BIO

Urodzony 10 lutego 1886 w Zegrzynku pod Warszawą w rodzinie ziemiańskiej; syn Zygmunta Szaniawskiego, specjalisty przetwórstwa zbożowego, zarządcy młynów, i Wandy z Wysłouchów. W 1899-1903 uczęszczał do gimnazjum rządowego w Warszawie. W 1909 został powołany do służby w armii rosyjskiej i odbywał ją przez kilka miesięcy w Odessie, po czym, dzięki staraniom ojca, został zwolniony. W 1910 podjął studia w Instytucie Agronomicznym w Lozannie, uczęszczał też jako wolny słuchacz na wykłady z historii sztuki. Debiutował prawdopodobnie w 1912 opowiadaniem wysłanym ze Szwajcarii do „Kuriera Warszawskiego”. Po powrocie do kraju osiadł w majątku rodziców w Zegrzynku. Jako dramatopisarz debiutował w 1914 jednoaktówką pt. Lekcja(podpisany: Jerzy Szawłowski), wyróżnioną w konkursie warszawskiego Teatru Nowoczesnego i wystawioną anonimowo. W 1914-18 współpracował jako autor humoresek z tygodnikiem satyrycznym „Sowizdrzał” (podpisany: Jotes, Żak). W 1930 otrzymał za całokształt twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem komedii Adwokat i róże, Państwową Nagrodę Literacką. W 1933 został członkiem Polskiej Akademii Literatury. Od 1935 współpracował z Polskim Radiem jako autor słuchowisk. W czasie okupacji niemieckiej, utraciwszy majątek zarekwirowany przez Niemców po włączeniu Zegrzynka do Rzeszy, zamieszkał w Warszawie u zaprzyjaźnionego małżeństwa Wandy i Józefa Natolskich. Kontynuował twórczość literacką; napisane w tym czasie opowiadania i szkice powieściowe zaginęły. Aresztowany w 1944 przez gestapo wraz z J. Natolskim (zginął), przebywał na Pawiaku. Zwolniony przed wybuchem powstania warszawskiego, po jego upadku przeszedł przez obóz w Pruszkowie i następnie dotarł do Krakowa, skąd przeniósł się do dworku pod Kłajem. Okresowo przebywał też w Bochni, Nagłowicach i majątku Ludwika Hieronima Morstina w Pławowicach pod Proszowicami. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał we wrześniu 1945 w Domu Literatów w Krakowie. Został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich). Wznowił twórczość dramatopisarską. Sporadycznie ogłaszał szkice na temat teatru w piśmie „Listy z teatru” (1946-48, 1950). W 1947 otrzymał nagrodę literacką miasta Krakowa. W 1949 zaczął publikować, głównie w „Przekroju”, ale też w innych czasopismach, opowiadania z cyklu Profesor Tutka. Na wiosnę 1950 powrócił do swego domu w Zegrzynku. Towarzyszyła mu Wanda Natolska (zmarła 1960), która prowadziła także gospodarstwo i pomagała w sprawach literackich. Do połowy lat pięćdziesiątych znajdował się w ciężkiej sytuacji materialnej, gdyż zaprzestano w tym okresie wystawiania jego sztuk i drukowania utworów prozą, a obłożony wysokimi podatkami majątek nie przynosił zysków. Ogłosił jedynie kilka szkiców teatralnych, m.in. w dwutygodniku „Teatr” (1953-55). Po październiku 1956 jego sztuki ponownie były grane w teatrach, a opowiadania publikowane. Otrzymał nagrodę literacką miasta Warszawy za 1958. W 1960-63 ogłaszał, przede wszystkim na łamach „Przekroju”, nowe opowiadania z cyklu o Profesorze Tutce; w 1961 przyznano mu nagrodę redakcji tego tygodnika – Srebrne Fafiki. W 1961 ożenił się z Wandą Anitą Szatkowską. W 1962 otrzymał nagrodę literacką im. W. Pietrzaka, w 1967 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. W ostatnich latach życia z powodu choroby własnej i żony prawdopodobnie niewiele pisał (całe archiwum literackie spłonęło wraz z jego domem w 1977). Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1934), Krzyżem Komandorskim (1955) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1966) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 16 marca 1970 w Warszawie.
W 1985 został ogłoszony Konkurs Literacki im. J. Szaniawskiego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Zduńskiej Woli, redakcję „Życia Zduńskiej Woli” i Towarzystwo Przyjaciół Zduńskiej Woli.

Twórczość

1. Lekcja. [Jednoaktówka]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowoczesny 1914.

Utwór nadesłany w 1914 na konkurs ogłoszony przez Teatr Nowoczesny (autor podpisany: Jerzy Szawłowski); prapremiera anonimowa [informacja: R. Taborski: Zapomniany debiut dramatopisarski Jerzego Szaniawskiego. „Roczniki Humanistyczne1976 nr 1].

2. Murzyn. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 1917. Druk zob. poz. t. 1 s. 5-108. Przedruk zob. poz. .

Adaptacje

telewizyjne

Adaptacja i reżyseria: K. Łastawiecki. Telewizja Polska 1967.

3. Papierowy kochanek. 3 akty z prologiem. Prapremiera: Kraków, Teatr Bagatela 1920. Druk zob. poz. t. 1 s. 185-275.

Przekłady

czeski

Papírový milenec. [Przeł.] J. Langer. Praha 1961.

Adaptacje

radiowe

Oprac.: J.E. Skiwski. Polskie Radio 1935.

telewizyjne

Adaptacja i reżyseria: K. Straszewska. Telewizja Polska 1968.

4. Ewa. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Miejski 1921. Polskie Radio 1932. Telewizja Polska 1998. Druk zob. poz. t. 1 s. 109-183.

Wystawienia następne

Wystawienie: też pt. Wytworny szachraj.

5. Lekkoduch. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Reduta 1923. Druk zob. poz. t. 1 s. 277-363.

6. Ptak. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1923. Druk łącznie z Adwokat i róże; Żeglarz zob. poz. s. 95-181. Telewizja Polska 1956. Wyd. osobne Londyn: Polska Macierz Szkolna 1975, 66 s. Przedruk zob. poz. (t. 1), , .

Emitowane także w Polskim Radiu w formie transmisji z Teatru Nowego w Poznaniu w 1928.

Przekłady

czeski

Pták. [Przeł.] J. Langer. Praha 1957.
[Przeł.] H. Stachová. W: J. Szaniawski: Hry. Praha 1986.

flamandzki

De Vogel. [Przeł.:] Cz. Halicz, F.V. Toussaint van Boelaeve. [B.m.w. 1934], powielone. Wystawienie: Gandawa 1958.

niemiecki

przed 1936 [informacja: K. Czachowski: Obraz współczesnej literatury polskiej. T. 3. Warszawa 1939 s. 708].

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: S. Dunin-Karwicki. Polskie Radio 1931.

