BIO
Urodzona 7 lutego 1909 w Warszawie; córka Jana Świerczyńskiego, artysty malarza, rzeźbiarza, etnografa, i Stanisławy z Bojarskich. Uczęszczała do gimnazjum Janiny Tymińskiej w Warszawie; w 1927 zdała maturę. Następnie studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutowała w 1930 wierszem pt. Śnieg, opublikowanym na łamach pisma „Płomyk” (nr 19); za właściwy debiut literacki uważała wiersz pt. Południe ogłoszony w 1934 w „Wiadomościach Literackich” (nr 29), za który otrzymała I nagrodę w Turnieju Młodych Poetów, zorganizowanym przez to pismo. Od tegoż roku publikowała też utwory dla dzieci. W 1936 została członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich). W 1936-39 była redaktorem wydawanego przez Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) pisma „Mały Płomyczek”; drukowała tu także swoje utwory. Wiersze i prozę publikowała również na łamach innych czasopism dla dzieci, m.in. „Płomyka” (1929-39), „Płomyczka” (1931-38) „Kuriera Warszawskiego Dzieciom” (1934-36), a także w tygodniku „Pion” (1935-38). W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie i zarabiała na życie jako robotnica, salowa, sprzedawczyni oraz jako kelnerka w cukierni Płomyczanka, prowadzonej przez byłych pracowników ZNP. Równocześnie brała udział w konspiracyjnym życiu kulturalnym; publikowała w wydawanych tajnie pismach i antologiach; otrzymała nagrody na tajnych konkursach literackich: za wiersz pt. Rok 1941 (1942) i dramat Orfeusz (1943). Zamierzała napisać cykl powieści młodzieżowych dotyczących historii Słowian zachodnich, z których powstał wówczas utwór pt. Arkona, gród Świętowita (wyd. 1946). Wzięła udział w powstaniu warszawskim jako sanitariuszka. Po upadku powstania ukrywała się w Sochaczewie, a następnie, po wycofaniu się Niemców, na początku 1945 zamieszkała w Krakowie. Kontynuowała twórczość literacką; utwory wierszem i prozą drukowała w tym czasie m.in. w „Dzienniku Polskim” (1945-46, 1970-78, z przerwami), „Iskierkach” (1945-51), „Świerszczyku” (1945-64, 1966), „Tygodniku Powszechnym” (1945-52, z przerwami), „Życiu Literackim” (1945, 1951-75, 1977). Współpracowała z Polskim Radiem jako autorka audycji i słuchowisk, głównie dla dzieci i młodzieży. Była także autorką scenariuszy do filmów animowanych. W 1946-50 sprawowała funkcję kierownika literackiego w Państwowym Teatrze Młodego Widza. W 1953 zawarła związek małżeński z Janem Adamskim, aktorem (rozwód w 1968). W dalszych latach ogłaszała wiersze i utwory dla dzieci m.in. w „Płomyku” (1957-61), „Poezji” (1966, 1968, 1970, 1972, 1974), „Kulturze” (1967-80), „Literaturze” (1973-80), „Szpilkach” (1976-82). W 1973 otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży, w 1976 nagrodę miasta Krakowa w dziedzinie upowszechniania kultury. Brała udział w życiu społecznym, m.in. była działaczką Ligi Kobiet. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim (1957) i Krzyżem Oficerskim (1975) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Zmarła 30 września 1984 w Krakowie.
W 1987 Artur Sandauer ustanowił prywatną nagrodę im. A. Świrszczyńskiej.
Twórczość
1. O żaczkach kolędniczkach i świątecznych pierniczkach. [Opowieści wierszowane dla dzieci]. Warszawa: Druk F. Wyszyński i S-ka [1934?], 101 s.
2. Psotny Morus. Przygody pieska. [Opowieść wierszem dla dzieci. Współautor: J. Porazińska] B. Ziomkówna. Warszawa: Wydawnictwo Tygodnika dla dzieci „Słonko” 1936, 27 s.
3. Rok polskiego dziecka. Wiersze i obrazki sceniczne na doroczne święta państwowe i szkolne. Warszawa: Instytut Wydawniczy Biblioteki Polskiej 1936, 112 s.
Zawartość
4. Wiersze i proza. Warszawa: Nakład autora 1936, 71 s.
5. Śmierć Orfeusza. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1938. Druk „Pion” 1938 nr 42 s. 1-2.
6. Orfeusz. Sztuka w 3 aktach. Powst. ok. 1942. Prapremiera: Toruń, Teatr Ziemi Pomorskiej 1946. Wyd. z przedmową W. Horzycy Warszawa: E. Kuthan 1947, 68 s. Wyd. nast. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1956. Polskie Radio 1958. Telewizja Polska 1971. Przedruk zob. poz. ↑.
Nagrody
7. Miała czarownica złote grabie. [Dla dzieci]. Lwów: M. Kowalski 1943.
8. Arkona, gród Świętowita. Z dziejów słowiańskiej Rugii czyli Rany. Powieść dla starszej młodzieży. [Kraków:] Książka 1946, 233 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1948; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, wyd. 4 tamże; wyd. 5 Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1969; wyd. 6 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1978; wyd. 7 Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1984.
