BIO

Urodzony 16 sierpnia 1942 we wsi Lipa Miklas pod Iłżą; syn Tomasza Sulimy, rolnika, działacza ruchu ludowego, i Stefanii Jaworskiej. Od 1954 uczęszczał do Technikum Przemysłu Skórzanego w Radomiu; maturę zdał w 1959. Po odbyciu obowiązkowego rocznego stażu pracy w Prudnickich Zakładach Obuwia rozpoczął w 1960 studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1965 uzyskał magisterium. W czasie studiów działał w Warszawskim Kole Polonistów jako kierownik sekcji folkloru. Debiutował w 1964 szkicem poświęconym pisarstwu Jarosława Iwaszkiewicza pt. Ogniwo sojuszu życia i literatury, opublikowanym na łamach „Kultury” (nr 8). Artykuły i recenzje drukował m.in. w „Poezji” (1965-72), „Tygodniku Kulturalnym” (1966-79), „Nowych Książkach” (1967-80). W 1965-66 odbył staż asystencki w Katedrze Historii Literatury Polskiej UW, następnie przeniósł się do Zakładu Teorii Literatury i Poetyki. W 1966 zawarł związek małżeński z Jolantą Łodykowską, polonistką. Od 1968 należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W 1970 został członkiem komitetu redakcyjnego serii Biblioteka Poetów, wydawanej przez Ludową Spółdzielnię Wydawniczą; za pracę w tym komitecie otrzymał w 1983 nagrodę Funduszu Literatury, a w 1987 nagrodę miesięcznika „Literatura na Świecie”. W 1970-72 kierował działem poezji w tygodniku „Nowa Wieś”. W 1974 doktoryzował się na UW na podstawie rozprawy pt. Socjologiczne i folklorystyczne konteksty relacji pamiętnikarskiej (promotor profesor Jan Zygmunt Jakubowski). W 1975 przeniósł się do powstałej w tym czasie Katedry Kultury Polskiej UW na stanowisko adiunkta. Wchodził od 1975 w skład kolegium redakcyjnego kwartalnika „Regiony” (kierował tu także działem krytyki literackiej i eseistyki) oraz od 1976 dwumiesięcznika „Literatura Ludowa”; publikował również w tych pismach studia i artykuły. Należał też do rad redakcyjnych pism „Konteksty Literatury” oraz „Kultura Popularna”. Od 1977 był członkiem Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1980 otrzymał nagrodę im. T. Nocznickiego za publicystykę na łamach prasy ludowej. Opracowywał dla „Literatury Ludowej” (za 1981-85) i „Rocznika Literackiego” (za 1981-84) materiały dotyczące twórczości ludowej i nieprofesjonalnej. W 1983 habilitował się na UW na podstawie rozprawy Literatura a dialog kultur; w 1985 otrzymał stanowisko docenta. W 1985 został kierownikiem Zespołu do Badań Kultur Środowiskowych i Zróżnicowań Kulturalnych w Katedrze Kultury Polskiej UW oraz członkiem Association Internationale des Critices Littéraires, a w 1986 Stowarzyszenia Autorów Dzieł Naukowych. W 1986 otrzymał nagrodę „Pióra”, przyznawaną przez Klub Studentów Wybrzeża „Żak” w Gdańsku, za całokształt pracy krytycznej w dziedzinie poezji. Wchodził w skład Narodowej Rady Kultury (1986-89). W 1987 podjął stałą współpracę z kwartalnikiem „Polska Sztuka Ludowa” (członek rady redakcyjnej w 1988-90). W 1988 był współzałożycielem Klubu Literackiego „Regiony”. W 1991 otrzymał nagrodę Funduszu im. W.S. Reymonta. Był członkiem Rad Naukowych: Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk (PAN; 1992-95), Katedry Kultury Białoruskiej Uniwersytetu w Białymstoku (1998-2001), Instytutu Literatury Polskiej UW (od 1999), Instytutu Slawistyki PAN (od 2002). W 1996 został członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN (przewodniczył Komisji do spraw Folklorystyki), Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, Komitetu Nauk o Kulturze PAN. Członek wielu towarzystw naukowych, m.in.: Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (współzałożyciel), Polskiego Towarzystwa Etnologii Miasta (od 2002). Wykładał w Instytucie Kultury Polskiej UW oraz w warszawskiej Szkole Wyższej Psychologii Społecznej (członek senatu). W 2003 wszedł w skład rady nadzorczej Polskiego Radia. Wyróżniony m.in. Złotą Honorową Odznaką Związku Młodzieży Wiejskiej (1974), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1978), Złotym Krzyżem Zasługi (1984), Medalem im. F. Kotuli (1986), Medalem Gostyńskiego Towarzystwa Kulturalnego (1987), nagrodą im. Z. Glogera I stopnia (1996) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2001). Mieszka w Warszawie.

