Święch Jerzy

BIO

Urodzony 8 kwietnia 1939 w Hoczwi pod Leskiem; syn Józefa Święcha, kupca, i Marii z Mleczków. W 1944 przeniósł się z rodzicami do Leska, gdzie w 1952 rozpoczął naukę w Liceum im. gen. K. Świerczewskiego. Po zdaniu matury w 1956, studiował polonistykę na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie. Debiutował w 1959 artykułem pt. Z historii narzecza zamojskiego, ogłoszonym w czasopiśmie studenckim „Językoznawca” (nr 1). W 1961 uzyskał magisterium i rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Historii Literatury UMCS. W 1966 ożenił się z Ireną Głowacką, lekarką. W 1969 doktoryzował się na podstawie rozprawy pt. Twórczość poetycka Zofii Trzeszczkowskiej (Adama M-skiego) (promotor profesor Janina Garbaczowska). Został członkiem Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (w 1971-89 wiceprezes Oddziału Lubelskiego). W 1969-78 był adiunktem w Zakładzie Literatury Współczesnej Instytutu Filologii Polskiej UMCS. Habilitował się w 1978 na podstawie rozprawy pt. Okupacja a stereotypy. Studium z dziejów poezji konspiracyjnej 1939-1945. W tymże roku otrzymał stopień docenta w Instytucie Filologii Polskiej i stanowisko kierownika Zakładu Literatury Współczesnej. Został członkiem Committee for Translations Studies (1979-84), członkiem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego (1980) i Wydziału Historyczno-Literackiego Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL; 1981). W 1981-86 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filologii Polskiej UMCS. Wykładał też na KUL (1981-89). W 1981-2002 wchodził w skład Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej i Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Odbył wiele podróży naukowych, m.in. do Francji, Włoch i Belgii. Był stypendystą École des Hautes Études en Sciences Sociales (1986), Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej (1990), Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu (1991). W 1990 został mianowany profesorem. Wykładał jako visiting professor na University of Minnesota w Minneapolis (1991) i University of Visconsin-Milwauke (1997). W 1994-2002 był członkiem Centralnej Komisji do Spraw Tytułów Naukowych i Stopni Naukowych. W 2004-05 uczestniczył w pracach Komitetu Badań Naukowych jako przewodniczący Sekcji (później Zespołu) Nauk o Literaturze, Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej. Został członkiem komitetu redakcyjnego Pism Danuty Mostwin (wyd. 2003) i przewodniczącym komitetu redakcyjnego Pism zebranych Józefa Czechowicza (wyd. od 2005). Mieszka w Lublinie.

Twórczość

1. Okupacja a stereotypy. Studium z dziejów poezji konspiracyjnej 1939-1945. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 1977, 181 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.

See Studies

2. Pieśń niepodległa. Model poezji konspiracyjnej 1939-1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, 310 s., Z Prac Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Zawartość

Wstęp. – „...By świadczyć, co przeżywają Polacy”; Wojna cywilna; Stolica [Warszawa w poezji lat wojny]; Religia patriotyzmu; Stereotyp wroga; Obca mowa; Partyzancki raj. – Zakończenie.

See Studies

3. La poésie polonaise du temps de la guerre 1939-1945. Paris: Université de Paris VIII Département de Langues Slaves 1987, 28 s., powielone.

4. Wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1991, 160 s., Biblioteka Analiz Literackich.

5. Literatura polska w latach II wojny światowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1997, 583 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Wielka Historia Literatury Polskiej. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1997, wyd. 3 1997, wyd. 4 poprawione 1999, wyd. 5 2000, wyd. 6 Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 2002.

Nagrody

Nagroda Ministra Edukacji Narodowej oraz Fundacji W. i N. Turzańskich w Toronto.

See Studies

6. Poeci i wojna. Rozprawy i szkice. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 2000, 254 s.

Zawartość

Cz.1: Poezja w obiegu quasi-ludowym; Gatunki a problemy komunikacji społecznej; Obszary zagrożenia, czyli o kategoriach przestrzennych w poezji; Od wojny cywilnej do walki powstańczej. – Cz. 2: Poezja międzyepoki; Rycerze Baczyńskiego, czyli o dziejach pewnego mitu; Dylematy wiary i moralności w świetle poezji Krzysztofa Baczyńskiego; Między chwilą a wiecznością. Wiersze okupacyjne Czesława Miłosza; O poezji religijnej lat wojny i okupacji. – Aneks: Koniec Kresów.

7. Nowoczesność. Szkice o literaturze polskiej XX wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 2006, 349 s.

Zawartość

Cz. I: Dwudziesty wiek, czyli o „krótkim stuleciu”; Czy czeka nas nowa periodyzacja literatury współczesnej? – Cz. II: „Homo exul”, czyli przygody nowoczesności; Literatura wygnańców; O moralny standard emigracji [dot. T. Terleckiego]; Rachunek sumienia emigranta [dot.: J. Łobodowski: Ballada lubelska]; Dwie ojczyzny [dot. W. Iwaniuka]; Na francuskiej ziemi [dot. literatury polskiej w okresie II wojny światowej]. – Cz. III: Wojny a „projekt nowoczesności”; Uczniowie żagarystów. (Parę myśli na temat wojennego katastrofizmu); Jeszcze o Baczyńskim katastrofiście; Poeta i Holocaust [dot. K.K. Baczyńskiego]. – Cz. IV: Polonistyka na zakręcie; O historiografii etapowej; Jakie Dwudziestolecie, czyli o monografistyce heroicznej [recenzja: J. Kwiatkowski: Literatura Dwudziestolecia]; Strukturalizm na cenzurowanym.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Z zagadnień powieści wspomnieniowej o tematyce dziecięcej w dwudziestoleciu międzywojennym. „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, Sectio F” 1960 t. 15 s. 201-223.