Przekłady
serbsko-chorwacki
9. Ostrożny. Sztuka w 2 odsłonach. Warszawa: E. Kuthan 1946, 24 s. Wyd. nast.: Paryż: Związek Polskich Kół Muzyczno-Teatralnych we Francji 1946, 10 s., powielone.
10. W obozie. [Scenka dramatyczna]. „Świetlica Krakowska” 1946 nr 2 s. 26-27.
11. Biedulka, co siedem kostek miała. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Kraków, Teatr RTPD [Robotniczego Towarzystwo Przyjaciół Dzieci] „Wesoła Gromadka” 1947. Telewizja Polska 1967.
Wystawienia następne
Adaptacje
sceniczne
12. Farfurka królowej Bony. [Utwór dramatyczny]. Polskie Radio 1947. Prapremiera: Kraków, Teatr RTPD [Robotniczego Towarzystwo Przyjaciół Dzieci] „Wesoła Gromadka” 1948. Wystawienie: w poszerzonej wersji operetkowej z muzyką M. Drobnera: Szczecin, Teatr Muzyczny 1966. Por. poz. ↑.
13. Gdańska panienka. [Opowieść wierszem dla starszych dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1947, 30 s.
14. O szewcu warszawskim. [Opowieść wierszem dla dzieci]. [Łódź:] Łódzki Instytut Wydawniczy [1947], 24 s.
15. Strzały na ulicy Długiej. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Gorzów Wielkopolski, Teatr Miejski 1947. Polskie Radio 1950.
Przekłady
czeski
francuski
jidysz
słowacki
16. Tabakierka króla Stasia. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1947, 48 s.
17. Tygrys w kwiatki i inne bajki wschodnie. [Wiersze dla dla dzieci]. Kraków: Teatr Gieszczykiewicz [1948], 47 s.
18. Awantura z ogniem. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Polskie Radio 1949.
19. Trzy brudasy. [Wiersze dla dzieci]. [Kraków:] J. Mortkowicz 1949, 30 s.
20. Odezwa na murze. Sztuka w 5 obrazach. Prapremiera: Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1951. Wyd. Warszawa: Czytelnik 1951, 84 s. Polskie Radio 1952. Por. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
niemiecki
Wyd. zmienione: Odezwa na murze. Sztuka w 4 obrazach. Skrót sceniczny. Warszawa: Centralna Rada Związków Zawodowych 1951, 66 s.
21. Czerwone sztandary. Sztuka w 2 odsłonach. [Współautor:] H. Vogler. Uwagi inscenizacyjne oprac.: K. Kolińska. Warszawa: Czytelnik 1952, 38 s.
22. Opowieść o kulawym Bogu Hefajstosie. [Utwór dramatyczny]. Polskie Radio 1954. TV (pt. O kulawym Bogu-Hefajstosie) 1970. Prapremiera: teatralna pt. Hefajstos. (Jak słońce spadło z nieba): Rzeszów, Teatr Lalki i Aktora „Kacperek” 1971.
Wystawienia następne
23. Zrobiła się dziura w niebie. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Gdańsk, Teatr Lalek 1954.
24. Życie i śmierć. Dramat w 3 aktach. Powst. ok. 1956. Druk fragmentów: „Życie Literackie” 1956 nr 14 s. 16-17.
25. Liryki zebrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 142 s.
Zawartość
26. O Małgosi co się niczego nie bała. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 30 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1960, 1966, wyd. 2 [!] 1970.
Przekłady
niemiecki
27. Opowieści dawnej treści [wierszem dla dzieci]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 64 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1959, wyd. [3] 1962, wyd. [4] 1967, wyd. [5] 1969, wyd. 6 1973.
Zawartość
28. Cudowna broda szacha. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1959, 58 s.
29. Tygrys tańczy dla Szu-Hin. (Bajka chińska). [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Poznań, Teatr Lalki i Aktora „Morcinek” 1959. Telewizja Polska 1972.
Wystawienia następne
Przekłady
czeski
30. Nad rzeką Zam-Zam. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1960, [24] k.
31. O małej Obie, najlepszej siostrzyczce na świecie. Opowieść japońska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 89 s. Wyd. nast. pt. Przygody w Krainie Chryzantem. Opowieść japońska tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1976. Por. Słuchowiska radiowe.
32. O złym księciu Popielu i o dobrym Piaście. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Łódź, Teatr Arlekin 1960. Wyd. pt. Bajka o złym księciu Popielu. Widowisko szopkowe. Adaptacja: „Scenotechnika”. Kraków: Biblioteka Teatrzyku Kukiełkowego „Tyci-Tyci” 1961, 19 s. Wyd. nast. pt. O złym księciu Popielu. W: Zuchowa zabawa w teatr. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1984. Zob. też Słuchowiska radiowe.
