BIO

Urodzona 12 lutego 1943 w Toruniu; córka Stanisława Szymańskiego, z wykształcenia handlowca, pracującego do wojny w majątku rodziców, a po wojnie jako meteorolog i rolnik, i Teresy z Mielickich. Wczesne dzieciństwo spędziła w majątku Małe Czyste na ziemi chełmińskiej. W 1948, po upaństwowieniu majątku, zamieszkała wraz z rodziną w Toruniu. Od 1957 uczyła się w I Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika. Po zdaniu matury w 1961 studiowała filologię polską na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu; w 1966 uzyskała magisterium. W 1963-65 była członkiem studenckiej grupy literackiej Kadyk. Debiutowała w 1964 wierszem pt. Pasaty, opublikowanym w dodatku pisma „Fakty i Myślipt.Wiatraki” (nr 15). W 1966-69 pracowała jako bibliotekarka i nauczycielka języka polskiego w szkołach średnich, kolejno w Toruniu, Szczecinie i Olsztynie. Prowadziła też Klub Nauczycieli Pracujących. Równocześnie kontynuowała twórczość literacką. W 1967 otrzymała nagrodę V Toruńskiego Maja Poetyckiego. W 1968 wyszła za mąż za Zdzisława Polsakiewicza, poetę i publicystę (rozwód 1973). W tym czasie podjęła współpracę z tygodnikami „Fakty i Myśli” (1968-72) i „Pomorze” (1968-71). W 1969 powróciła do Torunia. W 1969-71 pełniła funkcję kierownika literackiego Teatru Polskiego w Bydgoszczy. W 1969-72 należała do Koła Młodych przy Oddziale Bydgoskim Związku Literatów Polskich (ZLP). Jesienią 1971 przeniosła się do Warszawy. Oprócz poezji zaczęła uprawiać krytykę literacką. Utwory poetyckie i recenzje literackie ogłaszała m.in. na łamach „Twórczości” (od 1971; m.in. noty podpisane także: asz), „Życia Literackiego” (1971-81), „Poezji” (1972-75), „Literatury” (1974-81, z przerwami), „Odry” (od 1978), „Nowych Książek” (od 1980), „Tygodnika Kulturalnego” (1980-87). Rozpoczęła też działalność przekładową z języków słowiańskich i języka angielskiego. W 1974 otrzymała Puchar Lwa Kryształowego podczas Kłodzkiej Wiosny Poetyckiej. Zawarła związek małżeński ze Zbigniewem Bieńkowskim, poetą, krytykiem literackim i tłumaczem. W 1976-77 mieszkała w Słupsku i pracowała na stanowisku asystenta w Zakładzie Filologii Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej, po czym powróciła do Warszawy. Od 1976 była członkiem ZLP (do rozwiązania Związku w 1983). W 1979-87 pracowała jako redaktorka w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, gdzie prowadziła dział poezji w redakcji literatury współczesnej. W czasie stanu wojennego ogłaszała wiersze i recenzje w wydawnictwach niezależnych, m.in. w „Wezwaniu” (1982-85; podpisana także: asza). Wiersze, recenzje literackie i eseje publikowała także m.in. na łamach „Przeglądu Powszechnego” (od 1987; od 1993 członek rady redakcyjnej miesięcznika), „Kresów” (od 1994), „Tygodnika Powszechnego” (od 1995). W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Brała udział w międzynarodowych spotkaniach literackich, m.in. w Strudze w Macedonii, Timisoarze w Rumunii, w Chicago w Stanach Zjednoczonych. W 1997 przebywała w Stanach Zjednoczonych jako creative writing professor na uniwersytecie we Fresno (stypendium Fundacji Kościuszkowskiej) i w Iowa City (International Writing Program). W 1999 została członkiem Polskiego PEN – Clubu. W 2002 zamieszkała w Pułtusku.

Twórczość

1. Nieba codzienności. [Wiersze]. Olsztyn: Pojezierze 1968, XL, 4 s.

Zawartość

M.in. cykle: Zaklęcia; Powidoki serdeczne; Ciszobranie.

2. Imię ludzkie. [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1974, 59 s.

Zawartość

M.in. cykle: Imię ludzkie; Urodzona; Nieprzerwany dialog.

3. Monolog wewnętrzny. [Wiersze]. Toruń: SCK [Studenckie Centrum Kultury] Od Nowa 1975, [11] k.

4. Do krwi. [Wiersze]. Olsztyn: Pojezierze 1977, 38 s.

5. To pierwsze. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1979, 57 s.

6. Nagła wieczność. [Wiersze]. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1984, 77 s.

Zawartość

M.in. cykle: W sobie; Między nami.

7. Najpiękniejszy psi uśmiech i inne zwierzenia. [Opowiadania dla młodzieży]. Warszawa: Czytelnik 1986, 124 s.

Zawartość

Podwórko; Tańcząca jabłonka; Iskierka; Kotłatek; Szaleństwa panny Kory; Najpiękniejszy psi uśmiech.

