BIO

Urodzony 15 października 1907 w Skierniewicach; syn Tomasza Sułkowskiego, właściciela masarni, i Florentyny z Konarskich. Uczęszczał do Gimnazjum im. B. Prusa w Skierniewicach, gdzie w 1929 zdał maturę. W czasie nauki szkolnej brał udział w redagowaniu pisemka „Zabawy Naukowe”, wydawanego przez szkolne koło literackie. Kontynuował naukę w szkole podchorążych i uzyskał stopień porucznika. Następnie, dojeżdżając do Warszawy, studiował od 1930 polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (nie przystąpił do obrony pracy magisterskiej). Uczestniczył w życiu kulturalnym Skierniewic, działając w Towarzystwie Artystycznym i organizując m.in. odczyty pisarzy. Był sekretarzem lokalnej „Gazety Skierniewickiej”. Jednocześnie rozwijał twórczość poetycką. Debiutował w 1933 tomem wierszy List do dnia. Nieliczne wiersze ogłaszał następnie w warszawskich pismach „Droga” (1935), „Miesięcznik Literatury i Sztuki” (1935/36), „Okolica Poetów” (1936) i „Pion” (1938). Przygotowywał tom wierszy pt. Żal niedoskonały. Brał udział w kampanii wrześniowej jako żołnierz 18. Pułku Piechoty w 26. Dywizji Polskiej i został odznaczony Krzyżem Walecznych. Ranny pod Sochaczewem w bitwie nad Bzurą, został umieszczony 10 września 1939 w szpitalu wojskowym w Łodzi. Lata wojny spędził w niewoli niemieckiej w obozach jenieckich: Hadamar nad rzeką Lahr w Hesji, a od wiosny 1941 w Oflagu VII A w Murnau. Uczestniczył w życiu kulturalnym oflagu, m.in. wygłaszając odczyty z dziedziny krytyki literackiej i teatralnej. Publikował też recenzje spektakli teatru obozowego w gazetce „T.o.. W 1944 otrzymał nagrodę w konkursie Polskiej Young Men's Christian Association w Szwajcarii dla jeńców wojennych za esej poświęcony twórczości Marii Dąbrowskiej. Po wyzwoleniu obozu przez aliantów wyjechał do Włoch i wstąpił do 2. Korpusu Polskiego, w którym pracował w Wydziale Propagandy. Zamieścił kilka wierszy w antologii Przypływ. Poeci II Korpusu (Rzym 1946). Jesienią 1946 przeniósł się do Anglii, gdzie początkowo przebywał w obozach Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Lovercroft Mill i Stanley Park, pełniąc funkcję oficera kasynowego. W marcu 1948 podjął się administracji polskiego Domu Pisarza w Londynie, dorabiając pracami fizycznymi, m.in. w drukarni „Oficyny Poetów i Malarzy”. Publikował w londyńskich „Wiadomościach” (od 1950), współpracował także z Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa, gdzie zamieszczał felietony poświęcone głównie sztukom plastycznym i teatrowi. Pracował nad edycją Vademecum Cypriana Norwida. W 1956 otrzymał Nagrodę Roku Mickiewiczowskiego ufundowaną przez Towarzystwo Przyjaciół Kultury Polskiej w Glasgow. Zmarł na serce 27 lipca 1960 w Londynie.
W 1963 została ustanowiona w Londynie przez Oficynę Poetów i Malarzy nagroda im. T. Sułkowskiego.

Twórczość

1. List do dnia. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1933, 44 s. Przedruk zob. poz. .

2. Żal niedoskonały. [Wiersze]. Powst. przed 1939. Druk w tomie poz. 5.

Rękopis w zbiorach rodziny.

3. Dom złoty. [Wiersze]. Wstęp: K. Sowiński. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1961, 83 s.

Zawartość

M.in. cykle: Biblioteka; Do burzy; Dom złoty.

4. Tarcza. [Poemat]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1961, 24 s. Przedruk zob. poz. .

5. Tarcza. Wiersze i poematy. Wyboru dokonał i posłowiem opatrzył M. Sprusiński. Warszawa: Czytelnik 1980, 139 s. Por. poz. .

Zawartość

Cykle: List do dnia [poz. ]; Żal niedoskonały [poz. ]; Wiersze rozproszone; Wiersze ostatnie, – oraz poemat: Tarcza [poz. ].

6. Poezje wybrane. Wybór i wstęp: K. Ćwikliński. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1990, 128 s.

Zawartość

Wiersze z tomów poz. , , , , oraz: Wiersze rozproszone.

7. Poezje. Wybrał, oprac. i posłowiem opatrzył K. Ćwikliński. Wstęp: J. Kryszak. Skierniewice: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1997, 220 s.

Na s. 216 informacja o niepublikowanych wierszach znajdujących się w prywatnym archiwum w Monachium.
Zawiera także: Wiersze ostatnie.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.
Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939. T. 1. Lublin 2000. (K. Ćwikliński).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (W. Ligęza).

