SZWEYKOWSKI Zygmunt

Urodzony 7 kwietnia 1894 w Krośniewicach pod Kutnem; syn Ildefonsa Szweykowskiego, aptekarza, i Zofii z Chmielińskich. Uczęszczał do gimnazjum w Pułtusku, a następnie do polskiej szkoły realnej Witolda Wróblewskiego w Warszawie, którą ukończył w 1912; w 1913 zdał eksternistycznie maturę rządową w Łowiczu. W 1915 podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Debiutował w 1918 szkicem pt. Patriotyzm w literaturze, ogłoszonym w piśmie „Pro arte et studio” (z. 14). W 1918-20 służył ochotniczo w Wojsku Polskim, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako kapral w Kompanii Sztabowej Naczelnego Dowództwa. W 1920 wznowił studia na UW i w tymże roku na podstawie rozprawy pt. Technika powieściopisarska „Pamiątek Soplicy” i „Listopada” Henryka Rzewuskiego uzyskał stopień doktora filozofii (promotor profesor Józef Ujejski). Był współzałożycielem Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (1920). W 1922 ożenił się z Antoniną Janiszewską. W 1921-28 pracował jako nauczyciel w Gimnazjum Żeńskim im. J. Słowackiego w Warszawie. Równocześnie kontynuował badania naukowe, głównie z zakresu literatury polskiej XIX wieku; recenzje i artykuły ogłaszał m.in. w „Kurierze Polskim” (1920-21) i „Książce” (1922); przygotowywał edycje dzieł do serii Wielka Biblioteka i Biblioteka Narodowa. W 1926 został członkiem Komisji do Badań nad Historią Literatury i Oświaty w Polsce Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW). Habilitował się w 1928 na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, przedstawiając pracę monograficzną „Lalka” Bolesława Prusa (wyd. 1927); przez kilka następnych miesięcy był wykładowcą na tym uniwersytecie. W tymże roku został przyjęty do Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Pierwsze półrocze 1929 spędził w Paryżu, gdzie jako stypendysta Kasy im. Mianowskiego, prowadził studia nad literaturą naturalizmu i pozytywizmu. Po powrocie do kraju objął stanowisko docenta w I Katedrze Historii Literatury Polskiej UW. Był współpracownikiem Komisji Historii Literatury Polskiej Wydziału Filologicznego Polskiej Akademii Umiejętności (1931/32 i 1934/35). Od 1932 wykładał też (jako profesor nadzwyczajny) w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie, a później także w Łodzi; równocześnie kierował Katedrą Historii Literatury Polskiej na tej uczelni. Był inicjatorem i pierwszym redaktorem „Rocznika Literackiego” (1932, 1933); prace publikował też m.in. w „Ruchu Literackim” (1934, 1937) i „Pionie” (1935-36). Współpracował z rozgłośnią warszawską Polskiego Radia jako autor stałych felietonów poświęconych nowościom wydawniczym i twórczości literackiej. Na zlecenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego opiniował filmy i spektakle teatralne. W 1936 został wybrany na członka korespondenta TNW. Pierwsze miesiące 1939 spędził ponownie w Paryżu. Na rok akademicki 1939/40 otrzymał nominację na stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Poznańskiego (UPozn.) i kierownika Katedry Historii Literatury Polskiej. Po wybuchu II wojny światowej i zamknięciu przez Niemców UPozn. pozostał w Warszawie i od połowy 1940 kontynuował pracę naukową i dydaktyczną na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich (UZZ). Po upadku powstania warszawskiego, jesienią 1944 wyjechał do Częstochowy i wykładał w tamtejszej filii UZZ. W kwietniu 1945 zamieszkał na stałe w Poznaniu i podjął pracę na UPozn. (od 1955 Uniwersytet im. A. Mickiewicza, UAM); kierował Katedrą Historii Literatury Polskiej oraz Zakładem Literatury XX wieku. Równocześnie w 1945-48 uczył języka polskiego w I Liceum dla Pracujących w Poznaniu. Działał nadal w TNW (od 1945 członek zwyczajny), należał do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (w 1945-47 członek Komisji Filologicznej, od 1947 członek I Wydziału), był prezesem Towarzystwa Literackiego im. J. Kasprowicza (od 1945). W 1946 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Od 1948 uczestniczył w pracach Poznańskiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, najpierw jako członek zarządu, a w 1950-59 wiceprezes. Od 1950 współpracował z Instytutem Badań Literackich (IBL) Polskiej Akademii Nauk (PAN); należał do Komitetu Redakcyjnego powstającej w IBL nowej edycji Literatury polskiej Gabriela Korbuta (później Bibliografia literatury polskiej według „Literatury polskiej” Gabriela Korbuta; kierował zespołem opracowującym tomy poświęcone literaturze pozytywizmu i Młodej Polski) oraz do Rady Redakcyjnej Obrazu literatury polskiej XIX i XX wieku. W 1952 został członkiem korespondentem PAN. W 1953 wszedł w skład Rady Naukowej IBL. Prowadził badania naukowe poświęcone literaturze pozytywizmu, zajmował się pracami edytorskimi, redakcyjnymi oraz popularyzacją literatury; szczególnie interesował się twórczością B. Prusa, był też edytorem dzieł tego pisarza. W 1963 otrzymał nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego. W następnym roku przeszedł na emeryturę. W 1966 został wyróżniony tytułem członka honorowego Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. W 1973-78, jako samodzielny pracownik naukowy IBL PAN, kontynuował działalność w Komitecie Redakcyjnym Bibliografii literatury polskiej „Nowy Korbut”. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1956) i Krzyżem Komandorskim (1970) Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem im. M. Kopernika Polskiej Akademii Nauk (1972). Zmarł 11 lutego 1978 w Poznaniu.