BIO

Urodzona 18 marca 1921 we Lwowie; córka Mikołaja Jakubiszyna, rolnika, i Jadwigi z Romanowskich. Wczesne dzieciństwo spędziła w majątku rodziny matki Olchowa pod Zaleszczykami, administrowanym przez ojca. Od 1936 uczęszczała do Gimnazjum i Liceum ss. Sacré-Coeur we Lwowie; w 1939 zdała maturę. Po wybuchu II wojny światowej nadal przebywała we Lwowie, zajętym przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich; w 1939-41 studiowała filologię romańską na Państwowym Uniwersytecie Ukraińskim im. I. Franki. W czasie okupacji niemieckiej przebywała w 1942-44 we wsi Malinówka pod Sokalem. Po wkroczeniu wojsk radzieckich wiosną 1944 została zmobilizowana i skierowana do pracy w redakcji gazety 1. Armii Wojska Polskiego „Głos Żołnierza” (wyd. do czerwca 1944), a następnie do wydawanego przez Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Wojska Polskiego pisma „Polska Zbrojna” (wyd. od stycznia 1945 w Lublinie). Od lutego 1945 przebywała wraz z redakcją tego dziennika w Łodzi, a od 1946 w Warszawie. Debiutowała w 1945 felietonem pt. Targowa zmartwychwstała, opublikowanym na łamach „Życia Warszawy” (nr 24; podpisana A.J.). W tymże roku zamieściła w „Polsce Zbrojnej” pierwszy przekład pt. Wspomnienia Francuza – więźnia Majdanka T.J. Faure'a (nr 31; podpisana A.J.), wiersz pt. Nad Nissą (nr 143) i opowiadanie pt. Powrót do zdrowia (nr 170). W piśmie tym ogłaszała następnie liczne artykuły, wiersze, opowiadania, felietony, recenzje teatralne, tłumaczenia z języka francuskiego i rosyjskiego (podpisywane także: A.J., aj, aj., (aj), (an)). Równocześnie studiowała romanistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1946 przebywała na trzymiesięcznym stypendium we Francji. W 1948 uzyskała magisterium. W 1948-50 pełniła funkcję kierownika działu kulturalnego „Polski Zbrojnej”; w redakcji tego dziennika pracowała do 1951 (także po zmianie tytułu na „Żołnierz Wolności”; tu też publikowała artykuły, recenzje filmowe i przekłady). Została członkiem Związku Dziennikarzy Rzeczpospolitej Polskiej, następnie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (w 1950-51 członek zarządu klubu recenzentów teatralnych i filmowych). Artykuły, tłumaczenia i recenzje drukowała też w „Kulturze i Życiu” (1949-50, 1956-58; podpisywane także: A.J., (aj), (an)) i „Nowej Kulturze” (1950-62). W 1951 wyszła za mąż za Krzysztofa Tatarkiewicza, matematyka, i przeniosła się do Lublina. Zajęła się głównie pracą przekładową. Współpracowała z tygodnikiem „Kamena” (tu w 1953, 1955-65 liczne artykuły i recenzje teatralne podpisywane także: A.J.–T., A.T., (aj.), Ama, An). Od 1953 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Recenzje książkowe publikowała także na łamach „Kwartalnika Neofilologicznego” (1957-62, 1968; także podpisywane A.T.). W 1961 otrzymała nagrodę MRN w Lublinie. W 1962 powróciła na stałe do Warszawy. Rozpoczęła, jako krytyk literacki, teatralny i filmowy, współpracę z czasopismami: „Film” (1964-85, z przerwami), „Polityka” (od 1964, także podpisywane: A.T., A. Tat.), „Współczesność” (1965-70, artykuły i przekłady), „Życie Literackie” (1965-69, 1977-80, artykuły i przekłady), „Więź” (1966-76, artykuły i recenzje), „Kino” (1969-70, 1972, 1974, 1983, 1988-89), „Kultura” (1969, 1972-81), „Tygodnik Kulturalny” (1970-74; w 1973-74 cykl pt. Zaproszenie do kina), „Tygodnik Powszechny” (1970-93, z przerwami, artykuły i recenzje filmowe). W 1969-2002 należała do zespołu redakcyjnego tygodnika „Forum”, z którym kontynuowała współpracę do jesieni 2004. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1956) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000). Zmarła 11 sierpnia 2019 w Warszawie.

Twórczość

1. Stendhal. [Monografia]. [Warszawa:] Czytelnik 1949, 51 s.

2. Teatr francuski od 1789 do 1848 r. W: Teatr krajów zachodniej Europy XIX i początku XX wieku. Cz. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1956, 159 s.

Autorka podpisana: A. Jakubiszyn-Tatarkiewicz.
Skrypt dla szkół wyższych.