Ogólne

Książki

O Tadeuszu Sułkowskim. Red.: K. Sowiński, T. Terlecki. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1967, 210 s. [M. Giergielewicz: Laureat Roku Mickiewiczowskiego; J. Łobodowski: O Tadeuszu Sułkowskim; B. Przyłuski: Wspomnienie; T. Terlecki: Dramat doskonałości; Cz. Bednarczyk: Ostatnie chwile; T. Nowakowski: Housekeeper Sułek; A. Czerniawski: Ciężar popiołu; J. Bielatowicz: U drzwi finczlejowskich, przedruk w: „Wiadomości” na emigracji. Londyn 1968; B. Bocianowski: Wspomnienie z Murnau; M. Dąbrowska: Wspomnienie o Tadeuszu Sułkowskim.; S. Flukowski: Fragmenty z dziennika podróży; W. Iwaniuk: Poeta – przyjaciel; S. Jarociński: Poeta za drutami; L. Kielanowski: Szósta cela; R. Owidzki: Wspomnienie z Murnau; W. Pisarczyk: W Murnau; K. Sowiński: Ze Skierniewic w świat. Druga pora żywota; K. Wierzyński: Debiut pośmiertny, przedruk w tegoż: Szkice, portrety literackie. Warszawa 1990; J. Wittlin: Poeta czysty. – oraz wiersze autorów: Cz. Bednarczyk, W. Iwaniuk, J. Leszcza, F. Śmieja, oraz 12 listów T. Sułkowskiego do W. Iwaniuka z lat 1948-1951].
K. Sowiński: Uparty prowincjusz. Wspomnienia o Tadeuszu Sułkowskim. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1983, 111 s.
K. Ćwikliński: Idea i rzecz. [Studia]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1987, 186 s.
Tadeusz Sułkowski. Skierniewice: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1988, 24 s. [Zawiera szkice autorów: D. Hajdys: Pokorny czciciel poezji życia; J. Łada: Habent sua fata libelli; B. Zadura: „Zlituj się, Morze Śródziemne”].
Biblioteka w społeczeństwie. Tadeuszowi Sułkowskiemu, Wybitnemu poecie, Honorowemu Obywatelowi Skierniewic dla uczczenia 90 rocznicy urodzin. Oprac.: A. Janus. Skierniewice: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1997, 57 s. [Zawiera fragmenty wspomnień o T. Sułkowskim autorów: K. Bednarczykowa, B. Bocianowski, A. Czerniawski, S. Flukowski, M. Giergielewicz, W. Iwaniuk, J. Łobodowski, T. Nowakowski, B. Przyłuski, T. Terlecki, K. Wierzyński, W. Wohnout. – tu też wiersz Cz. Bednarczyka oraz wybór utworów T. Sułkowskiego].
Na śmierć poety. Wiersze o Tadeuszu Sułkowskim. Wybrał i oprac.: K. Ćwikliński. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1997, 27 s. [Zawiera wiersze autorów: Cz. Bednarczyk, K. Bednarczykowa, K. Ćwikliński, S. Flukowski, W. Iwaniuk, W. Kawiński, J. Kryszak, J. Leszcza, F. Śmieja].