Twórczość

1. Partyzanckie twierdze. O współdziałaniu ludności wiejskiej z ruchem oporu. [Współautorzy:] W. Gołąbek, S. Młodożeniec-Warowna. Wstępem poprzedził T. Tarnogrodzki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974, 497 s.

Nagrody

Nagroda Ministra Obrony Narodowej III stopnia w 1974.

2. Folklor i literatura. Szkice o kulturze i literaturze współczesnej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976, 355 s. Wyd. 2 uzupełnione i poprawione tamże 1985, 526 s.

Nagrody

Nagroda im. S. Piętaka oraz nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki III stopnia w 1977.

Zawartość

Literatura a folklor: Folklor jako forma sztuki synkretycznej; Na pograniczu literatury i folkloru; Folklor a mechanizm języka naturalnego; Folklor i literatura: dwa sposoby wymiany przekazów; Literatura i folklor: dwie koncepcje przedstawiania świata; Potrzeba historycznych konkretyzacji; Nowe konteksty zjawisk literackich. – Cz. I: Poezja Władysława Broniewskiego wobec tradycji ludowej; Twórczość Władysława Broniewskiego a tradycja poezji robotniczej; Legenda Żeromskiego w ludowej poezji Kielecczyzny; Świat za chruścianym płotem [dot. poezji R. i W. Grzegorczyków]; Stanisława Pigonia refleksje nad kulturą i literaturą ludową; Współczesna poezja chłopska; Główne motywy współczesnej poezji ludowej; Twórca ludowy... statutowy?; Twórca ludowy... kontraktowy; Po ten kwiat czerwony... [analiza tekstu piosenki „Dziś do ciebie przyjść nie mogę” z okresu II wojny światowej]; Dobrzy chłopcy, co świat równają [dot. legendy zbójnickiej]; O herosach, rycerzach i czterech pancernych... [dot.: J. Przymanowski: Czterej pancerni i pies]. – Cz. II: Słowom wrócić ich wygłos – pierwszy... [dot. poezji S. Czernika]; Poezja i wiedza tajemna [dot.: B. Ożóg: Jemioła]; O źródłach poetyki Tadeusza Nowaka; Folklorystyczne uniwersum i regionalny konkret [dot.: J. Ozga-Michalski: Młodzik; Sowizdrzał]; Słowo peryferyjne [dot.: M. Pilot: Majdan]; „Konopielka” [E. Redlińskiego] i stereotypy; Scalanie wartości [dot. twórczości W. Myśliwskiego]. – Wyd. 2 rozszerzone o szkice: Funkcje przekazów folklorystycznych; W kręgu myśli folklorystycznej Juliana Krzyżanowskiego; Kaśka spod Łysicy [K. Zaborowska]; Myślenie jako źródło udręki [dot. twórczości E. Michalskiej]; Między mitem i metaforą [dot. twórczości J. Pocka]; Wieś w serialowych obrazach [dot. serialu telewizyjnego „W słońcu i w deszczu” według scenariusza M. Pilota]; Jarosława Iwaszkiewicza – „Podróż do Polski”; Między zdradą i nostalgią. (Ewolucja twórczości T. Nowaka); Krytyka heroiczna [dot.: H. Bereza: Związki naturalne].