8. Poezje wybrane. Wybór i wstęp: A. Szymańska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1987, 154 s.

Zawartość

M.in.. cykl prozy poetyckiej: Kamień przydrożny.

9. Taja z Jaśminowej. [Powieść dla dzieci]. Warszawa: Alfa 1988, 158 s.

10. Kamień przydrożny. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1993, 72 s.

Nagrody

Nagroda im. M. Sępa-Szarzyńskiego w 1993.

Zawartość

M.in. cykle: Kamień przydrożny [poz. ]; W drodze do Rzymu.

11. Święty grzech. [Powieść]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1995, 191 s.

12. Urojenia. [Wiersze i proza poetycka]. Warszawa: Interart 1995, 108 s.

13. Requiem z ptakami. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1996, 78 s.

Zawartość

M.in. cykle: Requiem z ptakami; Boża chwila; Powrót do Raju.

14. Opowieści przestrzeni. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999, 85 s.

Zawartość

M.in. cykle: Prowincjałki; Opowieści przestrzeni.

15. Lato 1999. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 2000, 75 s.

Nagrody

Nagroda Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych „Lato 2000”.

16. Postój. [Wiersze]. Sandomierz: PAIR [Prywatna Agencja Informacji Regionalnej] 2001, 52 s.

17. In terra. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2003, 72 s.

18. Być. 123 wiersze dawne i nowe. Warszawa: Nowy Świat 2004, 159 s.

19. Autoportret niedokończony. [Wiersze]. Toruń: A. Marszałek 2006, 88 s.

20. Z dziennika dywersantki. [Wiersze]. Sopot: Towarzystwo Przyjaciół Sopotu 2006, 48 s.

21. Dziedzice i barbarzyńcy. Notatnik amerykański. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu 2007, 216 s.

22. Ucieczka; Escape. [Wiersze]. Przeł. E. Hryniewicz-Yarbrough. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu 2007, 88 s.

Tekst w języku polskim i angielskim.

Przekłady

1. K. Czukowski: Telefon. [Wiersze dla dzieci]. Moskwa: Małysz [1977], [20] s.
2. S. Marszak: Wczoraj i dziś; Stronic dziesięć i pół o tym skąd wziął się stół. [Wiersze dla dzieci]. Przeł.: Z. Bieńkowski, K.I. Gałczyński. Moskwa: Małysz 1977, [24] s.
W tłumaczeniu A. Szymańskiej i Z. Bieńkowskiego wiersze w cyklu Wczoraj i dziś.

Prace redakcyjne

1. Z. Polsakiewicz: Wiersze. Wybór i układ A. Szymańska. Wstęp: Z. Bieńkowski. Gdańsk, Bydgoszcz: Wydawnictwo Morskie 1978, 134 s.
2. M. Sprusiński: Miejsce w słońcu. [Wiersze]. Wybór, oprac. i słowo wstępne A. Szymańska. Warszawa: Czytelnik 1984, 117 s.
3. S. Plath: Godziny nad ranem. Wybór wierszy i listów oraz wstęp A. Szymańska. Warszawa: Anagram 1995, 190 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 2001, 2006.

Wywiady

Autobiografia rozpisana na wiersze. Rozm. P. Szewc. Rzeczpospolita 1994 nr 253.
W życiu umieram – w wierszu zmartwychwstaję. Rozm. P. Szewc. Słowo – Dziennik Katolicki 1995 nr 226.
Przyjaźń jest podstawą mojego istnienia. Rozm. P. Szewc. Nowe Książki 1999 nr 2, przedruk w tegoż: Wolność i współczucie. Rozmowy z pisarzami. Kraków 2002.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

P. Szewc: Powiedzieć tylko siebie. (O poezji Adriany Szymańskiej). Kresy 1990 nr 1.
P. Łuszczykiewicz: Adriana Szymańska. W tegoż: Bliskie czytanie. Kalisz 2002.
P. Śliwiński: Figury podniebne. W tegoż: Przygody z wolnością. Kraków 2002.
K. Kuczkowski: Skrzydlata mowa” wieczności. O poezji Adriany Szymańskiej. Topos 2003 nr 6.
A. Mazan-Mazurkiewicz: Metafizyka ciała: poetyckie intuicje Adriany Szymańskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2003 s. 6.
W. Wantuch: Ukojenie zachwytu. Polonistyka 2004 nr 1 [dot. także J. Pollakówny].

Nieba codzienności

B. Biernacka: Portret oprawny w ciszę. Tygodnik Kulturalny 1969 nr 16.
M. Orski. „Poezja1969 nr 8.
J. Sokołowski. „Warmia i Mazury1969 nr 11.
Z. Bieńkowski: Moja osobista radość. Kultura 1970 nr 48.
W. Roszewski: Między niebem a ziemią. Fakty i Myśli 1970 nr 18.

Do krwi

K. Brakoniecki: Ciało płonie. Warmia i Mazury 1977 nr 10.
A. Staniszewski: Dwie wizje miłości. Twórczość 1978 nr 1.

To pierwsze

B. Bakuła: Ciało pełne wiary. Tygodnik Kulturalny 1979 nr 46.
I. Smolka: Biologia kosmosu. Nowe Książki 1979 nr 17.
A.K. Waśkiewicz: Pierworodny grzech wiersza. Życie Literackie 1979 nr 47.
R. Matuszewski. „Polonistyka1980 nr 3.