• Dziecko w twórczości Prusa. (Z historii tematu dziecięcego w literaturze). „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, Sectio F” 1962 t. 17 s. 195-220.

• Zofia Trzeszczkowska (Adam M-ski). „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, Sectio F” 1964 t. 19 s. 119-146.

• Z zagadnień wiersza polskiej tragedii pseudoklasycznej. W: Dramat i teatr. Wrocław 1967 s. 29-44.

• Z problematyki tłumaczeń parnasistów i Baudelaire'a w Polsce. W: Studia z teorii i historii poezji. Seria 2. Wrocław 1970 s. 199-228.

• Bohater poezji okupacyjnej. „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 1972 s. 15-39.

• Tłumaczenie a problemy historii literatury. W: Z teorii i historii przekładu artystycznego. Kraków 1974 s. 7-24.

• Die deutsche Sprache in der polnischen Okupationslyrik. „Zeitschrift für Slavistik”, Berlin 1975 nr 2 s. 274-292.

• Model komunikacji przekładowej. „Teksty” 1975 nr 6 s. 9-22.

• Poezja i konspiracja. W: Literatura wobec wojny i okupacji. Wrocław 1976 s. 49-80.

• Przekład a problemy poetyki historycznej. W: Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa. Kraków 1976 s. 360-383.

• „Plus que jamais, seigneur, c'est ton temps aujourd'hui”. (De la religion dans la poésie d'occupation 1939-1945). W: La littérature contemporaine polonaise et le sacré. Lublin 1978 s. 31-56.

• Partyzancki raj. „Teksty” 1981 nr 6 s. 83-104.

• Krzysztof Kamil Baczyński – poeta religijny. W: Religijne tradycje literatury polskiej. Lublin 1983 s. 487-522.

• Literatura współczesna wobec prawdy i mitów. W: O kulturze polskiej. Lublin 1984 s. 9-33.

• Przekłady i autokomentarze. W: Wielojęzyczność literatury i problemy przekładu artystycznego. Wrocław 1984 s. 45-66.

• A model of communication in translation. [Przeł.] J.P. Lee. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 15: 1986 s. 15-24.

• Strefy milczenia. W: Strefy milczenia. Toruń 1990 s. 17-25.

• Powtórka z Apokalipsy. „Teksty Drugie” 1992 nr 5 s. 102-111.

• Przekład poezji jako sfera „interakcji semiotycznych”. W: Kreowanie świata w tekstach. Lublin 1995 s. 25-38.

• Treny na dwa głosy. W: Przez znaki do człowieka. Poznań 1997 s. 69-80.

• Les écrivains polonais en France durant la seconde guerre mondiale. W: L'impact de la seconde guerre mondiale sur les relations franco-polonaises.„Cahiers Centre d'Etude de l'Europe Mediane”, Paris 2000 nr 11, „Studia Gallo-Polonica”, Paris 2000 s. 157-185. [Przekł. francuski artykułu: Na francuskiej ziemi].

• Szkic do portretu Teodora Bujnickiego. W: Poszukiwanie realności. Kraków 2003 s. 191-200.

Prace redakcyjne

1. Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji. Studia pod red. J. Sławińskiego i J. Święcha. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1979, 264 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

2. Modele świata i człowieka. Szkice o powieści współczesnej pod red. J. Święcha. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1985, 391 s.

3. K.K. Baczyński: Wybór poezji. Oprac.: J. Święch. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1989, CXI, 288 s., Biblioteka Narodowa I, 265. Wyd. 2 przejrzane tamże 1998.

See Studies

4. J. Łobodowski: List do kraju. Wybór wierszy i oprac.: J. Święch. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1989, 193 s.

5. Literatura a wyobcowanie. Studia. Red. J. Święcha. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe 1990, 297 s., Prace Wydziału Humanistycznego Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, t. 27.

6. Świadectwa i powroty nieludzkiego czasu. Materiały konferencji naukowej poświęconej martyrologii lat II wojny światowej w literaturze pod red. J. Święcha. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Majdanek: Państwowe Muzeum 1990, 191 s.

7. Jan Kochanowski w czterechsetlecie śmierci. Pod red. S. Nieznanowskiego i J. Święcha. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 1991, 304 s.

8. K.K. Baczyński: Poezje. Wybrał i wstępem opatrzył J. Święch. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1992, 310 s. Wyd. 2 tamże 1998.

See Studies

9. Polska-Litwa. Historia i kultura. Red.: J. Miziński, J. Święch. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1994, 168 s.

10. Powstanie Warszawskie w historiografii i literaturze 1944-1994. Pod red. Z. Mańkowskiego i J. Święcha. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1996, 208 s.

11. Religijne aspekty literatury polskiej XX wieku. Red.: M. Jasińska-Wojtkowska, J. Święch. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1997, 418 s.

12. Józef Łobodowski – rzecznik dialogu polsko-ukraińskiego. Pod red.: L. Siryk, J. Święcha. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2000, 156 s.

13. Polonistyka na świecie. Pierwszy Kongres Polonistyki Zagranicznej. Warszawa, 4-6 września 1998 roku. Wybór materiałów. Pod red. naukową: S. Dubisza, A. Nowickiej-Jeżowej, J. Święcha. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2001, 395 s.

14. T. Terlecki: Emigracja naszego czasu. [Wybór publicystyki]. Red.: N. Taylor-Terlecki, J. Święch. [Wstęp] J. Święch. Posłowie: N. Taylor-Terlecki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2003, 345 s.

15. Józef Czechowicz. Od awangardy do nowoczesności. Pod red. [i ze wstępem] J. Święcha. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2004, 355 s.