3. Dokument i literatura. [Studia]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1980, 241 s.

Zawartość

Dokument i literatura; Wygnańcy i pionierzy. (O listach emigrantów ze Stanów Zjednoczonych i Brazylii); Współczesne przekazy ustne; Fakty i legendy, czyli o kształcie wspomnień; Dokument i świat serialowy [dot. serialu „Daleko od szosy”]; Praca: przekleństwo i ocalenie. (Literatura jako dokument); Jakuba Wojciechowskiego „życiorys własny” i ubezwłasnowolniony [dot.: J. Wojciechowski: Życiorys własny robotnika]; O czym mówią, o czym piszą. (Młodzi robotnicy o sobie) [dot. pamiętników „Oblicza młodości”]; Techne i ars. W kręgu kultury robotniczej; Narodziny nowego ideału estetycznego; Humanistyczna treść działań spontanicznych.

4. Literatura a dialog kultur. [Studia]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1982, 246 s.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz nagroda im. J. Chałasińskiego przyznana przez redakcję „Tygodnika Kulturalnego” w 1983.

Zawartość

Ludowość a świadomość współczesna; Źródło i pion. Figury myślenia o ludowości; Współczesne konkretyzacje i historyczne konteksty idei ludowości; Literatura a dialog kultur.

5. Tadeusz Nowak. Zarys twórczości. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1986, 249 s.

Wyróżnienie Funduszu Literatury w 1987.

6. Słowo i etos. Szkice o kulturze. Kraków: [b.w.] 1992, 222 s.

Zawartość

Wstęp. – Rzeczy i symbole, czyli o narodzinach klasy chłopskiej i jej etosu; Słowo a wartości kultury; Narodziny chłopskiej Księgi [dot.: M. Więcko: Historia Pomygacz]; O umieraniu; Między płaczem a milczeniem [dot. ludowych lamentów pogrzebowych]; Od inskrypcji nagrobnej do prozy psychologicznej; Po jasnej stronie świata. Słowo a sacrum [dot. poezji J. Pocka]; Album „cieni”. Słowo i fotografia w kulturze ludowej; Wieczność – biografia – historia; Plebejskie doświadczenie wojny. Słowo wobec katastrofy [obraz września 1939 w pamiętnikach chłopskich]; Słowo małych wspólnot. O regionalizmie bez iluzji; Słowo ludowe w „globalnej wiosce”. Folkloryzm jako styl kultury; Chłopi polscy i mity europejskie [dot.: L. Stomma: Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku].

7. Antropologia codzienności. [Studia]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2000, 194 s.

Zawartość

Wstęp. – Między rajem a śmietnikiem. Smutek warzywnych ogródków; Wprowadzenie do semiotyki śmieci; O imionach widywanych na murach; Semantyka libacji alkoholowej; Szepty i krzyki na daczach; Supermarket. Przyczynek do retoryki konsumpcji. – Zamknięcie.

