Literackie 1978 nr 52/53 [dot. t. 1 pt. Na progu nowego teatru].
B. Lasocka: Pisma Leona Schillera. Miesięcznik Literacki 1979 nr 6 [dot. t. 1 pt. Na progu nowego teatru].
E. Baniewicz: Pułapka o nazwie Leon Schiller. Twórczość 1984 nr 4 [dot. t. 2 pt. Droga przez teatr].
J. Godlewska: Dziecię polskie pod pomnikiem Schillera. Teatr 1984 nr 4 [dot. t. 2 pt. Droga przez teatr].

E. Csató: Interpretacje

J. Koenig: Nie tylko recenzje. Dialog 1980 nr 8.
J. Degler. „Rocznik Literacki 1979wyd. 1983.

J. Stempowski: Szkice literackie

Z. Irzyk: Humanista w gorsecie współczesności. Kierunki 1989 nr 22.
A.St. Kowalczyk: Drugie przyjście (Jerzego Stempowskiego). Res Publica 1989 nr 4.
[J. Majcherek] J. Palusiński: Niespodzianki Stempowskiego. „Kultura Niezależna”* 1989 nr 49.

Ostatni romantyk sceny polskiej

E. Axer, A. Bardini, Z. Raszewski: Opisywanie Schillera. Dialog 1991 nr 8.
A. Dziurdzikowski: Zamiast biografii?Przegląd Powszechny1991 nr 7/8.

„Pamiętnik Teatralny” XL

M. Zielińska: Historia jednej formacji. Didaskalia 1995 nr 8/9.

J. Stempowski: Felietony dla Radia Wolna Europa

J. Kott: Nowy Stempowski. Zeszyty Literackie”, Paryż 1996 nr 4.
A.St. Kowalczyk: Nieznane utwory znanego (?) autora. Kultura”, Paryż 1996 nr 5.

J. Stempowski: Pamiętnik teatralny trzeciej klasy i inne szkice

E. Baniewicz: Niespieszne przywracanie ciągłości. Twórczość 2000 nr 11.
R. Węgrzyniak: Niespieszny przechodzień w teatrze. Didaskalia 2000 nr 35.

Pan Jerzy

G. Janikowski: Kubistyczny portret Jerzego Stempowskiego. Nowe Książki 2005 nr 12.