BIO

Urodzony 6 lipca 1894 w Kosowie (Małopolska Wschodnia); syn Apolinarego Tarnawskiego, lekarza, właściciela Zakładu Przyrodoleczniczego w Kosowie, i Romualdy z Zarembów. W 1912 zdał egzamin maturalny w gimnazjum we Lwowie, po czym do 1914 studiował medycynę na Uniwersytecie Lwowskim. W 1915-18 służył w charakterze lekarza w wojsku austriackim na froncie włoskim. Następnie do końca 1920 był żołnierzem Wojska Polskiego; walczył na froncie północnym i brał udział w bitwie warszawskiej; kontuzjowany w czasie walk, został inwalidą. Debiutował w 1921 jako prozaik opowiadaniem pt. Mord, ogłoszonym na łamach „Gazety Warszawskiej” (nr 50; podpisany Witold Turno). Od 1922 pracował jako asystent w Zakładzie Przyrodoleczniczym w Kosowie, a następnie razem z ojcem kierował tym zakładem. W 1926 otrzymał stopień doktora medycyny na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Równocześnie publikował sporadycznie artykuły, recenzje i reportaże z podróży (przeważnie pod pseudonimem Witold Turno); w 1934 ogłosił w „Tygodniku Ilustrowanym” (nr 8) pierwszy artykuł o Josephie Conradzie pt. Maska Conrada, w 1937 po odbytej podróży do Palestyny, Grecji i Egiptu – cykl reportaży pt. Podróż na Wschód na łamach „Podbipięty”. Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 przedostał się do Rumunii i przebywał kolejno w obozach w Ploeszti i Krajowie. Przeniesiony w 1940 z grupą pięciuset Polaków do Platres na Cyprze, pełnił tam funkcję prezesa Komitetu Polskiego. W 1941 redagował „Głos Polaków na Cyprze” oraz prowadził cykl wykładów o J. Conradzie. Następnie znalazł się w Jerozolimie, gdzie w 1941-42 był prezesem Ogniska Polskiego. W 1942 powołany w stopniu porucznika do Polskich Sił Zbrojnych na Środkowym Wschodzie, pełnił w Gederze w Ośrodku Zapasowym Brygady Strzelców Karpackich obowiązki lekarza w poborowej Komisji Przeglądowej, powołanej do badania ludności polskiej przybywającej z Rosji i zgłaszającej się do wojska. Następnie mianowany naczelnym lekarzem Szkół Junaków i Młodszych Ochotniczek w Palestynie i Egipcie, został przeniesiony do Baszytu. Powstałe w tym czasie artykuły, wiersze i prozę publikował w wydawanych w Jerozolimie czasopismach: „Gazeta Polska” (1943), „Cud 15 Sierpnia” (1944), „Myśl Polska na Wschodzie” (1944) oraz w „Orle Białym” (Palestyna – Włochy, 1945). Po likwidacji szkół junackich w 1947, został wraz z młodzieżą ewakuowany do obozu przejściowego Fargo w Anglii i tu zdemobilizowany, po czym przebywał w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia, gdzie przez rok przechodził kurację leczniczą. Osiedlił się na stałe w Anglii i powrócił do pracy lekarskiej. W 1948 założył Polski Klub Miłośników Conrada, a następnie pełnił funkcję prezesa tego klubu (działał do ok. 1958). W 1950-54 pracował w polskim szpitalu w Penley. W 1951 ożenił się z Marią z Platowskich primo voto Tyszewiczową. W 1955-66 pracował w angielskim Ministry of Pension Hospital (przekształconym później w Geriatric Mount Pleasant Hospital) w Chepstow. Kontynuował twórczość literacką i krytyczną, skupiając zainteresowania głównie na conradystyce i twórczości pisarzy katolickich. Publikował prozę, artykuły i recenzje literackie m.in. w paryskiej „Kulturze” (1951-78, z przerwami) i w emigracyjnych czasopismach londyńskich: „Życie” (1950-53), „Wiadomości” (1950-80, z przerwami; tu w 1968-69 cykl aforyzmów pt. Myśli moralne i nie moralne), „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” (1956-58, 1962, 1967, 1978, 1981), „Kontynenty – Nowy Merkuriusz” (1961-62; tu w 1962 cykl felietonów pt. Kartki z notatnika), „Tygodnik Polski” (1961-62, 1966, 1969, 1977, 1980-81) i „Oficyna Poetów” (1974, 1978-80). Należał do Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (ZPPnO) oraz do PEN Club Center for Writers in Exile (z którego wystąpił w 1966). W 1957 otrzymał nagrodę literacką ZPPnO za działalność krytycznoliteracką. W 1966 przeszedł na emeryturę i zajął się wyłącznie pracą literacką. Zamieszkał w Monmouth (hrabstwo Gwent) w Walii. W 1969 otrzymał nagrodę ZPPnO za całokształt twórczości, a w 1972 nagrodę Fundacji im. A. Godlewskiej w Zurychu. W 1976 został członkiem honorowym Joseph Conrad Society of United Kingdom (od 1983 honorowy prezes tego stowarzyszenia); był też członkiem Joseph Conrad Society of America. Współpracował jako redaktor doradca (consultant editor) z amerykańskim czasopismem „Conradiana”. Był członkiem zawodowego Związku Lekarzy Polskich na Obczyźnie oraz Groupment des Medicins Écrivains w Paryżu. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976). Zmarł 4 sierpnia 1988 w Monmouth; pochowany na cmentarzu w Hereford.

