BIO
Urodzony 28 lipca 1900 w Brodnicy; syn Stanisława Swinarskiego i Kazimiery ze Słomczewskich. Po ukończeniu gimnazjum w Brodnicy studiował germanistykę, historię sztuki, grafikę i scenografię na Uniwersytecie Poznańskim. W 1918-20 należał do grupy polskich ekspresjonistów skupionych wokół pisma „Zdrój”; w 1918 debiutował na jego łamach jako grafik, a w 1920 jako poeta satyrycznym poematem pt. Wieża Babel (t. 12 z. 2). W 1919 miał swoją pierwszą wystawę obrazów w Poznaniu. W sezonie 1920/21 był scenografem Górnośląskiego Teatru Narodowego, a w 1921 Teatru Bagatela we Lwowie. W latach następnych brał aktywny udział w życiu artystycznym Poznania; należał do grupy poznańskich poetów satyryków tworzących Klub Literacko-Artystyczny „Ździebko” (1928-29), w którym wspólnie z Romanem Wikanowiczem wystawiał szopki. W 1928-32 współpracował z poznańskim kabaretem artystycznym Różowa Kukułka, którego był współzałożycielem. W 1932 zorganizował poznański kabaret literacki Klub Szyderców pod Kaktusem. Dla wszystkich tych kabaretów pisał teksty satyryczne, a także w nich występował. Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. W 1933 przeniósł się do Krakowa. W 1933-34 prowadził dział literacki w dzienniku „Czas”, w którym publikował też swoje wiersze i przekłady. W 1934 należał do grupy satyryków „Cyrulika Warszawskiego”, a po rozwiązaniu tego pisma współpracował z dodatkiem satyrycznym „Kuriera Porannego” pt. „Duby Smalone”. Wiersze i fraszki zamieszczał w „Wiadomościach Literackich” (1934-39) i w „Prosto z mostu” (1936-38). W 1935-37 współpracował z czasopismem „Okolica Poetów” (również w dziale graficznym). W tym czasie rozpoczął prace przekładowe z języka niemieckiego; tłumaczył m.in. wiersze Johanna Wolfganga Goethego, Heinricha Heinego i Bertolta Brechta. W 1937 zamieszkał w Gdyni, gdzie pracował jako redaktor działu literackiego i felietonista „Kuriera Bałtyckiego”. W czasie okupacji niemieckiej przebywał początkowo w Krakowie, następnie pracował w Skawinie w fabryce cykorii, potem schronił się w majątku Ludwika Hieronima Morstina w Pławowicach pod Proszowicami (Miechowskie). Po wojnie przebywał nadal w Krakowie. W sezonie 1945/46 był kierownikiem literackim Teatru Lalki i Aktora „Groteska”. Wiersze, parodie, fraszki, artykuły i recenzje drukował m.in. w „Dzienniku Polskim” (1945-47) i jego dodatkach „Od A do Z” (1946-47) i „Dzienniku Literackim” (1947-50), w „Odrodzeniu” (1945-49), „Przekroju” (1945-46), „Szpilkach” (1947-55). W 1952 zamieszkał w Warszawie i kontynuował twórczość literacką. Współpracował głównie z „Nową Kulturą” (1952-58). W 1954 zainicjował działalność kabaretu Stańczyk (Wieczory u Stańczyka odbywały się w kawiarni Pod Arkadami). W 1956 został reaktywowany w prawach członka Związku Literatów Polskich, a następnie w 1958 skreślony na własną prośbę. Od 1958 był członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1961 wyjechał z Polski i zamieszkał w Wiedniu. Kontynuował prace literackie. Publikował w londyńskich „Wiadomościach” (1963-64) i paryskiej „Kulturze” (1964). Zmarł 21 kwietnia 1965 w Wiedniu.
