SZCZAWIŃSKI Józef

Urodzony 22 stycznia 1924 w Lublinie; syn Walerego Szczawińskiego, urzędnika, i Jadwigi ze Smoleńskich. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Rawie Mazowieckiej, a następnie do Gimnazjum i Liceum im. J. Długosza we Włocławku; tu redagował gazetkę szkolną. Po klęsce wrześniowej przebywał początkowo w Pińsku (październik 1939-kwiecień 1940), później w Rawie Mazowieckiej (maj 1940-styczeń 1943) i Warszawie (styczeń 1943-czerwiec 1944). Brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach Armii Krajowej w okręgu rawskim. W 1943-44 prowadził grupy ideologiczno-szkoleniowe Stronnictwa Narodowego, tzw. piątki, równocześnie uczęszczał na kurs podoficerski. W Warszawie pracował jako robotnik. Po zakończeniu wojny zdał w 1945 maturę w liceum w Rawie Mazowieckiej i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim (UŁ); w 1952 uzyskał magisterium. W czasie studiów współorganizował teatr akademicki, działał w Kole Polonistów i współpracował z Caritas Academica. Społecznie pracował w Bratniej Pomocy Studentów UŁ i redagował „Biuletyn Bratniaka”. W 1946 rozpoczął pracę w „Łódzkim Kurierze Codziennym”, a następnie w popołudniówce „Echo Wieczoru”. W 1946-48 należał do Klubu Młodych przy Oddziale Łódzkim Związku Zawodowego Literatów Polskich. Debiutował w czerwcu 1947 wierszami pt. Fabryka nocą oraz Miasto i Na czwartaku w miesięczniku „Warszawa” (nr 8) i dwutygodniku „Arkona” (nr 5/6). W tymże roku nawiązał współpracę dziennikarską i literacką z prasą Stowarzyszenia „Pax” oraz rozpoczął pracę w „Słowie Powszechnym” jako sekretarz redakcji oddziału „Słowa Powszechnego” w Łodzi (do 1951). Od 1950 należał do Związku Literatów Polskich (ZLP), początkowo jako kandydat, od 1958 jako członek. Wiersze, artykuły, recenzje literackie i teatralne publikował głównie w „Słowie Powszechnym” (od 1947; także pod licznymi kryptonimami), „Dziś i jutro” (1947-56; w 1952 stała współpraca, także pod kryptonimami: (szcz), (Szcz)), „Tygodnikiem Powszechnym” (1948-55; tu głównie wiersze). Działał społecznie w Komisji Intelektualistów Katolickich przy Polskim Komitecie Obrońców Pokoju (1950-53) oraz w Komisji Duchownych i Świeckich Działaczy Katolickich przy Froncie Jedności Narodu (1953-56). W 1951 przeniósł się do Warszawy. W 1952-54 był kierownikiem działu kultury w redakcji warszawskiej „Słowa Powszechnego”. Rozpoczął też współpracę z „Wrocławskim Tygodnikiem Katolików” (od 1953), „Kierunkami” (od 1956), „Życiem i Myślą” (1958-60), w których ogłaszał liczne wiersze, artykuły, recenzje teatralne i literackie. W 1953 ożenił się z Anną Zawadzką, artystą plastykiem. W 1957 został członkiem Stowarzyszenia „Pax”. W 1957-67 pracował w instytucjach Stowarzyszenia: w Wydziale Propagandy (zastępca kierownika, 1958-59), w Wydziale Zagranicznym (zastępca kierownika, 1959-61), w dziale programowym Instytutu Wydawniczego „Pax” (1961-67). W 1961-67 zajmował się też działalnością klubową na terenie Oddziału Stołecznego oraz Klubu im. W. Pietrzaka. W 1958 był sekretarzem redakcji „Współczesności” (od nr 11 do 18; zamieszczał tu artykuły i wywiady, też pod kryptonimem Sz.). W 1961 był współinicjatorem powstania Oddziału Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Afrykańskiej przy Instytucie Wydawniczym „Pax”, a następnie sekretarzem zarządu Oddziału. W 1967 powrócił do pracy w redakcji „Słowa Powszechnego” i został ponownie kierownikiem działu kultury; w dzienniku tym publikował do 1993 liczne artykuły, felietony, recenzje teatralne (także pod pseudonimami: Alcest, Jerzy Smoleński, Jerzy Smoliński oraz pod wieloma kryptonimami). Współpracował nadal jako publicysta i krytyk (używając wielu kryptonimów) z „Kierunkami” i „Wrocławskim Tygodnikiem Katolików” (do 1973; tu m.in. cykl reportaży pt. Do portów zachodniej Afryki, 1969 nr 14-20, 23-26). W 1972 otrzymał nagrodę Klubu Krytyki Teatralnej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP), którego od 1968 był członkiem (1972-80 członek Zarządu Klubu Krytyki Teatralnej SDP). W 1980-90 wchodził w skład Zarządu Stowarzyszenia „Pax”. W 1982 otrzymał nagrodę publicystyczną im. W. Pietrzaka. Od 1983 przez trzy kolejne kadencje wchodził w skład prezydium Zarządu Głównego nowego ZLP. W 1984-88 był radnym Stołecznej Rady Narodowej. W 1984 został zastępcą redaktora naczelnego „Słowa Powszechnego”. W 1991 był współzałożycielem i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Czterech Kontynentów. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1987) i Krzyżem Komandorskim (1998) Orderu Odrodzenia Polski. Mieszkał w Komorowie pod Warszawą. Zmarł 23 kwietnia 2009