Nagła wieczność

S. Jurkowski: Poezja z przeszłości. Tygodnik Kulturalny 1984 nr 50.
W. Zieliński: Zagubienie w sobie. Życie Literackie 1984 nr 50.
[M. Pieczara] (MP). Więź 1985 nr 4/5/6.
A.M. Nagórska: Wieczność jako suma kolejnych przemijań. Poezja 1985 nr 11.
K. Pieńkosz: Oswajanie wieczności. Literatura 1985 nr 6.
P. Szewc: Chwila i wieczność. Twórczość 1985 nr 3.

J. Prevért: Poezje wybrane

Z. Bieńkowski: Niepojętość. Tygodnik Kulturalny 1987 nr 43, przedruk w tegoż: Ćwierć wieku intymności. Warszawa 1993.
M.M. Matusiak: Cierpliwy płomień słowa. Przegląd Powszechny 1988 nr 25.
A. Mazur: W labiryncie biologii. Twórczość 1988 nr 9.
T. Olszewski: Ocaleć w przemijaniu. Nowe Książki 1988 nr 7/8.

Taja z Jaśminowej

E. Nowacka: Galopek, Dziwany i Słończyk. Nowe Książki 1989 nr 10.
M. Obarski: Wskrzeszenie Galopka. Sztuka dla Dzieci 1990 nr 3.

Kamień przydrożny

M. Cisło: wyprzyj złote baranki ironii. Nowa Res Publica 1993 nr 12.
J. Kurowska-Młynarczyk: Przezroczysta twarz Boga. Przegląd Powszechny 1994 nr 2.
K. Lisowski: Na zawsze niepojęte. Nowe Książki 1994 nr 5.
K. Nowosielski: Strwożona mojość. Twórczość 1994 nr 3, przedruk w tegoż: Rozróżnianie głosów. Gdańsk 2004.
K. Rodowska: Przemienienie według Adriany Szymańskiej. Kresy 1994 nr 19.
L. Szaruga: Światłoczuła przestrzeń. Dekada Literacka 1994 nr 3, przedruk w tegoż: Powrót poetów. Kraków 1997.
P. Szewc: Nasłuchiwanie. „Zeszyty Literackie”, Warszawa – Paryż 1994 nr 48.

Święty grzech

P. Czapliński: Pochwała powieści. „Życie Warszawydod. Exlibris 1996 nr 84.
S. Dłuski: Miłość i śmierć. Przegląd Artystyczno-Literacki 1996 nr 9.
M. Krassowski: Piękne studium pamięci. Wiadomości Kulturalne 1996 nr 14.
M. Orski: Święte monologi grzesznej Łucji. Nowe Książki 1996 nr 5.
P. Szewc: Nasłuchiwanie przeszłości. Rzeczpospolita 1996 nr 53.
A. Czachowska: Przywilej i klątwa. Twórczość 1997 nr 5.
K. Rodowska: W stronę autokreacji. Tygiel Kultury 1997 nr 3.

Urojenia

A. Janko: Wiersz jest moim bratem. Nowe Książki 1996 nr 2.
I. Smolka: Wielka Imaginacja. W tejże: Dziewięć światów. Warszawa 1997.

Requiem z ptakami

M. Krassowski: Elegie Adriany Szymańskiej. Wiadomości Kulturalne 1996 nr 45.
K. Maliszewski: Miłujący mnie bez pamięci brak. Sycyna 1996 nr 24.
S. Sterna-Wachowiak: Requiem na śmierć, której nie ma. Nowe Książki 1996 nr 12.
A. Dobrowolski: Wiersze o miłości i śmierci. Odra 1997 nr 1.
M. Głowiński: Treny, erotyki... Przegląd Powszechny 1997 nr 10.
T. Tomsia: Daremność. W Drodze 1997 nr 6.

Opowieści przestrzeni

E. Gidlecka: Poezja bezkresu. Kwartalnik Artystyczny 1999 nr 4.
W. Kaliszewski: Spotkania ze światem. Więź 1999 nr 7.
P. Łuszczykiewicz: Wymiary przestrzeni. Nowe Książki 1999 nr 2.
J. Mikołajewski: Wierzycielka przestrzeni. Gazeta Wyborcza 1999 nr 242.
M. Kisiel: Alfabet Wieczności. Arkusz 2000 nr 6.

Lato 1999

M. Wyka: Cały ten świat. Nowe Książki 2000 nr 8.

Postój

A. Piwkowska: Prowincja wieczności. Nowe Książki 2001 nr 8.

In terra

P. Śliwiński: Ekstremistka. Nowe Książki 2003 nr 9.

Z dziennika dywersantki

E. Dunaj: Niezniszczalne dekoracje nicości. Akcent 2006 nr 3.
I. Iwasiów: Genealogia i ogród. Nowe Książki 2006 nr 7.