Twórczość

1. Dzieje Nałęckich. Zarys powieściowy. Kultura”, Paryż 1948 z. 11 s. 64-87, z. 12 s. 57-78. Por. poz. .

2. Ucieczka. Nowele. Londyn: B. Świderski 1960, 339 s. Wyd. 2 przejrzane i rozszerzone z podtytułem Mini-powieść i opowiadania. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1982.

Zawartość

Zawiera minipowieści: Ucieczka; Nałęccy [por. poz. ], – opowiadania: Kain; Syn; Przypowieść o księdzu Antonim [por. poz. ]; Blanka; Historia Judyty; Podróż nocna; Mord. – W wyd. 2 nadto opowiadania: Dzięcioł; Śmierć Puczki. (Zdarzenie prawdziwe); Koniec batalionu; Na wojnie, – oraz: Aneks: Autorski komentarz do „Ucieczki”.

3. Mój ojciec. [Wspomnienia]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1966, 158 s.

4. Conrad. Człowiek – pisarz – Polak. [Studium biograficzne]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1972, 306 s.

Przekłady

angielski

Conrad the man, the writer, the Pole. An essay in psychological biography. [Przeł.] R. Batchelor. London 1984.

5. Wyznania i aforyzmy. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1974, 191 s.

Zawartość

Zawiera szkice, refleksje, miniatury prozą, wiersze i aforyzmy w cyklach: Młode lata 1912-1916. – Pierwsza wojna i wiek męski 1916-1939. – Druga wojna i obczyzna 1939-1960. – Starość, 1960-1974. – Rozmowy z sobą: Nad morzem. (Dialog poetyczny); Kapitan Feb, czyli pochwała głupoty. (Dialog ironiczny); Rozmowa w Bukareszcie. (Dialog patriotyczny); Czasy zmarnowania. (Dialog pesymistyczny); Rozmowa o zachodzie. (Dialog intymny). – Przypowieści i legendy: Miłość; Podróż do zapomnienia; O rycerzu Radulfie opowieść. – Przyjaciele, którzy odeszli: Śmierć dziadka; Wspomnienie o Ignacym Chrzanowskim; „Ja cię nie stargam, nie”; Zofia Bohdanowiczowa – czyli poetka; Tadeusz Wasilewski – czyli przyjaciel; Na śmierć Kazimierza Wierzyńskiego [wiersz]; Wieczna wiosna i dojrzałe wino; Tam, skąd Conrad odszedł; Papież Jan. – Uroda świata. – Myślowe pokłosie.

