SZANTROCH Tadeusz

Urodzony 19 kwietnia 1888 w Tarnopolu; syn Rudolfa Szantrocha, nauczyciela gimnazjalnego, i Walentyny z Nowakowskich. Naukę w szkole średniej rozpoczął w Tarnowie, a potem uczęszczał kolejno do Zakładu Wychowawczo-Naukowego oo. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem i do Gimnazjum Wyższego w Nowym Sączu. Debiutował w 1906 tomem pt. Poezje. W tymże roku zdał maturę i podjął studia na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Wiedniu; po pierwszym semestrze przeniósł się do Krakowa i od kwietnia 1907 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ), początkowo medycynę, a od października 1907 polonistykę. Zaczął w tym czasie ogłaszać wiersze w „Nowej Reformie” (1910-12). W maju 1912 uzyskał absolutorium na UJ i po odbyciu rocznej służby wojskowej rozpoczął w 1913 pracę jako nauczyciel gimnazjalny w Trembowli. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany w sierpniu 1914 i służył w wojsku austriackim (4. Batalion 13. Pułku Piechoty z Krakowa); w 1917 był trzykrotnie ciężko ranny na froncie rosyjskim, stracił oko. Publikował w tym czasie wiersze m.in. w „Polskim Tygodniku Ilustrowanym” (1915), „Nowej Reformie” (1916-18), „Wiadomościach Polskich” (1916-18) i „Maskach” (1918-19). W 1918 powrócił do Krakowa i w końcu października (w randze porucznika) brał udział w wyzwalaniu miasta spod władzy austriackiej. Wstąpił do Wojska Polskiego i do zakończenia wojny polsko-bolszewickiej pozostawał w służbie liniowej; w 1921 w stopniu kapitana rezerwy przeszedł do cywila. W 1918 był członkiem założycielem, a później aktywnym działaczem Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej w Krakowie. Pracował jako nauczyciel gimnazjalny, kolejno w Mielcu (1921-22), Bochni (1922-23) i Wadowicach (1923-30; Gimnazjum im. M. Wadowity i Miejskie Seminarium Nauczycielskie Żeńskie). W 1923 ożenił się z Józefą Wandą Utschik. Był członkiem grupy literackiej Czartak i współredaktorem wydawanego przez nią pisma o tej samej nazwie (1925, 1928). Ogłaszał też wiersze, recenzje teatralne i artykuły z zakresu plastyki m.in. w „Gazecie Literackiej” (1926-27, 1932-33; członek komitetu redakcyjnego w 1932-34), „Kurierze Literacko-Naukowym” (1927, 1935-37), „Tęczy” (1928-29), „Czasie” (1930-31, 1937-38) oraz w piśmie „Dziś i Jutro” (1932-33). Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich. Od 1929 występował z odczytami w rozgłośni poznańskiej Polskiego Radia. W 1930 przeprowadził się do Krakowa, gdzie kontynuował pracę pedagogiczną, ucząc języka polskiego, niemieckiego, historii i propedeutyki filozofii (m.in. od 1937 w III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego); współpracował też z miejscową rozgłośnią radiową. Z chwilą rozpoczęcia II wojny światowej zgłosił się do wojska i został korespondentem pułku w Armii „Kraków” (nie zdążył wziąć udziału w walkach). Po klęsce wrześniowej powrócił do Krakowa i od października 1939 działał w Związku Walki Zbrojnej; pełnił funkcję oficera wywiadu II Odcinka Komendy Obszaru IV (w stopniu majora; pseudonim Orsza). W maju 1941 został aresztowany przez gestapo i po trzymiesięcznym pobycie w więzieniach w Krakowie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie zginął 22 marca 1942.