7. Miłość i rzeczy poważne. Powieść. Warszawa: Księgarnia Biblioteka Dzieł Wyborowych 1924, 119 s. Wyd. nast.: wyd. 2 poszerzone i poprawione Kraków: Wydawnictwo Literackie 1961, tamże: wyd. 2 [!] 1967, wyd. 4 1984.

Przekłady

francuski

L'Amour et les Choses sérieuses. [Przeł.] W. Natolska. Przekł. powst. 1924-1925. Rękopis w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Adaptacje

radiowe

Podróż na zielonej papudze. Adaptacja: J. Skotnicka. Polskie Radio 1967.

8. Żeglarz. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1925. Druk łącznie z Adwokat i róże; Ptak zob. poz. s. 5-93. Wyd. osobne Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 97 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1972, wyd. 3 1975, wyd. 4 1984, wyd. 4 [!] 1987. Telewizja Polska 1958. Przedruk zob. poz. (t. 2), , , .

Przekłady

angielski

The Seafarer. [Przeł.] A. Zapałowski. W: Visegrad drama. 2. Escape. Budapest 2004.

czeski

Mařeplavec. [Przeł.] H. Stachová. W: J. Szaniawski: Hry. Praha 1986.

niemiecki

[Przeł.] L. Koszella [ok. 1948] [informacja: „Scena i Widownia Warszawska1948 nr 4].
Der Seefahrer. [Przeł.] I. Boll. W: Modernes polnisches Theater. [T.] 1. Neuwied, Berlin 1967.

rosyjski

Wystawienie: Moskwa, Teatr na Maloj Bronnoj 1970.
Morechod. [Przeł.] J. Bereznickij. Moskva 1975.

słowacki

Námorník. [Przeł.] J. Sedlák. Bratislava 1963.

szwedzki

[Oprac. i tłum.:] E. Söderberg. Polskie Radio 1931.

włoski

[Przeł.] I. Łodzińska-Moretti. [Ok. 1948] [informacja: „Scena i Widownia Warszawska1948 nr 4].

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: S. Dunin-Karwicki. Polskie Radio 1930.
Adaptacja: K. Salaburska. Polskie Radio 1970.

9. Łgarze pod „Złotą Kotwicą. [Opowiadania]. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka 1928 [antydatowane 1927], 217 s. Wyd. nast.: Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, wyd. 3 tamże 1983. Przedruk częściowy zob. poz. .

Zawartość

Łgarze pod „Złotą Kotwicą”; Jenerał; Klerycy; Ogród na wydmie; Przy fortepianie; Przygoda odmłodzonych; Słońce w pudełeczku; Brzozowa aleja; Mistrz i uczeń; Dwaj panowie; Jak zegary; Bal; Kubek; Lunapark; Uśmiechnięte siostry.

Adaptacje

radiowe

opowiadań: Łgarze pod „Złotą Kotwicą”; Dwaj panowie. Adaptacja: U. Kazanecka-Krzyśków. Polskie Radio 1986.

10. Adwokat i róże. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowy 1929. Polskie Radio 1930. Wyd. łącznie z poz. , pt. Adwokat i róże; Żeglarz; Ptak. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1930, 258 s. (tu s. 183-258). Wyd. osobne Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 83 s. Wyd. 2 tamże 1987. Telewizja Polska 1965. Przedruk zob. poz. (t. 2), , , .

Emitowane także w Polskim Radiu w formie transmisji z Teatru Polskiego w Poznaniu w 1930.

Nagrody

Państwowa Nagroda Literacka za całokształt twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki „Adwokat i róże” w 1930.

Przekłady

angielski

[Przeł.] R. Collins Allen. Wystawienie: Londyn, The Arts Theatre Club 1934.

bułgarski

Wystawienie: Płowdiw, Teatr Okręgowy 1931/32.

czeski

Według informacji K. Czachowskiego: Wystawienie: ok. 1932 [Obraz współczesnej literatury polskiej. T. 3. Warszawa 1939 s. 308].

francuski

Maitre Breza et ses roses. [Przeł.] J. Rylska. Powst. ok. 1960. Maszynopis w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

łotewski

Wystawienie: Ryga 1935.

niemiecki

Wystawienie: Berlin 1935.

słowacki

Wystawienie: Bratysława 1935.
Advokát a ruže. [Przeł.] J. Vdovják. Bratislava 1970.

szwedzki

Według informacji K. Czachowskiego: Wystawienie: ok. 1932 [Obraz współczesnej literatury polskiej. T. 3. Warszawa 1939 s. 308].
Advokaten och rosorna. [Przeł.] L. Ilke. Wyd. łącznie z poz. , w: J. Szaniawski: Tre dramer. Uppsala 2003.

węgierski

Ügyvédek és rózsák. [Przeł.] G. Kerényi. Budapest 1965.

włoski

[Przeł.] B. Marzan. Wystawienie: Triest 1935.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: M. Komorowska. Polskie Radio 1970.

11. Portret. Słuchowisko. Polskie Radio 1929.

12. Fortepian. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1932. Druk zob. poz. t. 2 s. 179-251. Telewizja Polska 1977. Polskie Radio 1981.

13. Most. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1933. Wyd. łącznie z poz. pt. Most; Dwa teatry. Kraków: Czytelnik 1947, 96 s. (tu s. 7-48). Wyd. osobne Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 72 s. Wyd. nast.: wyd. 3 z posłowiem D. Ratajczak Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1985, wyd. 2 [!] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987. Telewizja Polska 1965. Przedruk zob. poz. (t. 2), , , .

Przekłady

czeski

Most. [Przeł.] L. Teigová-Stachová. Praha 1959.

duński

1939.

łotewski

[Przeł.] K. Kruz. Wystawienie: Ryga, Teatr Narodowy 1935.

rosyjski

Wystawienie: Moskwa, Moskovskij Dramatičeskij Teatr im. K. Stanislavskogo i V. Nemiroviča-Dančenko 1984.
Most. [Przeł.] I. Ščerbakova. Teatr”, Moskwa 1985 nr 12.

słowacki

Most. [Przeł.] J. Vdovják. Bratislava 1963, powielone.

szwedzki

Bron. [Przeł.] L. Ilke. Wyd. łącznie z poz. , zob. poz. .

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: I. Dehnelówna. Polskie Radio 1933.
Adaptacja: K. Salaburska. Polskie Radio 1966.

14. Krysia. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1935. Druk fragmentów aktu 2: „Gazeta Warszawska” 1935 nr 80; „Prosto z Mostu” 1935 nr 11, przedruk zob. poz. t. 2 s. 323-328.

Tekst całości zaginął w czasie II wojny światowej.

15. Zegarek. Słuchowisko. Polskie Radio 1935. Druk w: J. Szaniawski: Profesor Tutka i inne opowiadania. Kraków 1954 s. 189-215. Wystawienie: łącznie z Powódź [poz. ]; Matka [poz. ] pt. Niecodzienne zdarzenie: Warszawa, Teatr Estradowy „Miniatury 1955. Telewizja Polska 1955. Przedruk zob. poz. (wyd. z 1954), 29 (t. 3), 32.