8. Głosy tradycji. [Studia]. Warszawa: Wydawnictwo DiG 2001, 184 s.

Zawartość

Kolędy polskie; Polski sposób umierania [dot. mów pogrzebowych A. Pacha]; Słowo i sacrum; Poezja wysokich ideałów [dot. poezji robotniczej]; Tradycje literatury brukowej a współczesna kultura środowisk robotniczych. Analiza wybranego przykładu [dot. S. Dobiasz; Gorhoml; Mity polskie i mity ludowe; Piękna anarchia [dot. sztuki „naiwnej”]; Antropologia wizualna. Rzecz o twórczości Jana Jakuba Kolskiego; Małe ojczyzny. – Posłowie.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Tradycje i dorobek polskiej literatury lewicowej. Polonistyka 1968 nr 6 s. 1-12.
Ludowa wiedza genealogiczna a zalążki kultury piśmienniczej. Literatura Ludowa 1976 nr 6 s. 3-19.
Adresat relacji pamiętnikarskiej a potoczne wyobrażenie o „drugim” człowieku. W: Problemy poetyki pragmatycznej. Warszawa 1977 s. 127-138.
Zjawiska współczesnej twórczości ludowej i nieprofesjonalnej. Literatura Ludowa 1978 nr 4/6 s. 113-123.
Les Messages oraux contemporaines. Problèmes choisis. [Przeł.] K. Błoński. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 8: 1981 s. 109-132.
O poezji robotniczej. Regiony 1981 nr 2 s. 40-66.
Kolebka pieśni. (Do spółczesnych ludowych pieśniarzy). W: Cypriana Norwida kształt prawdy i miłości. Warszawa 1986 s. 100-109.
Głosy poetów. (Polska poezja powojenna). Poezja 1988 nr 9 s. 27-39.
Kultura robotników – pytania i typy źródeł. W: Kultura, literatura, folklor. Warszawa 1988 s. 472-483.
Odzyskane języki. (Literatura nurtu chłopskiego). Regiony 1989 nr 4 s. 62-73.
Tadeusz Nowak. W: Literatur Polens 1944 bis 1985. Berlin 1990 s. 580-593.
W głąb las (II). W: Juliana Przybosia najmniej słów. Warszawa 1991 s. 179-193.
Ludowe zaświaty. (O mowach pogrzebowych Adama Pocka). Regiony 1993 nr 4 s. 26-44.
Rekonstrukcje i interpretacje. Od folklorystyki do antropologii codzienności. W: Folklorystyka. Dylematy i perspektywy. Opole 1995 s. 55-72.
Między oralnością a piśmiennością. Strategia kolekcjonera a ludowa kultura rękopisu. (XIX-XX wiek). Mazowieckie Studia Humanistyczne 1997 nr 1 s. 163-199.
Poezja Wielkiego Strajku – 1980. „Napis” Seria 3: 1997 s. 169-183.
Folklorystyczna otoczka życia towarzyskiego. W: Wszystek krąg ziemski. Wrocław 1998 s. 239-261.
Sacrum we współczesnej poezji ludowej. W: Religijne aspekty literatury polskiej XX wieku. Lublin 1998 s. 371-385.
Fonosfera daczowisk. W: Folklorystyczne i antropologiczne opisanie świata. Opole 1999 s. 385-394.
Powitania i rytuały terytorialności. W: W zwierciadle języka i kultury. Lublin 1999 s. 139-151.
Folklory środowiskowe i reklama. Pogranicza literatury. Wrocław 2001 s. 337-347.
Folklorystyka jako antropologia słowa mówionego. W: Polonistyka w przebudowie. Kraków 2005 s. 574-588.

Prace redakcyjne

1. R. Grzegorczykowa, W. Grzegorczyk: Wiersze. Wybór, oprac. i posłowie R. Sulima. Rzeźby: J. Piłat. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1972, 69 s.
Na karcie tytułowej autorzy: R. i W. Grzegorczykowie z Krajna.
2. M. Kubicki: Poezje wybrane. Wybór R. Sulima. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1972, 122 s.
3. E. Michalska: Chylą się moje dni. [Wiersze]. Wybór, oprac., posłowie R. Sulima. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1980, 117 s.
4. S. Dobiasz: Chłopcy z ferajny Godlaka. [Wspomnienia]. Wstęp, [wybór i oprac.:] R. Sulima. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1981, 318 s.
Informacja o pracy redakcyjnej: R. Sulima.
5. S. Dobiasz: Zostało nas czterech z ferajny. [Wspomnienia]. Wstęp, [wybór i oprac.:] R. Sulima. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, 342 s.
Informacja o pracy redakcyjnej: R. Sulima.
6. M. Sękowski: Pamiętnik warszawskiego taksówkarza. Wstęp, [wybór i oprac.:] R. Sulima. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1985, 490 s.
Informacja o pracy redakcyjnej: R. Sulima.
7. J. Pocek: Poezje wybrane. Wybór, wstęp i nota biograficzna R. Sulima. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1988, 177 s.
8. Kolędy polskie. Wybór i oprac.: J. Bartmiński, R. Sulima. Wstęp: R. Sulima. Posłowie: J. Bartmiński. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1991, 178 s.
9. Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów. Oprac.: R. Sulima, G. Godlewski, A. Mencwel. Wstęp i red. G. Godlewski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2003, 670 s. Wyd. 2 tamże 2004.
10. Życie codzienne Polaków na przełomie XX i XXI wieku. Pod red. R. Sulimy. Wstęp: J. Tazbir. Łomża: Stopka 2003, 440 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1988, 2000.

