BIO

Urodzony 4 czerwca 1927 w Łodzi; syn Wojciecha Alberta Sztajnerta, księgowego, i Almy ze Sztajnertów. W czasie okupacji niemieckiej przebywał i pracował zarobkowo w Warszawie. W 1943 został aresztowany i przez kilka miesięcy był więziony na Pawiaku. Brał udział w powstaniu warszawskim jako członek Milicji Polskiej Partii Socjalistycznej. Po kapitulacji został wywieziony do obozu koncentracyjnego Flossenbürg, gdzie zachorował na gruźlicę płuc. Po wyzwoleniu leczył się w sanatorium amerykańskim w Ambergu, a następnie jeszcze w 1945 wrócił do kraju i zamieszkał w Łodzi. Pracował kolejno jako robotnik i urzędnik, m.in. w Centrali Importowej Przemysłu Włókienniczego. Uczęszczał do gimnazjum w Łodzi; w 1948 zdał maturę. Następnie studiował filozofię na Uniwersytecie Łódzkim; w 1952 otrzymał magisterium. W 1955-61 pracował w Wydziale Kultury Miejskiej Rady Narodowej w Łodzi. Debiutował w 1955 wierszem pt. Michał Anioł, opublikowanym na łamach dwutygodnika „Kronika” (nr 14); drukował tu następnie do 1957. Wiersze, prozę, felietony ogłaszał także na łamach czasopisma „Odgłosy” (1958-63, 1967-75, 1981-82, 1988; tu cykle felietonów: pt. Bez strachu w 1967-72, pt. Sprawy ludzi w 1975) i „Współczesność” (1960, 1964-65, 1967, 1971). Był laureatem wielu konkursów literackich, m.in. w 1960 otrzymał nagrodę czasopisma „Odgłosy” za utwory poetyckie i prozatorskie drukowane na łamach tego pisma. W tymże roku został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP); w 1964-69 pełnił funkcję sekretarza, a w 1975-78 wiceprezesa Oddziału Łódzkiego Związku. Od 1970 należał do Stronnictwa Demokratycznego (SD), a od 1980 do Klubu Pisarzy SD im. B. Prusa. Współpracował z „Głosem Wybrzeża” (w 1970 cykl felietonów pt. Listy z bliskich podróży), „Twórczością” (1970, 1975, 1977, 1979-80) i „Nadodrzem” (w 1975 cykl felietonów pt. Sprawy ludzi). Był autorem scenariuszy do filmów animowanych. W 1980 otrzymał nagrodę miasta Łodzi. W 1983 został członkiem nowego ZLP; okresowo pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Łódzkiego. Wyróżniony m.in. Odznaką Honorową miasta Łodzi (1965), Złotym Krzyżem Zasługi (1975). Zmarł 11 kwietnia 2009 w Łodzi.

Twórczość

1. Chwila ahistoryczna. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1958, 30 s.

2. Tajemnica Maksa Hellera. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1960, 116 s.

Zawartość

Ściana: Wojna [przedruk zob. poz. ]; Tajemnica Maksa Hellera [przedruk zob. poz. ]; Ściana; Mlaskanie; Dialog w piekle; Niebieskie kamienie [przedruk zob. poz. ]; Wolność; Tur. – Wyzwolenie: Archanioł; Ludzie z parku kolejowego; Jasełka [przedruk zob. poz. ]; Niezdolny [przedruk zob. poz. ]; Brat [przedruk zob. poz. ]; Wuj Karol [przedruk zob. poz. ]; Gospodarz [przedruk zob. poz. ]; Biuro; Praca; Uśmiech [przedruk zob. poz. ]; Kostka cukru; Kierownik magazynu; Skotnin; Węzeł; Koncert [przedruk zob. poz. ]; Życie i twórczość Bernarda Shaw; Wyjazd; Wyzwolenie M. [przedruk zob. poz. ]; Jak poznałem Klaudiusza [przedruk zob. poz. ]; Wyprawa w góry [przedruk zob. poz. ]; Klaudiusz bezdomny [przedruk zob. poz. ]; Lęk Klaudiusza [przedruk zob. poz. ]; Choroba Klaudiusza. – Przed lustrem: Przed lustrem [przedruk zob. poz. ]; Przebudzenie; Obiad; Próby [przedruk zob. poz. ]; Wołający; Tramwaj [przedruk zob. poz. ]; Dziecko w szpitalu [przedruk zob. poz. ]; Pijalnia piwa; Śmierć; Cudze podwórko [przedruk zob. poz. ]; Hamlet [przedruk zob. poz. ]; Sublokator [przedruk zob. poz. ]; Król; Muzyk [przedruk zob. poz. ]; Ostatni sen [przedruk zob. poz. ].

3. Narodziny Brunona Bundera. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1961, 130 s. Wyd. łącznie z poz. pt. Narodziny Brunona Bundera; Ulica Wilcza. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1967, 265 s.