Przekłady

czeski

Hodinky. [Przeł.] J. Simonides. W: J. Szaniawski: Hry. Praha 1986. Polskie Radio (Czechosłowacja) 1986.

16. Służbista. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1937. Druk zob. poz. t. 3 s. 289-317. Prapremiera: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego, Mała Scena 1986.

17. W lesie. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1937. Por. poz. .

18. Srebrne lichtarze. Słuchowisko radiowe. Polskie Radio 1938.

Streszczenie całości przez L. Pietrzykowskiego według relacji J. Szaniawskiego opublikował Z.J. Nowak: Fabuła „Srebrnych lichtarzy” Jerzego Szaniawskiego. „Ruch Literacki1981 nr 6 s. 475-477.
Z tekstu zachowały się tylko dwie niepełne strony; rękopis w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

19. Dziewczyna z lasu. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ateneum 1939. Druk zob. poz. t. 3 s. 5-63. Telewizja Polska 1978. Polskie Radio 1989.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja i reżyseria: W. Maciejowski. Polskie Radio 1976.

20. Dwa teatry. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr Powszechny im. Żołnierza Polskiego 1946. Druk „Twórczość” 1946 nr 12 s. 5-36. Wyd. osobne łącznie z Most zob. poz. s. 49-96. Wyd. nast. oddzielnie: Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 80 s., tamże ze wstępem K. Starczewskiej: 1966, wyd. 3 1971, wyd. 4 1971, wyd. 5 1974, wyd. 6 1975, wyd. 7 1979, wyd. 8 1983, wyd. 9 [bez wstępu] 1987, [wyd. 18] Warszawa: Kama 1993. Telewizja Polska 1962. Polskie Radio 1973. Przedruk zob. poz. (t. 3), , , oraz w: Antologia dramatu. Warszawa 1976, Antologia dramatu polskiego 1918-1978. T. 2. Warszawa 1981, Stwarzanie światów. [Cz.] 1. Warszawa 1995.

Do aktu II sztuki włączone zostały dwie jednoaktówki: Matka [poz. ] i Powódź [poz. ].

Nagrody

Nagroda pisma „Tydzień” w 1947.

Przekłady

bułgarski

Wystawienie: Gabrowo 1978.

czeski

Dvđ divadla. [Przeł.] H. Teigová. Wystawienie: Brno 1947. Wyd. Praha 1962, przedruk w: J. Szaniawski: Hry. Praha 1986.

francuski

Radio (Paryż) 1968.
Telewizja (Berno) 1962.
Telewizja (Francja) 1965.
[Przeł.:] J. Kukułczanka, G. Sidre. Radio (Genewa) 1962.
Wystawienie: Paryż 1968.

łotewski

Divi teǎtri. [Przeł.] J. Osmanis. W: Atminu vakars. Riga 1987.

niemiecki

Radio (Genewa) 1963.
Zwei Theater. [Przeł.] J. Janke. W: Polnische Dramen. Berlin 1966.
Theater im Spiegel. [Przeł.] I. Boll. Wien 1968.

rosyjski

Dva teatra. [Przeł.] S. Svjakov. W: Sovremennye pol'skie p'esy. Moskva 1966, przedruk w: Sovremennaja pol'skaja p'esa. Moskva 1974. Wystawienie: Leningrad, Teatr im. M. Gor'kogo 1970.

rumuński

Wystawienie: Baia Mare 1981.

serbsko-chorwacki

[Przeł.] B. Cirlić. Wystawienie: Nisz, Teatr Narodowy 1948.

słowacki

Wystawienie: Brno, Svobodné Divadlo 1947.
Dva divadlá. [Przeł.] J. Sedlák. W: Moderná polská drama. Bratislava 1975.

szwedzki

Tvà teatrar. [Przeł.] L. Ilke. Wyd. łącznie z poz. , zob. poz. .

węgierski

Két színház. [Przeł.] G. Kerényi. W: Tangó. Budapest 1968.

21. Matka. Sztuka w 1 akcie. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1946, 15 s. Wyd. nast. B.m.w. 1956, maszynopis. Prapremiera: łącznie z Powódź [poz. ]; Zegarek [poz. ] pt. Niecodzienne zdarzenie: Warszawa, Teatr Estradowy „Miniatury 1955. Polskie Radio 1967. Przedruk zob. poz. .

Utwór emitowany jako słuchowisko pt. W lesie zob. poz. , włączony do aktu II sztuki Dwa teatry zob. poz. .

Przekłady

angielski

Mother. [Przeł.:] I. Just, B.I. Dembkowski. Association for the Advancement of Polish Studies”, Cambridge Springs 1977 nr 3 s. 28-37.

francuski

La mère. Przeł. J. Lisowski. Maszynopis w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.

Wyd. łącznie z poz. pt. Matka. Sztuka w 1 akcie; Powódź. Sztuka w 1 akcie. [B.m. 1956], 4 + 6 s., powielone. Telewizja Polska 1956.

22. Powódź. Sztuka w 1 akcie. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1946, 12 s. Prapremiera: łącznie z Matka [poz. ]; Zegarek [poz. ] pt. Niecodzienne zdarzenie: Warszawa, Teatr Estradowy „Miniatury 1955. Wyd. i wystawienie telewizyjne łącznie z Matka zob. poz. . Przedruk zob. poz. .

Utwór włączony do aktu II sztuki Dwa teatry zob. poz. .

Przekłady

grecki

[Przeł.] K. Valetas. W: Anthologio polonikis logotechnias. Athena 1978.

23. Kowal, pieniądze i gwiazdy. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Toruń, Teatr Miejski 1948. Druk „Dialog” 1957 nr 1 s. 6-25. Telewizja Polska 1958. Przedruk zob. poz. (t. 3).

Przekłady

bułgarski

Wystawienie: Pernik 1973.

czeski

Kovář, peníze a hvđzdy. [Przeł.] J. Simonides. Praha 1980.

estoński

Wystawienie: Viljandi, Draamateater „Ugola1974.

rosyjski

Kuznec, den'gi i zvezdy. [Przeł.] S. Svjackij. Moskva 1976.

rumuński

Fierarul, banii si stelele. [Przeł.] T. Holban. Bucuresti 1957.

słowacki

Kováč, peniaze a hviezdy. [Przeł.] J. Vdovják. Bratislava 1959 [właśc. 1960].

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: Z. Orszulska. Polskie Radio 1979.

24. Chłopiec latający. Komedia w 3 aktach. Powst. 1949. Druk „Dialog” 1957 nr 10 s. 5-24. Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 1958. Telewizja Polska 1988. Przedruk zob. poz. (t. 3).

Informacja o dacie powstania: poz. 29 (t. 3) s. 359.

25. Profesor Tutka znał rodzinę dowcipnych. [Miniatura dramatyczna]. Powst. 1945-1952. Druk w wyd. i ze wstępem J. Jakubowskiej: „Dialog” 1979 nr 6 s. 29-34. Por. poz. .