3. W labiryncie. Szkice literackie. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974, 270 s.

Zawartość

Z daleka: Powrót Kordelii [dot. W. Shakespeare: Król Lear]; Spór o „Mizantropa” [Moliera]; Czytanie Conrada; Od strony Prousta [dot. W poszukiwaniu straconego czasu]; Wokół „Ulissesa” [J. Joyce'a]; Visconti contra Mann? [dot. filmu Zmierzch bogów]; Pasje według Faulknera; Między „Balkonem” [J. Geneta] a „Koniokradem” [W. Faulknera]; Sprawa Józefa K. [F. Kafki]. – Z bliska: O „Weselu” [S. Wyspiańskiego] inaczej; Czytajmy „Faraona” [B. Prusa]; Bez dorosłych [dot. bohatera młodzieżowego]; Róża i Barbara [dot.CudzoziemkiM. Kuncewiczowej i „Nocy i dniM. Dąbrowskiej]; Antywieszcz [dot. W. Gombrowicz: Ferdydurke]; Nasze mity powszednie [recenzja: K.T. Toeplitz: Mieszkańcy masowej wyobraźni]; Naoczni świadkowie [dot. twórczości T. Borowskiego]; Jak być sobą; Ku przemienionym kołodziejom [dot. literatury współczesnej].

4. Gra w inteligencję. [Szkice literackie i filmowe]. Białystok: Łuk 1994, 220 s.

Zawartość

Gra w inteligencję. (Zamiast wstępu). – Od strony słów: Twórcza wierność; Od Sopliców do Ślimaka; Ciura Onufry i jego pan [dot.: A. Fredro: Trzy po trzy]; Ten poczciwy stary Rzecki; „...Rozpion się nad nimi los...”; O duchu, księciu i upiorach [dot.: J.M. Rymkiewicz: Dwór nad Narwią; Wielki książę]; Czytając Iwaszkiewicza; Synowie na tandemach [dot.: J. Kornhauser, A. Zagajewski: Świat nie przedstawiony; W. Karpiński, M. Król: Sylwetki polityczne XIX wieku]; Awans i etos; Los Szymona [dot.: W. Myśliwski: Kamień na kamieniu]; „Sam jeden przeciw całej chmarze...” [dot.: W. Myśliwski: Drzewo]; Pod słońcem Dionizosa. (Szkic do portretu Nietzschego); Tajemnica Stawrogina [dot. F. Dostojewski: Biesy]; Tuan Kuba [dot.: J. Conrad-Korzeniowski: Młodość; Jądro ciemności; Lord Jim; Los]; Faulkner krzepi, ale jak?. – Od strony obrazów: Pani Barbara [dot. filmu i powieści M. Dąbrowskiej: Noce i dni]; Uwaga: lęk [dot. filmów: Spirala; Szpital Przemienienia; Roman i Magda]; O błędnym kole [dot. wystawy „Romantyzm i romantyczność w sztuce polskiej XIX i XX w.”]; Smuga światła [dot. filmu Smuga cienia]; Mistrz czy kusiciel [dot. filmu Dyrygent]; „...I nie wódź nas na pokuszenie” [dot. filmów: Tess; Konopielka; Ryś]; Powroty Tadeusza Borowskiego; Spór o „Las meninas” [dot. obrazu D. Velasqueza: Rodzina Filipa IV oraz artykułu M. Foucault: Spór o Las meninas].