Twórczość
1. Harakiri. [Wiersze]. Lwów: Instytut Wydawniczy Trans 1924, 31 s.
2. Eja! Eja! Alala! [Wiersze]. Warszawa: Instytut Wydawniczy Arena 1926, 63 s.
3. Widowisko o doktorze Fauście [J.W. Goethego; plan inscenizacji]. Poznań: Fiszer i Majewski 1927, 47 s.
4. Karykatury poznańskie. [Szopka]. Poznań: Klub. Literacko-Artystyczny „Ździebko”, Rolnicza Drukarnia Naukowa 1929, 72 s. Prapremiera: Poznań, Restauracja Teatru Wielkiego 1929. Por. poz. ↑.
5. Treny na śmierć przyjaciela. Poznań 1929. Przedruk zmieniony zob. poz. ↑.
6. Błękitna godzina. [Wiersze]. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakład 1930, [48] s. Wyd. 2 Poznań: Księgarnia J. Dippla 1931, 63 s.
Zawartość
7. Wielkie pranie. Karykatur poznańskich seria II. [Szopka]. Poznań: Księgarnia J. Dippla 1930, 35 s. Por. poz. ↑.
8. Centaur. Rapsodia węgierska. [Poemat]. Poznań: J. Dippel 1932, 22 s.
9. Los Angeles. Poezje. Poznań: J. Dippel 1932, 22 s.
Przekłady
niemiecki
10. Współczesna grafika poznańska. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia. Nakład Wydawnictwa Towarzystwa Miłośników Grafiki 1932, 45 s.
11. Dęby w Rogalinie. [Wiersze]. Poznań: J. Dippel 1933, 71 s.
12. Kukiełki u Hawełki. [Szopka satyryczna; współautor:] M. Samozwaniec. Prapremiera: Kraków 1934.
13. Wdowa z Efezu. Nokturn. [Utwór dramatyczny w 1 akcie wierszem]. Powst. 1941. Druk „Nowe Sygnały” 1956 nr 12 s. 5, 10, 16.
14. Huragan. Fantazja sceniczna w 4 aktach wierszem. Powst. 1942. Druk zob. poz. ↑.
15. Przekleństwo morza. Wiersze. 1935-1945. Kraków: Księgarnia S. Kamińskiego 1945, [30] s.
16. Achilles i panny. Komedia pozornie cyniczna w 3 aktach. Powst. 1946. Prapremiera: Poznań, Teatr Satyry 1955. Wyd. Warszawa: Czytelnik 1956, 137 s. Telewizja Polska 1956. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
angielski
niemiecki
serbsko-chorwacki
szwedzki
węgierski
włoski
Adaptacje
teatralne
17. Jason albo Wyspa umarłych wulkanów. Przygoda w 3 aktach. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Kraków, Stary Teatr 1946.
18. Pamflety, parodie, paradoksy. 1926-1946. Katowice: AWIR 1946, 57 s.
19. Gra o Barbarę. Komedia zakulisowa w 3 aktach. Druk: fragment aktu I „Od A do Z” 1946 nr 15; akt III „To i Owo” 1947 nr 16-17. Prapremiera: Rzeszów, Teatr Objazdowy A. Brodzisza 1947. Por. poz. ↑.
20. Odwiedziny smoka. [Wiersze dla dzieci]. Katowice: AWIR 1947, [12] s.
21. Poloniści. Komedia muzyczna w 3 aktach z wypisami. „Od A do Z” 1947 nr 8 s. 3, 7.
22. Gra o Barbarę. [Powieść]. „Co Tydzień Powieść” 1948 nr 4 s. 2-13. Por. poz. ↑.
23. Latający Holender. Komedia gdańska w 3 aktach. Powst. 1948. [Inf. autora]. Druk fragmentów „Arkona” 1948 nr 4/6 s. 1-2; „Pomorze” 1956 nr [1] s. 8.
24. Legenda o mądrym mężu. 3 akty prozą. Kraków: Spółdzielnia Pracy i Użytkowników Czytelnik 1948, 70 s. Prapremiera: Olsztyn-Elbląg, Teatr im. S. Jaracza 1962.