26. Profesor Tutka. [Cykl opowiadań]. 1954-1962.

W zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej im. J. Szaniawskiego w Zduńskiej Woli znajdują się nieopublikowane opowiadania z tego cyklu.

Przekłady

czeski

[cz. 1]: Profesor Tutka. [Przeł.] A. Balajková. Praha 1972.

estoński

[cz. 2]: Professor Tutka lood. [Przeł.] G. Kaarend. Tallinn 1974.

hiszpański

El Profesor Tutka. [Przeł.] I. Kuśnier. Habana 1983.

niemiecki

Professor Tutkas Geschichten. [Przeł.] K. Dedecius. München 1969, wyd. nast. pt. Der weisse Rabe. Professor Tutkas Geschichten. [Przeł.] K. Dedecius. [Frankfurt am Main] 1975.

węgierski

Radio (Węgry) 1968.

Adaptacje

teatralne

Profesor Tutka opowiada. Wystawienie: Kraków, Estrada Poetycka 1955.
Opowiadania Profesora Tutki. Spektakl Kabaretu Jednego Pana w wykonaniu W. Włodarskiego. Wystawienie: Koszalin-Słupsk, Bałtycki Teatr Dramatyczny 1965.
Profesor Tutka. Wystawienie: Teatr Jednego Aktora (wykonanie S. Malatyńskiego) 1969.
Teatr Profesora Tutki. Adaptacja i reżyseria W. Nowicki. Wystawienie: Koszalin, Bałtycki Teatr Dramatyczny im. J. Słowackiego 1988.
Zaszczepiłem mu tego motylka, Panowie. Adaptacja, reżyseria i scenografia: M. Mokrowiecki. Wystawienie: Płock, Teatr Dramatyczny 2000.

radiowe

Opowieści profesora Tutki. Wieczór 1-15. Adaptacja i reżyseria A. Zakrzewski. Polskie Radio 1974.

telewizyjne

Klub profesora Tutki. Scenariusz filmu telewizyjnego w 13 odcinkach i reżyseria A. Kondratiuk. Telewizja Polska 1966 (cz. 1-5), 1968 (cz. 6-13).

[Cz. 1]. Profesor Tutka i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954, 217 s. Wyd. nast. tamże: 1956, 271 s., pt. Profesor Tutka 1960, 164 s.

W wyd. z 1956 pominięto: Zegarek, dodano z poz. : Klerycy; Przy fortepianie; Słońce w pudełeczku; Brzozowa aleja; Mistrz i uczeń; Jak zegary; Bal; Kubek; Uśmiechnięte siostry.

Zawartość

Profesor Tutka: Profesor Tutka wśród melomanów; Profesor Tutka a hasło „sztuka dla sztuki”; Profesor Tutka na małej stacji kolejowej; Profesor Tutka daje przykład opowiadania pogodnego; Okno; Przeczucie profesora Tutki; Profesor Tutka o przywiązaniu do przeszłości; Profesor Tutka nie jest dzieckiem; Melonik Profesora Tutki; Profesor Tutka był dziennikarzem; O krótkowidzach; Opowiadania „barwne”; Uprzejmość a hipokryzja; O dumie męskiej; W obronie powieściopisarza; Profesor Tutka o urokach cichej uliczki; Profesor Tutka poszedł na bal; O miłym staruszku; Profesor Tutka wyjaśnia sens tajemniczego rysunku; Profesor Tutka o kozach w Pacanowie; Profesor Tutka stara się być sprawiedliwy; Profesor Tutka jest człowiekiem skromnym; Wykład Profesora Tutki w wyższej szkole handlowej; Profesor Tutka znał rodzinę utalentowanych [por. poz. ]; Profesor Tutka i jego sobowtór; O kobiecie interesującej; Drażnienie zwierząt; Profesor Tutka znał człowieka „głębokiego”; Złote myśli; Profesor Tutka z wizytą u wiedźmy; Gwiazdy nad apteką; Śnieg przeszłoroczny; Pożegnanie Profesora Tutki. – Jedenaście opowiadań: Dom; Okaryna; Śmieszny jeździec; „Statek odpływa do Singapore”; Wieczór wiosenny; Bliźni; O człowieku wrażliwym na krytykę; Typ; Dziewczę z miasta; W wagonie; Słoń. – Łgarze pod „Złotą Kotwicą”[poz. ]: Łgarze pod „Złotą Kotwicą”; Ogród na wydmie; Przygoda odmłodzonych; Lunapark. – Zegarek [poz. ].
Wyd. z 1960 zawiera tylko cykl: Profesor Tutka.

[Cz. 2]. Profesor Tutka. Nowe opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962, 129 s.

Zawartość

Profesor Tutka nie jest pesymistą doskonałym; Profesor Tutka o snach; O potędze teatru; Sam na sam z wariatem; O takcie i nietakcie; O malarzach; Niedziela Profesora Tutki; Profesor Tutka o złodzieju; Profesor Tutka o niepoważnym mężu; O sezonie zimowym; O dymku z papierosa; O trudzie daremnym; O twórczości najmłodszych; O miłości dwóch mistrzów; O słowie drukowanym; Profesor Tutka w karecie; O różnych poglądach; Profesor Tutka o telewizji; Przygoda na korytarzu; O pszczołach i miodzie; Sprawa osobista; O diagnozach lekarskich; O dwóch malowidłach; Motylek.

Wyd. łączne cz. 1-2 pt. Profesor Tutka. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 199 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1981, wyd. 5 [!] 1985, wyd. 4 1993; pt. Opowiadania Profesora Tutki. Wrocław: Siedmioróg 1997, 173 s.; wyd. 5 [właśc. 6] Kraków: Wydawnictwo Literackie 2002.

27. Juliusz Osterwa. [Monografia; współautor:] J. Hennelowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 73 s.

28. W pobliżu teatru. [Szkice]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1956, 233 s. Wyd. 2 tamże 1969.

Zawartość

Na warszawskim Placu Teatralnym; Kasa teatralna; Sufler; Antrakt; Malarze teatralni; O Kazimierzu Kamińskim; Mieczysław Frenkiel; Solski – „Artysta z Krakowa”; Materiały do portretu Zelwerowicza; Jaracz; Włodzimierz Perzyński; Reduta.

29. Dramaty zebrane. Przypisy: R. Górski. T. 1-3. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 473 + 345 + 363 s.

T. 1: Murzyn [poz. ]; Ewa [poz. ]; Papierowy kochanek [poz. ]; Lekkoduch [poz. ]; Ptak [poz. ].

T. 2: Żeglarz [poz. ]; Adwokat i róże [poz. ]; Fortepian [poz. ]; Most [poz. ]; Krysia [poz. ].

T. 3: Dziewczyna z lasu [poz. ]; Dwa teatry [poz. ]; Kowal, pieniądze i gwiazdy [poz. ]; Chłopiec latający [poz. ]; Służbista [poz. ]; Zegarek [poz. ].