6. The man, the writer, the Pole. Farnham, Surrey: J. Crompton, The Joseph Conrad Society 1976, 24 s.

Dotyczy J. Conrada.

7. Ksiądz Antoni. Powieść. Powst. 1961-1977. Druk fragmentów na łamach „Wiadomości”, Londyn: pt. Ucieczka i powrót. 1961 nr 6; pt. Nocny towarzysz. 1961 nr 20; pt. Dwie rozmowy. 1967 nr 13/14; pt. Gość z Warszawy. 1967 nr 30; pt. Ojciec Jacyna. 1973 nr 41. Wyd.: Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1977, 208 s.

Pierwotny tytuł: Przypowieść o księdzu Antonim. Por. poz. .

8. Pisarze chrześcijańskiej rozpaczy. Mauriac, Graham Greene, Bernanos. [Szkice]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1977, 79 s.

Zawartość

Wprowadzenie. – François Mauriac: Nota początkowa; Pionier katolickiej powieści; „Génitrix”; „Pustynia miłości”; „Teresa Desqueyroux”; „Losy”; „To, co zginęło”; „Kłębowisko żmij”; „Tajemnica Frontenaków”; „Czarne anioły”; „Ucałowanie trędowatego”; Zamknięcie. – Graham Greene: Dramat prometejskiej litości; Graham Greene wycofuje się; Dalsze przemiany Greene'a; „Morin”; Ostatni schron; Nota końcowa. – Georges Bernanos: „Pod słońcem szatana”.

9. Opowieści o niebie i ziemi. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1979, 75 s.

Zawartość

Opowieść o rycerzu Radulfie [poz. ]; Paola Florentyńczyka rozmowy z Bogiem; Opowieść o świątobliwym Hiacyncie; Kain [poz. ]; Gawęda wigilijna; Jak stary Spławiński zabrał z sobą lato; Podróż do Zapomnienia [poz. ]; Spojrzenie poza zasłonę [poz. ]; Sny.

10. Od Gombrowicza do Mackiewicza. Szkice i portrety literackie. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1980, 179 s.

Zawartość

Przedmowa. – Portrety: Witold Gombrowicz: Obrachunek z Gombrowiczem; „Ferdydurke”; Gombrowicz przeciw Gombrowiczowi; Dziennik lektury „Kosmosu”; „Operetka”, – Józef Mackiewicz: „Droga donikąd”’ „Lewa wolna”’ „Kontra”; „Nie trzeba głośno mówić”, – Stanisław Vincenz: Stanisław Vincenz i jego dzieło. – Szkice problemowe: Credo krytyka; Reportaż i sztuka; Światła i cienie nurtu świadomości. – Dokoła zagadnień nowoczesnej powieści: 1. Zagajenie; 2. Manifest; 3. Inny aspekt; 4. Model Siniawskiego; 5. Model Lagerquista; 6. Czego uczy klasyczny chór i nowożytny dramat?; 7. Próba czasu. – Czyli...: 1. Żeromski, czyli o nadużyciach uczuciowości; 2. „Portret damy” Henry James'a, czyli o anemii uczuć; 3. „Księżyc i miedziak” Somerset Maughama, czyli o niebezpieczeństwie wszechwiedzy; 4. „Zmartwychwstanie” Tołstoja, czyli o pułapkach tendencji; 5. „Ucieczka”, czyli autor i jego cenzorzy. – Myśli o literaturze: 1. O dziele literackim; 2. O pisarzach; 3. O krytyce literackiej.