4. Odwrócony kamień. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1963, 41 s.

5. Ulica Wilcza. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1963, 149 s. Wyd. łącznie z Narodziny Brunona Bundera zob. poz. .

6. Grupa Pięciu. [Powieść]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1966, 139 s.

7. Historia ucznia. [Powieść]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1966, 253 s. Wyd. 2 Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985.

8. Obwód północny. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1967, 178 s.

Zawartość

Johannesdorf [przedruk zob. poz. ]; Sowa strumieni; Bezsenność [przedruk zob. poz. ]; Wacek [przedruk zob. poz. ]; Symfonia cursoralna; Obwód północny [przedruk zob. poz. ]; Marsz żałobny na śmierć bohatera [przedruk zob. poz. ]; Jeżeli jesteś sprawiedliwością; Półwozie [przedruk zob. poz. ].

9. Księga zdarzeń. Powieść. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1968, 214 s. Przedruk zob. poz. .

Cz. 1 cyklu; cz. 2-3 zob. poz. , .

10. Obecność. [Wiersze]. Winiety i przerywniki: M. Kapuścińska. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1969, 73 s.

11. Bez strachu. [Felietony]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1970, 173 s.

Wybór felietonów drukowanych w 1967-72 w „Odgłosach”.

12. Złoty róg. [Utwór dramatyczny]. Druk „Teatr Polskiego Radia 1970 nr 4 s. 57-67. Polskie Radio 1970.

13. Śmierć prokuratora. [Opowiadania i miniatury]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1973, 230 s.

Zawartość

Z poz. 2: Wojna; Jasełka; Wuj Karol; Uśmiech; Gospodarz; Tajemnica Maksa Hellera; Jak poznałem Klaudiusza; Wyprawa w góry; Klaudiusz bezdomny; Lęk Klaudiusza; Choroba Klaudiusza; Przed lustrem; Niezdolny; Hamlet; Próby; Tramwaj; Wyzwolenie M.; Koncert; Dziecko w szpitalu; Brat; Cudze podwórko; Niebieskie kamienie; Muzyk; Ostatni sen; Sublokator, – z poz. : Wacek; Obwód północny; Marsz żałobny na śmierć bohatera; Johannesdorf; Bezsenność; Półwozie, – oraz: Sen Klaudiusza; Chłopiec; Czarownik; Archanioł; Piec mojego dziadka; Skóra; Indor; Trójkąt; Uleczony; Morderca; Nigdy nie myślałem...; Zdun; Stół; Fotel; Noc majowa; Przesilenie; Mundek; Godzina po wieczorze; Pamiętnik mordercy; Święty; Śmierć prokuratora; Bez biletu; Widelec; Mona Liza i kot; Ludzie z ulicy; Rak; Obiad; Śpiew; Droga; Requiem.

14. Przygody Brunona Bundera. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1976, 366 s. Wyd. 2 tamże 1987.

15. Księga Ojca. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1978, 156 s. Przedruk zob. poz. .

Cz. 2 cyklu; cz. 1, 3 zob. poz. , .

16. Księga czasu. Powieść. Powst. przed 1981. Druk zob. poz. .

Cz. 3 cyklu; cz. 1, 2 zob. poz. , .

17. Trzy księgi. [Powieści]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1981, 563 s.

Zawartość

Poz. 9, 15, 16.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1966, 1975, 2001.

Autor o sobie

B. Sztajnert: Ankieta. Współczesność 1965 nr 1.

Wywiady

Czytelnicy przywracali mi wiarę. Rozm. K. Frejdlich. Odgłosy 1980 nr 4.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (F. Lichodziejewska).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

H. Bereza: U niektórych młodych tuzów. Bernard Sztajnert. W tegoż: Prozaiczne początki. Warszawa 1971 [dot. m.in. B. Sztajnerta].
F. Fornalczyk: Szukający środka. W tegoż: Znani i nieznani. Łódź 1974.
S. Cieślak: Wejdź słuchając. W: Rzecz poetycka. Środowisko. Łódź 1975.
J. Poradecki: Bernard Sztajnert. Odgłosy 1975 nr 34.
T. Błażejewski: Poprawianie opisu. Literatura 1980 nr 7, przedruk w tegoż: Literatura jak literatura. Łódź 1987.
H. Bereza: Ocalenie. W tegoż: Taki układ. Warszawa 1981.
T. Błażejewski: Nauczyć się siebie. W tegoż: Retorta Fausta. Łódź 1981.
Z. Bieńkowski: Ohydna niewinność. Regiony 1990 nr 3.

Tajemnica Maksa Hellera

H. Bereza. „Nowa Kultura1960 nr 50.
M. Głowiński: Etiudy w dobrym stylu. Nowe Książki 1960 nr 23.
T. Papier: Poetyka udziwionej codzienności. Odgłosy 1960 nr 45.
M. Szpakowska: Debiut eschatologiczny. Współczesność 1960 nr 24.
T. Burek: Miejsce dla wyobraźni. Twórczość 1961 nr 11.