30. Łuczniczka. Z cyklu „Etiudy dramatyczne”. Dialog 1959 nr 12 s. 5-18. Telewizja Polska 1960.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: W. Maciejowski. Polskie Radio 1976.

31. Dziewięć lat. [Utwór dramatyczny]. Dialog 1960 nr 6 s. 5-9. Przedruk „Teatr Polskiej Telewizji” 1977 nr 1 s. 5-11. Telewizja Polska 1976.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: W. Maciejowski. Polskie Radio 1976.

32. Niecodzienne zdarzenia. Uwagi inscenizacyjne: S. Domańska. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego 1961, 56 s.

Zawartość

Matka [poz. ]; Zegarek [poz. ]; Powódź [poz. ].

33. Dramaty wybrane. Murzyn; Ptak; Żeglarz; Adwokat i róże; Most; Dwa teatry. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 400 s. Zob. poz. , , , , , .

34. Jerzy Szaniawski. (1886-1970). W dziesiątą rocznicę śmierci. Warszawa 1980, 40 s. Wkładka do „Kultura i Tynr 3.

Zawartość

Fragmenty dramatów: Matka [poz. ]; Powódź [poz. ]; Służbista [poz. ]; Zegarek [poz. ], – nadto z cyklu Profesor Tutka [poz. ]: O malarzach; Profesor Tutka o telewizji; O potędze teatru.

35. Żeglarz; Adwokat i róże; Most; Dwa teatry. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987, 271 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1992, [wyd. 3] 1994. Zob. poz. , , , .

Tytuł na okładce: Dramaty wybrane.

36. Wybór dramatów. Oprac.: A. Hutnikiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1988, 426 s., Biblioteka Narodowa I, 263.

Zawartość

Ptak [poz. ]; Żeglarz [poz. ]; Adwokat i róże [poz. ]; Most [poz. ]; Dwa teatry [poz. ].

Wybory utworów literackich w przekładach

czeski

Hry. [Przeł.:] H. Stachová, H. Teigová, J. Simonides. Praha 1986.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN ok. 1953.

M. Herman: Archiwum Jerzego Szaniawskiego w MBP [Miejskiej Bibliotece Publicznej] w Zduńskiej Woli. Bibliotekarz 1999 [nr] 7/8.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Rocznik Literacki 1970 (J. Chudek).
Kalendarium życia i twórczości Jerzego Szaniawskiego. Zduńska Wola 1980, folder. Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Szaniawskiego, Towarzystwo Przyjaciół Zduńskiej Woli [tu także fragment artykułu: S. Fuks: Jak odnalazłem rękopisy Jerzego Szaniawskiego w Zduńskiej Woli; S. Fuks: Zduńskie rękopisy Jerzego Szaniawskiego na wystawie w Wałbrzychu; J. Jakubowska: W kręgu przyjaźni, czyli o Jerzym Szaniawskim, Zduńskiej Woli i Leonie Pietrzykowskim].
S. Stanik: Inscenizacje sztuk Jerzego Szaniawskiego 1914-1939. (Spis premier). „Pamiętnik Teatralny1980 nr 3/4.
Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([H. Filipkowska] hf).
Z. Olejnik: Jerzy Szaniawski – życie i twórczość. Katalog zbiorów. Zduńska Wola: Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Szaniawskiego 1991, 139 s.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (J. Jakubowska).

Ogólne

Książki

W. Natanson: Szaniawski. Warszawa: Agencja Autorska i Dom Książki 1970, 84 s., przekł. angielski: [Przeł.] B. Grzegorzewska. Warszawa 1976.
W. Natanson: Świat Jerzego Szaniawskiego. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1971, 310 s.
K. Nastulanka: Jerzy Szaniawski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973, 221 s.
K. Nastulanka: Dwa teatry” Jerzego Szaniawskiego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1974, 92 s. Wyd. 2 tamże 1987.
J. Jakubowska: Jerzy Szaniawski. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1980, 402 s.
H. Lipiec: Jerzy Szaniawski: „Dwa teatry”; Leon Kruczkowski: „Niemcy. Radom: Ston I 1996, 40 s. [analiza dla potrzeb szkolnych].
H. Lipiec: Jerzy Szaniawski: „Żeglarz”; „Most. Radom: Ston I 1996, 42 s. [analizy dla potrzeb szkolnych].
J. Iwaszkiewicz: W pobliżu snu... tajemnica Jerzego Szaniawskiego. Warszawa: Bibliofil 1998, 231 s.
S. Stanik: Samotnik z Zegrzynka. Studium o Jerzym Szaniawskim. Bydgoszcz: Świadectwo 1998, 187 s.

