SZLEYEN Zofia

Urodzona 25 grudnia 1904 w Łodzi; córka Michała Szenwica, buchaltera, i Emilii z domu Tom. Uczęszczała do Gimnazjum im. E. Orzeszkowej w Łodzi; w 1922 zdała maturę. Następnie studiowała chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim; w 1928 uzyskała magisterium. Od 1929 pracowała w laboratorium Ubezpieczalni Społecznej w Łodzi; była jednym z członków założycieli Związku Chemików i Bakteriologów (1931). Równocześnie zajmowała się twórczością literacką, m.in. tłumacząc utwory poetów niemieckich. Debiutowała w 1930 wierszem pt. Dwie proste, ogłoszonym w łódzkim „Głosie Porannym” (nr 134). W 1931 wyszła za mąż za Mieczysława Szleyena, chemika. Wraz z mężem utrzymywała kontakty z aktywem Komunistycznej Partii Polski (KPP) w Łodzi (od 1933 mąż był redaktorem odpowiedzialnym organu partii „Kronika”, wydawanego oficjalnie jako niezależny dwutygodnik). W 1934 na łamach innego pisma partii, „Dwutygodnika Ilustrowanego”, debiutowała jako tłumaczka przekładem wierszy Christiana Morgensterna. Po uwięzieniu męża w 1936, a następnie jego wyjeździe za granicę, w maju 1937 przy pomocy KPP też opuściła kraj i udała się do Hiszpanii, gdzie zgłosiła się ochotniczo do Brygad Międzynarodowych. W 1937 współredagowała w Madrycie pismo Brygady im. J. Dąbrowskiego „Dąbrowszczak”, a w 1938 jego barcelońską kontynuację „Ochotnik Wolności”; w pismach tych publikowała wiersze, przekłady i reportaże. W końcu 1938 i na początku 1939 pracowała pod Barceloną przy produkcji materiałów wybuchowych na potrzeby frontu. W tym okresie wstąpiła do Zjednoczonej Partii Socjalistycznej Katalonii (PSUC). Po klęsce wojsk republikańskich przedostała się na początku lutego 1939 do Francji, gdzie przez rok była internowana w obozach odosobnienia w St. Zacharie, Viduban i Draguignan. Od marca 1940 pracowała w laboratorium szpitala miejskiego w Draguignan. Po zajęciu Francji przez Niemców w czerwcu 1940, nawiązała kontakt z francuskim ruchem oporu; od końca 1941 współpracowała przy wydawaniu miejscowego, tajnego, komunistycznego pisma „La Lutte” i kierowała sekcją Secours Populaire, organizacji niosącej pomoc działaczom rewolucyjnym i antyfaszystowskim. W 1943-44 należała do aktywu lokalnej grupy Franc-tireurs et Partisans Français, prowadzącej walki partyzanckie w okręgu Draguignan. Po wylądowaniu wojsk alianckich na południu Francji w sierpniu 1944, przeniosła się na polecenie sekcji polskiej Komunistycznej Partii Francji do Marsylii, gdzie prowadziła pracę polityczną w środowiskach polskich. Pracowała w Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego jako sekretarz na miasto Marsylia. Współpracowała jako autorka artykułów i reportaży z wydawanym w Paryżu czasopismem „Combat” (1944; podpisana: Hélène Mistral). Od stycznia 1945 przebywała w Paryżu; była członkiem redakcji czasopisma „Niepodległość” (później pt. „Gazeta Polska”). W lipcu tegoż roku powróciła do Polski i zamieszkała w Łodzi, a następnie przeniosła się do Warszawy. Została członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR)). Pracowała kolejno w Spółdzielni Księgarsko-Wydawniczej „Książka” (1945-46), w Teatrze Ludowym w Warszawie, jako kierownik literacki (1949-50), oraz w Biurze Współpracy z Zagranicą Ministerstwa Kultury i Sztuki (1950-51). Następnie zajmowała się wyłącznie twórczością literacką oraz działalnością społeczną. Od 1949 należała do Związku Literatów Polskich (ZLP; do rozwiązania Związku w 1983). Uczestniczyła w organizowaniu Kongresu Intelektualistów we Wrocławiu (1949) oraz Kongresu Obrońców Pokoju w Warszawie (1950). W 1951-55 była członkiem zarządu Sekcji Tłumaczy ZLP. W 1951-56 prowadziła wykłady z literatury hiszpańskiej na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Była w 1957 współzałożycielką i do 1962 prezesem Klubu Przyjaciół Kultury Iberyjskiej. Od 1965 była członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1980 wystąpiła z PZPR. W 1985 została członkiem honorowym nowo powstałego przy Wydziale Iberystyki UW Związku Hispanistów Polskich. Odznaczona m.in. Krzyżem Grunwaldu III klasy (1945) i Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1956) oraz hiszpańskim La Medalla de Oro en Merito de las Bellas Artes (1990). Zmarła 30 października 1994 w Warszawie.