BIO
Urodzony 9 września 1907 w Warszawie; syn Antoniego Szymańskiego, robotnika, i Józefy z Frankowskich. W okresie I wojny światowej mieszkał wraz z matką i rodzeństwem we wsi Komorów pod Sochaczewem. W 1918 powrócił do Warszawy. Uczęszczał najpierw do Gimnazjum Zgromadzenia Kupców, a następnie do III Gimnazjum Miejskiego w Warszawie. W tym okresie powstały jego pierwsze wiersze i przekłady z literatury niemieckiej. W 1927 zdał maturę i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim; w 1932 uzyskał magisterium. Był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej i Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie” (od 1928), Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (współpracował m.in. z jego amatorskimi teatrzykami, gdzie wystawiał często swoje wiersze i montaże sceniczne), Czerwonego Harcerstwa. Już w okresie studiów zarabiał na życie pracując w różnych zawodach, m.in. jako urzędnik pocztowy i korepetytor. Jakiś czas był mierniczym na Lubelszczyźnie. Wówczas poznał pierwszą żonę, Marię Patryn, nauczycielkę wiejską (wkrótce zmarła). Debiutował w 1929 wierszem pt. Ojciec i syn, opublikowanym na łamach czasopisma „Pobudka” (nr 4); z czasopismem tym współpracował następnie do 1930. Wiersze, prozę drukował na łamach wielu czasopism, głównie związanych z PPS, w pismach związkowych, spółdzielczych i dziecięcych, m.in. w „Robotniku” (1930-39; też pod pseudonimem Marian Patryn), „Kolejarzu Związkowcu” (1931-38; tu stała współpraca w dziale literackim), „Wyzwoleniu” (1932), „Naprzód” (1932, 1935-39), „Nowym Piśmie” (1933), „Tygodniu Robotnika” (1933-36; też pod pseudonimem Marian Patryn). W 1932-33 prowadził dział literacki w tygodniku „Płomienie” (pod pseudonimem Marian Patryn), a w 1932-35 pracował jako redaktor „Przeglądu Futrzanego i Kuśnierskiego”. Był autorem tekstów do szopek satyrycznych i wielu piosenek (m.in. hymnu Związku Walki Młodych – Zdobywczym krokiem). Przekładał też utwory poetyckie z języka łacińskiego i niemieckiego. W 1934 zawarł związek małżeński z Natalią Ładosz. W tymże roku znalazł stałe zatrudnienie w redakcji czasopism dziecięcych Wydziału Wydawniczego Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP). Zaczął też ogłaszać swoje utwory dla dzieci w „Płomyku” i „Płomyczku”. Pracował także jako nauczyciel w Wieczorowej Szkole Powszechnej dla Dorosłych Magistratu m. Warszawy (1935-36) i sekretarz techniczny w Związku Zawodowym Transportowców (1936). Prowadził działalność społeczno-polityczną w związkach zawodowych (przede wszystkim ZNP), ruchu spółdzielczym, Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela (do 1937) i Polskim Związku Myśli Wolnej (do 1936). Uczestniczył w wielu polityczno-społecznych akcjach o charakterze antyfaszystowskim. Współpracował w tym czasie z „Lewym Torem” (1935- 36), „Obliczem dnia” (1936), „Dziennikiem Popularnym” (1936-37) oraz dwutygodnikiem satyrycznym „Szpilki” (1936-39). W 1938 zamieszkał wraz z rodziną w miejscowości Drgicz koło Stoczka (Podlasie). Po wybuchu II wojny światowej próbował przedostać się na wschód, w drodze uległ ciężkiemu wypadkowi samochodowemu, po którym nie powrócił już do pełnego zdrowia. W latach okupacji niemieckiej mieszkał nadal we wsi Drgicz i prowadził działalność konspiracyjną; współpracował z radzieckim wywiadem wojskowym i pomagał działaczom ukrywającym się przed władzami okupacyjnymi. Kontynuował twórczość literacką. Zagrożony denuncjacją, od 1942 ukrywał się przed gestapo w okolicznych wsiach na Podlasiu (m.in. w Międzylesiu, Wrotnowie i Majdanie), a następnie w miejscowości Pniewnik koło Stoczka. Aresztowany 9 czerwca 1942, po trzymiesięcznym pobycie na Pawiaku został wywieziony do Oświęcimia, gdzie zmarł 15 grudnia 1943. W 1946 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Grunwaldu II klasy.