Artykuły

J.E. Skiwski: Jerzy Szaniawski. Tęcza 1928 nr 18.
K. Husarski: Szaniawski jako poeta dramatyczny. Scena Polska 1930 nr 24.
[J. Kisielewski] J.K.: Jerzy Szaniawski laureatem literackiej nagrody państwowej. Tęcza 1930 nr 51.
W. Rogowicz: Teatr Samotnika-Marzyciela. Na marginesie słuchowiska Jerzego Szaniawskiego pt.Zegarek”. Antena 1935 nr 44.
K. Irzykowski: Jerzy milczący. W tegoż: Lżejszy kaliber. Warszawa 1938.
J.E. Skiwski: Radiowy jubileusz Szaniawskiego. Antena 1938 nr 44.
J. Wyszomirski: Trochę o Szaniawskim. Tydzień 1947 nr 17, przedruk w tegoż: Spod kreski. Łódź 1967.
J.A. Szczepański: Uwagi o niektórych współczesnych dramaturgach polskich. Teatr 1949 nr 9 [m.in. o J. Szaniawskim].
H. Vogler: Jerzy Szaniawski marzyciel i racjonalista. Przegląd Kulturalny 1955 nr 7.
A. Wirth: O prawach mitu. Nowa Kultura 1955 nr 26, przedruk w tegoż: Siedem prób. Warszawa 1962.
J. Błoński: Dywagacje nad Szaniawskim. Przegląd Kulturalny 1956 nr 22, przedruk „Listy Teatru Polskiego 1962 z. 65.
L. Herdegen: Pytania Jerzego Szaniawskiego. W tegoż: Zadania domowe. Kraków 1956.
T. Drewnowski: Motywy dramaturgii Szaniawskiego. Dialog 1958 nr 7, przedruk pt.Murzyn”; „Żeglarz”; „Profesor Tutka” w tegoż: Krytyka i giełda. Warszawa 1969.
T. Terlecki: Szaniawski – jubilat. Wiadomości”, Londyn 1958 nr 21.
R. Zengel: Teatr nie wykorzystanego tematu. Dialog 1959 nr 3, przedruk w tegoż: Mit przygody i inne szkice literackie. Warszawa 1970.
L. Eustachiewicz: Twórczość dramatyczna Jerzego Szaniawskiego. Ruch Literacki 1960 nr 1/2.
K. Bogusławska: Technika dramatów Szaniawskiego. Dialog 1961 nr 3.
A. Buss: O dramaturgii Jerzego Szaniawskiego. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie 1964 z. 2.
J. Kłossowicz: Jerzy Szaniawski. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 40.
R. Prawdzic: Magiczny melonik i znaki zapytania. (Nad twórczością Jerzego Szaniawskiego). Tygodnik Powszechny 1965 nr 18.
K. Starczewska: Technika dramatów Szaniawskiego. W: Z problemów literatury polskiej XX wieku. T. 2. Warszawa 1965.
W. Filler: Wczoraj, dziś i jutro teatru Szaniawskiego. Kultura 1966 nr 10.
T. Kudliński: Czyżby lekkoduch? (O twórczości Jerzego Szaniawskiego). Życie i Myśl 1966 nr 12.
S. Rafałowicz: Szaniawski pisarz współczesny. Życie Literackie 1966 nr 10.
Z. Greń: Dialog trzeci: O mistrzostwie. W tegoż: Teatr i absurdy. Warszawa 1967.
S. Mrazek: Wczesne dramaty Jerzego Szaniawskiego na tle współczesności. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historycznoliterackie 1968 nr 4.
M. Czanerle: Dwa paradoksy: Witkacy i Szaniawski. W tejże: Wycieczki w dwudziestolecie. Warszawa 1970.
W. Natanson: Jerzy Szaniawski. W tegoż: Godzina dramatu. Poznań 1970.
J. Pieszczachowicz: Idealista w krainie rzeczywistości. Dialog 1970 nr 9.
M. Skrzyczny: Ewangelista w teatrze. Tygodnik Kulturalny 1970 nr 3.
M. Marcjan: W świecie Profesora Tutki; S. Świontek: Funkcja przemilczenia w dramatach Jerzego Szaniawskiego; E. Udalska: Szaniawski na scenach polskich w okresie powojennym; P. Wert: Jerzy Szaniawski w filmie i telewizji. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 1971 nr 82.
E. Żytomirski: Jerzego Szaniawskiego droga do teatru snów; Jeszcze raz o Szaniawskim, czyli przyczynek do własnego artykułu. Wiadomości”, Londyn 1971 nr 4, 44.
W. Filler: Jerzy Szaniawski. W tegoż: Ludzie i premiery. Kraków 1972.
V. Gakkebuš: Szaniawski i Witkacy. W tegoż: V sučasnomu pol'skomu teatri. Kiïv 1972.
Z.J. Nowak: Ze wspomnień o Jerzym Szaniawskim. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Historia Literatury 1972 nr 3, przedruk w tegoż: Wśród pisarzy i uczonych. Katowice 1980.
M. Sprusiński: Jerzy Szaniawski. W: Autorzy naszych lektur. Wyd. 3 uzupełnione Wrocław 1973.
J. Kłossowicz: Okna w chmurach. Literatura 1974 nr 5.
J. Ludwińska: Między obrazem a dźwiękiem. (O pisarstwie radiowym Jerzego Szaniawskiego). Przegląd Humanistyczny 1974 nr 9.
S. Rzęsikowski: Właściwości stylistyczno-językowe prozy Jerzego Szaniawskiego. Filologia Polska 1975 nr 1.
Sz. Gąssowski: Jerzy Szaniawski. W tegoż: Współcześni dramatopisarze polscy 1945-1975. Warszawa 1979.
W. Natanson: O pełną sławę Szaniawskiego. Teatr 1980 nr 6.
Z.J. Nowak: W kręgu Jerzego Szaniawskiego; Ze wspomnień o Szaniawskim; O esejach teatralnych Szaniawskiego; Leon Pietrzykowski. W tegoż: Wśród pisarzy i uczonych. Katowice 1980.
J.K. Natanson: Aktualność Jerzego Szaniawskiego. Kultura, Oświata, Nauka 1984 nr 2.
Z. Chojnowski: Mędrzec i humorysta. (O twórczości Jerzego Szaniawskiego). Tygodnik Kulturalny 1986 nr 14.
M. Dąbrowski: Melancholia i sceptycyzm. Tygodnik Kulturalny 1986 nr 18.
W. Natanson: To, co widziałem; B. Riss: Realizm i melancholia. Kierunki 1986 nr 6.
A. Krajewska: Komedia polska XX-lecia międzywojennego. Wrocław 1989, passim.
W. Leszczyński: O ludycznym aspekcie wczesnych komedii Jerzego Szaniawskiego. Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Historia Literatury 1989 nr 2.
B. Olech: W pogoni za dalą. (O dramatach Jerzego Szaniawskiego). W: Doświadczenie prowincji w literaturze polskiej II połowy XIX i XX wieku. Białystok 1993.
A. Mackiewicz: Filozofia i humor miniatur prozatorskich Jerzego Szaniawskiego. Warsztaty Polonistyczne 1994 nr 2.
E. Udalska: Jerzy Szaniawski na scenach polskich (1944-1969). W tejże: Teatr-aktor-dramat. Katowice 2001.
M. Bukowska-Schielman: Teatr własnej jaźni. W tejże: Tymczasowa rzeczywistość. Gdańsk 2004.
J. Jakubowska-Opalińska: Between words and silence: the theater of Jerzy Szaniawski. W: Visegrad drama. 2. Escape. Budapest 2004.
S. Zabierowski: Zbigniew Jerzy Nowak o Jerzym Szaniawskim. W: Warsztat badawczy profesora Zbigniewa Jerzego Nowaka. Katowice 2004.
J. Siedlecka: Kułak znad Narwi. (Jerzy Szaniawski). W tejże: Obława. Warszawa 2005.

Lekcja

R. Taborski: Zapomniany debiut dramatopisarski Jerzego Szaniawskiego. Roczniki Humanistyczne 1976 nr 1.

Murzyn

[J. Lorentowicz] J.L.: Wrażenia teatralne. Nowa Gazeta 1917 nr 239, przedruk w tegoż: Dwadzieścia lat teatru. T. 5. Warszawa 1935.
A. Buss: O „Murzynie. (Ze studiów nad twórczością Jerzego Szaniawskiego). Kwartalnik Rzeszowski 1967 nr 1.

Papierowy kochanek

J. Parandowski. „Gazeta Lwowska1920 nr 219, przedruk w tegoż: Kiedy byłem recenzentem. Warszawa 1963.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Flirt z Melpomeną. (Wieczór drugi). Warszawa 1921, przedruk w tegoż: Pisma. T. 19. Warszawa 1963.
W. Grubiński. W tegoż: W moim konfesjonale. Warszawa 1925 [dot. też: Lekkoduch].
W. Rabski. W tegoż: Teatr po wojnie. Warszawa 1925 [dot. też: Ptak; Lekkoduch].

Ewa

W. Piotrowski: Filozofia proboszcza; Zabawa w dzień; Adwokat i róże. W tegoż: W nawiasie literackim. Wilno 1930 [dot. też: Lekkoduch; Adwokat i róże].

