BIO
Urodzona 20 maja 1921 w Warszawie; córka Władysława Szumańskiego, adwokata, i Janiny z domu Woytkiewicz. Do szkół uczęszczała początkowo w Warszawie, a następnie w Siedlcach, gdzie w 1939 zdała maturę w Gimnazjum Państwowym im. Królowej Jadwigi. W czasie okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie. Studiowała na tajnych kompletach Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej. Jako członek Armii Krajowej (pseudonimy: B II, Bożena, Baśka) brała udział w pracy konspiracyjnej oraz w powstaniu warszawskim. Debiutowała 10 sierpnia 1944 reportażami Ranni rwą się do boju i Serca przeciw murom, zamieszczonymi w powstańczym piśmie „Z pierwszej linii frontu” (podpisana: (B)); w dzienniku tym publikowała następnie do 25 sierpnia reportaże, opowiadania a także wiersze (podpisana: (B), B., E.). Po upadku powstania została osadzona przez Niemców w Stalagu IV B w Zeithain koło Drezna. Po zakończeniu wojny powróciła w maju 1945 do kraju i przez cztery lata studiowała historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Łódzkim; w 1949 uzyskała absolutorium z historii sztuki. Równocześnie studiowała w Studio przy Starym Teatrze w Krakowie. Po zdaniu egzaminu aktorskiego pracowała w teatrach w Krakowie i Łodzi, a od 1949 we Wrocławiu, gdzie od tegoż roku mieszkała. W 1947 wyszła za mąż za Tadeusza Schmidta, aktora (rozwód 1953). W 1948 wyjechała na stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki do Anglii, gdzie ukończyła kurs o dramacie elżbietańskim. W 1948-49 publikowała artykuły poświęcone problematyce teatru i filmu w poznańskim „Echu Teatralnym” i krakowskim „Dzienniku Polskim”. Od 1948 ogłaszała liczne słuchowiska w Polskim Radiu (nadany w tymże roku utwór Eglantyna uważała za właściwy debiut literacki), kolejno w Teatrzyku „Kameleon”, Teatrze Polskiego Radia, w Radiowym Teatrze Fantastyki „Zodiak”, a od 1969 w Teatrzyku „Zielone Oko”. Około 1950 zaczęła też zajmować się twórczością dramatyczną, pisząc utwory Pan w kapeluszu na bakier oraz Towarzysze (niepublikowane). Od 1953 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983); w latach sześćdziesiątych pełniła funkcję wiceprezesa Oddziału Wrocławskiego. W 1955 wyszła za mąż za Zbigniewa Szmorlińskiego, inżyniera i wykładowcę Politechniki Wrocławskiej. W 1958 została członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Od tegoż roku pracowała w redakcji Studia 202 rozgłośni Polskiego Radia we Wrocławiu. Stale współpracowała z Programem III Polskiego Radia jako współautorka cyklicznego programu satyrycznego 60 minut na godzinę (tu w 1975-81 i od 1989 m.in. cykl Z pamiętnika młodej lekarki). Otrzymywała liczne nagrody w konkursach Polskiego Radia na słuchowiska (1962, 1963, 1966, 1971, 1977, 1980), w tym dwukrotnie nagrodę Prezesa Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. W 1960 została członkiem Stowarzyszenia Marynistów Polskich, a w 1972 Międzynarodowego Instytutu Kultury Morskiej. Odbyła liczne podróże, m.in. rejsy dalekomorskie na statkach polskiej marynarki handlowej do Afryki Zachodniej (1961, 1969), Afryki Wschodniej (1965), Indii i Pakistanu (1963), na Daleki Wschód (1972), a także do Stanów Zjednoczonych i Meksyku (1973), Peru, Ekwadoru i Wenezueli (1978) oraz niemal wszystkich krajów Europy. W 1978 została członkiem Polskiego PEN Clubu. Współpracowała z „Odrą” (1978-82 i od 1996; tu m.in. od 1992 cykl Z pamiętnika młodej lekarki). Była ławnikiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu. W 1977 otrzymała nagrodę Wojewody Wrocławskiego, a w 1981 zbiorową nagrodę miasta Wrocławia (dla zespołu autorskiego Studia 202). Należała do założycieli Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w rozgłośni wrocławskiej Polskiego Radia. W grudniu 1981 została usunięta z pracy wskutek tzw. weryfikacji. Nawiązała stałą współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”, w którym od 1981 publikowała felietony, miniatury literackie i utwory prozą. Od początku 1982 do końca 1989 działała w Arcybiskupim Komitecie Charytatywnym przy Katedrze we Wrocławiu. Felietony i miniatury literackie publikowała (też pod pseudonimami: Es, Jałtańczyk) w wydawanych poza zasięgiem cenzury czasopismach „Obecność” (1983-85, 1988), „Biuletyn Dolnośląski” (1985-86), „Ogniwo” (1986). W 1989 należała do Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a następnie została członkiem Stowarzyszenia. Otrzymała nagrodę Fundacji POLCUL (Australia) za działalność w dziedzinie kultury oraz w 2001 nagrodę miasta Wrocławia. Stale współpracowała z I programem Polskiego Radia jako autorka tekstów dla audycji Zsyp; w kwietniu 2007, po jej publicznej odmowie złożenia oświadczenia lustracyjnego, kierownictwo Radia zerwało umowę z pisarką. Odznaczona m.in. Krzyżem Partyzanckim (1961), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972) oraz odznakami: „Budowniczy Wrocławia” (1966), „Zasłużony Działacz Kultury” (1971), „Zasłużony dla Radia i Telewizji” (1974). Zmarła 17 maja 2011 we Wrocławiu.