Artykuły

M. Giergielewicz: Droga poetycka Tadeusza Sułkowskiego. Wiadomości”, Londyn 1956 nr 11 [z okazji otrzymania nagrody poetyckiej Glasgow], przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967 oraz pt. Laureat Roku Mickiewiczowskiego w tegoż: Studia i spotkania literackie. Warszawa 1983.
S. Soboniewski: Nagroda mickiewiczowska. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1956 nr 13.
J. Łobodowski: O Tadeuszu Sułkowskim. Syrena – Orzeł Biały”, Paryż-Londyn 1960 nr 32/33, przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967.
B. Przyłuski: Wspomnienie. Wiadomości”, Londyn 1960 nr 38, przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967.
T. Terlecki: Dramat doskonałości. Wiadomości”, Londyn 1960 nr 38, przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967 oraz pt. Tadeusz Sułkowski w tegoż: Spotkania ze swoimi. Wrocław 1999.
Cz. Bednarczyk: Ostatnie chwile. Wiadomości”, Londyn 1962 nr 22, przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967.
P. Grzegorczyk: Tadeusz Sułkowski 1907-1960. „Znak1962 nr 7/8, przedruk w tegoż: Twórcy i badacze kultury zmarli w 1956-1960. Cz. 1. Warszawa 1986.
T. Nowakowski: Housekeeper Sułek. Wiadomości”, Londyn 1962 nr 20, przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967.
[Z. Herbert] zh: Tadeusz Sułkowski – poeta niepożegnany. Twórczość 1965 nr 5.
L. Kielanowski: Tadeusz Sułkowski – poeta niepożegnany. Na Antenie”, Londyn 1965 nr 30.
K. Sowiński: Sułkowski jestem. Oficyna Poetów i Malarzy”, Londyn 1973 nr 3.
F. Śmieja: Spotkania z pisarzami: Tadeusz Sułkowski. Związkowiec”, Toronto 1973 nr 30/31.
A. Juszczak: A glance at the poetry of Tadeusz Sułkowski. Antemurale”, Rzym 1978.
M. Sprusiński: Tadeusz Sułkowski, czyli poezja jako tarcza życia. Twórczość 1979 nr 3.
O. Terlecki: Podporucznik Sułkowski, oficer kasynowy. Życie Literackie 1982 nr 7, przedruk w tegoż: Concertina. Kraków 1983, nawiązanie P. Nowak: Terlecki o poecie Sułkowskim. „Życie Literackie” 1982 nr 11.
P. Kądziela: Cisza klęski. Nowe Życie 1984 nr 21.
K. Ćwikliński: Ubogi z dumy, ubogi z dobroci... Twórczość 1985 nr 2.
K. Kłosiński: Poezja Tadeusza Sułkowskiego. W: Poezja i nostalgia. Katowice 1987.
R. Matuszewski: Tadeusz Sułkowski. W tegoż: Powroty i pożegnania. Warszawa 1987.
K. Ćwikliński: Mit urealniony czyli o poemacie Tadeusza Sułkowskiego „Tarcza. W: Od Kochanowskiego do Różewicza. Warszawa, Poznań 1989.
Z. Lichniak: Sułkowski z „Tarczą”, nie – na tarczy. W tegoż: Mój skorowidz poezji polskiej na emigracji. Warszawa 1989.
K. Ćwikliński: Piękno jako kategoria etyczna. (O poglądach estetycznych Tadeusza Sułkowskiego). W drodze 1991 nr 7/8.
D. Foks: Poeta uczciwy. Gazeta Wyborcza 1992 nr 259.
W. Ligęza: Metafory moralisty – o poezji Tadeusza Sułkowskiego. Archiwum Emigracji 2000 nr 3.
E. Głębicka: ...wśród wielu rzeczy i ludzi Pani najmocniej nauczyła mnie żyć” – przyjaźń Tadeusza Sułkowskiego z Marią Dąbrowską w świetle ich korespondencji 1943-1959. „Teksty Drugie2001 nr 5.
K. Ćwikliński: Wrrr... wrrr... wrrr... No, no, no!!!Nowy Dziennik” dod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2002 nr z 18 X.
F. Śmieja: Najciekawszy poeta nad Tamizą. Tadeusz Sułkowski (1907-1960). W tegoż: Zbliżenia i kontakty. Katowice 2003.

List do dnia

K.W. Zawodziński. „Rocznik Literacki 1933”.
S. Furmanik. „Polonista1934 nr 1/2.
S. Napierski. „Miesięcznik Literatury i Sztuki1935/1936 nr 6.

Dom złoty

[M. Chmielowiec] M. Sambor: Nędza i radość. Kultura”, Paryż 1962 nr 1/2.
A. Czerniawski: Ciężar popiołu. Kontynenty-Nowy Merkuriusz”, Londyn 1962 nr 40/41, przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967 [dot. też: Tarcza].
H. Żurkowska. „Orzeł Biały”, Londyn 1962 nr 46 [dot. też: Tarcza].
J. Bielatowicz: Tadeusz Sułkowski. W tegoż: Literatura na emigracji. Londyn 1970 [dot. też: Tarcza].

Tarcza [Poemat]

A. Czerniawski: Ciężar popiołu. Kontynenty-Nowy Merkuriusz”, Londyn 1962 nr 40/41, przedruk w: O Tadeuszu Sułkowskim. Londyn 1967 [dot. też: Dom złoty].
H. Żurkowska. „Orzeł Biały”, Londyn 1962 nr 46 [dot. też: Dom złoty].
J. Bielatowicz: Tadeusz Sułkowski. W tegoż: Literatura na emigracji. Londyn 1970 [dot. też: Dom złoty].

Tarcza. Wiersze i poematy

R. Matuszewski: Współczesna poezja polska. Polonistyka 1981 nr 2.
P. Matywiecki: Tarcza i bezbronność. Literatura 1981 nr 25.
M. Pytasz: Sułkowski. Poglądy 1981 nr 11.
J. Łada. „Ład1983 nr 12.
B. Zadura: Zlituj się, Morze Śródziemne. Twórczość 1983 nr 2, przedruk w: Tadeusz Sułkowski. Skierniewice 1988, oraz w tegoż: Daj mu tam, gdzie go nie ma. Lublin 1996.

Poezje [1997]

A. Zawada: Jeden z małych mistrzów. Nowe Książki 1998 nr 5.