Lekkoduch

A. Stern. „Skamander1923 nr 28.
K. Irzykowski: Apoteoza lekkomyślności. Ekran i Scena 1924 nr 2.
W. Grubiński. W tegoż: W moim konfesjonale. Warszawa 1925 [dot. też: Papierowy kochanek].
W. Rabski. W tegoż: Teatr po wojnie. Warszawa 1925 [dot. też: Ptak; Papierowy kochanek].
W. Piotrowski: Filozofia proboszcza; Zabawa w dzień; Adwokat i róże. W tegoż: W nawiasie literackim. Wilno 1930 [dot. też: Ewa; Adwokat i róże].

Ptak

J. Lorentowicz. „Express Poranny1923 nr 355, przedruk w tegoż: Dwadzieścia lat teatru. T. 5. Warszawa 1935.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Flirt z Melpomeną. (Wieczór czwarty). Warszawa 1924, przedruk w tegoż: Pisma. T. 20. Warszawa 1963.
A. Gruszecka. „Przegląd Warszawski1924 nr 39.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1924 nr 1, przedruk w tegoż: Gwałt na Melpomenie. Warszawa 1982.
A. Zagórski. „Tygodnik Ilustrowany1924 nr 1.
W. Rabski. W tegoż: Teatr po wojnie. Warszawa 1925 [dot. też: Lekkoduch; Papierowy kochanek].
T. Makowiecki. „Pamiętnik Warszawski1930 z. 7 [dot. też: Żeglarz, Adwokat i róże].
J.E. Skiwski: Szaniawski w książce. Tygodnik Ilustrowany 1930 nr 46 [dot. też: Żeglarz, Adwokat i róże].

Miłość i rzeczy poważne

S. Zieliński: Na papudze w piękne kraje. Nowe Książki 1961 nr 24, przedruk w tegoż: Wycieczki balonem. Nr 5. Warszawa 1964.

Żeglarz

K. Irzykowski. „Robotnik1925 nr 307, przedruk w tegoż: Pisma teatralne. T. 1. Kraków 1995.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1925 nr 48.
[Z. Wasilewski] Z.W.Myśl Narodowa1925 nr 7, przedruk w tegoż: Poeci i teatr. Warszawa 1929.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Flirt z Melpomeną. (Wieczór szósty). Warszawa 1926, przedruk w tegoż: Pisma. T. 21. Warszawa 1964.
T. Makowiecki. „Pamiętnik Warszawski1930 z. 7 [dot. też: Ptak, Adwokat i róże].
J.E. Skiwski: Szaniawski w książce. Tygodnik Ilustrowany 1930 nr 46 [dot. też: Ptak, Adwokat i róże].
J. Lorentowicz. W tegoż: Dwadzieścia lat teatru. T. 5. Warszawa 1935.
Z. Leśnodorski: Mit, sztuka i realna rzeczywistość; K. Wyka: Na temat „Żeglarza. Listy z Teatru 1946 nr 5.
K. Wyka: Nie nazwa lecz przezwa. Scena i Widownia Warszawska 1948 nr 3.
L. Neuger: Żeglarz” Szaniawskiego. Życie Literackie 1974 nr 13.
Z.J. Nowak: Żeglarz” Szaniawskiego. W tegoż: Wśród pisarzy i uczonych. Katowice 1980.

Łgarze pod „Złotą Kotwicą”

H. Drzewiecki: Szaniawski jako nowelista. Wiadomości Literackie 1928 nr 9.
H. Zaworska: A co to jest prawda?. Nowe Książki 1960 nr 20.
M. Głowiński. „Twórczość1961 nr 4.
J. Maciejewski: Szaniawski – prozaik. Nowa Kultura 1961 nr 7.

Adwokat i róże

K. Irzykowski. „Robotnik1929 nr 24, przedruk w tegoż: Recenzje teatralne. Warszawa 1965, Pisma teatralne. T. 2. Kraków 1995.
J. Lorentowicz. „Dziennik Polski1929 nr 21, przedruk w tegoż: Dwadzieścia lat teatru. T. 5. Warszawa 1935.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1929 nr 5, przedruk w tegoż: Gwałt na Melpomenie. Warszawa 1982.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Flirt z Melpomeną. (Wieczór dziewiąty). Warszawa 1930, przedruk w tegoż: Pisma. T. 23. Warszawa 1965.
T. Makowiecki. „Pamiętnik Warszawski1930 z. 7 [dot. też: Ptak; Żeglarz].
W. Piotrowski: Filozofia proboszcza; Zabawa w dzień; Adwokat i róże. W tegoż: W nawiasie literackim. Wilno 1930 [dot. też: Ewa; Lekkoduch].
J.E. Skiwski: Szaniawski w książce. Tygodnik Ilustrowany 1930 nr 46 [dot. też: Ptak; Żeglarz].
I. Krzywicka. „Skamander1936 nr 71/73.
[Z. Nałkowska] a.a. Studio 1936 nr 3/4, przedruk w tejże: Widzenia bliskie i dalekie. Warszawa 1957.
K. Wierzyński. „Gazeta Polska1936 nr 129, przedruk w tegoż: W garderobie duchów. Lwów [1938], Wrażenia teatralne. Warszawa 1987.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Krótkie spięcia. Warszawa 1938, przedruk w tegoż: Pisma. T. 26. Warszawa 1969.
S. Rzęsikowski: Adwokat i róże”, czyli tęsknota do doskonałości. Życie Literackie 1982 nr 37, przedruk w: Lektury licealisty. Wrocław 1986.

Fortepian

W. Brumer: Premiera w Teatrze Narodowym. Kurier Poranny 1932 nr 12, przedruk w tegoż: Tradycja i styl w teatrze. Warszawa 1986.
K. Irzykowski. „Robotnik1932 nr 14, przedruk w tegoż: Recenzje teatralne. Warszawa 1965, Pisma teatralne. T. 3. Kraków 1995.
J. Lorentowicz. „Dziennik Polski1932 nr 13, przedruk w tegoż: Dwadzieścia lat teatru. T. 5. Warszawa 1935.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1932 nr 4, przedruk w tegoż: Gwałt na Melpomenie. Warszawa 1982.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Okno na życie. Warszawa 1933, przedruk w tegoż: Pisma. T. 24. Warszawa 1966.

Most

T. Boy-Żeleński. W tegoż: Ludzie i bydlątka. Warszawa 1933, w tegoż: Pisma. T. 24. Warszawa 1966.
K. Irzykowski. „Robotnik1933 nr 45, „Rocznik Literacki 1933” [dot. też: K.H. Rostworowski: U mety], przedruk w tegoż: Pisma teatralne. T. 3. Warszawa 1987.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1933 nr 8, przedruk w tegoż: Gwałt na Melpomenie. Warszawa 1982.
Z. Wasilewski: Na widowni. Motywy społeczne w sztuce „Most” Jerzego Szaniawskiego. Myśl Narodowa 1933 nr 9.
K. Wierzyński. „Gazeta Polska1933 nr 33, przedruk w tegoż: W garderobie duchów. Lwów [1938], Wrażenia teatralne. Warszawa 1987.
J. Speina: Most” Jerzego Szaniawskiego, czyli dramat „spętanej energii. W: Dramat polski XIX i XX wieku. Lublin 1987, przedruk w: Wśród starych i nowych lektur szkolnych. Rzeszów 1994.