Wywiady

Chłop bajecznie kolorowy? Rozm. A. Staniszewski. Panorama Północy 1977 nr 7.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Folklor i literatura

M. Boni. „Literatura1977 nr 8.
S. Burkot: Folklor czy folkloryzm?Miesięcznik Literacki1977 nr 6.
Cz. Hernas. „Nowe Książki1977 nr 13.
M. Jagiełło: Mit o twórcy ludowym. Polityka 1977 nr 21.
J. Jastrzębski: Świadomość mitu. Regiony 1977 nr 2.
P. Kowalski: Folklor i kultura współczesna. Literatura Ludowa 1977 nr 2.
J. Rogoziński: Z zagadnień folklorystyki w poezji i prozie. Literatura 1977 nr 39.
M. Waliński: Drogi i manowce ludowości. Życie Literackie 1977 nr 20.
A. Zawada: Rodzaje ludowości. Twórczość 1977 nr 8.
D. Niewiadomski: W kręgu refleksji humanistycznej. Akcent 1986 nr 4.

Dokument i literatura

Cz. Hernas: Strefa dokumentów. Polityka 1980 nr 48.
J. Kamiński. „Przegląd Humanistyczny1980 nr 9/10.
S. Karnowski: Ślady ludzkiego działania. Nowe Książki 1980 nr 12.
A. Nowak: W poszukiwaniu tożsamości. Argumenty 1980 nr 43.
A. Urbański: Puszka Pandory. Literatura 1980 nr 40.
M. Boni: Pytania o kulturę. Miesięcznik Literacki 1981 nr 1.
J. Hajduk-Nijakowska: Wariacje na temat dokumentu. Opole 1981 nr 3.
J. Jastrzębski: Ziarno i plewy. Odra 1981 nr 1.
M. Waliński: Dokument: teksty, konteksty, podteksty. Tygodnik Kulturalny 1981 nr 5.
Z. Zielonka: Sezamie, otwórz się. Opole 1981 nr 6.
J. Ługowska: W stronę dokumentu i literatury. Literatura Ludowa 1982 nr 4.
K. Rutkowski: Postulat dwudziesty trzeci. Regiony 1982 nr 4.

Literatura a dialog kultur

A. Aleksandrowicz: Dialog w literaturze i dialogowość kultur. Nowe Książki 1983 nr 5.
I. Bukraba: W stronę współistnienia czy dominacji?Kultura i Społeczeństwo1983 nr 3.
B. Owczarek: O dialogowości kultury ludowej. Miesięcznik Literacki 1983 nr 11/12.
A. Staniszewski: Rozbudowana świadomość własnej tradycji. Kontrasty 1983 nr 5.
M. Waliński: Ludowość a dialog kultur. Tygodnik Kulturalny 1983 nr 4.
D. Niewiadomski: W kręgu refleksji humanistycznej. Akcent 1984 nr 4.
J. Święch: Powroty do ludowości. Akcent 1984 nr 1.
B. Krasiejko-Urbańska. „Pamiętnik Literacki1985 z. 1.
W. Pawluczuk: Dialog kultur. Regiony 1985 nr 1/4.

Tadeusz Nowak. Zarys twórczości

G. Koch: Dziedzictwo chłopskie. Życie Literackie 1986 nr 44.
L. Żuliński: Nowy Nowak. Kultura 1986 nr 39.
J.M. Urbaniak: Przewodnik po abstrakcjach. Poezja 1987 nr 2.
T. Wójcik: Inna lektura Nowaka. Przegląd Humanistyczny 1987 nr 7/8.
J. Żółciński: Poeta „pracy ogromnej. Nowe Książki 1987 nr 7/8.
A. Datko: Stara, cicho brzmiąca melodia ludowej kultury. Przegląd Powszechny 1988 nr 5.

Słowo i etos

A. Czachowska: Myślenie ponad podziałami. Twórczość 1993 nr 7.
S. Siekierski: Analiza mitów chłopskich. Przegląd Humanistyczny 1993 nr 3.

Antropologia codzienności

M. Radgowski: Spacery uczonego. Nowe Książki 2001 nr 10.

Głosy tradycji

W.K. Pessel: Cudowne miejsca. O glosach tradycji Rocha Sulimy. Rubikon 2001 z. 3-4.
B. Frankowska: Pogłosy tradycji. Nowe Książki 2002 nr 5.