Przekłady
niemiecki
25. Panny spod znaku Panny. Komedia satyryczna. Nowela filmowa. [Współautor:] T. Kowalski. Powst. 1949.
26. Polonez na Czorsztynie. Legenda podhalańska z roku 1651. W 2 częściach (6 obrazach). Libretto baletu. Powst. 1950.
27. Satyry; Huragan. (Fantazja sceniczna w 4 aktach wierszem.). [Warszawa:] Czytelnik 1950, 287 s.
Zawartość
28. Z chłopa król. (Balet buffo w 4 obrazach). „Teatr” 1951 nr 11/12. Prapremiera: Poznań, Opera im. S. Moniuszki 1954.
29. Kominiarze. (Komedia baletowa w 3 obrazach z prologiem i interludium na 4 głosy solowe). Powst. 1952. Druk „Teatr” 1954 nr 17 s. 11-13.
30. Chłopiec z drewna. Balet w 4 aktach dla małych widzów. [Libretto]. Powst. ok. 1955.
31. Parodie. Warszawa: Czytelnik 1955, 170 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1956; Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1989.
32. Satyry. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 288 s.
Zawartość
33. Ararat. (Komedia w 3 aktach). „Dialog” 1956 nr 2 s. 3-28. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1957 [właśc. 1956], 108 s. Prapremiera: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1956.
Przekłady
angielski
czeski
francuski
hebrajski
hiszpański
niemiecki
rosyjski
serbsko-chorwacki
słowacki
słoweński
węgierski
34. Epilog w Egipcie. [Komedia w 1 akcie]. Prapremiera: łącznie z poz. ↑ pt. Złota wieża: Łódź, Teatr im. S. Jaracza 1957. Druk zob. poz. ↑.
Przekłady
angielski
niemiecki
szwedzki
35. Złota wieża. Komedia w 2 aktach. Prapremiera: łącznie z poz. ↑ pt. Złota wieża: Łódź, Teatr im. S. Jaracza 1957. Druk zob. poz. ↑.
Przekłady
angielski
niemiecki
serbsko-chorwacki
36. Powrót Alcesty. Mitologia w 3 aktach. Prapremiera: Toruń – Bydgoszcz, Teatr Ziemi Pomorskiej 1958. Wyd. osobne Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1958, 88 s. Polskie Radio 1981.
Przekłady
angielski
czeski
rosyjski
szwedzki
37. Sześciu z Calais. Kronika w 2 częściach. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1958 nr 9 s. 5-28.
Przekłady
szwedzki
38. Trylogia trojańska. W dwóch wieczorach. Warszawa: Czytelnik 1958, 273 s.
39. Godzina Antygony. Dramat w 3 aktach. Powst. 1959. Druk zob. poz. ↑.
Przekłady
czeski
40. Rozbitkowie. Bajka dla dorosłych. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1959.
41. Trędowata. Historyczny melodram w 3 aktach. „Życie Literackie” 1959 nr 24-26.
42. Wszystkie okna ulicy Dziwów. Tragikomedia w 2 aktach. Powst. 1959. Druk zob. poz. ↑.
43. Źródło pod Aniołami. Kronika w 2 częściach. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1959 nr 2 s. 6-26.
44. Żółte gwiazdy. Jeremiada w 3 aktach. Powst. 1959. Druk zob. poz. ↑.
45. Bücher für Afrika. Ein böses Spiel. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1960.
46. Rozmowa bez kresu. Wiersze własne i cudze. Warszawa: Czytelnik 1960, 170 s.
Zawartość
47. Sasza i bogowie. Cztery utwory dramatyczne. Paryż: Instytut Literacki 1960, 279 s.
Zawartość
48. Sasza i bogowie. Komedia w 2 częściach. Powst. 1960. Druk zob. poz. ↑. Prapremiera: Warszawa, Teatr Syrena 1980.
49. Wirrwarr um Alkmene. Ein Maskenspiel. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1960.
50. Die Marmofresser. Spiel in 3 Akten. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1961.
Utwory niepublikowane
Przekłady
Prace redakcyjne
Zawartość
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN ok. 1956.