Krysia

J. Andrzejewski. „Prosto z Mostu1935 nr 12.
B. Korzeniewski. „Pion1935 nr 14.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1935 nr 13.
T. Boy-Żeleński. W tegoż: Perfumy i krew. Warszawa 1936, przedruk w tegoż: Pisma. T. 26. Warszawa 1969.

Zegarek

T. Terlecki: Jerzy Szaniawski przed mikrofonem. Pion 1935 nr 44.
A. Dmowska: Zegarek” Jerzego Szaniawskiego. Poezja Dzisiaj 2000 nr 9/10.

Srebrne lichtarze

H. Łazawertówna. „Pion1938 nr 45.

Dziewczyna z lasu

T. Boy-Żeleński: Nie igra się z dziewiczym lasem. Kurier Poranny 1939 nr 32.
S. Helsztyński. „Kultura1939 nr 9.
K. Irzykowski: Polski dwór i francuska prowincja. Pion 1939 nr 5.
B. Korzeniewski. „Skamander1939 nr 105/107.
A. Słonimski. „Wiadomości Literackie1939 nr 6, przedruk w tegoż: Gwałt na Melpomenie. Warszawa 1982.
K. Troczyński: Dramat i interpretacje. Nowy Kurier 1939 nr 6, przedruk w tegoż: Pisma wybrane. T. 3. Pisma teatralne. Kraków 2001.
K. Wierzyński. „Gazeta Polska1939 nr 23.

Dwa teatry

S. Flukowski: Dwa teatry jednej rzeczywistości. Odrodzenie 1946 nr 20.
W. Horzyca: Jedyny teatr: Prospera. Program Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu 1946/47 nr 3, przedruk w tegoż: O dramacie. Warszawa 1969.
W. Natanson. „Twórczość1946 nr 3, przedruk w: O literaturze polskiej. Cz. 2. Warszawa 1976.
T. Peiper: Omyłka?Odrodzenie1946 nr 22.
M.L. Jabłonkówna: O duchach w teatrze i w „Dwóch teatrach. Zeszyty Wrocławskie 1947 z. 3.
M. Kierczyńska: Spór o realizm. Na marginesie „Dwóch teatrów” Szaniawskiego „Kuźnica 1947 nr 18, przedruk w tejże: Spór o realizm. Warszawa 1951.
S. Podhorska-Okołów. „Teatr1947 nr 7/8.
A. Ważyk. „Kuźnica1949 nr 16.
J. Szczawiej: Dwa teatry. W tegoż: Owoc dobrego i złego. Warszawa 1959.
S. Rzęsikowski: Dwa teatry” Jerzego Szaniawskiego w lekturze szkolnej. Polonistyka 1965 nr 5.
A. Marzec: Dwa teatry” Jerzego Szaniawskiego w klasie XI. Polonistyka 1968 nr 3.
T. Terlecki: Analiza strukturalna „Dwóch teatrów” Jerzego Szaniawskiego. Tematy 1969 nr 31/32.
J. Wołoszynowski: Dwie kurtyny. W tegoż: Szkice teatralne i literackie. Kraków 1970.
I. Maciejewska: Świat dramatów Jerzego Szaniawskiego. Tygodnik Kulturalny 1971 nr 47.
M. Sprusiński: Dwa teatry rzeczywistości. Tygodnik Kulturalny 1971 nr 2, przedruk w: Lektury i problemy. Warszawa 1976.
W. Maciąg: Dyskusje wokół realizmu. („Dwa teatry” Szaniawskiego). W tegoż: Literatura Polski Ludowej 1944-1964. Warszawa 1973.
Z. Kłakówna: Teatralne credo i jego realizacje. (O strukturze dramatycznej „Czajki” Antoniego Czechowa oraz „Dwóch teatrów” Jerzego Szaniawskiego). Rocznik Komisji Historycznoliterackiej 1978.
E. Kraskowska-Lange: Dwa teatry”, czyli kozioł ofiarny. Nurt 1981 nr 6.
Z.J. Nowak: O „Dwóch teatrach” Jerzego Szaniawskiego w czterdziestolecie prapremiery krakowskiej. Przegląd Humanistyczny 1987 nr 5.
W. Maciąg: Jerzego Szaniawskiego „Dwa teatry. W: Arcydzieła literatury polskiej. T. 3. Rzeszów 1990.
M. Bukowska-Schielman: Jerzego Szaniawskiego. „Dwa teatry”. W: Dramat polski. Interpretacje. Gdańsk 2001.

Chłopiec latający

J. Kott: Uroki dawności. Przegląd Kulturalny 1958 nr 4.

Profesor Tutka [Cykl opowiadań]

J. Adamski. „Przegląd Kulturalny1955 nr 11 [dot. Cz. 1. Profesor Tutka i inne opowiadania].
J.J. Lipski: Paradoks czy zdrowy rozsądek. Kronika 1955 nr 2 [dot. Cz. 1. Profesor Tutka i inne opowiadania].
K.T. Toeplitz: Profesor Tutka i mity. Nowa Kultura 1955 nr 18 [dot. Cz. 1. Profesor Tutka i inne opowiadania].
T. Terlecki: Bez litery r. Wiadomości”, Londyn 1961 nr 2.
S. Rzęsikowski: Powrót Profesora Tutki. Odra 1963 nr 4 [dot. Cz. 2. Profesor Tutka i inne opowiadania].
H. Zaworska: Profesor Tutka o życiu. Nowe Książki 1963 nr 4 [dot. Cz. 2. Profesor Tutka i inne opowiadania].
A. Lam: Polemiczność opowiadań Profesora Tutki. W tegoż: Lupus in fabula. Kraków 1988.

Juliusz Osterwa

R. Górski. „Pamiętnik Teatralny1957 z. 2.

W pobliżu teatru

A. Hutnikiewicz: Od Przybyszewskiego do Osterwy. Kierunki 1956 nr 2.
J. Kydryński. „Życie Literackie1956 nr 8.
[J. Kott] J.K.: O niedawnym teatrze. Przegląd Kulturalny 1957 nr 10.
M. Karpiński: W pobliżu „teatru poważnego. Kultura 1970 nr 25.
W. Natanson. „Twórczość1970 nr 9.

Dramaty zebrane

Z. Greń: Olimp bez bogów. Życie Literackie 1958 nr 35, przedruk „Listy Teatru Polskiego 1962 z. 65.

Łuczniczka

A. Rudnicki: Zegary. W tegoż: Obraz z kotem i psem. Warszawa 1962.