Przekłady

1. J. Friedland: Skarby Salonik. Opowiadanie. Warszawa: Prasa Wojskowa 1949, 41 s.
2. [L.] Saurel: Generał Hoche. [Powieść]. Warszawa: Prasa Wojskowa 1950, 210 s.
3. E. Kazakiewicz: Starzy znajomi. [Reportaże]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 61 s.
4. M. Maricz: Zorza polarna. [Powieść]. T. 1-2. Warszawa: Prasa Wojskowa 1951, 379 + 485 s. Wyd. 2 t. 1-3 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952.
5. M. Zalka: Doberdo. Powieść. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 244 s.
6. B. Zawadzki: Pięć lat za oceanem. Wspomnienie z Kanady. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 86 s.
7. W. Ketlińska: Blokada. Powieść. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 646 s. Wyd. masowe t. 1-3 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1954; wyd. 3 t. 1- 2 tamże 1956-1957.
8. L. Nikulin: Rok 1813. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 451 s.
9. A. Kalinin: Czerwony sztandar. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 459 s. Wyd. 2 t. 1-2 tamże 1954.
10. D.N. Miedwiediew: Silni duchem. Powieść. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 465 s.
11. A.L.G. de Staël-Holstein: Wybór pism krytycznych. Przeł. i oprac. [oraz wstępem opatrzyła] A. Tatarkiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1954, LXXXIII, 179 s. Biblioteka Narodowa II, 49.
12. K.A. Sainte-Beuve: Wybór pism krytycznych. Przeł. i oprac. [oraz wstępem opatrzyła] A. Tatarkiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1957, XCIII, 481 s. Biblioteka Narodowa II, 107.
13. S.L. Mercier: Obraz Paryża. Wybór, tłumaczenie, oprac. i wstęp: A. Tatarkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 349 s.
14. J. Bouissounouse: Julia de Lespinasse. [Biografia]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 350 s.
15. A. Dumas: Pamiętniki. Wybór i tłumaczenie: A. Tatarkiewicz. Warszawa: Iskry 1960, 315 s.
16. J.B. Louvet de Couvray: Przygody miłosne kawalera de Faublas. [Powieść]. Skrótu dokonała i przeł. A. Tatarkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 512 s.
17. Powiastki ucieszne a swawolne. Wybór francuskiej literatury narracyjnej XV i XVI w. Wybór i wstęp oprac. K. Kasprzyk. Przeł. A. Tatarkiewicz. Wiersze przeł. R. Kołoniecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 221 s.
18. J. de La Bruyère: Charaktery, czyli obyczaje naszych czasów. [Rozważania]. Poprzedzone szkicami: A. Barthes: La Bruyère od mitu do literatury; Ch.A. Sainte-Beuve: Charaktery La Bruyère'a. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 425 s.
19. J.M.G. Le Clezio: Protokół. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 257 s.
20. G. Perec: Rzeczy. Historia z lat sześćdziesiątych. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 129 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Książka i Wiedza 1982; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1993, wyd. 2 [!] tamże 1997.
21. Arcydzieła francuskiego Średniowiecza. Wybór: M. Żurowski. Przeł. T. Żeleński (Boy), A. Tatarkiewicz. Redakcja naukowa, wstęp i przypisy: Z. Czerny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 781 s.
W tłumaczeniu A. Tatarkiewicz: M. de France: Opowieści; Ch. de Troyes: Percewal z Walii, czyli opowieść o Graalu.
22. M. Eliade: Sacrum, mit, historia. Wybór esejów. Wyboru dokonał M. Czerwiński. Wstęp: B. Moliński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 309 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1993.
23. J. Faure-Cousin: Żegnaj Berto. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 114 s.
24. M. Khair-Eddine: Agadir. [Powieść]. Wstęp i przypisy: F. Bocheński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 129 s.
25. B. Clavel: Owoce zimy. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1971, 492 s.
26. R. Caillois: Żywioł i ład. [Eseje]. Wybór: A. Osęka. Przedmowa: M. Porębski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 471 s.
27. G. Bachelard: Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Wybór: H. Chudak. Przeł.: H. Chudak, Przedmowa: J. Błoński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 439 s.
28. A. Malraux: Głowa z obsydianu. [Rozmowy z P. Picasso]. Posłowie: R. Caillois. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 176 s.
29. Madame de Sévigné: Listy. Wybór: W. Karpiński. Przeł.: M. Mroziński, A. Tatarkiewicz. Wstęp i przypisy: M. Mroziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 418 s.
30. A. Malraux: Przemijanie a literatura. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 181 s.
31. R. Caillois: Człowiek i sacrum. [Eseje]. Przeł.: A. Tatarkiewicz, E. Burska. Warszawa: Volumen 1995, 214 s.
32. R. Caillois: Gry i ludzie. [Eseje]. Przeł.: A. Tatarkiewicz, M. Żurowska. Warszawa: Volumen 1997, 180 s.
33. Chrétien de Troyes: O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu, czyli opowieść o Graalu. Wrocław: Siedmioróg 1997, 133 s.

Prace redakcyjne

1. Zob. nadto Przekłady poz. , , , , .
2. A.R. Lesage: Turcalet, czyli finansista. Komedia w 5 aktach. Przeł. T. Boy-Żeleński. Wstęp, przekł. „Krytyki” i oprac.: A. Tatarkiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1951, XLII, 128 s. Biblioteka Narodowa II, 43.
3. A.L.G. de Stäel-Holstein: Korynna, czyli Włochy. [Powieść]. Przeł.: Ł. Rautenstrauchowa, K. Kitte. Oprac.: A. Tatarkiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1962, 572 s. Biblioteka Narodowa II, 131.
4. F.R. Chateaubriand: René. [Powieść]. Przeł. T. Boy-Żeleński. Wybór fragm., tłumaczenie i oprac.: A. Tatarkiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1964, LVII, 65 s., Biblioteka Narodowa II, 148.
5. J.–P. Sartre: Czym jest literatura? Wybór szkiców krytycznoliterackich. Wybór: A. Tatarkiewicz. Przeł. J. Lalewicz. Wstęp: T.M. Jaroszewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 454 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1956, ok. 1970, 2001.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1964.

Ogólne

Artykuły

H. Kowalik: Feministka ze szpilką w dłoni. Przegląd 2001 nr 34.

W labiryncie

J. Bakanacz: Literatura jako przypowieść. Nowe Książki 1974 nr 22.
L. Bugajski: Światełko w labiryncie. Twórczość 1975 nr 3.
J. Zieliński: Nić Ariadny. Miesięcznik Literacki 1975 nr 9.

Gra w inteligencję

M. Jentys: Demistyfikacje Anny Tatarkiewicz. Sycyna 1995 nr 15/16.
K. Masłoń: Kultura otwartych drzwi. Rzeczpospolita 1995 nr 181.
T. Olszewski: Inteligentna gra. Wiadomości Kulturalne 1995 nr 6.
S. Rosnowski: Gra z inteligencją. Polityka 1996 nr 15.