11. Uchwycić cel. Szkice krytyczne. Wybór i przedmowa: J. Dąbała. Lublin: Fis 1993, 136 s.

Zawartość

Wstęp. – I. Conrad: Pierwsze spotkanie z Conradem; Conrad versus Sartre; „W oczach Zachodu”; Conrad a Polska. – II. Gombrowicz [z poz. ]: Obrachunek z Gombrowiczem; Gombrowicz przeciw Gombrowiczowi; „Operetka”. – III. Józef Mackiewicz [z poz. ]: „Droga donikąd”; „Lewa wolna”; „Nie trzeba głośno mówić”… — IV. Stanisław Vincenz: Stanisław Vincenz i jego dzieło [poz. ]. – V. Georges Bernanos: Pod słońcem szatana [poz. ]. – VI. Myśli z pogranicza teorii literatury [z poz. ]: Credo krytyka; Reportaż i sztuka; Myśli o literaturze; „Ucieczka”, czyli autor i jego cenzorzy….

Przekłady

1. J. Conrad: Książę Roman. [Opowiadanie]. Przeł.: [J. Poray-Biernacki] J. Jasieńczyk, W. Tarnawski. Gazeta Polska”, Jerozolima 1944 nr 280-289; odbitka Jerozolima 1945, 23 s. Wyd. osobne Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1974, 26 s.
W. Tarnawski podpisany: Witold Turno.
2. J. Conrad: W oczach Zachodu. [Powieść]. Przekł. i wstęp W. Tarnawski. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1955, 288 s. Wyd. nast.: (Dzieła. T. 12). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974; z posłowiem J. Tomkowskiego Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985; (Dzieła wybrane. T. 2). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, tamże 1992; z posłowiem Z. Najdera Warszawa: Świat Książki 1999.
3. J. Conrad: Siostry. [Powieść]. Twórczość 1964 nr 6 s. 8-26. Wyd. osobne z posłowiem K. Wyki Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 76 s. Wyd. nast. (Dzieła. T. 24). Tamże 1974.

Prace redakcyjne

1. Conrad żywy. Książka zbiorowa wydana staraniem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Red. W. Tarnawski. Londyn: B. Świderski 1957, 300 s.
2. A. Tarnawski: Higiena starości i starzenia się. Oprac. i przedmowa: W. Tarnawski. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1980, 144 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN: 1957, 1967, 1979.

Inf. rodziny: 1988, 1989.

Wywiady

O książce „Mój ojciec” oraz o Freudzie i Conradzie. Rozm. J. Kowalewski. Tydzień Polski”, Londyn 1966 nr 40.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991.

Ogólne

Książki

J. Dąbała: Wit Tarnawski jako krytyk literacki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1995, 160 s.

Artykuły

I. Wieniewski: Od Kosowa do Londynu. (O pisarstwie Wita Tarnawskiego). Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1970 nr 101.
L. Prorok: Za conradowskim drogowskazem. Informator Polski Klubu Conradowskiego 1983 nr [6]; przekł. angielski: Following Conrad's beacon. „The Conrad News”, Gdańsk 1983 z. 6.
S. Zabierowski: Łącznik między dawnymi i nowymi laty. (O Wicie Tarnawskim – krytyku Conrada). Informator Polskiego Klubu Conradowskiego 1983 nr [6], przedruk „Więź” 1983 nr 7; przekł. angielski: A link between olden and new times. (On Wit Tarnawski, a Conradian critic). „The Conrad News”, Gdańsk 1983 z. 6.
J. Dąbała: Wit Tarnawski. Tygodnik Powszechny 1985 nr 24.
Z. Kosiński: Dr Wit Tarnawski. Gazeta Niedzielna”, Londyn 1988 nr 41.
S. Zabierowski: Wit Tarnawski. W: Dziedzictwo Conrada w literaturze polskiej. Kraków 1992.
A. Filipska: W dziesiątą rocznicę śmierci Wita Tarnawskiego. Przegląd Literacko-Artystyczny PAL 1993 nr 7/8.
A. Filipska-Ćwiklińska: Wit Tarnawski – szkic do portretu pisarza. Fraza 2000 nr 3.