Twórczość
1. Muszkieterowie ringu. Scenariusz filmowy. Powst. ok. 1951.
2. Tor przeszkód. Wodewil sportowy w 3 aktach. [Współautor:] S. Łoś. Muzyka: A. Walus. Prapremiera: Wrocław, Teatr Młodego Widza 1952. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1953, 188 s.
3. Klucz do Arsenału. Wodewil staromiejski w 3 aktach. [Współautor:] S. Łoś. Muzyka: R. Bukowski. Prapremiera: Wrocław, Teatr Polski 1954. Druk fragmentów „Sprawy i Ludzie” 1954 nr 26.
4. Zakręt. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr Młodego Widza 1956.
5. Spotkanie o zmroku. Sztuka w 3 aktach. „Dialog” 1957 nr 8 s. 5-22.
6. Trio absurdalne z księżycem. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1957 nr 4 s. 68-71. Prapremiera: Poznań, Studencki Teatr Dramatyczny 1958.
7. Ślady na oceanie. [Reportaże z podróży do Afryki Zachodniej]. Warszawa: Czytelnik 1963, 128 s.
8. Przygoda w Lagos. [Powieść]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1964, 135 s. Wyd. 2 Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1970.
9. Cała naprzód. Scenariusz filmowy. [Współautor:] S. Lenartowicz. Ekranizacja 1966.
10. Czekanie na pilota. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1966, 198 s.
11. Blizna. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1969, 113 s.
13. „Santa Maria”. [Powieść]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1971, 145 s.
14. Kołysanie. [Powieść]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1972, 135 s.
Nagrody
15. Prędzej. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1972, 209 s.
Zawartość
16. Inny rytm. [Powieść]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1974, 160 s.
Nagrody
17. To ja zabiłem. Scenariusz filmowy. [Współautor:] S. Lenartowicz. Ekranizacja 1974.
18. Szczęśliwy brzeg. Scenariusz filmowy. [Współautor:] A. Konic. Powst. 1975. Ekranizacja Telewizja Polska 1983.
19. Camping. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1977, 173 s.
20. Miłość w odcieniu ochry. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1979, 225 s.
21. Tunes, Tunes! [Reportaże]. Warszawa: Iskry 1979, 164 s.
22. Moi przyjaciele Latynosi. [Reportaże z Ameryki Łacińskiej]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1981, 172 s.
23. Bizary. [Reportaże]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1987, 265 s.
24. Pięć lat. [Felietony i miniatury literackie]. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza* 1989, 98 s.
25. Trasy. Półprzewodnik turystyczny. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1989, 230 s.
26. Obecność. [Wspomnienia]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1992, 111 s.
27. Skrwawione wzgórza Afryki. Opowieść o Burundi i Ruandzie. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1996, 179 s.
Słuchowiska radiowe, m.in.
Zrealizowane w Teatrze Polskiego Radia:.
Przekłady
Nadto
Przekłady i adaptacje słuchowisk radiowych, nadanych m.in. w Teatrze Polskiego Radia, w Radiowym Teatrze Fantastyki „Zodiak”, a od 1969 w Teatrzyku „Zielone Oko”:.
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1966, 1975, 1988, 2001.