Wystawienia następne
33. Rogaliki króla Jana. [Opowieści wierszem dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1960, 75 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1964, wyd. 3 1969, wyd. 4 1978 [właśc. 1979].
Zawartość
34. Trzy kobiety i ja. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Kraków, Stary Teatr 1960.
35. O przygodach i igraszkach wesołego Patałaszka. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, 91 s. Wyd. 2 tamże 1987.
Adaptacje
teatralne
36. Pan Twardowski. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Łódź, Teatr Pinokio 1962.
37. Miałem dwie żony. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1963.
38. Śmierć w Kongo. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Kraków, Stary Teatr 1963.
Nagrody
39. Z dawnej Polski. [Opowieści wierszem dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1963, 60 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965, wyd. 3 tamże 1968.
Zawartość
40. Paź królowej Barbary. [Opowieści wierszem dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, 57 s. Wyd. nast. rozszerzone Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1987, 173 s.
Zawartość
41. Czarne słowa. [Wiersze i dramaty]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1967, 89 s.
Zawartość
Przekłady
włoski
42. Kiedy rzeka była źródłem. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1967.
43. Mama płaci alimenty. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Tarnów, Teatr Ziemi Krakowskiej im. L. Solskiego 1967.
44. O pięknej Dorotce. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Prapremiera: Kraków, Krakowski Teatr Baśni 1969. Telewizja Polska (pt. O pięknej Dorotce i krakowskich rzemieślnikach) 1977.
45. Wiatr. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 83 s.
Zawartość
46. Historie z dawnych lat. [Opowieści wierszem dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1972, 60 s.
Zawartość
47. Jestem baba. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 139 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1975; z podtytułem Świrszczyńska z rysunkami Berezowskiej, Berezowska z wierszami Świrszczyńskiej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1985, 94 s.
Zawartość
Przekłady
norweski
48. Poezje wybrane. Wybór i wstęp autorki. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 163 s.
Nagrody
49. Budowałam barykadę. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1974, 118 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984, wyd. [3] tamże 1994.
Wyd. łącznie z przekł. angielskim pt. Budowałam barykadę; Building the barricade. [Przeł.:] M.J. Kryński, R.A. Maguire. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 271 s.
50. Za czasów Piasta. [Opowieści wierszem dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1975, 39 s. Wyd. 2 tamże 1984.
Zawartość
51. O dzielnym Piaście. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1976, 19 s. Wyd. 2 Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1986. Zob. poz. ↑.
52. Szczęśliwa jak psi ogon. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 108 s.
Zawartość
54. Śląskie opowieści [wierszem]. Ze wstępem E.J. Osmańczyka. Katowice: Śląsk 1982, 30 s.
Zawartość
55. Jak myszy zjadły Popiela. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1983, [32] s. Wyd. nast. pt. Z dawnej Polski. Jak myszy zjadły Popiela. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1986. Przedruk zob. poz. ↑.
56. Wesele hipopotama. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, [38] s.
57. Jak Krak zbudował Kraków. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1984, [32] k.
58. Pan Twardowski i inne opowieści [wierszem dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1984, 74 s.
Zawartość
59. Teatr poetycki. [Utwory dramatyczne]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984, 133 s.
Zawartość
60. [Wybór wierszy]. [Posłowie:] J. Bartnicka. Warszawa: Czytelnik 1984, 127 s.
61. Cierpienie i radość. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, 118 s.
Zawartość
62. Królewna Wanda. [Wiersze dla dzieci]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985, [48] s.
63. Farfurka królowej Bony. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Wyd. 2. Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1986, [16] s. Zob. poz. ↑. Por. poz. ↑.
64. Z dawnej Polski. Skarby księżniczki Dobrawy. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1986, 19 s. Zob. poz. ↑.
65. Kobiety, baby. [Wiersze], Wyboru dokonała i oprac. red. Z. Zegadłówna. Kraków: Oficyna „Pod Baranami”, Krakowski Dom Kultury, Miniatura 1988, 44 s.
66. Szumią lasy nad Gopłem. [Wiersze dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1988, 30 s.
67. Z dawnej Polski. Jak Bolko Niemce zadziwił. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 17 s. Zob. poz. ↑.
68. Z dawnej Polski. O gdańskiej burmistrzance. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 18 s. Zob. poz. ↑.
69. Czysta rozkosz. Wybór [wierszy]. Wybór i posłowie T. Żukowski. Szczecin: Glob 1992, 174 s.
70. Radość i cierpienie. Utwory wybrane. Wyboru dokonał K. Lisowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1993, 198 s.
71. Ogromniejąca perła samotności. [Wybór wierszy]. Warszawa: Interart 1996, 117 s.
72. Poezja. Zebrał i przedmową poprzedził Cz. Miłosz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1997, 433 s.
73. Jestem baba. Wiersze z różnych lat. Wybór i wstęp: A. Janko. Warszawa: Prószyński i S-ka 2000, 92 s.
Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.
Drobne utwory literackie
Książeczki dla dzieci:.
Słuchowiska radiowe, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
angielski
Przekłady i adaptacje
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1951, 1955.