Ucieczka

• [J. Stempowski] P. Hostowiec. „Kultura”, Paryż 1960 nr 7/8.
S. Zahorska: Opowiadania Wita Tarnawskiego. Wiadomości”, Londyn 1960 nr 26 [27].
P. Zaremba. „Syrena”, Paryż 1960 nr 27.
Z. Kosiński. „Tydzień Polski”, Londyn 1982 nr 31 [dot. wyd. 2].
I. Wieniewski: Nostalgia – natchnieniem. Orzeł Biały”, Londyn 1982 nr 1365. [dot. wyd. 2].

Mój ojciec

R. Kubisz. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1966 nr 303.
I. Wieniewski: Książka o lekarzu-pionierze. Tydzień Polski”, Londyn 1966 nr 49.
M. Chmielowiec: Portret ojca artysty z czasów starości; Z. Kozarynowa: Apolinary Tarnawski. „Wiadomości”, Londyn 1967 nr 8.
J. Surynowa-Wyczółkowska: Książka o ojcu. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1967 nr 33.

Zob. też Wywiady.

Conrad. Człowiek – pisarz – Polak

M. Danilewiczowa: Urzeczony Conradem. Wiadomości”, Londyn 1972 nr 43/44.
Z. Kozarynowa: Sprzeczne lojalności u Conrada. Tydzień Polski”, Londyn 1972 nr 44.
I.P. Pulc. „Conradiana”, Lubbock, Texas 1979 nr 1.

Wyznania i aforyzmy

S. Legeżyński. „Gazeta Niedzielna”, Londyn 1974 nr 48.
J. Katz-Hewetson: ...pokoleniu ogarek. Kultura”, Paryż 1975 nr 5.
Z. Kosiński: Książeczka do świeckich rekolekcji. Wiadomości”, Londyn 1975 nr 1.
Z. Kozarynowa: Autoportret literacki. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1975 nr 12.
J. Surynowa-Wyczółkowska: Rozmyślania o zmroku. Orzeł Biały”, Londyn 1975 nr 135.

Ksiądz Antoni

Z. Kosiński: Portret nieretuszowany. Wiadomości”, Londyn 1977 nr 16.
J. Mirewicz: Ksiądz Antoni”, czyli dowcip na 208 stronach. Przegląd Powszechny”, Londyn 1977 nr 5.
A. Pospieszalski. „Tydzień Polski”, Londyn 1977 nr 15.
K. Zdziechowski: Niecodzienna opowieść o księdzu polskim. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1977 nr 164.

Pisarze chrześcijańskiej rozpaczy

W. Jaworski: Studia nad katolicką beletrystyką. Tydzień Polski”, Londyn 1977 nr 46.
A. Pospieszalski: Zgłębianie goryczy. Wiadomości”, Londyn 1978 nr 4.
I. Wieniewski. „Orzeł Biały”, Londyn 1978 nr 162.

Opowieści o niebie i ziemi

A. Hoffmannowa: Drugi brzeg istnienia. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1979 nr 163.
Z. Kosiński. „Oficyna Poetów”, Londyn 1979 nr 2.
A. Pospieszalski: Stary doktor między niebem i ziemią. Wiadomości”, Londyn 1979 nr 29.
I. Wieniewski: Moralitety o walce dobra ze złem. Tydzień Polski”, Londyn 1979 nr 20.
H. Żurkowska. „Orzeł Biały”, Londyn 1979 nr 178.
M. Giergielewicz. „World Literature Today”, Norman, Oklahoma 1980 nr 2.

Od Gombrowicza do Mackiewicza

Z. Kosiński: Krytyk sprawiedliwy. Wiadomości”, Londyn 1981 nr 3.
• [L. Szaruga] K. Zawrat: O krytyce Wita Tarnawskiego. Kultura”, Paryż 1981 nr 6.
I. Wieniewski: Dwie książki – dwa klimaty literackie. Orzeł Biały”, Londyn 1981 nr 208 [dot. też: J.R. Krzyżanowski: Generał].
J. Zieliński: Diagnozy krytyczne. Nowe Książki 1981 nr 9.