Twórczość
1. [Dwadzieścia] 20 milionów. Poezje. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Młodzieży Socjalistycznej 1932, 43 s.
2. Do mieszkańców Marsa. Poezje. Warszawa: Druk Grafika 1933, 64 s.
3. Miłość przez małe „m”. Impresje erotyczne. Wiersze. [Warszawa:] Nakład Przyjaciół Autora 1933, 68 s.
4. ABC. [Wiersze dla dzieci]. Ilustracje: F. Themerson. Warszawa: „Społem” Związek Spółdzielni Spożywców Rzeczpospolitej Polskiej 1936, 46 s.
5. Płomień nad Sierra Morena. [Powieść; współautor:] L. Marczak. „Tydzień Robotnika”. 1936 nr 41-53.
6. Słońce na szynach. Poezje. Warszawa: Związek Zawodowy Pracowników Kolejowych Rzeczpospolitej Polskiej 1937, 32 s.
7. Rycerze pracy; Spółdzielczy świat. Inscenizacje spółdzielcze. [Współwyd. z:] B. Hertz: W bilansie jak w kontredansie. Warszawa: Wydawnictwo Związku Młodzieży Spółdzielczej 1938, 15 s.
8. Przyjaciele. Wybór wierszy [dla starszych dzieci]. Przedmowa: W. Grodzieńska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 41 s.
9. Wiersze wybrane. Przedmowa: S.R. Dobrowolski. Posłowie: R. Loth. Warszawa: Czytelnik 1954, 194 s. Wyd. 2 rozszerzone Wybór i przypisy: Ł. Szymański. Przedmowa: W. Broniewski. Tamże 1959, 347 s.
10. Zgaduj, zgadula. [Zagadki dla dzieci]. [Przedmowa:] R. Loth. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, 31 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1957, wyd. 3 zmienione 1963.
11. Historia o lwie, co miał kleks na ogonie. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, [8] k. Wyd. 2 tamże 1959.
12. Wiersze. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 60 s.
13. Koralowa opowieść. [Opowieść wierszowana dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1961, [8] k.
14. Niespodzianka. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1961, [24] k. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1978.
15. Satyry. Wybór: Ł. Szymański. Przedmowa: i komentarz: H. Ładosz. Warszawa: Czytelnik 1962, 215 s.
16. Sportowcy. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, [8] k.
17. W słoneczny świat. Wybór wierszy dla dzieci. [Przedmowa:] H. Ładosz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 98 s.
18. Mikołaj Kopernik. [Opowieść wierszowana dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1965, [6] k. Wyd. 2 tamże 1970. Zob. poz. ↑.
19. Skowronkowa piosenka. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1966, [6] k.
20. Dzieła zebrane. Oprac.: Ł. Szymański. Przypisy: E. Rudziński, Ł. Szymański. [Przedmowa:] R. Matuszewski. T. 1-2. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1971, 709 + 787 s.
T. 1: Poezja rewolucyjna, liryczna i satyryczna.
T. 2: Utwory dla dzieci; Przekłady [A. Bürger, Lukrecjusz oraz utwory anonimowe]; Proza, publicystyka; Aneks [wspomnienia o E. Szymańskim].
21. Pod tęczowym sztandarem. Wiersze spółdzielcze. Wybór i wstęp: Z. Janczykowa. Warszawa: Zakład Wydawniczy Centrali Rolniczych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” 1971, 247 s.
22. [Wybór poezji]. Warszawa: Czytelnik 1972, 126 s.
23. Poezje wybrane. Wyboru dokonał i oprac. H. Ładosz. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974, 122 s.
24. Wybór wierszy. Wyboru dokonał Ł. Szymański. Warszawa: Czytelnik 1977, 266 s.
25. Poezje. Wyboru dokonał Ł. Szymański. Wstępem opatrzył: S.R. Dobrowolski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 240 s.
Zawartość
26. Świat oczom ciekawym otwarty. [Wybór wierszy]. Wyboru dokonał Ł. Szymański. Warszawa: Nasza Księgarnia 1982, 154 s. Wyd. 2 tamże 1986.
27. Wtajemniczenie. [Wybór wierszy]. Wyboru dokonał Ł. Szymański. Warszawa: Iskry 1984, 145 s.
28. Słońce nam twarze opali. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze 1987, [24] s.
29. Opowieść o trzech ludziach. [Wiersze]. Wyboru wierszy dokonał Ł. Szymański. Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze 1988, 32 s.