Narodziny Brunona Bundera

H. Bereza: Łódzkie dzieciństwo. Przegląd Kulturalny 1962 nr 15.
T. Burek: Narodziny z dna upadku. Twórczość 1962 nr 10.
K. Frejdlich: Zasądzająca ręka nawyków. Współczesność 1962 nr 10.

Ulica Wilcza

H. Bereza: Wyobraźnia zbawcza. Nowe Książki 1963 nr 11.
W. Karczewska: Fałszerstwo świadome. Twórczość 1963 nr 6.
T. Papier: Holz otrzymał satysfakcję. Odgłosy 1963 nr 14.
M. Sprusiński: Czas nieutracony. Życie Literackie 1963 nr 28.

Grupa Pięciu

H. Bereza: Dalszy ciąg. Osnowa 1966 nr z XII.
J. Biernacki: Bruno Bunder w nowej roli. Nowe Książki 1966 nr 12.
A. Budzyński: O apologii szmiry. Kultura 1966 nr 38, polemika E. Balcerzan, tamże nr 40.
B. Kledzik: Opowieści Brunona Bundera ciąg dalszy. Nurt 1966 nr 11.
K. Rosner: W poszukiwaniu wspólnoty. Współczesność 1966 nr 16.
J. Termer: Realizm Bernarda Sztajnerta. Odgłosy 1966 nr 23.
E. Balcerzan: Co nie jest sztuką. Miesięcznik Literacki 1967 nr 1.
E. Balcerzan: Poeta narratorem. W tegoż: Oprócz głosu. Warszawa 1971.

Historia ucznia

Z. Bieńkowski: Sondowanie kompleksu. Twórczość 1967 nr 6.
W. Maciąg: Prozaicy wśród czytelników albo: Kto nudzi i kto bawi. [3]. Wśród powojennych urazów. Życie Literackie 1967 nr 17.
K. Rogulski: Codzienne sprawy średniej literatury. Kierunki 1967 nr 40.
J. Termer: Nowa proza Sztajnerta. Miesięcznik Literacki 1967 nr 11, przedruk w: Proza, poezja. 1967. Warszawa 1968 [dot. też: Obwód północny].
Z. Żabicki: Sztajnerta spór o literaturę. Nowe Książki 1967 nr 9.

Obwód północny

H. Bereza: Początek odmiany. Osnowa 1967, lato.
J. Termer: Nowa proza Sztajnerta. Miesięcznik Literacki 1967 nr 11, przedruk w: Proza, poezja. 1967. Warszawa 1968 [dot. też: Historia uczucia].
W. Szwedowicz: Co począć z Brunonem Bunderem?Nowe Książki1968 nr 2.

Księga zdarzeń

M. Sprusiński: Bohaterowie dnia powszedniego. Życie Literackie 1968 nr 41.
M. Bajerowicz: Drwiące znaki losu. Twórczość 1969 nr 10.
H. Bereza: Przemiana. Osnowa 1969, wiosna.
J. Pieszczachowicz: Splątane linie. Miesięcznik Literacki 1969 nr 3.

Obecność

J. Zacharska. „Poezja1970 nr 5.
M. Kucner: Powrót do wierszy. Odgłosy 1971 nr 20.

Bez strachu

B. Dudziński: Bez strachu, zmęczenia, nudy. Odgłosy 1970 nr 39.

Śmierć prokuratora

A. Libera. „Tygodnik Powszechny1974 nr 8.
B. Nawrocka-Dońska: Świat absurdu. Odgłosy 1974 nr 4.
J. Poradecki: Udręczony poczuciem własnej nieokreśloności. Odgłosy 1974 nr 4.
J. Żuliński: Rzemiosło jako magia. Miesięcznik Literacki 1974 nr 8.

Przygody Brunona Bundera

K. Rutkowski: Poza obrazem. Literatura 1976 nr 43.
A. Konkowski: Wspólnota, czyli domek z kart. Nowe Książki 1977 nr 3.

Księga Ojca

T. Błażejewski: Przeciw poczuciu chaosu. Literatura 1978 nr 17.
J. Poradecki: Znacie to posłuchajcie. Odgłosy 1978 nr 26.
H. Zaworska: Bezczynny do bólu. Twórczość 1978 nr 9.
A. Libera: Oratorium. (Szkic o „Księdze Ojca” Bernarda Sztajnerta). W: Osnowa. Sztuka odbioru. Almanach. Łódź 1980.

Trzy księgi

T. Błażejewski: Puer aeternus. Odgłosy 1982 nr 7.
L. Bugajski: Księgi Sztajnerta. Twórczość 1982 nr 7, przedruk w tegoż: Pozy prozy. Warszawa 1986.
E. Borkowska: Będę badaczem głębin. Miesięcznik Literacki 1983 nr 3.