ŚWIDERSKA Hanna Maria

Urodzona 9 grudnia 1930 w Łomży; córka Aleksandra Świderskiego, leśnika, i Heleny z Rufińskich. Dzieciństwo spędziła w nadleśnictwach na Kurpiach i Podlasiu, gdzie pracował jej ojciec. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu ziem wschodnich przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR), została w lutym 1940 wywieziona wraz z rodzicami na Syberię do osady Oktiabrskij w obwodzie nowosybirskim. We wrześniu 1941, dzięki amnestii wynikłej z układu Sikorski-Majski, opuściła wraz z rodziną miejsce zesłania i wyruszyła na poszukiwanie formującej się w azjatyckich republikach ZSRR Armii Polskiej. W sierpniu 1942 wraz z matką (ojciec wstąpił wcześniej do wojska) została ewakuowana do Iranu, przebywała w sierocińcu w Karkin Batasz pod Guzarem. Następnie przez Teheran, Kermanszah i Bagdad dotarła do Palestyny, gdzie uczęszczała do polskiego gimnazjum w Ain-Karem pod Jerozolimą. W 1947 wyjechała do Anglii. Mieszkała w obozach przejściowych dla Polaków. Uczyła się w polskim gimnazjum i liceum w Stowell Park, gdzie zdała maturę. Od 1950 zarobkowała, pracując fizycznie w fabrykach, i równocześnie przygotowywała się do angielskiej matury. Po jej zdaniu w 1952, studiowała historię na uniwersytecie w Birmingham i w Oksfordzie; w 1960 uzyskała doktorat na podstawie rozprawy o Stanisławie Orzechowskim i reformacji w Polsce (promotor prof. Boris Unbegaun). Od 1958 mieszkała w Londynie i pracowała (do przejścia na emeryturę w 1990) w dziale słowiańskim biblioteki British Museum (od 1973 British Library). Bywała służbowo w Polsce, prowadząc wymianę biblioteczną, dostarczała przy okazji do bibliotek krajowych wydawnictwa emigracyjne niedopuszczane do rozpowszechniania przez cenzurę. W rozpoczętej wówczas twórczości literackiej używała przeważnie pseudonimów, aby nie napotykać trudności ze strony władz polskich przy współpracy z bibliotekami krajowymi. Debiutowała w 1969 utworem pt. Pamiętnik, zamieszczonym w londyńskich „Wiadomościach” (nr 34/35; podpisana Janina Kowalska); w tygodniku tym publikowała następnie do 1977 fragmenty wspomnień, opowiadania i nieliczne recenzje (w większości pod pseudonimem Janina Kowalska). W 1970 otrzymała nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie. Od 1972 publikowała utwory prozą oraz felietony również w paryskiej „Kulturze” (także pod pseudonimami: Janina Kowalska, Grażyna Nowak; m.in. w 1973-79 cykl Listy z Londynu podpisywany Grażyna Nowak), a od lat dziewięćdziesiątych także w „Zeszytach Historycznych”. Zmarła 9 maja 2022 w Londynie.