SZYMAŃSKA Irena

Urodzona 17 lutego 1921 w Łodzi; córka Szymona i Róży Wierników. Ojciec pracował w przemyśle włókienniczym. Uczęszczała do Gimnazjum im. E. Orzeszkowej w Łodzi. Po zdaniu matury w 1938 studiowała medycynę na uniwersytecie w Liège (Belgia). Latem 1939 wyszła za mąż za Szymona Lando (w czasie okupacji niemieckiej zmienił nazwisko na Zygmunt Szymański; rozwód 1959). Po wybuchu II wojny światowej udała się wraz z mężem na Białostocczyznę; zimę 1939/40 przeżyła we wsi Rozebranka Stara. W czasie okupacji niemieckiej używała nazwiska Śledzińska. Wiosną 1940 wróciła do Warszawy, gdzie wraz z mężem ukrywała się na tzw. aryjskich papierach. Latem 1944 przebywała we wsi Zosine Budy pod Żyrardowem, skąd po wycofaniu się Niemców udała się w styczniu 1945 do Łodzi. Tam w lutym 1945 podjęła pracę w Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik”. W tym czasie została członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR)). W 1946 przeniosła się do Warszawy, gdzie kontynuowała pracę w Czytelniku. Jednocześnie studiowała romanistykę na Uniwersytecie Warszawskim; w 1952 uzyskała magisterium. W 1951-52 przebywała w Berlinie, pełniąc funkcję attaché kulturalnego Ambasady Rzeczpospolitej Polskiej w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Odwołana na własną prośbę, powróciła do pracy wydawniczej na stanowisku zastępcy dyrektora naczelnego Państwowego Instytutu Wydawniczego w Warszawie. Debiutowała w 1955 wstępem do przygotowanej przez siebie edycji tomu Guy de Maupassanta pt. Nowele wybrane (wyd. Czytelnik). W 1958 została przeniesiona na stanowisko zastępcy redaktora naczelnego Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” i kierowała działem literatur obcych. W 1961 wyszła za mąż za Ryszarda Matuszewskiego, krytyka i historyka literatury. Od początku lat sześćdziesiątych zajmowała się także twórczością przekładową z języka francuskiego. Zaprzyjaźniona z wieloma wybitnymi pisarzami, odgrywała znaczącą i inspirującą rolę w ruchu wydawniczym, zabiegała o publikację utworów pisarzy polskich z kręgów opozycji oraz przekładów ważnych dzieł pisarzy zachodnich. W 1976 została zmuszona do przejścia na wcześniejszą emeryturę w skutek popierania literatury opozycyjnej. W tymże roku wystąpiła z PZPR i została członkiem Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Od 1989 należała do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956). Zmarła 8 maja 1999 w Warszawie.